Chuyên đề Thực ạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC

MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TSCĐ: Tài sản cố định TSLĐ: Tài sản lưu động VCĐ: Vốn cố định VLĐ: Vốn lưu động VN: Việt Nam NHNN: Ngân hàng Nhà Nước NHTM: Ngân hàng Thương mại NSNN: Ngân sách Nhà Nước GDP: Tổng sản phẩm quốc nội CPI: Chỉ số giá tiêu dùng KHCN: Khoa học công nghệ VĐTCB: Vốn đầu tư cơ bản VĐTSCL: Vốn đầu tư sửa chữa lớn Công ty TNHH: Công ty Trách nhiệm hữu hạn PVFC: Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam UN: Liên hợp quốc TD: Tín dụng CK: Chứng khoán LỜI NÓI ĐẦU Năm 2008 đánh dấu một năm đầy biến động với nền kinh tế Việt Nam trong nhiều lĩnh vực do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng toàn cầu, ghi nhận những biến động chưa từng có của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Để thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt nhưng linh hoạt, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã đưa ra rất nhiều biện pháp can thiệp hành chính đối với hệ thống Ngân hàng Thương Mại (NHTM), đã có lúc lãi suất ngân hàng lên mức 24 - 25%/năm, lãi suất huy động cũng đạt đỉnh 20%/năm. Nhiều NHTM cho vay cầm chừng, doanh nghiệp vay vốn khó khăn cả về lãi suất cao lẫn khả năng tiếp cận vốn, tín dụng tiêu dùng gần như bị cắt bỏ, tốc độ tăng trưởng tín dụng bước vào vùng thấp nhất trong năm. Các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán cũng gặp không ít khó khăn khi lần đầu tiên thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua những diễn biến xấu nhất suốt hơn 8 năm đi vào hoạt động và sau một thời gian dài phát triển quá nóng thì thị trường bất động sản đã đóng băng và trải qua đợt sụt giảm về giá nhanh chóng. Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam – PVFC, một trong những công ty tài chính được xem là có thế lực nhất hiện nay cũng không nằm ngoài tầm ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng. Kết thúc năm 2008, doanh nghiệp này công bố đây là một năm làm ăn không thuận lợi và gặp nhiều rủi ro của mình. Với các hoạt động đầu tư bị xemlà dàn trải vào các lĩnh vực như bất động sản, chứng khoán, các dịch vụ tiêu dùng....đã làm cho công ty rởi vào tình trạng nợ quá hạn và nợ xấu tăng cao, tuy vẫn có lãi nhưng hiệu quả sử dụng vốn chưa thực sự tốt. Từ nhận định thu được trong quá trình tìm hiểu về Công ty về tình hình sử dụng vốn, tôi quyết định chọn đề tài: “Thực ạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC” làm Chuyên đề tốt nghiệp của mình. Nội dung của Chuyên đề gồm 3 phần: Chương I: Cơ sở lý luận về Vốn và hiệu quả sử dụng vốn trong Công ty tài chính. Chương II: Thực trạng sử dụng vốn tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC Chương III: Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam PVFC. CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY TÀI CHÍNH 1.1 CÔNG TY TÀI CHÍNH TRONG HỆ THỐNG KINH TẾ VIỆT NAM 1.1.1 Khái niệm về công ty tài chính Công ty tài chính là một loại hình doanh nghiệp với hoạt động chính là kinh doanh vốn. Theo nghị định số 79/2002/NĐ-CP của Chính phủ, Công ty Tài chính được định nghĩa “là loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng, với