Đặc điểm của nền kinh tế thị trường – Những ưu nhược điểm của nó

Lêi nãi ®Çu Trong nghÞ quyÕt ®¹i héi lÇn thø VI ®· ®Ò ra ®­êng nèi ®æi míi kinh tÕ, mµ néi dung chñ yÕu lµ “ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN”. X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo dÞnh h­íng XHCN lµ mét chñ tr­¬ng chiÕn l­îc l©u dµi, ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta. Trong ®ã c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu th¸ch thøc tõ viÖc s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, vµ ®Æc biÖt tõ phÝa kh¸ch hµng hä lµ thµnh phÇn chÝnh quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý. Nh­ng hä l¹i rÊt khã tÝnh trong viÖc lùa chän s¶n phÈm ®ßi hái s¶n phÈm ®ã cã chÊt l­îng, mÉu m· ®Ñp vµ phï hîp víi tói tiÒn cña hä. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i ®æi míi ®Ó phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, ®Ó hä cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng. Víi kiÕn thøc m«n häc cßn h¹n hÑp, em kh«ng cã tham väng ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh míi mÎ mµ chØ t×m hiÓu mét khÝa c¹nh vÒ c¬ chÕ thÞ tr­êng. Qua ®ã, thÊy ®­îc sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi trong kinh doanh vµ qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. VËy c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ g×? Nã thay ®æi qua c¸c thêi kú nh­ thÕ nµo? C¸c doanh nghiÖp ®· ®æi míi nh÷ng g× ®Ó phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng?.... §©y lµ mét trong nhiÒu c©u hái em ®Æt ra ®Ó viÕt ®Ò tµi nµy. §Ò tµi cña em ®­îc chia lµm 3 phÇn chÝnh sau: PhÇn I: NÒn kinh tÕ n­íc ta trong thêi kú chÞu ¶nh h­ëng cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp. PhÇn II: .§Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng –nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña nã. PhÇn III: C¸c gi¶i ph¸p vËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng nh»m thay ®æi trong kinh doanh vµ qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp. Do sù hiÓu biÕt vµ thêi gian cã h¹n nªn em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, kÝnh mong thÇy c« gãp ý kiÕn vµ bæ sung ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc ®Çy ®ñ h¬n. B. Néi dung I. NÒn kinh tÕ n­íc ta trong thêi kú chÞu ¶nh h­ëng cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta tõ ngµy hoµ b×nh lËp l¹i (1954) ë miÒn B¾c ®Õn tr­íc §¹i héi §¶ng, ®· tr¶i qua nh÷ng th¨ng trÇm nhÊt ®Þnh. N¨m 1958 – 1959 c¬ chÕ thÞ tr­êng tù ®iÒu chØnh, vèn rÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lóc bÊy giê ®· bÞ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ míi dÇn dÇn xuÊt hiÖn, l¸n ¸t vµ thay thÕ. §ã lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ chØ huy tËp trung. KiÓu tæ chøc kinh tÕ, kÕ ho¹ch ho¸ chi tiÕt nÒn kinh tÕ, bao cÊp quan liªu. KiÓu tæ chøc kinh tÕ (c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ) nµy ®­îc du nhËp, ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc gi¸o ®iÒu, theo khu«n mÉu tõ Liªn X« (cò) tr­íc ®©y vµo ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ tõ sau ®¹i héi lµn thø III cña §¶ng, nÒn kinh tÕ miÒn B¾c ®­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn theo m« h×nh “ kinh tÕ XHCN” kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu cao ®é. Nã ®­îc ®iÒu chØnh chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh nhµ n­íc, tõ kh©u s¶n xuÊt, ph©n phèi cho ®Õn kh©u trao ®æi vµ tiªu dïng. Trong mét thêi gian dµi, Qu¸ tr×ng c¶i t¹o diÔn ra th­êng xuyªn liªn tôc. VÒ thùc chÊt, ®ã lµ qu¸ tr×nh xo¸ bá c¬ chÕ thÞ tr­êng, xo¸ bá chñ thÓ tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh ®éc lËp. Cïng víi qu¸ tr×nh xo¸ bá ®ã lµ thiÕt lËp vµ thùc hiÖn mét c¬ chÕ míi. S¶n xuÊt c¸i g×? Do chØ tiªu kÕ ho¹ch ®Þnh ®o¹t. S¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? Do chÝnh phñ quyÕt ®Þnh. S¶n xuÊt cho ai? S¶n xuÊt theo ®Þa chØ cã s½n cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc cÊp ph¸t bao mua d­íi h×nh thøc ph©n phèi hiÖn vËt, tem phiÕu b×nh qu©n vµ ®Æc quyÒn ®Æc lîi. ë ®©y kh«ng cã sù mua b¸n, kh«ng cã thÞ tr­êng theo ®óng nghÜa cña nã vµ v× vËy quy luËt ngang gi¸ trÞ, gi¸ c¶ hÇu nh­ kh«ng ®­îc t¸c dông. Thay cho c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ uû ban kÕ ho¹ch vµ uû ban vËt gi¸ nhµ n­íc. C¸c uû ban nµy ®Þnh a mäi thø quy ®Þnh. S¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra cã nhµ n­íc bao tiªu chø kh«ng b¸n qua thÞ tr­êng, kh«ng b¸n qua nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng.§èi víi n«ng d©n , nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch “®èi l­u” hµng ho¸.NghÜa lµ nhµ n­íc mua n«ng s¶n hµng ho¸ cña n«ng d©n víi sè l­îng nhÊt ®Þnh th× ng­êi n«ng d©n ®­îc mua mét sè mÆt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng.TÝnh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, tÝnh bao cÊp cao ®é, nªn viÖc s¶n xuÊt ra kh«ng ph¶i ®Ó trao ®æi trªn thÞ tr­êng mµ c¸i chÝnh lµ ®Ó giao nép_giao nép ®Ó nhµ n­íc ph©n phèi cÊp ph¸t . C¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch tËp trung ,quan liªu bao cÊp ®­îc ¸p dông trong c¶ n­íc,c¬ chÕ nµy ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë c¸c tØnh miÒn b¾c. Do tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ ch­a cao nªn c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý ch­a cã sù ph¶n øng thay ®æi (nÕu cã lµ rÊt Ýt vµ chËm ch¹p). Ng­îc l¹i ë miÒn Nam cã sù ph¶n øng quyÕt liÖt h¬n (cã sù ®æi míi nh­ng chËm). ChÝnh c¬ chÕ qu¶n lý cò nµy nã ®· k×m h·m tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña con ng­êi,triÖt tiªu ®éng lùc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. II. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng – nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña nã. C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung tá ra kh«ng cßn thÝch hîp dÉn ®Õn hËu qu¶ lµm cho s¶n xuÊt t¨ng chËm, n¨ng suÊt chÊt l­îng kÐm hiÖu qu¶. NÒn kinh tÕ r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng. Tõ ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh ®ång bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. ë ®ã s¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai? §­îc quyÕt ®Þnh th«ng qua thÞ tr­êng, HiÖn nay, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. 1. Kinh tÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: Mét lµ: TÝnh tù chñ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ rÊt cao. C¸c chñ thÓ kinh tÕ tù bï ®¾p nh÷ng chi phÝ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c chñ thÓ kinh tÕ ®­îc tù do liªn kÕt, liªn doanh tù tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh theo ph¸p luËt nhµ n­íc ban hµnh. Hai lµ: Kinh tÕ thÞ tr­êng dùa trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao. Kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ ra ®êi vµ ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng cña mét nÒn s¶n xuÊt hiÖn vËt tù cung tù cÊp. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, thùc hiÖn tù do l­u th«ng võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ba lµ: Kh¸ch hµng gi÷ vÞ trÝ trung t©m trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i tiªu thô ®­îc nhiÒu s¶n phÈm, v× thÕ doanh nghiÖp ph¶i h­íng vµo kh¸ch hµng, t×m hiÓu nhu cÇu kh¸ch hµng nh»m tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu cña hä. Kh¬i dËy vµ tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m hµng ®Çu, lµ sù sèng cßn cña ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh. Bèn lµ: C¹nh tranh lµ sù tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã tån t¹i trªn c¬ së nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®éc lËp vµ kh¸c nhau vÒ lîi Ých kinh tÕ. Theo yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Òu ph¶i s¶n xuÊt vµ kinh doanh trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng XHCN. N¨m lµ: Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ hÖ thèng kinh tÕ më, nã rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, nã ®­îc ®iÒu hµnh bëi hÖ thèng tiÒn tÖ vµ hÖ thèng ph¸p luËt cña nhµ n­íc. 2. ¦u nh­îc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét thµnh tùu trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. Kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh n¨ng ®éng, tÝnh c©n ®èi vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh. TÝnh nhanh nh¹y cña kinh tÕ thÞ tr­êng lµ yÕu tè quan träng cã t¸c ®éng tÝch cùc hay tiªu cùc vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã t¹o ra sù ®æi míi liªn tôc vµ toµn diÖn vÒ mÆt chÊt l­îng vµ c«ng nghÖ. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµm cho s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, khoa häc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ngõng ph¸t triÓn nã t¹o ra c¬ héi s¸ng t¹o, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®Ó ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ra c¬ chÕ ®µo th¶i, tuyÓn chän nh÷ng ng­êi qu¶n lý kinh doanh n¨ng ®éng, cã n¨ng lùc vµ lµm viÖc cã hiÖu qu¶. Nã t¹o ra m«i tr­êng d©n chñ trong kinh doanh, b¶o vÖ lîi Ých ng­êi tiªu dïng, kh¸ch hµng ®­îc coi träng: “ kh¸ch hµng lµ th­îng ®Õ”. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm trªn, kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt tËt cÇn kh¾c phôc vµ hoµn thiÖn. §ã lµ khuynh h­íng v« chÝnh phñ gia t¨ng t©m lý ch¹y theo lîi nhuËn thuÇn tuý cña c¸c nhµ kinh doanh cã nguy c¬ lµm mÊt sù c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ, lµm “ thui chét” mét sè ngµnh t¹o ra s¶n phÈm nh­ng chËm ®em l¹i lîi nhuËn hoÆc thu lîi nhuËn thÊp. C¹nh tranh dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n hµng lo¹t cña c¸c ®¬n vÞ lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, n¹n thÊt nghiÖp gia t¨ng, sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ kinh doanh ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i ®óng ®¾n, cã ®æi míi ®Ó hä cã thÓ kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. III. Gi¶i ph¸p vËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng nh»m thay ®æi trong kinh doanh vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp. 1. VËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng th«ng qua c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ hîp ®ång kinh tÕ Trong thêi ®¹i ngµy nay, qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng diÔn ra kh¾p toµn cÇu nhê c¸c mèi liªn hÖ réng r·i vµ hÖ thèng truyÒn thanh nhanh nh¹y, nhu cÇu ng­êi tiªu dïng ®­îc quèc tÕ ho¸. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng næi lªn ®Æc ®iÓm lµ ®a d¹ng vÒ c¬ cÊu vµ th­êng xuyªn ë tr¹ng th¸i biÕn ®éng, do vËy c¬ cÊu s¶n xuÊt kh«ng thÓ kh«ng biÕn ®æi theo kÞp sù ®ßi hái cña thÞ tr­êng. ë ViÖt Nam tuy r»ng míi b­íc ®Çu hoµ nhÞp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ, nh­ng kh«ng thÓ n»m ngoµi trµo l­u chung cña thÕ giíi. §iÒu ®ã cã nghÜa, v¸n ®Ò tiÕp thÞ cµng ®­îc nghiªn cøu kü c¸c th«ng tin cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó tÝnh ®óng vµ tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè quèc tÕ khi vËn dông cô thÓ vµo n­íc ta. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp n­íc ta tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn thÊp, c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh cßn nhiÒu yÕu kÐm do vËy gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn kh¸ cao, søc mua cña ng­êi dan eo hÑp. §iÒu ®ã lµm cho s¶n xuÊt ë n­íc ta ch­a ph¸t triÓn, thu nhËp cña ng­êi d©n thÊp, nªn c«ng t¸c tiÕp thÞ cÇn ®­îc chó träng c¶ vÒ s¶n xuÊt lÉn kh¸ch hµng. TiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¸ b¸n hµng gi¶m - ®©y lµ ®iÒu hÊp dÉn ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Nh­ng khi tiÕt kiÖm chi phÝ chóng ta vÉn ph¶i b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm tèt, mÉu m· ®Ñp lu«n lu«n cã sù thay ®æi vÒ kiÓu d¸ng vµ h×nh thøc. Lµm ®­îc tãt kh©u kinh doanh, qu¶n lý chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu thÞ tr­êng, nghiªn cøu cung- cÇu vµ søc mua cña ng­êi d©n ®Ó cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®æi míi phï hîp h¬n. MÆt kh¸c, cÇn ph¶i n©ng cao viÖc nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn chµo hµng vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò: ®Þnh gi¸, thuÕ, ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ, ph­¬ng thøc thanh to¸n, vËn chuyÓn,… Còng cã sù thay ®æi hîp lý, nhÊt lµ hîp ®ång kinh tÕ, chóng ta ph¶i t¹o ra ph­¬ng ph¸p ký kÕt hîp ®ång nhanhchãng vµ cã hiÖu qu¶, uy tÝn víi nh÷ng b¶n hîp ®ång ®· ký kÕt. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®øng v÷ng vµ th¾ng lîi trong kinh doanh th× c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ kinh doanh ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n l©u dµi vµ hiÖu qu¶ ®Ó c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã thÓ nãi n©ng cao n¨ng lùc tiÕp thÞ cña doanh nghiÖp lµ nh»m gi¶i quyÕt tèt tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô, tõ kÕ ho¹ch ho¸ vÜ m« ®Õn hîp ®ång kinh tÕ tiªu thô s¶n phÈm. Tæ chøc m¹ng l­íi tiÕp thÞ cã hiÖu qu¶ ®Ó kÕ ho¹ch ho¸ vÜ m«, ®Ó tæ chøc ho¹ch to¸n n©ng cao hiệu quả hợp đồng kinh tế tiêu thụ sản phẩm, có ý nghĩa và tầm quan trọng đối với việc vận dụng cơ chế thị trường ở các doanh nghiệp nước ta hiện nay. 2. Lấy thị trường và cơ chế thị trường thông qua tiếp thị và hợp đồng kinh tế làm căn cứ kế hoạch hoá vĩ mô Trên phương diện chung của nền sản xuất xã hội cũng như trong phạm vi các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đều phải giải quyết 3 vấn đề cơ bản đặt ra của nền sản xuất: Sản xuất những hàng hoá gì, số lượng, chất lượng, mẫu mã…trong những thời kỳ nhất định của từng chu kỳ sản xuất Hàng hoá cần được sản xuất như thế nào? Hàng hoá sản xuất ra bán cho ai? Ai là người tiêu thụ hàng hoá đó. Muốn vậy các xí nghiệp, các doanh nghiệp nhà nước của các thành phần kinh tế không thể xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh của mình từ trong phòng giấy, không ngồi chờ cấp trên giao nhiêm vụ kế hoạch, phân phối vật tư và chỉ định khách hàng tiêu thụ sản phẩm và phải tìm kiếm, xây dựng nhu cầu của thị trường, cân đối các nguồn vốn và vật tư, ký kết các hợp đồng cung ứng vật tư và tiêu thụ sản phẩm. Nghĩa là các xí nghiệp phải chủ động sản xuất cái gì, bao nhiêu như thế nào và cho ai theo nhu cầu đòi hỏi của thị trường. Sự vận động của thị trường cho thấy các chủ thể sản xuất kinh doanh không thể tách rời thị trường. thị trường là căn cứ của kế hoạch vi mô, nhờ vậy cơ chế thị trường được vận dụng. Sự vận dụng làm cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước năng động hơn và có hiệu quả hơn. 3. Một số doanh nghiệp thành công hiện nay khi có những chính sách thay đổi đúng đắn: a) một số thay đổi: Những nhận định chung cho thấy, đến nay hệ thống cơ chế chính sách và khung pháp luật cho hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước đã được hình thành tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, cơ chế, chính sách còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ... đã trực tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với doanh nghiệp Nhà nước nói chung và hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Nhà nước nói riêng. Các con số thống kê cho thấy, trong năm 2003 tổng số lãi của doanh nghiệp Nhà nước đạt khoảng 20.000 tỷ đồng, nhưng số tiền Nhà nước bỏ vào cho doanh nghiệp Nhà nước để thực hiện các ưu đãi trên cũng vào khoảng 20.000 tỷ đồng. Tổng số nợ phải thu của doanh nghiệp Nhà nước năm 2003 trên 96.000 tỷ đồng và tổng số nợ phải trả trên 207.000 tỷ đồng, trong đó nợ ngân hàng chiếm 76%. Để khắc phục tình trạng đó thì cơ chế quản lý nhà nước trong thời gian tới cần nhấn mạnh những nội dung đổi mới và đặc biệt là việc nhấn mạnh các yếu tố thị trường trong cơ chế quán lý đối với công ty nhà nước. Cụ thể, tạo cho công ty Nhà nước các quyền và nghĩa vụ trên thương trường là bình đẳng với các doanh nghiệp, để tiến tới một mặt bằng về pháp lý và điều kiện kinh doanh chủ yếu cho các loại hình doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế; gắn doanh nghiệp với thị trường xoá bao cấp; doanh nghiệp phải thực sự cạnh tranh bình đẳng trên thị trường, tự chịu trách nhiệm trong sản xuất, kinh doanh; tạo động lực phát triển và nâng cao hiệu quả. Nhấn mạnh yếu tố cạnh tranh và nâng cao sức canh tranh của doanh nghiệp, bao gồm nghĩa vụ đổi mới, hiện đại hoá công nghệ và phương thức quản lý để nâng cao hiệu quả và khả nàng cạnh tranh. Thứ nữa là hạn chế việc thành lập mới doanh nghiệp Nhà nước bằng các quy định chặt chẽ về ngành nghề, lĩnh vực và địa bàn thành lập, điều kiện và quy trình thành lập, trong đó kết hợp khâu quyết định đầu tư với khâu quyết định thành lập để hạn chế rủi ro và thiếu hiệu quả trong đầu tư vốn Nhà nước. Đồng thời, cần chuyển từ cơ chế giao vốn sang cơ chế đầu tư vốn cho công ty Nhà nước, công ty nhà nước và cả người đại diện chủ sở hữu phải chịu trách nhiệm về số vốn của Nhà nước đầu tư tạo doanh nghiệp; doanh nghiệp chịu trách nhiệm trước người đầu tư vốn về việc sử dụng vốn để đầu tư thành lập doanh nghiệp khác. Nhà nước chuyển từ quản lý tài sản hiện vật sang quản lý về mặt giá trị đối với các tài sản trong đó cơ bản là kiểm soát doanh nghiệp thông qua hiệu qủa đồng vốn đầu tư, còn các quyền đối với tài sản phải thuộc về doanh nghiệp. Song song với các giải pháp trên là việc đấu thầu thực hiện sản phẩm, dịch vụ công ích cho các thành phần kinh tế cùng tham gia (trừ những sản phẩm, dịch vụ không thể đấu thầu được thì đặt hàng hoặc giao kế hoạch). Thực hiện cơ chế tuyển chọn, sử dụng giao động và trả lương, thường theo yêu cầu và hiệu quả kinh doanh, kể cả đối với tổng giám đốc (giám đốc), phó tổng giám đốc (phó giám đốc) kế toán trưởng. Chuyển sang cơ chế ký hợp đồng với giám đốc, tổng giám đốc; không coi giám đốc, phó giám đốc, kế toán trưởng là viên chức nhà nước mà có thể ký hợp đồng lao động và có thể thuê cả người nước ngoài làm giám đốc.Cuối cùng là việc tạo động lực cho các doanh nghiệp thông qua cơ chế phân chia lợi nhuận sau thuế tuỳ thuộc vào mức độ, khả năng huy động và sử dụngvốn theo cơ chế thị trường. Trên đây là một số thay đổi nhỏ trong doanh nghiệp nhà nước để họ phù hợp hơn với cơ chế thị trường,con thay đổi công nghệ,quản lý chất lượng, đưa các công ty nhà nước vào cổ phàn hoá, kết hợp các công ty nhỏ thành tổng công ty, phát triển kinh tế tập thể, kinh tế tu nhân, kinh tế có vốn nước ngoài và loại hình tổ chức kinh tế cổ phần,nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp…. b) Thay đổi cơ chế quản lý ở doanh nghiệp Petro Việt Nam: Trong bối cảnh cơ chế toàn cầu hoá kinh tế, Petro Việt Nam có định hướng phát triển thành tập đoàn kinh tế đa ngành, tham gia tích cực vào quá trình cạnh tranh, hợp tác khu vực và quốc tế. Vì vậy việc đổi mới cơ chế quản lý tài chính ở Petro Việt Nam sao cho đáp ứng được những yêu cầu mới là vấn đề cấp thiết hiện nay. Cũng gần giống như các tổng công ty nhà