Chuyên đề Kiểm toán báo cáo tài chính trên các phần hành - Kiểm toán hàng tồn kho

Kiểm toán hàng tồn kho Phan Trung Kien - NEU Chuyên đề: Kiểm toán BCTC trên các phần hành Kiểm toán hàng tồn kho Các yêu cầu của chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành đối với hàng tồn kho Cơ sở dẫn liệu Nội dung chủ yếu của kiểm toán hàng tồn kho Hạch toán đối với HTK Hàng tồn kho là gì? Cơ sở xác định HTK trong DN: phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh của đơn vị Tính giá hàng tồn kho: tính theo giá gốc hoặc giá trị thuần có thể thực hiện được Trình bày trên Bảng CĐKT: là một TS ngắn hạn Thuyết minh: Chính sách kế toán, giá gốc HTK theo từng loại, dự phòng (lập hoặc hoàn nhập), giá trị ghi sổ của HTK dùng để thế chấp, cầm cố Những khó khăn trong kiểm toán đối với HTK Cã nhiÒu hµnh vi gian lËn liªn quan tíi sù thay ®æi gi¸ cña hµng tån kho. Hµng tån kho th­êng dÔ vËn chuyÓn, cã nhiÒu lo¹i víi ®Æc ®iÓm l­u tr÷ vµ b¶o qu¶n kh¸c nhau v× vËy ®«i khi rÊt khã cã thÓ thùc hiÖn viÖc quan s¸t ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i cña hµng tån kho. Hµng tån kho th­êng ®­îc b¶o qu¶n ë nhiÒu n¬i, nhiÒu kho ph©n bè ë nh÷ng thµnh phè, tØnh thµnh kh¸c nhau. Hµng tån kho cã thÓ trë nªn chÝnh x¸c tuyÖt ®èi trong tr­êng hîp c«ng nghÖ cao ngay c¶ khi nã kh«ng cã nh÷ng h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ. Hµng tån kho kÐm phÈm chÊt cã thÓ ®­îc tr×nh bµy lµ tèt. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña mét kho¶n môc bé phËn trong kho¶n môc hµng tån kho cã thÓ gÆp nhiÒu khã kh¨n v× nh÷ng giíi h¹n vÒ n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn kü thuËt. C¸c c«ng ty sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng tån kho kh¸c nhau cho nh÷ng lo¹i hµng tån kho kh¸c nhau. C«ng ty cã thÓ cã chÝnh s¸ch ®Ó chÊp nhËn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i KiÓm to¸n viªn ph¶i ®¹t ®­îc sù hiÓu biÕt ®èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm ®a d¹ng ®ang ngµy cµng t¨ng lªn ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc sù tån t¹i vµ ®¸nh gi¸. Mét vµi ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng tån kho th­êng phøc t¹p vµ nã cã thÓ trë nªn khã hiÓu. Hệ thống kiểm soát nội bộ đối với HTK TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô mua s¾m ®Òu ph¶i ®­îc phª chuÈn. HÖ thèng kÕ to¸n ph¶i phï hîp ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®óng kú, chÝnh x¸c, vµ ®Çy ®ñ trong viÖc ghi chÐp c¸c nghiÖp vô vÒ hµng tån kho. Ho¸ ®¬n vÒ hµng tån kho ®­îc ph¶n ¸nh chÝnh ®óng ®¾n vµ ®­îc kiÓm tra ®éc lËp. HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn; Chi phÝ ®­îc x¸c ®Þnh vµ chuyÓn vµo s¶n phÈm ®óng ®¾n; C¸c biÕn phÝ ph¶i ®­îc ph©n tÝch, kiÓm tra vµ ph©n bæ ®óng ®¾n cho hµng tån kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n trong kú. HÖ thèng qu¶n lý hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ph¶i lµ mét c¬ së cung cÊp c¸c b¸o c¸o qu¶n trÞ vµ ®Ó hç tré cho qu¶n lý hµng tån kho. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ sù l¹c hËu cña hµng tån kho vµ c¸c hµnh ®éng kÕ to¸n phï hîp ®­îc thùc hiÖn. §Þnh kú, ban qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ hµng tån kho, thùc hiÖn hµnh ®éng cô thÓ ®èi víi hµng tån kho v­ît møc, vµ qu¶n lý hµng tån kho ®Ó gi¶m thiÓu lç kinh doanh do sù l¹c hËu vÒ khoa häc kü thuËt. C¸c s¶n phÈm míi chØ ®­îc giíi thiÖu sau khi ®· nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ thùc hiÖn c¸c kü thuËt kiÓm tra chÊt l­îng. C¸c hîp ®ång dµi h¹n ®­îc gi¸m s¸t chÆt chÏ. ViÖc mua s¾m v­ît møc ph¶i ®­îc gi¸m s¸t vµ ghi nhËn nh÷ng kho¶n lç kinh doanh tiÒm tµng. Cơ sở dẫn liệu bị ảnh hưởng (1) Hiện hữu và quyền: Hàng tồn kho là có thật và thuộc quyền sở hữu của đơn vị. (2) Đầy đủ: Tất cả hàng tồn kho là có thực, thuộc quyền sở hữu của đơn vị và đều được ghi chép và báo cáo. (3) Đánh giá và chính xác: Hàng tồn kho được đánh giá phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành và việc tính toán, tổng hợp số liệu phải chính xác. (4) Trình bày và công bố: Hàng tồn kho được trình bày và khai báo đầy đủ và đúng đắn. Những chú ý khi thực hiện các thủ tục kiểm toán đối với HTK Hàng tồn kho thường được xác định là kết quả của chức năng mua sắm (chu kỳ thu mua) Hàng tồn kho thường được xem xét cùng với giá vốn hàng bán (trong chu kỳ bán hàng) CM Kiểm toán yêu cầu KTV phải tham gia kiểm kê nếu HTK được đánh giá trọng yếu Nội dung chủ yếu của kiểm toán HTK:Tìm hiểu và đánh giá KSNB đối với HTK Tìm hiểu các thủ tục kiểm soát đối với HTK: ghi chép HTK (phân tách chức năng, xét duyệt, sổ kế toán); bảo vệ (tiếp cận HTK, sắp xếp, kiểm kê); đánh giá (phương pháp, duy trì HT kế toán, đánh giá HTK chậm lưu chuyển, mất phẩm chất, lỗi thời) Thử nghiệm kiểm soát đối với việc ghi chép, bảo quản hàng tồn kho và đánh giá hàng tồn kho Nội dung kiểm toán: Thử nghiệm cơ bản đối với hàng tồn kho Qui trình phân tích Tham gia kiểm kê hàng tồn kho: trách nhiệm của KTV là thu thập E về sự hiện hữu và tình trạng của HTK. Kiểm tra giá hàng tồn kho Liên hệ với kiểm toán giá vốn hàng bán Qui trình phân tích Quy trình phân tích được dùng để nhận dạng các biến động bất thường hoặc quan hệ bất hợp lý giữa các thông tin nhằm tìm hiểu nguyên nhân. Quy trình phân tích thường được dùng đối với hàng tồn kho: tính số vòng quay (hoặc số ngày lưu kho bình quân) hàng tồn kho và so sánh kỳ này với kỳ trước; tính tỷ lệ lãi gộp và so sánh kỳ này với kỳ trước, với số liệu bình quân ngành;so sánh số tiền hàng tồn kho cuối kỳ với đầu kỳ, xem xét sự biến động về giá trị/số lượng của những mặt hàng chủ yếu; đối với doanh nghiệp sản xuất, so sánh quan hệ giữa sản lượng sản xuất và sản lượng tiêu thụ kỳ này với kỳ trước. So sánh chi phí sản xuất/giá thành giữa thực tế với định mức/giữa kỳ này với kỳ trước theo từng khoản mục giá thành (Chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp; chi phí nhân công trực tiếp; chi phí sản xuất chung); Tham gia kiểm kê vật chất HTK Thời điểm kiểm kê: khoảng cách thời điểm kiểm kê và thời điểm khoá sổ kế toán, hệ thống KSNB, ghi chép nghiệp vụ N,X tin cậy Nếu KH kiểm kê định kỳ trong suốt năm, KTV lưu ý: Chương trình kiểm kê, hệ thống sổ sách được cập nhật Các thủ tục kiểm toán: Soát xét chỉ dẫn kiểm kê của đơn vị; thực hiện thủ tục chứng kiến kiểm kê; kiểm tra kết quả kiểm kê; kiểm tra hàng tồn kho được giữ bởi bên thứ 3; kiểm tra việc khoá sổ hàng tồn kho Kiểm tra đánh giá hàng tồn kho Xem xét chính sách đánh giá hàng tồn kho của đơn vị có tuân thủ chuẩn mực, chế độ kế toán hiện hành và có nhất quán với niên độ trước không; Kiểm tra việc áp dụng và tính toán của đơn vị; Đối với sản phẩm dở dang và thành phẩm, KTV phải kiểm tra chi phí sản xuất/giá thành: kiểm tra theo khoản mục chi phí; Kiểm tra việc lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho thông qua việc xem xét giá trị thuần có thể thực hiện của hàng tồn kho Kiểm tra việc trình bày hàng tồn kho Công bố về chính sách kế toán đối với hàng tồn kho; Phân loại hàng tồn kho trên Bản thuyết minh báo cáo tài chính; Các thuyết minh phù hợp khi có sử dụng phương pháp nhập sau xuất trước. Thử nghiệm cơ bản đối với GVHB KiÓm to¸n gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn g¾n liÒn víi kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho; NÕu hµng tån kho ®Çu kú vµ hµng tån kho cuèi kú ®· ®­îc kiÓm tra vµ ho¹t ®éng mua s¾m ®· ®­îc kiÓm tra th× gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ ®­îc tÝnh trùc tiÕp; KiÓm to¸n viªn nªn ¸p dông kü thuËt so s¸nh ®èi víi gi¸ vèn hµng b¸n; NÕu cã bÊt cø dÊu hiÖu thay ®æi lín nµo ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm hoÆc tõng dßng s¶n phÈm th× kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c minh tiÕp. Sù giao ®éng lín ®Æc biÖt lµ nh÷ng thay ®æi kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®­îc sÏ dÉn tíi kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn thªm c¸c c«ng viÖc kiÓm tra kh¸c ®èi víi hµng tån kho.