chức năng là sử dụng vốn tự có, vốn huy động và các nguồn vốn khác để cho vay, đầu tư; cung ứng các dịch vụ tư vấn về tài chính, tiền tệ và thực hiện một số dịch vụ khác theo quy định của pháp luật, nhưng không được làm dịch vụ thanh toán, không được nhận tiền gửi dưới 1 năm.” 1.1.2 Các hình thức của Công ty Tài chính Để tiện cho việc quản lý và điều tiết các hoạt động của Công ty Tài chính trong thị trường tiền tệ, Công ty tài chính được chia ra thành các loại sau: Công ty Tài chính Nhà nước: là Công ty Tài chính do Nhà nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh. Công ty Tài chính cổ phần: là Công ty Tài chính do các tổ chức và cá nhân cùng góp vốn theo quy định của pháp luật, được thành lập dưới hình thức Công ty cổ phần. Công ty Tài chính trực thuộc của tổ chức tín dụng: là Công ty Tài chính do một tổ chức tín dụng thành lập bằng vốn tự có của mình và làm chủ sở hữu theo quy định của pháp luật, hạch toán độc lập và có tư cách pháp nhân. Công ty Tài chính liên doanh: là Công ty Tài chính được thành lập bằng vốn góp giữa bên Việt Nam gồm một hoặc nhiều tổ chức tín dụng, doanh nghiệp Việt Nam và bên nước ngoài gồm một hoặc nhiều tổ chức tín dụng nước ngoài, trên cơ sở hợp đồng liên doanh. Công ty Tài chính 100% vốn nước ngoài: là Công ty Tài chính được thành lập bằng vốn của một hoặc của nhiều tổ chức tín dụng nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam. 1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ VỐN 1.2.1 Khái niệm Tư bản (hay vốn) trong Kinh tế học là khái niệm để chỉ những vật thể có giá trị, có khả năng đo lường được sự giàu có của người sở hữu chúng. Tư bản là sở hữu về vật chất thuộc về cá nhân hay được tạo ra bởi xã hội. Tuy nhiên tư bản có nhiều định nghĩa khác nhau dưới khía cạnh kinh tế, xã hội, hay triết học. Trong kinh tế học cổ điển, tư bản được định nghĩa là những hàng hóa sẵn có để sử dụng làm yếu tố sản xuất. Với vai trò là yếu tố sản xuất, tư bản có thể là mọi thứ như tiền bạc, máy móc, công cụ lao động, nhà cửa, bản quyền, bí quyết, v.v.. nhưng không bao gồm đất đai và lao động. Trong Kinh tế học Tân cổ điển, tư bản (vốn) là một trong bốn yếu tố sản xuất. Ba yếu tố còn lại là đất đai, lao động và doanh nghiệp. Trong học thuyết kinh tế chính trị của Marx, tư bản lưu động là khoản đầu tư của nhà tư bản vào lực lượng sản xuất, là nguồn tạo ra giá trị thặng dư. Nó được coi là “lưu động” vì lượng giá trị mà nó tạo ra khác với lượng giá trị nó tiêu dụng, có nghĩa là tạo ra giá trị mới. Tư bản cố định là khoản đầu tư vào yếu tố sản xuất không phải con người như máy móc, nhà xưởng - những tư bản mà theo Marx, chỉ tạo ra lượng giá trị để thay thế chính bản thân chúng. Nó được coi là cố định theo nghĩa giá trị đầu tư ban đầu và giá trị thu hồi ở dạng các hàng hóa do chúng tạo ra là không đổi. Trong nền kinh tế thị trường, Doanh nghiệp là những tổ chức được hình thành nhằm mục đích chủ yếu là thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh. Các doanh nghiệp có thể thực hiện một hoặc một số các công đoạn của quá trình đầu tư từ đầu tư sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ ngoài thị trường nhằm mục tiêu cuối cùng là mang lại lợi nhuận. Để tiến hành được các hoạt động sản xuất kinh doanh nói trên doanh nghiệp cần phải có tư liệu lao động (máy móc, nhà xưởng...) và đối tượng lao động (nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang, thành phẩm…), và sức lao động. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có một lượng vốn nhất định để mua vật tư, máy móc, thuê lao động…Do vậy vốn được coi là một điều kiện tiên quyết cho bất kì hoạt động nào của doanh nghiệp. Một cách tổng quan, “Vốn là toàn bộ giá trị tài sản được dùng vào sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm mục đích sinh lời. ” 1.2.2 Vai trò của vốn trong doanh nghiệp Trong điều kiện nền kinh tế thị trường tự do cạnh tranh, các doanh nghiệp muốn đạt được hiệu quả trong hoạt động cần phải có những sản phẩm tốt về chất lượng, mẫu mã, giá cả cạnh tranh, đồng thời doanh nghiệp cũng phải nắm bắt được nhu cầu luôn biến động của thị trường tiêu dùng để có những sản phẩm đáp ứng được nhu cầu đó. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải có các nguồn lực tốt để tiến hành và duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong các nguồn lực cần thiết thì vốn được coi là nguồn lực quan trọng nhất. Bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng cần có vốn để tiến hành sản xuất, vốn là điều kiện tiên quyết, có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các quyết định của các nhà quản lý. Thực tiễn cho thấy những doanh nghiệp có quy mô vốn lớn sẽ áp dụng được Khoa học Công nghệ (KHCN), mua sắm máy móc, xây nhà xưởng mới, tăng cường hoạt động Marketing....do đó năng suất lao động tăng lên, chất lượng hàng hoá được cải thiện ngày một tốt hơn, từ đó tăng cường được khả năng cạnh tranh và tồn tại của doanh nghiệp. Điều đó cũng có nghĩa là doanh nghiệp nào có lượng vốn càng lớn thì càng có thế chủ động trong kinh doanh và có lợi thế rất lớn trong môi trường cạnh tranh đầy biến động của thị trường hiện nay. Do vậy, vốn xét trên phương diện hình thái hiện vật và hình thái giá trị, là yếu tố quan trọng nhất trong mọi hoạt động của doanh nghiệp. 1.2.3 Phân loại Vốn: Do có vai trò quan trọng và thiết yếu trong qua trình hoạt động của các doanh nghiệp nên việc phân loại vốn theo các hình thức khác nhau sẽ giúp doanh nghiệp đề ra được những giải pháp quản lý và sử dụng vốn sao cho có hiệu quả. Tuy có nhiều phương thức để phân loại nhưng cơ bản theo đặc điểm luân chuyển của vốn người ta chia thành vốn đầu tư và vốn sản xuất. 1.2.3.1 Vốn đầu tư Vốn đầu tư được chia thành vốn đầu tư tài sản cố định và vốn đầu tư tài sản lưu động. Vốn đầu tư vào tài sản cố định bao gồm vốn đầu tư cơ bản (VĐTCB) và vốn đầu tư sửa chữa lớn (VĐTSCL). VĐTCB làm tăng khối lượng thực thể của tài sản cố định, bảo đảm bù đắp số tài sản cố định bị hao mòn và tăng thêm phần xây lắp dở dang, còn VĐTSCL không làm tăng khối lượng thực thể của tài sản. Vai trò kinh tế của VSCL tài sản cố định cũng giống như vốn đầu tư cơ bản, là nhằm đảm bảo thay thế tài sản bị hư hỏng. 1.2.3.2 Vốn sản xuất Khái niệm vốn sản xuất được bắt nguồn từ quan niệm về tài sản quốc gia. Tài sản quốc gia có thể được hiểu theo nghĩa rộng hoặc theo nghĩa hẹp. Tài sản quốc gia theo nghĩa rộng bao