Công nghiệp hoá-Hiện đại hoá - Thực trạng và giải pháp ở nước ta hiện nay

Môc Lôc Lêi giíi thiÖu 2 Giíi thiÖu ®Ò tµi 3 Quan niÖm vÒ CNH-H§H trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 3 ý nghÜa cña ®Ò tµi 4 1.ý nghÜa trùc tiÕp cña ®Ò tµi 4 2.ý nghÜa cña ®Ò tµi th«ng qua qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam 5 B. Néi dung 6 I. C¬ së cña ®Ò tµi 6 1. C¬ së lÝ luËn triÕt häc M¸c-Lª nin 6 2.C¬ së thùc tiÔn 9 II. Thùc tr¹ng CNH-H§H ë ViÖt Nam 14 1.Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®uîc trong qu¸ tr×nhCNH-H§H nh÷ng n¨m qua 14 2.Nguyªn nh©n ®Ó VÞªt Nam thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín trong qu¸ tr×nh CNH-H§H 16 3.Nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ yÕu kÐm trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta 17 4.Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÐ yÕu kÐm 19 5.Nh÷ng bµi häc rót ra tõ qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta 20 III. Mét sè gi¶i ph¸p vÜ m« thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam 21 1.N©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng vµ n¨ng lùc qu¶n lÝ cña nhµ n­íc 21 2.Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn 22 3.§µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc 23 4.§Èy m¹nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ 23 5.§Èy m¹nh c«ng t¸c huy ®éng vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ 24 6.Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i 24 7.Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt 25 C. KÕt luËn 26 Tµi liÖu tham kh¶o 27 lêi giíi thiÖu N­íc ta ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt thÊp kÐm, tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a cao, quan hÖ s¶n xuÊt míi ch­a hoµn thiÖn. V× vËy, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) lµ mét xu h­íng kh¸ch quan, phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i vµ hoµn c¶nh ®Êt n­íc gãp phÇn t¹o dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho Chñ NghÜa X· Héi, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt. Do CNH-H§H cã ý nghÜa v« cïng to lín víi n­íc ta nªn ®· cã rÊt nhiÒu nhµ khoa häc, nhµ nghiªn cøu, nhµ kinh tÕ... vµ c¶ sinh viªn nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi nµy nh»m ®­a ra gi¶i ph¸p thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH-H§H. Trong sè c¸c c«ng tr×nh ®ã cã kh«ng Ýt nh÷ng c«ng tr×nh cã t¸c dông lín ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta. §èi víi t«i, ®­îc sinh ra vµ lín lªn ®óng vµo thêi ®iÓm ®Êt n­íc b¾t ®Çu ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH-H§H, t«i mong ®ãng gãp phÇn nµo ®ã c«ng søc cña m×nh vµo sù nghiÖp chung cña ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy, t«i chän ®Ò tµi “C«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸.Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ë n­íc ta hiÖn nay.” Trong ®Ò tµi cã sö dông vµ tham kh¶o nhiÒu tµi liÖu vµ quan ®iÓm cña c¸c nhµ nghiªn cøu kh¸c. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Lª Ngäc Th«ng ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Hµ Néi. ngµy15 th¸ng 05 n¨m 2007 Sinh viªn: TrÇn ThÞ Chóc Giíi thiÖu ®Ò tµi I.Quan niÖm vÒ CNH-H§H trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam Trªn thÕ giíi, khi c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh ë T©y ©u (ë c¸c n­íc Anh, Ph¸p, §øc...), ë Mü vµ ë NhËt .Khi ®ã, CNH ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng sö dông m¸y mãc .Nh­ng do tÊt c¶ mäi kh¸i niÖm kinh tÕ nãi chung vµ kh¸i niÖm CNH nãi riªng ®Òu mang tÝnh lÞch sö nghÜa lµ lu«n cã sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn cïng lÞch sö cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, cña khoa häc c«ng nghÖ .V× vËy, hiÖn nay quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ ®· cã sù thay ®æi so víi tr­íc rÊt nhiÒu. ë ViÖt Nam do cã sù kÕ th­µ, chän läc nh÷ng tri thøc v¨n minh cña nh©n lo¹i vµ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong lÞch sö tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ thùc tiÔn cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ho¸ ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi. Héi nghÞ ban chÊp hµnh trung ­¬ng lÇn thø VII kho¸ VI vµ ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc thø VII §¶ng céng s¶n ViÖt Nam x¸c ®Þnh: “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh ,dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao ” Kh¸i niÖm c«ng nghiÖp ho¸ nh­ vËy §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh réng h¬n nh÷ng quan ®iÓm tr­íc ®ã bao gåm tÊt c¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¶ vÒ dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi ®­îc sö dông b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cïng víi kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ cao. Nh­ vËy t­ t­ëng CNH kh«ng bã hÑp trong ph¹m vi c¸c tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt ®¬n thuÇn, kÜ thuËt ®¬n thuÇn ®Ó chuyÓn lao ®éng thñ c«ng thµnh lao ®éng c¬ khÝ nh­ quan niÖm tr­íc ®©y. Do nh÷ng biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc, CNH ë ViÖt Nam hiÖn nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y: Thø nhÊt: CNH ph¶i g¾n liÒn víi H§H. Së dÜ nh­ vËy lµ v× trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Mét sè n­íc ph¸t triÓn ®· b¾t ®Çu chuyÓn tõ kinh tÕ c«ng nghiÖp sang kinh tÕ tri thøc, nªn ph¶i tranh thñ øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ, tiÕp cËn víi kinh tÕ tri thøc ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ nh÷ng ngµnh, nh÷ng kh©u, nh÷ng lÜnh vùc cã kh¶ n¨ng nh¶y vät. Thø hai: CNH ph¶i n»m môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi. CNH lµ tÊt yÕu cña c¸c n­íc nh­ng víi mçi n­íc môc tiªu vµ tÝnh chÊt cña CNH l¹i kh¸c. ë n­íc ta, CNH nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho Chñ NghÜa X· Héi, t¨ng c­êng søc m¹nh ®Ó b¶o vÖ nÒn ®éc lËp d©n téc. Thø ba: CNH trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. §iÒu nµy lµm cho CNH trong giai ®o¹n hiÖn nay kh¸c víi CNH trong giai ®o¹n ®æi míi. Trong c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung-hµnh chÝnh, bao cÊp, CNH ®­îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch, mÖnh lÖnh cña nhµ n­íc. Trong c¬ chÕ kinh tÕ hiÖn nay nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh CNH. Nh­ng CNH kh«ng xuÊt ph¸t tõ chñ quan nhµ n­íc, nã ®ßi hái ph¶i vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan mµ tr­íc hÕt lµ quy luËt thÞ tr­êng. Thø t­: CNH-H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ. V× thÕ më cöa nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta hiÖn nay. CNH trong ®iÒu kiÖn “chiÕn l­îc” kinh tÕ më cã thÓ ®i nhanh nÕu chóng ta biÕt tËn dông, tranh thñ ®­îc thµnh tùu cña thÕ giíi vµ sù gióp ®ì quèc tÕ. C«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn”chiÕn lù¬c” kinh tÕ më còng g©y ra kh«ng Ýt nh÷ng trë ng¹i do nh÷ng t¸c dông tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, do trËt tù cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi mµ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn thiÕt lËp kh«ng cã lîi cho c¸c n­íc nghÌo, l¹c hËu.V× thÕ, CNH-H§H ph¶i ®¶m b¶o x©y dùng nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp. II.ý nghÜa cña ®Ò tµi. 1.ý nghÜa trùc tiÕp cña ®Ò tµi §èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam, ®Ò tµi cã rÊt nhiÒu ý nghÜa vµ t¸c dông to lín .Trong ®ã, mét sè ý nghÜa næi bËt cña ®Ò tµi lµ: Thø nhÊt: ®Ò tµi ®· ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c thùc tr¹ng x©y dùng CNH-H§H ë ViÖt Nam hiÖn nay. §ã lµ nh÷ng ®¸nh gi¸, ph©n tÝch vÒ tiÒn ®Ò thùc hiÖn CNH-H§H ë n­íc ta, kÕt qu¶ thµnh tùu còng nh­ nh÷ng mÆt h¹n chÕ yÕu kÐm trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNH-H§H ®Êt n­íc .Thªm n÷a ®Ò tµi ®· lµm râ ®­îc nguyªn nh©n dÉn tíi thùc tr¹ng cña CNH-H§H ë n­íc ta hiÖn nay .Môc ®Ých cña viÖc nµy lµ nh»m hiÓu râ h¬n vÒ CNH-H§H ë ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®­a ra ®­îc c¸c gi¶i ph¸p lµm thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta nhanh h¬n. Thø hai:Víi viÖc ®Ò tµi sö dông quan ®iÓm toµn diÖn ®Ó t×m ra c¸c quan hÖ gi÷a CNH-H§H víi mét sè yÕu tè nh­ (lùc l­äng s¶n xuÊt, khoa häc c«ng nghÖ, vèn lao ®éng...). Tõ ®©y, chóng ta cã thÓ hiÓu râ h¬n vÒ CNH-H§H ®Ó cã thÓ ®­a ra ®­îc c¸c gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ nhÊt cho CNH-H§H n­íc ta. Thø ba:§Ò tµi ®· ®­a ra ®­îc mét sè gi¶i ph¸p vÜ m« thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta b»ng c¸ch sö dông quan ®iÓm ph¸t triÓn ®Ó v¹ch ra con ®­êng ph¸t triÓn.TÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p trªn ®Òu ®­îc ®Æt trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc ta vµ thÕ giíi .Do khi ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ò tµi ®· qu¸n triÖt sö dông quan ®iÓm lÞch sö. Trªn ®©y chØ lµ ba ý nghÜa vµ t¸c dông næi bËt cña ®Ò tµi. Ngoµi ra, ®Ò tµi cßn mét sè ý nghÜa kh¸c nh­: ®· vËn dông ®­îc triÕt häc M¸c-Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµo trong thùc tiÔn qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam. 2. ý nghÜa cña ®Ò tµi th«ng qua ý nghÜa viÖc x©y dùng CNH-H§H ë ViÖt Nam Tõ thËp niªn 60 cña thÕ kØ XX, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©n d©n ta ®· hiÓu ®­îc t¸c dông cña CNH-H§H ®èi víi n­íc ta rÊt to lín. Trong ®ã næi bËt lµ: CNH tr­íc hÕt lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng kinh tÕ X· Héi Chñ NghÜa. §ã lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nh»m c¶i biÕn mét x· héi n«ng nghiÖp thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp g¾n víi viÖc h×nh thµnh tõng b­íc quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, ngµy cµng thÓ hiÖn b¶n chÊt ­u viÖt cña chÕ ®é míi X· Héi Chñ NghÜa. N­íc ta ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, b×nh qu©n ruéng ®Êt thÊp, 80% d©n c­ sèng ë n«ng th«n cã møc thu nhËp thÊp, søc mua h¹n chÕ. V× vËy, qu¸ tr×nh CNH lµ qu¸ tr×nh t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt kÜ thuËt cÇn thiÕt vÒ con ng­êi vµ vÒ khoa häc c«ng nghÖ thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nh»m huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc ®Ó kh«ng ngõng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh, n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸ cho nh©n d©n, thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i. Qu¸ tr×nh CNH t¹o ra c¬ së vËt chÊt ®Ó lµm biÕn ®æi vÒ chÊt lùc l­îng s¶n xuÊt nhê ®ã n©ng cao vai trß cña ng­êi lao ®éng-nh©n tè trung t©m trong nÒn kinh tÕ X· Héi Chñ NghÜa. T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. NÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn nhê thµnh tùu c«ng nghiÖp ho¸ mang l¹i lµ c¬ së ®Ó cñng cè khèi liªn minh v÷ng ch¾c gi÷a giai cÊp c«ng nh©n, n«ng