nước khác. Cơ chế quản lý tài chính cảu Petro Việt Nam còn một số mặt hạnh chế như: chưa thực sự có quyền tự chủ tài chúnh trong hoạt động sản xuất kinh doanh, cơ chế “báo cáo-xin phép” nhiều khi làm mất cơ hội kinh doanh của Petro Việt Nam ; Cơ chế đầu tư vốn còn nặng về xin-cho, dẫn đến đầu tư thiếu tập trung, giảm hiệu quả; Tiềm lực tài chính và các định chế tài chính của Petro Việt Nam còn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của tập đoàn. Do vậy một số giải pháp nhằm thực hiện đổi mới cơ chế quản lý tài chính của Petro Việt Nam sau đây sẽ góp phần giải quyết những vấn đề đã nêu: Một là cơ cấu, sắp xếp lại Petro Việt Nam theo định hướng phát triển tnàh tập đoàn kinh doanh đa dạng hoá các loại hình sở hữu trong tổng công ty. Hai là đẩy nhanh quá trình cổ phần hoá các dơn vị thành viên đủ đieu kiện. Ba là hoàn thiện cơ chế huy động vốn theo hướng mở rộng quyền hạn và trách nhiệm của các đơn vị thành viên, đồng thời xác lập hệ thống định chế tài chính phù hợp trong Petro Việt Nam.Bốn là:hoàn thiện cơ chế đầu tư vốn. Năm là tăng cường hệ thống kiểm soát quản trị của Petro Việt Nam. Trên đây là các doanh nghiệp Petro Việt Nam đã và đang thay đổi theo cơ chế quản lý mới. Cùng với doanh nghiệp này còn có doanh nghiệp khác cũng đang thay đổi quản lý thành công, để có thể phù hợp với cơ chế thị trường hiện nay. KẾT LUẬN Cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa là một hạt nhân phát triển mới của đất nước. Một mô thức phát huy nội lực trong nước và gắn kết với nước ta với khu vực và thế giới. Xã hội một lớp chủ thể kinh tế sản xuất-kinh doanh mới, có năng lực cạnh tranh độc lập, với trình độ và bản lĩnh ngày càng được nâng cao. Về mặt kinh tế, đây sẽ là một lớp nhân vật trên sân khấu phát triển hoạt động của cả nước. Các nhà quản lý kinh doanh phải có những đổi mới để phù hợp với nền kinh tế thị trường, có thế họ với tồn tại và phát triển được. Ngược lại nếu không có sự đổi mới thì họ sẽ chậm phát triển, thậm chí bị phá sản. Như vậy chúng ta phải hiểu thật đúng về cơ chế thị trường để từng bước đưa nước ta đi lên hội nhập cùng với kinh tế thế giới và khẳng định mình ở đó. Em thấy đây là một đề tài hay, nó giúp em hiểu sâu về cơ chế thị trường, hiểu sâu về sự thay đổi quản lý. CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đổi mới kinh tế ở VN - Trường ĐHKTQD 2. Nghị quyết HN Ban chấp hành TW Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 6 (khoá IV) 2 khoá (VI), 3 (VI), 5 (VII), và khoá IX. 3. Thị trường và cơ chế thị trường ở nước ta NXB ST, H, 1991 4. Báo kinh doanh và tiếp thị số 438 - 15/11/2004 5. Tạp chí kinh tế và phát triển số 88 tháng 10/2004 6. Một số tài liệu khác. M ỤC L ỤC A. Lêi nãi ®Çu 1 B. Néi dung 2 I. NÒn kinh tÕ n­íc ta trong thêi kú chÞu ¶nh h­ëng cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp 2 II. §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng - nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña nã 3 1. Kinh tÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm 3 2. ¦u nh­îc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ tr­êng 4 III. Gi¶i ph¸p vËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng nh»m thay ®æi trong kinh doanh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp 5 1. VËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng th«ng qua c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ hîp ®ång kinh tÕ 5 2. LÊy thÞ tr­êng vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng th«ng qua tiÕp thÞ vµ hîp ®ång kinh tÕ lµm c¨n cø kÕ ho¹ch ho¸ vÜ m« 6 3. Mét sè doanh nghiÖp thµnh c«ng hiÖn nay khi cã nh÷ng chÝnh s¸ch thay ®æi ®óng ®¾n 7 KÕt luËn 10 C¸c tµi liÖu tham kh¶o C¬ chÕ thÞ tr­êng, sù thay ®æi cÇn thiÕt trong kinh doanh vµ qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng