Chuyên đề Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và phát triển công tác thanh toán không dùng tiền mặt thông qua Chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Ba Đình

Lời mở đầu Trong những năm trở lại đây, trong lĩnh vực tiền tệ, hoạt động Ngân hàng và thị trường Tài chính tiền tệ đã trở nên là một trong những lĩnh vực kích thích nhất, nhạy cảm nhất của toàn bộ nền kinh tế.Hoạt động Ngân hàng trước kia vốn lặng lẽ thì nay đã trở nên sôi động và được nói nhiều đến trên các phương tiện thông tin đại chúng. Hoạt động Ngân hàng đã đem lại hồi sinh cũng như nó giữ một vai trò quan trọng trong việc khơi nguồn vốn đến những người cần vốn bao gồm các cá nhân, tổ chức kinh tế - xã hội. Tạo cho họ cơ hội đầu tư sinh lợi, đem lại sự vận động nhịp nhàng của nền Kinh tế thị trường. Trong hoạt động Kinh tế thị trường, Sản xuất phải được thực hiện dưới sự tác động của quy luật Kinh tế thị trường. Sản xuất luôn không ngừng phát triển, hàng hoá sản xuất ra phải được trao đổi và được mua đi bán lại . Tiền tệ ra đời từ sự trao đổi buôn bán hàng hoá và không ngừng phát huy hết chức năng của nó. Do đó mà Ngân hàng ra đời là một tất yếu với vai trò của nó là trung tâm tiền tệ , tín dụng và thanh toán đó là vai trò truyền thống của Ngân hàng để thúc đẩy kinh tế phát triển, kiềm chế lạm phát, tăng tích luỹ trong nước, khôi phục và nâng cao tốc độ tăng trưởng. Việt nam đang vươn lên mạnh mẽ trong công cuộc Công ngiệp hoá - Hiện đại hoá từng giờ, từng ngày. Thời đại của sự bùng nổ công nghệ thông tin, kỹ thuật số đã chuyển hoá vào mọi ngành nghề , mọi lĩnh vực trong đời sống của nền Kinh tế thị trường và tất yêú công tác thanh toán tại Ngân hàng đã và đang được công nghệ hoá trong giai đoạn này. Việc thanh toán trước kia đơn giản bao nhiêu thì nay nó đã phát triển ở một tầng cao hơn, bởi công việc này được thay thế bằng việc thanh toán đươc thực hiện qua dịch vụ thanh toán hiện đại của Ngân hàng. Song hiện nay công tác thanh toán không dùng tiền mặt ở nước ta vẫn còn nhiều mặt hạn chế, một thực tế cho thấy khối lượng tiền mặt hiện đang lưu thông trên thị trường vẫn còn rất lớn, chưa tập trung vào Ngân hàng để Đầu tư sản xuất, thúc đẩy nền Kinh tế phát triển, chưa được sử dụng phổ biến tới mọi tầng lớp dân cư, còn một phần lớn dân cư có tâm lý ưa cầm tiền mặt. Chính vì thế làm sao để cho việc thanh toán không dùng tiền mặt trở thành cách thức thanh toán hưũ dụng nhất và phổ biến nhất là vấn đề mà Ngân hàng cần quan tâm, để phát triển không ngừng. Cải tiến cho phù hợp với quy luật lưu thông Hàng hoá - Tiền tệ. Đề tài: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và phát triển công tác thanh toán không dùng tiền mặt thông qua Chi nhánh NHNo & PTNT quận Ba Đình.. - Nội dung bao gồm 3 chương: Chương I: lý luận cơ bản về thanh toán không dùng tiền mặt. Chương II: Thực trạng hoạt động của công tác thanh toán không dùng tiền mặt qua Chi nhánh NHNo & PTNTquận Ba Đình. Chương III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và phát triển công tác thanh toán không dùng tiền mặt qua Chi nhánh NHNo & PTNTquận Ba Đình. Chương i lý luận cơ bản về công tác thanh toán không dùng tiền mặt I .Sự cần thiết và vai trò của công tác thanh toán không dùng tiền mặt trong nền Kinh tế thị trường: 1. Sự cần thiết của Thanh toán không dùng tiền mặt: Lịch sử ra đời, sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá, cũng đồng thời gắn liền với sự ra đời và phát triển của tiền tệ. Từ cổ xưa đến cách đây vài trăm năm, các kim loại quý như vàng, bạc được coi như một phương tiện trao đổi trong Xã hội trừ Xã hội sơ khai nhất. Vấn đề đặt ra với một hệ thống thanh toán hoàn toàn dựa vào kim loại quý thì việc vận chuyển từ nơi này đến nơi khác rất khó khăn . Sự phát triển tiếp theo của hệ thống thanh toán là đồng tiền giấy, đồng tiền giấy có lợi hơn so với đồng tiền kim loại ở chỗ, nó nhẹ hơn rất nhiều,việc cầm theo nó cũng dễ dàng hơn, nhưng vấn đề đặt ra khi công nghệ in ấn tiền phát triển tiên tiến, thì tệ nạn in tiền giả cũng phát triển theo, chi phí in tiền, vận chuyển và bảo quản tiền rất tốn kém. Mặt khác, cả hai loại tiền này nổi lên một số yếu điểm đó là dễ bị lấy cắp, tốn thời gian vận chuyển, chi phí bảo quản, in ấn, thời gian thanh toán bị kéo dài. Để khắc phục khó khăn này, một bước tiến mới của Hệ thống thanh toán đã xuất hiện với hoạt động Ngân hàng hiện đại – thanh toán chuyển khoản qua Ngân hàng. Hoạt động Ngân hàng sơ khai ban đầu chỉ là thu nhận giữ hộ tiền , kim loại quý cho khách hàng. Theo quy luật của thị trường , nền kinh tế hàng hoá là luôn vận động và luôn phát triển, Ngân hàng phát sinh thêm một số nghiệp vụ như việc thanh toán cho khách hàng gửi tiền tại một Ngân hàng khi có nhu cầu chi trả lẫn nhau. Khi sản xuất và lưu thông hàng hoá ở mức thấp, quá trình mua bán diễn ra trong phạm vi hẹp thì người ta thanh toán với nhau bằng tiền mặt, sự vận động của vật tư hàng hoá, vật tư gắn liền vớí sự vận động của khối lượng tiền tệ nhất định. Lúc này thanh toán bằng tiền mặt đã tỏ rõ sự linh hoạt của nó. Qúa trình thanh toán bằng tiền mặt không gặp phải một vấn đề nào. Nhưng theo quy luật của sự phát triển kinh tế,xã hội, công việc giao thương không chỉ bó hẹp trong một phạm vi, một quốc gia mà xuyên suốt khắp quốc gia trên cả thị trường thế giới với khối lượng hàng hoá lớn nhiều chủng loại đa đạng và phong phú. Lúc này thanh toán bằng tiền mặt đã nảy sinh hàng loạt những điểm bất lợi cho công việc thanh toán như thời gian, chi phí, vận chuyển. Đến lúc này hệ thống thanh toán hiện đại qua Ngân hàng hay còn gọi thanh toán không dùng tiền mặt phần nào đã giải quyết được những bất lợi của thanh toán bằng tiền mặt nói trên . Người ta không còn phải mất thời gian vào in tiền, vận chuyển tiền, bảo quản,… mà thay vào đó chỉ việc trích chuyển vốn từ Tài khoản đơn vị này sang Tài khoản đơn vị khác, huặc thanh toán bù trừ lẫn nhau giữa các tổ chức và đơn vị. Để thực hiện được quá trình này phải có ít nhất ba chủ thể tham gia đó là bên mua, bên bán và Ngân hàng đóng vai trò trung gian Tài chính Với chức năng là trung tâm thanh toán của nền Kinh tế. Các Ngân hàng Thương mại hoàn toàn có khả năng tổ chức các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt thích hợp để thu hút nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư, sẽ góp phần lớn trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế, ổn định giá cả, đẩy lùi lạm phát, lưu thông hàng hoá, tăng thu nhập quốc dân. Vì có tính ưu việt như trên , nên công tác thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng được khách hàng ưa chuộng, nên nó không ngừng phát triển và không thể thiếu được trong nền Kinh tế thị trường hiện nay. Do đó nó ra đời là một tất yếu khách quan của lịch sử loài người. Tóm lại, thanh toán không dùng tiền mặt là nghiệp vụ trung gian của Ngân hàng, đây chính là cách thức mang lại nhiều hiệu quả nhất cho cả hai bên: đơn vị mở Tài khoản - Ngân hàng, mà lại phù hợp với sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá. Việc thay thế thanh toán bằng tiền mặt bởi thanh toán không dùng tiền mặt đã thực sự thu hút dòng tiền mặt chảy vào Ngân hàng, Ngân hàng sẽ tăng nguồn thu và nguồn vốn bằng tiền mặt đồng thời qua đó Ngân hàng có thể kiểm soát và điều hành chặt chẽ hơn thông qua công tác thanh toán. Còn khách hàng đơn vị mở Tài khoản tại Ngân hàng đảm bảo được chi trả đúng thời hạn, tiết kiệm thời gian, an toàn nhất. 1.1 Vai trò của công tác thanh toán không dùng tiền mặt trong nền Kinh tế thị trường: Ngân hàng ra đời và đảm nhiệm trọng trách là trung tâm thanh toán cho nền Kinh tế. Trọng trách này được thể hiện qua việc thanh toán, cung ứng dịch vụ hàng hoá giữa các cơ quan đoàn thể, các tổ chức kinh tế, các doanh ngiệp và cá nhân trong xã hội. Chính vì thế thanh toán không dùng tiền mặt không thể thiếu được, vì hàng hoá và tiền tệ luôn có mối quan hệ song hành với nhau, liên hệ với nhau như những mắt xích trong nền kinh tế :Tiền – Hàng – Tiền. Thanh toán không dùng tiền mặt đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc tổ chức và lưu thông hàng hoá. Ngân hàng thực hiện tốt công tác thanh toán không dùng tiền mặt sẽ góp phần làm cho nền kinh tế tăng trưởng nhanh. Sau đây là một số vai trò cụ thể của công tác thanh toán không dùng tiền mặt: Thứ nhất: Làm giảm được một khối lượng tiền mặt trong lưu thông. Như chúng ta biết thanh toán bằng tiền mặt có những nhược điểm đó là : Khối lượng tiền lớn, cồng kềnh, tốn công sức chuyên trở, kiểm đếm, chi phí cho nhiều khâu như in ấn, bảo quản …Ngày nay nền kinh tế thị trường có nhiều mối quan hệ kinh tế phức tạp và đa dạng, tăng tỷ trọng thanh lớn không dùng tiền mặt sẽ làm giảm được khối lượng tiền mặt lưu hành trong lưu thông. Thứ hai: Luân chuyển vốn nhanh gọn, chính xác, an toàn tuyệt đối đáp ứng nhu cầu vốn kinh doanh kịp thời…mỗi ngiệp vụ phát sinh Ngân hàng chỉ cần căn cứ vào lệnh của chủ Tài khoản và số dư trên Tài khoản của khách hàng để ghi nợ Tài khoản này và đồng thời ghi có Tài khoản kia trong cùng một Ngân hàng. Nếu chuyển tiền qua mạng vi tính khác ngân hàng, khác địa phương ngay trong ngày sẽ thực hiện được chuyển tìên đảm bảo an toàn chính xác tuyệt đối cả Tài sản khách hàng và của Ngân hàng. Chính ngiệp vụ này đã rút ngắn được thời gian thanh toán, đem lại hiệu quả cao cho các doanh nghiệp. Vì ở mỗi doanh ngiệp nếu khâu thanh toán chậm trễ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng vốn, kết quả sản xuất kinh doanh sẽ giảm thấp và ảnh hưởng đến đời sống cán bộ công nhân viên, và ảnh hưởng đến sự tồn tại của các doanh ngiệp. Thứ ba: Giúp các Ngân hàng thương