d©n vµ ®éi ngò trÝ th­c trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng X· Héi Chñ NghÜa. §Æc biÖt lµ gãp phÇn t¨ng c­êng quyÒn lùc søc m¹nh vµ hiÖu qu¶ cña bé m¸y qu¶n lÝ kinh tÕ cña nhµ n­íc. Sù nghiÖp CNH t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ v÷ng m¹nh trªn c¬ së ®ã mµ thùc hiÖn tèt sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Sù nghiÖp CNH ®Êt n­íc thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh quy ho¹ch vïng l·nh thæ hîp lý theo h­íng chuyªn canh tËp trung lµm cho quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, c¸c miÒn trë nªn thèng nhÊt cao h¬n. CNH kh«ng nh÷ng cã t¸c dông thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn cao mµ cßn t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt ®Ó x©y dùng, ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn quèc phßng vµ an ninh g¾n liÒn víi sù nghiÖp ph¸t triÓn v¨n ho¸ kinh tÕ x· héi. Néi dung I.C¬ së cña ®Ò tµi 1.C¬ së lÝ luËn triÕt häc Mac-Lªnin Nguyªn lÝ mèi quan hÖ phæ biÕn TÊt c¶ c¸c sù vËt hiªn t­îng vµ qu¸ tr×nh kh¸c nhau cña thÕ giíi cã mèi liªn hÖ qua l¹i, t¸c ®éng lÉn nhau. Mèi liªn hÖ ®ã lµ mèi liªn hÖ phæ biÕn. Mèi liªn hÖ lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù quy ®Þnh, sù t¸c ®éng qua l¹i, sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t­îng hay gi÷a c¸c mÆt cña mét sù vËt, mét hiÖn t­îng trong thÕ giíi. C¸c tÝnh chÊt cña mèi liªn hÖ: Mèi liªn hÖ phæ biÕn cã tÝnh kh¸ch quan v× chØ cã duy nhÊt mét thÕ giíi vËt chÊt nªn c¸c mèi liªn hÖ còng lµ vËt chÊt. V× vËy, nã còng ph¶i tån t¹i kh¸ch quan. Cßn c¸c mèi liªn hÖ tinh thÇn chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña c¸c mèi liªn hÖ vËt chÊt vµo trong con ng­êi. V× vËy, mèi liªn hÖ phæ biÕn lµ tån t¹i kh¸ch quan. Mèi liªn hÖ cßn mang tÝnh phæ biÕn do: Thø nhÊt: do bÊt cø sù vËt, hiÖn t­îng nµo còng liªn hÖ víi sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c vµ kh«ng cã bÊt cø mét sù vËt, hiÖn t­îng nµo kh«ng n»m trong mèi liªn hÖ nµo c¶. Mäi sù vËt, hiÖn t­îng thÓ hiÖn sù tån t¹i cña m×nh th«ng qua c¸c mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c. Thø hai: mèi liªn hÖ biÓu hiÖn d­íi nhiÒu d¹ng riªng biÖt, cô thÓ tuú theo ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Song, dï biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc nµo chóng chØ biÓu hiÖn mèi liªn hÖ phæ biÕn chung nhÊt. Ngoµi hai tÝnh chÊt trªn mèi liªn hÖ nµy cßn cã tÝnh ®a d¹ng, nhiÒu vÎ cña nã. Mèi liªn hÖ cã thÓ ph©n ra c¸c mèi liªn hÖ kh¸c nhau: cã mèi liªn hÖ bªn trong vµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi, mèi liªn hÖ chñ yÕu vµ mèi liªn hÖ thø yÕu, mèi liªn hÖ vÒ b¶n chÊt, mèi liªn hÖ vÒ néi dung vµ h×nh thøc... TÝnh ®a d¹ng cña c¸c mèi liªn hÖ lµ do tÝnh ®a d¹ng cña sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ vËn ®éng cña sù vËt vµ hiÖn t­îng quy ®Þnh. Mçi sù vËt, hiÖn t­îng lµ mét cÊu tróc më bao gåm c¸c c¸c mèi liªn hÖ bªn trong nã vµ c¸c mèi liªn hÖ bªn ngoµi nã. Trong c¸c mèi liªn hÖ trªn th× mèi liªn hÖ bªn trong, mèi liªn hÖ chñ yÕu, mèi liªn hÖ vÒ b¶n chÊt, mèi liªn hÖ tÊt nhiªn... lµ c¸c mèi liªn hÖ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Song, tuú vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ, hoµn c¶nh cô thÓ c¸c mèi liªn hÖ t­¬ng øng víi chóng cã thÓ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Nguyªn lÝ vÒ sù ph¸t triÓn: Kh¸c víi c¸c quan niÖm tr­íc ®©y, triÕt häc theo quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng ®· ®­a ra quan ®iÓm ®óng nhÊt vÒ sù ph¸t triÓn: “ph¸t triÓn lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÕn lªn tõ thÊp tíi cao, tõ ®¬n gi¶n tíi phøc t¹p, tõ kÐm hoµn thiÖn tíi hoµn thiÖn h¬n”. Sù ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc tr­ng sau: Thø nhÊt: ph¸t triÓn kh«ng chØ lµ sù biÕn ®æi vÒ l­îng mµ trªn c¬ së nh÷ng biÕn ®æi vÒ l­îng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÊt ë tr×nh ®é cao h¬n. Thø hai: ph¸t triÓn cßn lµ nh÷ng biÕn ®æi lµm thay ®æi cÊu tróc, c¬ chÕ ho¹t ®éng, ph­¬ng thøc tån t¹i, chøc n¨ng vèn cã cña sù vËt, hiÖn t­îng theo chiÒu h­íng ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. Nh­ vËy, sù ph¸t triÓn lµ trong ®ã cã sù vËt míi ra ®êi thay thÕ cho sù vËt cò, lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng trong tù nhiªn vµ trong x· héi, trong b¶n th©n con ng­êi, trong t­ duy... NÕu xÐt tõng tr­êng hîp cô thÓ th× cã c¶ vËn ®éng ®i lªn vµ vËn ®éng ®i xuèng, vËn ®éng tuÇn hoµn. Nh­ng xÐt c¶ qu¸ tr×nh vËn ®éng víi thêi gian dµi vµ kh«ng gian réng th× vËn ®éng ®i lªn lµ xu h­íng chung cña mäi sù vËt. C¸c tÝnh chÊt cña sù ph¸t triÓn: Sù ph¸t triÓn bao giê còng mang tÝnh kh¸ch quan. Do nguån gèc cña sù ph¸t triÓn n»m ngay trong b¶n th©n sù vËt. §ã lµ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt liªn tôc nh÷ng m©u thuÉn ph¸t sinh trong sù tån t¹i vµ vËn ®éng cña sù vËt. Nhê ®ã mµ sù vËt ph¸t triÓn. V× vËy, sù ph¸t triÓn lµ tiÕn tr×nh kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan cña con ng­¬i dï con ng­êi cã muèn hay kh«ng. Sù ph¸t triÓn bao giê còng mang tÝnh phæ biÕn. V× sù ph¸t triÓn x¶y ra trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, trong tù nhiªn, trong t­ duy ë bÊt cø sù vËt, hiÖn t­îng kh¸ch quan nµo cña thÕ giíi kh¸ch quan. Sù ph¸t triÓn cßn cã tÝnh ®a d¹ng, phong phó. Víi mçi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, víi mçi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh kh¸c nhau l¹i diÔn ra theo nh÷ng m« thøc kh¸c nhau. §iÒu nµy nãi lªn tÝnh ®a d¹ng, phong phó cña ph­¬ng thøc ph¸t triÓn. Ph­¬ng thøc cña mäi sù ph¸t triÓn lµ tõ sù biÕn ®æi vÒ l­îng dÉn ®Õn sù biÕn ®æi vÒ chÊt vµ ng­îc l¹i. Nguån gèc cña ph¸t triÓn lµ thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. H×nh thøc biÓu hiÖn lµ phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh. C¸c quan ®iÓm vËn dông tõ hai nguyªn lÝ trªn cho qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam +Quan ®iÓm toµn diÖn Do bÊt cø sù vËt, hiÖn t­îng nµo trong thÕ giíi ®Òu tån t¹i trong mèi liªn hÖ víi sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c, c¸c mèi liªn hÖ nµy th× ®a d¹ng, phong phó. ChÝnh v× vËy, khi nhËn thøc vÒ sù vËt, hiÖn t­îng chóng ta ph¶i sö dông quan ®iÓm toµn diÖn, tr¸nh quan ®iÓm phiÕn diÖn, chØ xÐt sù vËt, hiÖn t­îng ë mét mèi liªn hÖ ®· véi vµng kÕt luËn vÒ tÝnh quy luËt hay b¶n chÊt cña chóng. Theo quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i nhËn thøc vÒ sù vËt, hiÖn t­îng trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn, gi÷a c¸c mÆt cña chÝnh sù vËt vµ trong sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt kh¸c víi nã; kÓ c¶ nh÷ng mèi liªn hÖ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. ChØ trªn c¬ së ®ã míi hiÓu râ ®­îc sù vËt. V× vËy, ®Ó ®­a ra gi¶i ph¸p cho qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta th× tr­íc hÕt ph¶i hiÓu râ vÒ CNH-H§H. Muèn cã ®­îc ®iÒu ®ã th× ph¶i ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ cña nã. §ång thêi theo quan ®iÓm nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i ph©n biÖt c¸c mèi liªn hÖ víi nhau. Ph¶i biÕt chó träng tíi c¸c mèi liªn hÖ bªn trong, mèi liªn hÖ vÒ b¶n chÊt, mèi liªn hÖ chñ yÕu, mèi liªn hÖ tÊt nhiªn... §Ó tõ ®ã ®Ó