gồm (1) tài nguyên thiên nhiên của đất nước (2) các loại tài sản được sản xuất ra (3) nguồn vốn con người. Tài sản quốc gia theo nghĩa hẹp là toàn bộ của cải vật chất do lao động sáng tạo của con người được tích lũy lại qua thời gian theo tiến trình lịch sử phát triển của đất nước. Theo cách phân loại của Liên hợp quốc (UN), tài sản được sản xuất ra lại chia thành 9 loại: (1) công xưởng, nhà máy; (2) trụ sở cơ quan, trang thiết bị văn phòng; (3) máy móc thiết bị, phương tiện vận tải; (4) cơ sở hạ tầng; (5) tồn kho của tất cả các loại hàng hóa; (6) các công trình công cộng; (7) các công trình kiến trúc; (8) nhà ở (9) các cơ sở quân sự. Dựa vào chức năng tham gia vào quá trình hoạt động kinh tế, 9 loại tài sản trên được chia thành hai nhóm: Nhóm thứ nhất bao gồm 5 loại đầu. Những tài sản này được sử dụng làm phương tiện trực tiếp phục vụ quá trình sản xuất và được gọi là tài sản sản xuất. Trong đó, 4 loại tài sản từ (1) đến (4) được gọi là tài sản cố định (vốn cố định), còn lại tài sản (5) được gọi là tài sản lưu động (vốn lưu động). Tuy nhiên, trên thực tế trong các loại hàng tồn kho, ngoài các loại nguyên, nhiên vật liệu dự trữ cho sản xuất còn có cả những giá trị tài sản cố định chưa lắp đặt và thành phẩm chưa tiêu thụ, vì vậy, cách hiểu ở đây chỉ mang ý nghĩa tương đối. Sự khác nhau trên nguyên tắc về mặt kinh tế giữa tài sản cố định và tài sản lưu động là tính chất sử dụng nhiều lần của tài sản cố định và tính chất sử dụng được một lần của tài sản lưu động, từ đó thời hạn phục vụ của tài sản cố định thường được quy định kéo dài hơn một năm, còn thời gian phục vụ của tài sản lưu động là dưới một năm. Nhóm thứ hai bao gồm 4 loại cuối, đều có tính chất chung là không tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất, nên được gọi là tài sản phi sản xuất (vốn phi sản xuất). Vậy, vốn sản xuất là giá trị của những tài sản đựơc sử dụng làm phương tiện trực tiếp phục vụ cho quá trình sản xuất và dịch vụ, bao gồm vốn cố định và vốn lưu động. a) Vốn cố định: Để tiến hành hoạt động sản xuất các doanh nghiệp phải có đủ 3 yếu tố: Sức lao động, tư liệu lao động và đối tượng lao động trong đó bộ phận chủ yếu của các tư liệu lao động là các tài sản cố định (TSCĐ). Số lượng vốn tiền tệ nhất định doanh nghiệp ứng ra để có được các tài sản cố định (TSCĐ) cần thiết cho hoạt động kinh doanh được gọi là Vốn cố định (VCĐ). (Cũng có thể nói VCĐ là bộ phận của Vốn đầu tư ứng trước về TSCĐ). Có thể khái quát một số nét đặc thù về sự vận động và chu chuyển của VCĐ trong quá trình sản xuất kinh doanh như sau: Một là, VCĐ tham gia vào nhiều chu trình sản xuất kinh doanh sản phẩm, đièu này do đặc điểm của TSCĐ được sử dụng lâu dài trong nhiều chu kỳ sản xuất quyết định. Hai là, VCĐ được luân chuyển dần dần từng phần trong các chu kỳ sản xuất. Khi tham gia vào quá trình đó một bộ phận của TSCĐ được luân chuyển và cấu thành nên chi phí sản xuất của sản phẩm tương ứng với giá trị hao mòn của TSCĐ. Ba là, sau nhiều chu kỳ sản xuất, VCĐ mới hoàn thành một vòng luân chuyển. Sau mỗi chu kỳ sản xuất, phần vốn được luân chuyển vào giá trị sản phẩm tăng dần lên song phần vốn đầu tư vào TSCĐ lại giảm dần cho đến khi TSCĐ hết thời hạn sử dụng thì giá trị của nó được chuyển dịch hết vào giá trị của sản phẩm đã sản xuất. Khi đó, VCĐ hoàn thành một vòng luân chuyển. Những đặc điểm đó đòi hỏi việc quản lý VCĐ phải luôn gắn với việc quản lý hình thái hiện vật là các TSCĐ của doanh nghiệp. TSCĐ là những tư liệu lao động chủ yếu mà đặc điểm của chúng là có giá trị lớn và thời gian sử dụng dài, được sử dụng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Việc sắp xếp TSCĐ thành từng loại, từng nhóm theo những đặc điểm nhất định để thuận tiện cho công tác quản lý và hạch toán tài sản cố định. Hiện nay tài sản cố định thường được phân ra theo các đặc trưng sau: Theo hình thái biểu hiện: TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình. TSCĐ hữu hình là những tài sản cố định có hình thái vật chất cụ thể do doanh nghiệp sử dụng cho hoạt động kinh doanh. TSCĐ hữu hình bao gồm nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, thiết bị, dụng cụ quản lý. . . . TSCĐ vô hình là những tài sản không có hình thái vật chất nhưng xác định được giá trị, do doanh nghiệp quản lý và sử dụng trong các hoạt động sản xuất kinh doanh, cung cấp dịch vụ hoặc cho các đối tượng khác thuê phù hợp với tiêu chuẩn TSCĐ vô hình. TSCĐ vô hình chỉ được thừa nhận khi xác định được giá trị của nó, thể hiện một lượng giá trị lớn đã được đầu tư có liên quan trực tiếp đến nhiều chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp, nó bao gồm quyền sử dụng đất, nhãn hiệu hàng hoá, quyền phát hành, phần mềm máy tính, bản quyền sáng chế. . . . Theo mục đích sử dụng: TSCĐ dùng cho sản xuất kinh doanh và TSCĐ dùng cho mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh quốc phòng: Tài sản cố định dùng cho sản xuất kinh doanh là những TSCĐ đang dùng trong hoạt động sản xuất kinh doanh cơ bản và hoạt động sản xuất kinh doanh phụ của doanh nghiệp. TSCĐ dùng cho mục đích phúc lợi…là những TSCĐ không mang tính chất sản xuất do doanh nghiệp quản lý sử dụng cho các hoạt động phúc lợi, sự nghiệp và các hoạt động đảm bảo an ninh quốc phòng Theo hình thái sử dụng: TSCĐ đang dùng, TSCĐ chưa cần dùng, TSCĐ không cần dùng và chờ thanh lý. Theo quyền sở hữu: TSCĐ tự có và TSCĐ đi thuê. Tuy nhiên trong thực tế doanh nghiệp có thể kết hợp nhiều phương pháp phân loại TSCĐ tuỳ theo yêu cầu quản lý của từng thời kỳ. b) Vốn lưu động: Để tiến hành sản xuất kinh doanh, ngoài các TSCĐ, doanh nghiệp cũng cần có các tài sản lưu động (TSLĐ). Lượng vốn tiền tệ nhất định đầu tư vào TSLĐ được gọi là Vốn lưu động (VLĐ). (VLĐ là số vốn ứng ra để hình thành TSLĐ nhằm đảm bảo cho quá trình kinh doanh được thực hiện thường xuyên, liên tục. VLĐ chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một lần và được thu hồi toàn bộ.) VLĐ là điều kiện vật chất không thể thiếu được của quá trình tái sản xuất. Muốn cho quá trình tái sản xuất được liên tục, doanh nghiệp phải có đủ tiền vốn đầu tư vào các hình thái khác nhau của VLĐ, khiến cho các hình thái này có được mức tồn tại hợp lý và đồng bộ với nhau, tạo điều kiện cho quá trình chuyển hoá hình thái của vốn trong quá trình luân chuyển được thuận lợi. Ngoài ra VLĐ còn là công cụ đánh giá, phản ánh quá trình vận động của vật tư. VLĐ luân chuyển nhanh hay chậm còn phản ánh số lượng vật tư tiết kiệm hay không, thời gian sản xuất là hợp lý hay không. Để quản lý VLĐ cần phải phân loại dựa theo các tiêu thức khác nhau. Có thể phân loại VLĐ ra như sau: Dựa theo hình thái biểu hiện và khả năng hoán tệ của vốn có thể chia VLĐ thành vốn bằng tiền và vốn về hàng tồn kho: Vốn bằng tiền gồm tiền mặt trong quỹ, tiền gửi tại NH và tiền đang chuyển. Vốn về hàng tồn kho gồm vốn vật tư dự trữ, vốn sản phẩm dở dang, vốn thành phẩm. Việc phân loại vốn theo cách này tạo điều kiện thuận lợi để xem xét đánh giá mức độ tồn kho dự trữ và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Bên cạnh đó thông qua cách phân loại này có thể tìm các biện pháp phát huy chức năng các thành phần vốn và biết được kết cấu VLĐ để định hướng điều chỉnh hợp lý và có hiệu quả. Dựa vào vai trò của VLĐ với quá trình sản xuất kinh doanh, VLĐ bao gồm các loại sau VLĐ trong khâu dự trữ sản xuất: vốn nguyên vật liệu chính vốn vật liệu phụ vốn nhiên liệu vốn phụ tùng thay thế vốn vật đóng gói vốn công cụ dụng cụ nhỏ VLĐ trong khâu trực tiếp sản xuất vốn sản phẩm đang chế tạo vốn về chi phí trả trước VLĐ trong khâu lưu thông vốn thành phẩm vốn bằng tiền Phương pháp này cho phép đánh giá kết cấu VLĐ theo vai trò, từ đó giúp định hình đánh giá tình hình phân bổ VLĐ trong các khâu của quá trình luân chuyển vốn, trên cơ sở đó đề ra các biện pháp tổ chức quản lý thích hợp nhằm tạo ra một kết cấu VLĐ hợp lý, tăng được tốc độ luân chuyển VLĐ. Dựa vào quan hệ sở hữu về vốn: TSLĐ được tài trợ bởi hai nguồn đó là vốn chủ sở hữu và các khoản nợ. (vốn chủ sở hữu chỉ tài trợ một phần cho nguồn VLĐ của doanh nghiệp) Vốn chủ sở hữu: là số vốn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, doanh nghiệp có đầy đủ quyền chiếm hữu, sử dụng, chi phối, và định đoạt về nguồn vốn đó, và tuỳ theo loại hình doanh nghiệp mà vốn chủ sở hữu có nội dung cụ thể như Vốn đầu tư từ Ngân sách Nhà Nước (NSNN), Vốn do chủ doanh nghiệp bỏ ra, Vốn góp cổ phần trong Công ty cổ phần… Các khoản nợ: là các khoản được hình thành từ vốn vay các Ngân hàng thương mại (NHTM) hoặc các tổ chức tài chính khác, vốn vay thông qua phát hành trái phiếu, các khoản nợ mà khách hàng chưa thanh toán…và doanh nghiệp chỉ có thể sử dụng các khoản nợ này trong một thời gian nhất định. Cách phân loại này cho thấy được kết cấu VLĐ của doanh nghiệp được hình thành bằng vốn của bản thân doanh nghiệp, hay từ các khoản nợ, từ đó có các quyết định trong huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả hơn, đảm bảo an ninh tài chính trong doanh nghiệp. Dựa vào nguồn hình thành: TSLĐ sẽ được tài trợ bởi các nguồn như sau Nguồn vốn điều lệ: là số vốn được hình thnàh từ các nguồn vốn điều lệ ban đầu khi thành lập hoặc nguồn vốn điều lệ bổ sung trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nguồn vốn tự bổ sung: là nguồn vốn do doanh nghiệp tự bổ sung trong quá trình sản xuất kinh doanh (như từ lợi nhuận của doanh nghiệp được tái đầu tư....) Nguồn vốn liên doanh, liên kết: là số vốn được hình thành từ vốn góp liên doanh của các bên tham gia liên doanh. Vốn góp liên doanh có thể bằng tiền mặt hoặc bằng hiện vật là vật tư, hàng hoá theo thoả thuận của các bên liên doanh. Nguồn vốn đi vay: là vốn vay của các NHTM hoặc tổ chức tín dụng, vốn vay từ người lao động trong doanh nghiệp, vay các doanh nghiệp khác. . . Nguồn vốn huy động từ thị trường vốn thông qua việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu… Việc phân chia VLĐ theo nguồn hình thành giúp cho doanh nghiệp thấy được cơ cấu nguồn vốn tài trợ cho nhu cầu VLĐ trong kinh doanh từ đó xem xét cơ cấu nguồn tài trợ tối ưu để giảm thấp chi phí sử dụng vốn của mình. TSLĐ là một nguồn tài sản của doanh nghiệp, thường có sự quay vòng nhanh hơn nhiều so với TSCĐ. Việc quản lý TSLĐ là rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Trong các doanh nghiệp người ta thường chia TSLĐ ra làm hai loại: TSLĐ sản xuất và TSLĐ lưu thông. TSLĐ sản xuất bao gồm các loại nguyên, nhiên, vật liệu; phụ tùng thay thế; bán thành phẩm. . .đang trong qua trình dự trữ sản xuất hoặc sản xuất, chế biến. TSLĐ lưu thông bao gồm các sản phẩm hoàn thành đang chờ tiêu thụ, các loại vốn bằng tiền, các khoản vốn trong thanh toán, các khoản chi phí kết chuyển, chi phí trả trước. . . Trong quá trình sản xuất kinh doanh các TSLĐ sản xuất và TSLĐ lưu thông luôn vận động thay thế và chuyển hoá lẫn nhau đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh được liên tục. 1.2.4 Các nguồn vốn của doanh nghiệp nói chung và của Công ty tài chính nói riêng 1.2.4.1 Nguồn vốn của doanh nghiệp Nguồn vốn tự có của chủ doanh nghiệp: đây là khoản đầu tư ban đầu khi thành lập doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp Nhà nước, nguồn vốn tự có là vốn đầu tư của NSNN. Đối với công ty cổ phần hoặc công ty Trách nhiệm hữu hạn (Công ty TNHH), nguồn vốn ban đầu do các cổ đông hoặc thành viên đóng góp để hình thành công ty. Đối với các Công ty cổ phần, vốn kinh doanh có thể huy động thêm từ việc phát hành cổ phiếu. Công ty TNHH không thể phát hành cổ phiếu mà chỉ có thể phát hành trái phiếu. Vốn vay: Ngoài phần vốn tự có của doanh nghiệp (vốn góp), thì nguồn vốn vay có vị trí đặc biệt quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nó có thể đáp ứng các nhu cầu về vốn trong ngắn hạn hoặc dài hạn, có thể huy động được số vốn lớn, tức thời. Tuy nhiên, sử dụng vốn vay phải hết sức chú ý đến cơ cấu vốn của doanh nghiệp, kế hoạch sử dụng vốn phải đảm bảo hợp lý, đúng mục đích; quản lý tốt quỹ tiền mặt, kỳ trả nợ và kỳ thu tiền, kế hoạch sản xuất kinh doanh phải được lập bám sát thực tế... nếu không vốn vay sẽ trở thành một gánh nặng đối với doanh nghiệp. Vốn chiếm dụng của nhà cung cấp (Tín dụng thương mại): Đây cũng là một nguồn vốn tương đối quan trọng trong doanh nghiệp. Nguồn vốn này xuất phát từ việc doanh nghiệp chiếm dụng tiền hàng của nhà cung cấp (trả chậm), việc chiếm dụng này có thể phải trả phí (lãi) hoặc không phải trả phí nhưng lại đáp ứng được việc doanh nghiệp có nguyên vật liệu, điện, nước,... để sản xuất kinh doanh mà chỉ phải bỏ ra ngay lập tức một số tiền ít hơn số tiền đáng lẽ phải bỏ ra để có được số nguyên vật liệu, điện, máy móc,... để tiến hành sản xuất. Như vậy, doanh nghiệp có thể sử dụng quỹ tiền mặt của mình cho mục đích khác. Tuy nhiên, sử dụng nguồn vốn này cần lưu ý: nếu chiếm dụng quá nhiều hoặc quá lâu một khoản nợ nào đó, nó sẽ ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp với đối tác, với thị trường hoặc kiện tụng pháp luật, tốt nhất nên có sự thoả thuận về việc chiếm dụng vốn. Nguồn vốn khác: như lợi nhuận để lại, lương cán bộ công nhân viên chậm thanh toán, .... 