mại tập (NHTM) trung nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để cấp vốn cho công tác tín dụng. Để được tham gia thanh toán không dùng tiền mặt trong NHTM các cá nhân , doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, phải nộp tiền của mình vào ngân hàng và mở Tài khoản tiền gửi thanh toán, trên Tài khoản luôn tồn tại số dư nhất định để đảm bảo việc chi trả. Số dư tiền này chính là nguồn vốn tiền gửi mà ngân hàng được phép sử dụng phần lớn để cho vay mà chỉ cần để lại một tỷ lệ nhất định để đảm bảo đủ khả năng chi trả. Về phía khách hàng được hưởng một khoản lãi nhất định trên số dư tiền của họ. Thứ tư: Thanh toán không dùng tiền mặt là công cụ trong chiến lược cạnh tranh giữa các Ngân hàng thương mại, nhằm thu hút khách hàng đến với mình Khi Ngân hàng thực hiện tốt công tác thanh toán thì chính nó là nguồn vốn tiềm tàng ở ngoài Xã hội đổ về Ngân hàng tự nguyện, Ngân hàng không phải tốn nhiều chi phí như khi huy động vốn ở các hình thức khác (tiền gứi có kỳ hạn, kỳ phiếu…). Vì vậy Ngân hàng nào tổ chức tốt công tác thanh toán là giải pháp tích cực để thay thế nguồn vốn theo hướng tăng tỷ trọng nguồn vốn có mức lãi suất thấp, trên cơ sở đó hạ lãi suất tiền vay. Khuyến khích doanh nghiệp, cá nhân đầu tư, sản xuất, vào hoạt động sản xuất kinh doanh có lãi. Ngân hàng còn nắm được tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh ngiệp cũng như khả năng Tài chính của doanh ngiệp qua việc quản lý biến động của vốn, số dư trên Tài khoản tiền gửi, trên cơ sở đó Ngân hàng thực hiện nhiệm vụ tư vấn có hiệu quả. Thứ năm: Giúp cho NHTM thực hiện chức năng tạo tiền. Trong thực tế nếu thanh toán bằng tiền mặt , sau khi lĩnh tiền mặt ra khỏi Ngân hàng, số tiền đó không còn nằm trong phạm vi kiểm soát của Ngân hàng nữa. Nhưng nếu thực hiện bằng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, khách hàng trích từ Tài khoản tiền gửi của mình huặc được Giám đốc duyệt cho vay chuyển số tiền đó đến Ngân hàng khác. Đến Ngân hàng thứ hai để lại tỷ lệ dự trữ bắt buộc chung ví dụ 10%, cứ thế đến các Ngân hàng thứ hai, thứ ba…từ 10 triệu ban đầu có thể lên đến 100 triệu. Như vậy Ngân hàng đã thực hiện được chức năng tạo tiền trong khâu thánh toán. Thứ sáu: Vai trò quản lý vĩ mô của Nhà nước qua Ngân hàng chỉ thực sự phát huy đầy đủ tác dụng khi phần khối lượng thanh toán tập trung qua Ngân hàng, giúp Ngân hàng Nhà nước quản lý tổng thể quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá. Mặt khác, sử dụng công cụ thanh toán, kiểm soát được mức tạo tiền và tăng tín dụng, thực hiện tốt chính sách tiền tệ là giải pháp tích cực nhằm kìm chế lạm phát, tạo đà cho kinh tế tăng trưởng. Trên lĩnh vực Ngân hàng nó phản ánh trình độ nghiệp vụ, kỹ thuật thanh toán, trang thiết bị, cơ sở vật chất của ngành ở tầm vĩ mô, nó phản ánh trình độ dân trí, tốc độ phát triển của một quốc gia. Với đòi hỏi Ngân hàng phải thực hiện tốt trong thanh toán dựa trên cơ sở các nguyên tắc sau: Tuyệt đối an toàn về Tài sản, vốn của Ngân hàng cũng như của khách hàng, giúp cho khách hàng tránh được rủi ro trong thanh toán, chuyển dịch vốn nhanh gọn, kịp thời chính xác. Từ đó làm giảm thấp nhất thời gian vốn nằm trong thanh toán. 1.2 Khái niệm và nguyên tắc chung về thanh toán không dùng tiền mặt 1.2.1 Khái niệm: Thanh toán không dùng tiền mặt, là quá trình thanh toán không xuất hiện tiền mặt, mà thanh toán bằng cách trích chuyển từ Tài khoản của người trả cho người thụ hưởng mở tại Ngân hàng hoặc thanh toán bù trừ. Thanh toán không dùng tiền mặt thường bao gồm có 4 bên tham gia + Bên mua hàng + Ngân hàng phục vụ bên mua, tức là Ngân hàng nơi đơn vị mở Tài khoản giao dịch. + Bên bán, tức là bên cung ứng dịch vụ hay hàng hoá + Ngân hàng phục vụ bên bán, tức là Ngân hàng nơi đơn vị bán mở Tài khoản giao dịch. 1.2.2 Nguyên tắc chung khi thực hiện: Theo Nghị định 91/CP ngày 25/11/1993 của chính phủ, Quyết định số 22/QĐ ngày 21/02/1994 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước VN, Nghị định 30/CP của Chính phủ ngày 09/05/1996 và hàng loạt thông tư hướng dẫn thể lệ thanh toán không dùng tiền mặt trong giai đoạn hiện nay có các quy định cụ thể sau: Hiện nay các cá nhân, đơn vị thanh toán qua Ngân hàng huặc Kho bạc Nhà nước được sáp dụng các thể thức thanh toán. + Thanh toán bằng Uỷ nhiệm chi – chuyển tiền. + Thanh toán bằng Uỷ nhiệm thu. + Thanh toán bằng Séc. + Thanh toán bằng thư tín dụng (L/C) + Thanh toán bằng Ngân phiếu thanh toán.không đủ tiền, đồng thời chịu trách nhiệm về những nội dung liên đới của hai bên khách hàng. Nếu do thiếu sót trong quá trình thanh toán gây thiệt hại cho khách hàng thì Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước phải bồi thường thiệt hại và tuỳ theo mức độ vi phạm có thể bị xử ký theo pháp luật. Năm là: Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước chỉ cung cấp số liệu trên Tài khoản khách hàng cho các cơ quan ngoài Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước khi có các văn bản của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Sáu là : Khi thực hiện dịch vụ thanh toán cho khách hàng, Ngân hàng được thu phí theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt nam. 1.3. Một số thể thức thanh toán không dùng tiền mặt hiện đang được dùng ở Việt Nam 1.3.1.Thanh toán bằng Uỷ nhiệm thu: Uỷ nhiệm thu là hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, được áp dụng giữa người mua và người bán trên cơ sở hợp đồng kinh tế huặc đơn đặt hàng, trong đó người bán sẽ chủ động lập Uỷ nhiệm thu gửi tới Ngân hàng phục vụ mình để uỷ nhiệm cho Ngân hàng thu hộ số tiền hàng hoá, dịch vụ theo các chứng từ thanh toán hợp lệ, hợp pháp. Phạm vi áp dụng của hình thức thanh toán này là giữa các đơn vị mở Tài khoản ở cùng một chi nhánh huặc các chi nhánh Ngân hàng trong cùng một hệ thống huặc khác hệ thống. Bên mua và bên bán phải thống nhất với nhau dùng hình thức thanh toán Uỷ nhiệm thu, đồng thời thông báo bằng văn bản cho Ngân hàng của bên thụ hưởng để có căn cứ thực hiện uỷ nhiệm thu. Bên bán lập uỷ nhiệm thu theo mẫu của Ngân hàng, kèm theo hoá đơn, vận đơn gửi tới Ngân hàng. Khi nhận được uỷ nhiệm thu, Ngân hàng bên mua phải trích tiền từ Tài khoản của bên mua để thanh toán trong vòng một ngày làm việc. Nếu Tài khoản bên mua không đủ tiền để thanh toán cho bên bán thì bên mua sẽ bị chịu một khoản tiền phạt. Sơ đồ luân chuyển chứng từ thanh toán Uỷ nhiệm thu * Trường hợp bên mua và bên bán mở Tài khoản tiền gửi ở hai Ngân hàng cùng hệ thống. Đơn vị mua Đơn vị bán (1 ) (6 ) (2) (4 ) Ngân hàng Bên mua Ngân hàng Bên bán (3) (5) (1) Đơn vị bán giao hàng hoá, dịch vụ cho đơn vị mua (2) Đơn vị bán nộp 4 liên Uỷ nhiệm thu cùng hoá đơn thanh toán sang Ngân hàng bên bán. (3) Ngân hàng bên bán giữ lại 1 liên, gửi 3 liên và hoá đơn sang Ngân hàng bên mua. (4) Ngân hàng bên mua sau khi kiểm soát, hạch toán, gửi một liên và hoá đơn cho đơn vị mua để báo Nợ. (5) Ngân hàng bên mua gửi 1 liên giấy báo Có liên hàng kê theo 1 liên Uỷ nhiệm thu cho Ngân hàng bên bán (6) Ngân hàng bên bán xuất sổ theo dõi Uỷ nhiệm thu, hạch toán và gửi giấy báo Có cho đơn vị bán. * Trường hợp hai bên khách hàng có Tài khoản ở hai chi nhánh Ngân hàng khác hệ thống: Thanh toán xử lý qua mạng thanh toán bù trừ theo quy định hiện hành. 1.3.2. Thanh toán bằng Uỷ nhiệm chi – chuyển tiền: 1.3.2.1.Thanh toán bằng Uỷ nhiệm chi: Uỷ nhiệm chi là lệnh của chủ Tài khoản được lập theo mẫu in sẵn của Ngân hàng, yêu cầu Ngân hàng phục vụ trích tiền từ Tài khoản của mình để chi trả cho người thụ hưởng. Uỷ nhiệm chi được sử dụng để thanh toán hàng hoá, dịch vụ huặc chuyển tiền giữa hai đơn vị tín nhiệm nhau. Phạm vi áp dụng của hình thức này là giữa các đơn vị có Tài khoản ở cùng một Ngân hàng, huặc ở hai Ngân hàng khác nhau trong cùng hệ thống huặc khác tỉnh, cùng tỉnh. Ngân hàng có trách nhiệm xử lý, giải quyết các Uỷ nhiệm chi của khách hàng nộp vào ngay trong ngày hôm đó. Sơ đồ luân chuyển chứng từ thanh toán Uỷ nhiệm chi giữa hai Ngân hàng khác nhau trong cùng một hệ thống: Đơn vị mua Đơn vị bán Ngân hàng Bên mua Ngân hàng Bên bán (1) (3a) (2) (4) (3b) (1) Bên bán giao hàng hoá, dịch vụ cho đơn vị mua theo hợp đồng đã ký kết. (2) Đơn vị mua lập 4 liên Uỷ nhiệm chi và Ngân hàng phục vụ mình yêu cầu trích Tài khoản chuyển tiền cho đơn vị bán. (3. a) Ngân hàng bên mua gửi một liên giấy báo “Nợ” cho đơn vị mua sau khi hạch toán ghi “Nợ” cho đơn vị mua. (3. b) Ngân hàng bên mua lập chứng từ thanh toán liên hàng với Ngân hàng cùng hệ thống để Ngân hàng này ghi “Có” cho bên thụ hưởng. (4) Ngân hàng bên bán ghi “Có” vào Tài khoản của đơn vị thụ hưởng và báo “Có" cho người thụ hưởng. * Trong trường hợp hai đơn vị mua và bán mở Tài khoản ở hai Ngân hàng khác hệ thống và khác tỉnh, thành phố thì việc chuyển tiền giữa hai Ngân hàng được thực hiện thông qua NHNN. Trong trường hợp này NHNN đóng vai trò trung gian thanh toán giữa các Ngân hàng thương mại. 1.3.2.2. Séc chuyển tiền: Séc chuyển tiền là một hình thức chuyển tiền theo yêu cầu khách hàng trong đó người đại diện đứng tên trên tờ Séc trực tiếp cầm và chuyển nộp Séc vào Ngân hàng trả chuyển để lĩnh tiền mặt hay chuyển khoản để chi trả cho người cung cấp hàng hoá dịch vụ. Séc chuyển tiền được áp dụng trong một hệ thống Ngân hàng. Thời hạn hiệu lực tối đa là 30 ngày kể từ ngày phát hành séc. Séc chuyển tiền tạo cho khách hàng cảm thấy an tâm khi sử dụng vì trên tờ Séc chuyển tiền có ký hiệu mật. Sơ đồ thanh toán Séc chuyển tiền Đơn vị chuyển tiền Người đại diện (1) (2) (2) Ngân hàng chi trả chuyển tiền Ngân hàng Chyển tiền (3) (1) Đơn vị chuyển tiền đến Ngân hàng phục vụ mình làm thủ tục xin được cấp Séc chuyển tiền. (2) Người cầm Séc trực tiếp cầm Séc nộp vào Ngân hàng chi trả chuyển tiền để được thanh toán. (3)Ngân hàng chi trả chuyển tiền sau khi trả Séc xong chuyển “Nợ” lại Ngân hàng chuyển tiền. 1.3.3. Thanh toán bằng Séc: Séc là lệnh trả tiền của chủ Tài khoản, được lập trên mẫu in sẵn do NHNN quy định, yêu cầu Ngân hàng phục vụ mình trích một số tiền từ Tài khoản tiền gửi thanh toán của mình để trả cho người thụ hưởng có tên ghi trên Séc huặc người cầm Séc. Về nguyên tắc Séc chỉ được phát hành trong phạm vi số dư tiền gửi trên Tài khoản của mình nếu vượt quá số dư sẽ bị phạt một khoản tiền theo quy định chung. Thời hạn hiệu lực của tờ Séc là thời hạn tính từ ngày phát hành Séc được quy định là 15 ngày. Séc được hạch toán theo nguyên tắc ghi “Nợ” trước, ghi “Có” sau. Các tờ séc sau khi kiểm tra phải đảm bảo tính hợp lệ, hợp pháp, có đủ tiền trên Tài khoản thì Ngân hàng phải ghi “Nợ” vào Tài khoản người phát hành séc trước và ghi “Có” vào Tài khoản người thụ hưởng sau, hiện nay thanh toán Séc qua Ngân hàng thông dụng nhất là hai loại Séc chuyển khoản và Séc bảo chi. 3.3.3.1. Séc chuyển khoản: Séc chuyển khoản được lập trên mẫu in sẵn của Ngân hàng do chủ Tài khoản phát hàng giao trực tiếp cho đơn vị thụ hưởng để thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ ngay sau khi nhận cung ứng. Phạm vi thanh toán séc chuyển khoản là giữa các khách hàng trong cùng Ngân hàng huặc khác Ngân hàng nhưng các Ngân hàng này có tham gia thanh toán bù trừ trên địa bàn địa phuơng, tỉnh,thành phố Thời gian hiệu lực của thanh toán Séc chuyển khoản là 15 ngày làm việc kể từ ngày ký phát Séc đến ngày Séc được nộp vào Ngân hàng. Thanh toán Séc chuyển khoản theo nguyên tắc ghi “Nợ” trước, và ghi “Có” sau. Các chứng từ kèm theo tờ séc để hạch toán là các bảng kê nộp séc. Séc chỉ được phát hành trong phạm vi số dư Tài khoản tiền gửi, trong trường hợp vượt quá số dư tiền gửi thì sẽ chịu phạt theo quy định của pháp luật hiện hành. Là phạt bằng tiền 30% số tiền quá số dư... Người phát hành (Đơn vị mua) Người thụ hưởng (Đơn vị bán) Sơ đồ luân chuyển chứng từ thanh toán séc chuyển khoản khác ngân hàng, cùng địa bàn tham gia thanh toán bù trừ trực tiếp: (1) Ngân hàng Thanh toán (4) (2’) (6) (2) Ngân hàng Thu hộ (3) (5) (1) Người phát hành séc giao séc cho đơn vị bán. (2) Người thụ hưởng (đơn vị bán) nộp séc và bảng kê cho Ngân hàng phục vụ mình để thanh toán. (2’) Người thụ hưởng có thể nộp trực tiếp séc vào Ngân hàng thanh toán. (3) Ngân hàng thu hộ chuyển bảng kê nộp séc và tờ séc sang cho Ngân hàng thanh toán. (4) Ngân hàng thanh toán sau khi kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của tờ séc thì ghi “Nợ” và báo ‘Nợ” cho người phát hành séc. (5) Ngân hàng thanh toán chuyển bảng kê nộp séc kèm bảng kê thanh toán bù trừ cho Ngân hàng thu hộ thông qua thanh toán bù trừ. (6) Ngân hàng thu hộ chuyển giấy báo “Có” cho người thụ hưởng. Nếu nộp séc kèm bảng kê nộp séc vào ngân hàng phục vụ người bán thì ngân hàng phục vụ bên bán sẽ chuyển séc và bảng kê nộp séc sang ngân hàng phục vụ bên mua để họ can cứ vào tờ séc cùng chứng từ khác để hạch toán: Nợ: Tk đơn vị phát hành séc. Có: TK thanh thoán