hiÓu râ ®­îc b¶n chÊt cña sù vËt ®Ó cã c¸c ph­¬ng ph¸p t¸c ®éng phï hîp nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. V× vËy, ®Ó cã thÓ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp víi CNH-H§H ë ViÖt Nam th× chóng ta ph¶i ph©n biÖt ®­îc tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè víi CNH-H§H. Trong thùc tÕ theo quan ®iÓm nµy khi t¸c ®éng vµo sù vËt, ta ph¶i chó ý tíi nh÷ng mèi liªn hÖ cña nã víi sù vËt kh¸c. Ph¶i biÕt sö dông ®ång bé c¸c biªn ph¸p, ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. V× vËy, khi thùc hiÖn CNH-H§H ta ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p cïng mét lóc ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò. §Ó qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ th× chóng ta ph¶i sö dông quan ®iÓm toµn diÖn. +Quan ®iÓm ph¸t triÓn Mäi sù vËt ®Òu n»m trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn nªn trong ho¹t ®éng thùc tiÔn vµ nhËn thøc ta ph¶i cã quan ®iÓm ph¸t triÓn ®Ó v¹ch ra xu h­íng biÕn ®æi, chuyÓn ho¸ cña chóng. Theo quan ®iÓm ph¸t triÓn ®ßi hái chóng ta kh«ng chØ n¾m b¾t ®­îc c¸i ®ang tån t¹i ë sù vËt mµ cßn thÊy ®­îc khuynh h­íng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña chóng, ph¶i thÊy râ nh÷ng biÕn ®æi ®i lªn còng nh­ nh÷ng biÕn ®æi ®i xuèng. Song ®iÒu quan träng lµ ph¶i kh¸i qu¸t ®­îc nh÷ng biÕn ®æi ®Ó v¹ch ra khuynh h­íng biÕn ®æi cña sù vËt. V× vËy, ta ph¶i thÊy râ xu h­íng vËn ®éng, ph¸t triÓn, cña qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n­íc ta trong t­¬ng lai vµ c¶ nh÷ng c¸i ®ang tån t¹i. Xem xÐt sù vËt theo quan ®iÓm nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i ph©n chia qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña sù vËt thµnh nh÷ng giai ®o¹n. Trªn c¬ së ®ã t×m ra ph­¬ng ph¸p nhËn thøc vµ t¸c ®éng phï hîp thóc ®Èy sù vËt ph¸t triÓn nhanh h¬n hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña sù vËt. Tuú theo sù ph¸t triÓn ®ã cã lîi hay cã h¹i. V× vËy, khi x©y dùng CNH-H§H ta ph¶i chia thµnh nh÷ng giai ®o¹n vµ trong mçi giai ®o¹n ta thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ph­¬ng ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sao cho hiÖu qu¶ nhÊt. §Ó thùc hiÖn sù ph¸t triÓn trªn th× trªn c¬ së tÝch luü dÇn vÒ l­îng råi tiÕn tíi sù biÕn ®æi vÒ chÊt. §èi víi sù nghiÖp CNH-H§H ë n­íc ta còng ph¶i tÝch luü dÇn vÒ l­îng sau ®ã tiÕn hµnh nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÊt. Quan ®iÓm nµy nh»m kh¾c phùc t­ t­ëng b¶o thñ, tr× trÖ, ®Þnh kiÕn trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn cña chóng ta. + Quan ®iÓm lÞch sö Quan ®iÓm nµy ®ßi hái chóng ta khi nhËn thøc vÒ sù vËt vµ t¸c ®éng vµo sù vËt ph¶i chó ý tíi ®iÒu kiÖn cô thÓ, m«i tr­êng cô thÓ mµ sù vËt ®­îc sinh ra, tån t¹i vµ ph¸t triÓn. V× vËy, ®Ó cã thÓ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam chóng ta ph¶i ph©n tÝch t×nh h×nh cô thÓ cña ®Êt n­íc, còng nh­ bèi c¶nh quèc tÕ trong giai ®o¹n ngµy nay. Ngoµi ra, khi thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p chóng ta còng ph¶i söa ®æi, ®iÒu chØnh cho phï hîp víi hoµn c¶nh cô thÓ. §Ò tµi chän c¬ së triÕt häc v×: §Ò tµi nh»m môc ®Ých ®­a ra ®­îc c¸c gi¶i ph¸p lµm thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH-H§H ph¸t triÓn nhanh h¬n vµ thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu h¬n. V× vËy, ®Ò tµi dïng quan ®iÓm toµn diÖn ®Ó hiÓu râ vÒ CNH-H§H. Sau ®ã, dïng quan ®iÓm ph¸t triÓn ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy CNH-H§H. Nh­ng ®Ó c¸c gi¶i ph¸p ph¸t huy ®­îc t¸c dông cao nhÊt th× ®Ò tµi ®· sö dông quan ®iÓm lÞch sö khi ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p. 2. C¬ së thùc tiÔn -CNH-H§H ë ViÖt Nam cã tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan + CNH-H§H cã tÝnh phæ biÕn Mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi chØ cã thÓ v÷ng ch¾c trªn c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt t­¬ng øng. C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña mét x· héi lµ toµn bé c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi phï hîp víi tr×nh ®é kÜ thuËt t­¬ng øng mµ lùc l­îng lao ®éng s¶n xuÊt sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi. Chñ NghÜa T­ B¶n ®· tiÕn hµnh CNH ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho chÝnh Chñ NghÜa T­ B¶n vµ ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh c«ng. §ã lµ lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao, tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn, n¨ng suÊt lao ®éng cao. Do Chñ NghÜa X· Héi cã ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt cña lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao. V× n­íc ta ®i lªn Chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc n«ng nghiªp l¹c hËu nªn n­íc ta ph¶i x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho Chñ NghÜa X· Héi. Trong ®ã, nÒn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn cao. Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng nhiÖm vô quan träng ®ã chóng ta ph¶i tiÕn hµnh CNH tøc lµ chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu sang nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. +CNH-H§H lµ qu¸ tr×nh t¹o c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n X· héi chñ nghÜa X· Héi Chñ NghÜa muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn còng cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña Chñ nghÜa x· héi cÇn ph¶i x©y dùng trªn c¬ së thµnh tùu míi nhÊt, tiªn tiÕn nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. C¬ së kÜ thuËt ®ã ph¶i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. CNH-H§H chÝnh lµ qu¸ tr×nh t¹o ra nÒn t¶ng c¬ së cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. + CNH-H§H lµ lùa chän phï hîp víi n­íc ta hiÖn nay ViÖt Nam ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt thÊp kÐm, tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a ph¸t triÓn, quan hÖ s¶n xuÊt X· Héi Chñ NghÜa míi ®­îc thiÕt lËp ch­a ®­îc hoµn thiÖn. V× v©y, qu¸ tr×nh CNH-H§H sÏ x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mçi b­íc tiÕn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét b­íc t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt cho Chñ NghÜa X· Héi, lµm ph¸t triÓn m¹nh lùc l­îng s¶n xuÊt, gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt X· H«i Chñ NghÜa. + CNH-H§H ë ViÖt Nam hiÖn nay phï hîp víi xu h­íng thêi ®¹i Trong thêi ®¹i ngµy nay víi hµng lo¹t nhiÖm vô ®Æt ra cho mçi n­íc nh­ lµ: xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thiªn tai... V× vËy, mäi quèc gia ph¶i tËp trung mäi nguån l­c ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trªn. Mét lùa chän cho c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ ph¶i x©y dùng thµnh c«ng sù nghiÖp CNH-H§H. Xu h­íng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn c¬ së khoa häc c«ng nghÖ còng ph¸t triÓn nhanh chãng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n, kh¸ch quan vµ chñ quan, t¹o ra nhiÒu c¬ héi míi nh­ng kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. V× vËy, chóng ta ph¶i chñ ®éng n¾m lÊy thêi c¬, ph¸t huy thuËn lîi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH-H§H t¹o ra thÕ vµ lùc v­ît qua khã kh¨n, ®Èy lïi nguy c¬ tôt hËu ®­a kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ CNH-H§H ®Êt n­íc: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÜ ®¹i sèng m·i víi sù nghiÖp cña chóng ta. T­ t­ëng cña Hå ChÝ Minh soi s¸ng con ®­êng ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi cña d©n téc ta. T­ t­ëng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ CNH-H§H ®Êt n­íc vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ víi n­íc ta hiÖn nay. T­ t­ëng bao trïm trong t­ t­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ cña Hå ChÝ Minh lµ: x©y dùng nÒn kinh tÕ víi môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ Chñ NghÜa X· Héi. V× vËy, trong t­ t­ëng Hå ChÝ Minh lóc nµo còng mong x©y dùng nÒn kinh tÕ n­íc ta v÷ng m¹nh vµ ®éc lËp tù chñ . VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ th× B¸c quan t©m ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, c¬ cÊu vïng kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ trong n­íc, ngoµi n­íc. §èi víi c¸c ngµnh, B¸c quan t©m tíi ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp... Thø nhÊt, ®èi víi n«ng nghiÖp, B¸c quan t©m ®Æc biÖt v× ®©y lµ ngµnh réng lín nhÊt n­íc ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l­¬ng thùc h»ng ngµy vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi tÊt c¶ c¸c kÜnh vùc kh¸c trong x· héi. Trong n«ng nghiÖp, B¸c cã quan ®iÓm ph¸t triÓn toµn diÖn c©y trång, vËt nu«i, c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp ... Thø hai, ®èi víi c«ng nghiÖp nhÑ B¸c tõng nãi:” Mäi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®Òu nh»m x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho nh©n d©n. Ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ quan hÖ kh¨ng khÝt víi ®êi sèng h»ng ngµy cña nh©nd©n. V× vËy nhiÖm vô cña ngµnh lµ rÊt quan träng.” Tõ quan ®iÓm ®ã B¸c lu«n quan t©m tíi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ. Thø ba, ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp nÆng B¸c lu«n ®Æt ra yªu cÇu ph¶i x©y dùng ngµnh sao cho phï hîp víi ®Êt n­íc vµ ph¶i thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu ®· ®Ò ra. Thø t­, B¸c rÊt quan t©m tíi th­¬ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp. B¸c tõng nãi:” mèi quan hÖ gi÷a c«ng – n«ng- th­¬ng nghiÖp sÏ t¹o nªn c¸i ch©n bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ”. Trong c¬ chÕ qu¶n lÝ B¸c lu«n yªu cÇu ph¶i th­êng xuyªn ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ. B¸c ®Æc biÖt quan t©m tíi ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n, tµi chÝnh, tiÒn tÖ ®èi víi nÒn kinh tÕ. T­ t­ëng cña B¸c lµ ¸nh s¸ng soi ®­êng cho d©n téc ta ®i tõ th¾ng lîi nµy sang th¾ng lîi kh¸c. T­ t­ëng cña §¶ng ta vÒ tiÕn hµnh C NH-H§H: §­êng lèi, môc tiªu, t­ t­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng: +§­êng lèi kinh tÕ cña §¶ng ta lµ ®Èy m¹nh CNH-H§H, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®­a n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, ­u tiªn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®ång thêi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh h­íng X· Héi Chñ NghÜa. Ph¸t huy cao ®é néi lùc ®ång thêi tranh thñ nguån lùc tõ bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi. T¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi c«ng b»ng x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi d©n, c¶i thiÖn m«i tr­êng, ph¸t triÓn an ninh, quèc phßng. +Môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta tõ 2001 dÕn 2010 lµ ®­a n­íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng t¹o nÒn t¶ng ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ng­êi, n¨ng