1.2.4.2 Nguồn huy động vốn của Công ty Tài chính Các Công ty tài chính có thể huy động nguồn vốn bằng cách đi vay từ các tổ chức tín dụng trong hoặc ngoài nước, vay từ các NHTM, các trung gian tài chính nhưng lại không được vay từ NHNN như các NHTM, hoặc cũng có thể vay vốn từ Tập đoàn. Bên cạnh đó các Công ty tài chính còn có thể nhận uỷ thác đầu tư, nhận tiền gửi có kỳ hạn từ một năm trở lên của tổ chức, cá nhân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi và các loại giấy tờ có giá khác để huy động vốn của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật hiện hành, tiếp nhận vốn uỷ thác của Chính phủ, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước. 1.3 HIỆU QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN 1.3.1 Hiệu quả và hiệu quả sử dụng vốn Mục tiêu của các doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động sản xuất và tham gia vào thị trường đó là tối đa hoá giá trị tài sản sở hữu (tối đa hoá lợi nhuận). Một trong những điều quan trọng ảnh hưởng đến mục tiêu này đó chính là “hiệu quả sử dụng vốn. ” Câu hỏi đặt ra là “hiệu quả sử dụng vốn là gì?” Để trả lời cho câu hỏi này, đầu tiên chúng ta đi xem xét vấn đề về hiệu quả. Bất kỳ một hoạt động nào do con người tiến hành cũng đều có mục đích rõ ràng và việc xem xét mối quan hệ giữa chi phí bỏ ra và kết quả đạt được được hiểu là “hiệu quả.” (ví dụ một người muốn xây đươc một cái nhà, kết quả là cái nhà mà anh ta muốn, còn hiệu quả sẽ xem xét xem để có đươc nhà anh ta mất bao nhiêu tiền, bao nhiêu thời gian?..) Trong sản xuất kinh doanh, hiệu quả xem xét mối quan hệ giữa kết quả sản xuất và chi phí bỏ ra trong quá trình sản xuất đó. Về mặt định lượng, hiệu quả kinh tế là sự chênh lệch giữa tổng lượng thu được và chi phí bỏ ra, sự chênh lệch này càng lớn thì hiệu quả càng cao và ngược lại. Từ đó hiệu quả sử dụng vốn có thể được hiểu như sau: “Hiệu quả sử dụng vốn là thước đo phản ánh tương quan so sánh giữa những chi phí về vốn mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh để đạt được kết quả đó.” 1.3.2 Sự cần thiết phải đánh giá hiệu quả sử dụng vốn Trong cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, các doanh nghiệp coi nguồn vốn cấp phát từ nguồn NSNN đồng nghĩa với “cho không” nên không chú trọng đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, khi bị thua lỗ thì Nhà nước sẽ là người đứng ra bù đắp, tình hình sản xuất kinh doanh gần như không có sự quản lý, vốn dùng cho sản xuất hầu như bị lãng phí và thất thoát rất lớn. Theo con số thống kê cho thấy vốn sản xuất trong khu vực quốc doanh không nhiều, hiệu quả sử dụng vốn rất thấp, đối với các TSCĐ mới chỉ được sử dụng 50% -60% công suất thiết kế.....vì vậy hệ số sinh lời của đồng vốn là vô cùng thấp. Chuyển sang cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, các doanh nghiệp phải chuyển hướng theo cơ chế mới để có thể tiếp tục tồn tại và