Chuyên đề Nhà nước chiếm hữu nô lệ

NHÀ NƯỚC CHIẾM HỮU NÔ LỆNhà nước CHNL Phương Đông (cổ đại)Nhà nước CHNL Phương Tây (cổ đại) Quá trình hình thành Nhà nước chiếm hữu nô lệChế độ xã hộiTổ chức bộ máy nhà nướcCác đặc trưng cơ bản của nhà nước chiếm hữu nô lệ1.1 Cơ sở hình thành nhà nước ở phương Đông cổ đại 1.1.1 Điều kiện tự nhiên và dân cư 1.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội 1.2 Sự hình thành, phát triển và suy vongNằm trên lưu vực các con sông lớn đất đai màu mỡ, phì nhiêu nguồn nước tưới dồi dào Khí hậu nhiệt đớiCó địa hình khép kín và tương đối phức tạp (trừ Lưỡng Hà)Điều kiện tự nhiên và dân cưĐiều kiện kinh tế xã hộiNhiều khoáng sản, cây công nghiệp, vịnh, hải cảng không có các đồng bằng màu mỡ.Khí hậu ôn đới Thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển. Địa hình đa dạng, chia cắt, nhiều thung lũng. PHƯƠNG ĐÔNG:Đầu TNK thứ IV TCN công cụ lao động bằng đồng xuất hiện Ba lần phân công lao động xã hội -> không triệt đểKinh tế nông nghiệp: chủ đạoNăng suất lao động tăng cao, sản phẩm làm ra ngày càng nhiều tư hữu tư liệu sinh hoạt.Chế độ công hữu về ruộng đấtLần thứ 1: Chăn nuôi tách ra khỏi trồng trọtLần thứ 2: Thủ công nghiệp tách ra khỏi nông nghiệpLần thứ 3: Thương nghiệp xuất hiệnPHƯƠNG TÂY:Thế kỷ XI- IX TCN, công cụ bằng sắt xuất hiện, năng suất lao động tăng.Ba lần phân công lao động xã hội diễn ra triệt đểXuất hiện các thành thịKinh tế phát triển dựa trên nền sản xuất tiên tiến Chế độ tư hữu nhanh chóng xuất hiện và phát triển.Công xã thị tộc tan rã, thay thế bằng công xã nông thônThủ lĩnh, tộc trưởng chiếm đoạt nhiều của cải trở nên giàu có.Giàu - NghèoPhân hoá giai cấpThống trịBị trị> < nô lệ: mâu thuẫn cơ bản trong xã hội. Chế độ chiếm hữu nô lệ ở phương Tây mang tính điển hình. Mô hình tổ chức bộ máy nhà nước các quốc gia phương Đông và phương Tây cổ đạiTổ chức bộ máy nhà nước ở các quốc gia phương Đông và phương Tây cổ đại Ở trung ươngVuaQuan đầu triềuHệ thống quan lại giúp việc Ở địa phương Đứng đầu là vương công (tù trưởng)Hy Lạp cổ đạiNhà nước SpartaNhà nước AthensNhà nước La Mã cổ đại thời kỳ cộng hòaĐiều kiện tự nhiên Nằm ở miền Nam Hy Lạp, giữa vùng đồng bằng Laconi màu mỡ, đất đai và sông ngòi rất thuận lợi phát triển nông nghiệp đồng thời có trữ lượng sắt rất lớn.Điều kiện kinh tế xã hội Thế kỷ XII- XI TCN, người Đorien từ phương Bắc tràn xuống chiếm đồng bằng Laconi của người Akeen, thành lập nhà nước Sparta. Thế kỷ VIII-VII TCN, người Đorien xâm chiếm vùng đồng bằng của người Hilot với số lượng dân cư đông đảo và trình độ phát triển thấp hơn, biến toàn bộ dân cư của họ thành nô lệ. Sự phân hóa giai cấp đã khá hoàn chỉnhNgười Sparta: là người Đôrien chiến thắngNgười Pêriet: là người Akêen chiến bại và những người từ nơi khác đến sinh sốngHilot: nô lệ tập thể của chủ nô SpartaChế độ ruộng đất Nhà nước chia ruộng đất thành những mảnh nhỏ bằng nhau cùng với số lượng người Hilot và người Periet cho mỗi gia đình người Sparta. Hai vua: quyền lực ngang nhauHội đồng trưởng lão: gồm có hai vua và 28 vị trưởng lãoHội nghị công dân: Mọi nam công dân tự do Sparta từ 30 tuổi trở lên đều có quyền tham gia.Hội đồng năm quan giám sátQuân độiSparta thực chất là một nhà nước theo chính thể cộng hòa quý tộc chủ nô. Chế độ chiếm hữu nô lệ của nhà nước Sparta là điển hình với nô lệ tập thể.Điều kiện tự nhiênNằm ở đồng bằng Attich, miền Trung Hy Lạp. Đây là vùng đồng bằng không thuận lợi phát triển nông nghiệp nhưng lại rất giàu tài nguyênCó rất nhiều vịnh và hải cảngĐiều kiện kinh tế xã hộiThế kỷ VIII- VI TCN Athens bước vào thời kỳ xã hội có giai cấp và nhà nước. Công thương nghiệp phát triển sớm và nhanh chóng nên quý tộc công thương nghiệp tăng nhanh về số lượng và mạnh về kinh tế.3 tầng lớp: quý tộc, nông dân và những người làm công thương nghiệp. Athens là nhà nước cộng hòa quý tộc chủ nôCải cách XôlôngCải cách của ClixtenCải cách EphialtesCải cách PerietBãi bỏ nợ nần và chấm dứt chế độ nô lệ vì nợ.Mức ruộng đất được phép sở hữu tối đa của quý tộcXôlông chia dân tự do thành bốn đẳng cấp:Tổ chức bộ máy nhà nướcHội đồng 400 người: cơ quan thường trực của Đại hội nhân dân.Hội đồng trưởng lãoHội đồng quan chấp chínhTòa án công dânTước bỏ bớt quyền lợi kinh tế và quyền lực chính trị của chủ nô Tầng lớp chủ nô mới được tham gia vào Hội đồng trưởng lão và Hội đồng quan chấp chính.Hội nghị công dân có thực quyền. Dân tự do được tham gia vào Hội đồng 400 người. Bước đầu đã hình thành cơ chế quyền lực mang tính dân chủ. Chia dân cư Athens thành 10 khu vực hành chính (Philai, “bộ lạc”) mỗi khu vực chia thành 10 tiểu khu (gọi là Đemơ). Công dân sống ở tiểu khu phải đăng ký vào sổ hộ tịch.Thành lập Hội đồng 500 người (gọi là Bulê)Lập ra Hội đồng 10 tướng lĩnhNgoại kiều cũng được cấp quyền công dân.Đặt ra luật bỏ phiếu bằng vỏ sòCông dân được tham gia vào sinh hoạt chính trị, vào các cơ quan nhà nước.Cơ sở xã hội của quý tộc thị tộc đã bị phá bỏ.Chính thể cộng hòa dân chủ chủ nô đã được thiết lập.Hội đồng trưởng lão: điều hành các nghi lễ, tế lễ, xét xử các vụ án tôn giáo.Quyền lập pháp được chuyển giao cho Đại hội nhân dân. Quyền hành pháp thuộc về Hội đồng 500 người. Quyền tư pháp thuộc về Tòa án nhân dân.Đưa ra chế độ: Gơraphêparanômôn các nhà làm luật phải chịu trách nhiệm trước nhà nước về nội dung và hậu quả của những dự luật mà họ soạn thảo. Mục đích: ngăn chặn việc phá hoại nền dân chủ, đề phòng các chủ trương mang tính phiêu lưu, quá khích không có lợi cho nền dân chủ.Nhà nước trả lương cho các nhân viên nhà nướcCác quan chức nhà nước được bầu cử bằng cách bóc thăm. Lập ra Hội nghị công dân: là cơ quan quyền lực tối caoLập ra Tòa bồi thẩm Tăng cường sức mạnh cho quân độiTăng cường các hoạt động văn hóa tinh thần, phúc lợi trợ cấp Athens phát triển nhất về kinh tếCó một thiết chế nhà nước tiến bộ nhất một nền dân chủ đạt mức hoàn hảo nhất và trở thành một chuẩn mực.Thời kỳ cầm quyền của ông và được xem là thời kỳ hoàng kim của người Athens.Hội nghị công dân: nam công dân Athens từ 18 tuổi trở lên. Hội đồng 500 người: Mỗi bộ lạc bầu 50 người từ 30 tuổi trở lên. Hội đồng 10 tướng lĩnh: Mỗi người đại diện cho một “bộ lạc”Tòa bồi thẩm: gồm 600 thẩm phán.Quân đội: được trang bị tốt nhất và mạnh nhất là lực lượng hải quân. Athens là nhà nước cộng hoà dân chủ chủ nô. Nền dân chủ này giành cho tất cả mọi công dân. Tuy nhiên, Athens là nhà nước cộng hoà chủ nô dựa trên chế độ tư hữu và quan hệ bóc lột nô lệ. Chỉ có chủ nô và một số ít người tự do được hưởng quyền chính trị, còn phụ nữ kiều dân và nô lệ ở ngoài vòng sinh hoạt chính trị. Hội nghị lại được tổ chức tại thành phố Athens nên chỉ có một bộ phận nhỏ cư dân sống ở Athens tham gia.Đại hội công dân: cơ quan lập pháp, bao gồm đại hội Xăngturi và đại hội nhân dân.Viện nguyên lão: các quý tộc giàu sang, có thế lực, được xem là cơ quan hành phápHội đồng quan chấp chính: hai viên quan chấp chínhHội đồng quan án: do Đại hội Xăngturi bầu raViện giám sát (Viện quan bảo dân)Quân đội: Công dân từ 17 tuổi phải tham gia quân đội4. Nhà nước ra đời từ rất sớm, là một ngoại lệ theo học thuyết Mac- Lenin về sự hình thành nhà nướcHình thức chính thể quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền. Chế độ nô lệ mang tính chất gia trưởng. Tổ chức bộ máy nhà nước đơn giản chịu ảnh hưởng sâu sắc của chế độ công xã thị tộc, tín ngưỡng tôn giáo. Huyết thống là yếu tố cơ bản hình thành bộ máy nhà nước. Công xã nông thôn là chính quyền cơ sở để nhà nước tiến hành quản lý địa phươngNhà nước ra đời có tính liên kết mạnh và tính giai cấp yếu. Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế công thương nghiệp + mâu thuẫn giai cấp sâu sắc Chế độ nô lệ mang tính điển hình.Hình thức chính thể rất đa dạng: cộng hoà quý tộc chủ nô, cộng hoà dân chủ chủ nô, quân chủ chuyên chế nhưng phổ biến là cộng hoà. Bản chất nhà nước vẫn là sự chuyên chính của giai cấp chủ nô nhưng một số nhà nước đã có sự bảo đảm quyền dân chủ cho công dân ở một mức độ nhất định. Tổ chức bộ máy nhà nước đã tương đối hoàn thiện, quy củ,.