bù trừ Hoặc có : TK tiền gửi tại NHNN (nếu như thanh toán qua TK tiền gưi tại NHNN.) Hoăc có:TK liên hàng đi (hai ngân hàng cùng hệ thống có thanh toán). Sau chuyển chứng từ vào bảng kê sang ngân hàng phục vụ bên bán . Tại ngân hàng người bán sẽ hạch toán: Nợ : TK tiền gửi tại NHNN Hoặc : TK thanh toán bù trừ Hoặc :TK liên hàng đến Có : TK của đơn vị bán 1.3.3.2. Séc bảo chi: Séc bảo chi là tờ séc chuyển khoản thông thường nhưng được Ngân hàng đảm bảo chi trả bằng cách trích trước số tiền ghi trên tờ séc từ Tài khoản của bên trả tiền đưa vào một Tài khoản riêng (Tài khoản tiền gửi séc bảo chi) được Ngân hàng làm thủ tục bảo chi và đóng dấu bảo chi séc trước khi giao cho khách hàng. Séc bảo chi được thanh toán trong phạm vị các đơn vị có Tài khoản ở cùng một Ngân hàng nhưng trong cùng hệ thống huặc khác hệ thống thì phải cùng địa bàn tham gia thanh toán bù trừ Thời hạn hiệu lực của séc bảo chi tối đa là 15 ngày làm việc bảo chi séc, nhận Được séc bảo chi, sau khi kiểm tra tính hợp lệ Ngân hàng có quyền ghi “Có”vào Tài khoản của người thụ hưởng. Sau đó mới báo “Nợ” cho Ngân hàng phát hành để ghi ”Nợ” vào Tài khoản séc bảo chi. Trường hợp hai Ngân hàng có tham gia thanh toán bù trừ thì được phép ghi đồng thời “Nợ”, “Có” trong phiên giao dịch. Sơ đồ luân chuyển chứng từ thanh toán séc bảo chi Trường hợp thanh toán séc bảo chi khác Ngân hàng nhưng cùng hệ thống Đơn vị mua Đơn vị bán Ngân hàng Bên mua Ngân hàng Bên bán (3) (1) (2) (4) (5) (6) (1) Đơn vị mua đến Ngân hàng phục vụ mình làm thủ tục bảo chi séc. (2) Ngân hàng bên mua làm thủ tục bảo chi séc, giao séc cho đơn vị mua và giấy nợ. (3) Đơn vị mua giao séc cho đơn vị bán. (4) Đơn vị bán nộp bảng kê nộp séc và tờ séc vào Ngân hàng bên bán. (5) Ngân hàng bán hạch toán và báo “Có” cho đơn vị bán. (6) Ngân hàng bên bán gửi giấy báo “Nợ’ cho ngân hàng bên mua * Thủ tục phát hành séc bảo chi. Đơn vị mua hàng muốn thanh toán bàng séc bảo chi sẽ lập ba liên uỷ nhiệm chi và tờ séc chuyển khoản .Tại ngân hang phục vụ đơn vị mua sẽ kiêm tra tính hợp pháp , hợp lệ của tờ séc và uỷ nhiệm chi . nếu tất oả đều hợp lệ thì kế toán căn cứ vào liên uỷ nhiệm chi ghi: Nợ:Tk tiền giử thanh toán của đơn vị phát hành séc. Có:TK tiền gửi đảm bảo thanh toán séc bảo chi. Sau đó làm thủ tục đóng dấu bảo chi lên tờ séc và trao cho khách hàng thủ tục thanh toán séc bảo chi. -Nếu séc bảo chi thanh toán giữa hai đơn vị mở tài khoản cùng một ngân hàng thì việc thanh toán được ngân hàng kiểm tra tính hợp pháp hợp lệ và thời hạn hiẹu lực ,sau đó hạch toán. Nợ: Tk Tiền gửi đảm bảo thanh toán séc bảo chi Có: Tk Tiền gửi của người thụ hưởng. -Nếu hai đơn vị mở tài khoản ở khácNgân hàng khác hệ thống có tham gia thanh toán bù trừ thì tại Ngân hàng phục vụ người thụ hưởng sau khi kiểm soát hạch toán: Nợ: Tk thanh toán bù trừ Ngân hàng thành viên Có: Tk tiền gửi của người hưởng thụ Trường hợp thanh toán khác Ngân hàng cùng hệ thống và khác dịa phương hạch toán : Nợ:Tk liên hàng đến Có: Tk tiền gửi của người hưởng thụ Tại Ngân hàng phục vụ đơn vị phát hành Séc (Đơn vị mua) khi nhận được các chứng từ cùng Séc bảo chi từ Ngân hàng khác chuyển đến kiểm tra và hạch toán: Nợ: Tk tiền gửi đảm bảo thanh toán