Chuyên đề Kế toán tài sản cố định và phân tích tình hình trang bị và sử dụng tài sản cố định trong công ty Điện lực TP Hà Nội

Lời nói đầu Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, tất cả các doanh nghiệp SXKD dù lớn hay nhỏ cũng đều phải quan tâm tới sức lao động, tư liệu lao động và vốn. TSCĐ là những tư liệu lao động thể hiện ở cơ sở vật chất, trình độ kỹ thuật, trình độ công nghệ, năng lực SX và thế mạnh của mỗi doanh nghiệp khi tham gia vào các hoạt động SXKD . TSCĐ giữ một vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm và cũng là cơ sở vật chất vô cùng quan trọng trong quá trình sản xuất và tái sản xuất. Sản phẩm sản xuất ra tốt hay xấu, có tính cạnh tranh cao hay thấp là tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng TSCĐ là chủ yếu nhất. Để quản lý và sử dụng TSCĐ một cách có hiệu quả thì nhiệm vụ đặt ra đối với công tác kế toán TSCĐ là phải cung cấp các thông tin đầy đủ kịp thời. Từ đó mở rộng quy mô TSCĐ, góp phần tăng cường hiệu quả của quá trình SXKD. Đó cũng là mối quan tâm chung của rất nhiều doanh nghiệp hiện nay. Công ty Điện lực Thành Phố Hà Nội cũng đang rất chú trọng tới vấn đề này trong công tác sản xuất kinh doanh của mình. Công ty là một doanh nghiệp Nhà nước hạch toán độc lập, là đơn vị thành viên của Tổng công ty Điện lực Việt Nam. Khối lượng TSCĐ trong công ty là rất lớn, nó chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng số tài sản của công ty, chính vì vậy việc quản lý và hạch toán TSCĐ tong công ty có vai trò vô cùng quan trọng. Với những kiến thức đã học được tên ghế nhà trường và qua quá trình tìm hiểu thực tế tại công ty, nhận thức được tầm quan trong của công tác kế toán TSCĐ. Được sự giúp đỡ tận tình cử các cô, chú , anh , chị phòng Kế toán – Tài chính công ty Điện lực TP Hà Nội cùng với sự hướng dẫn của thầy giáo Thịnh Văn Vinh, em xin trình bày đề tài” Kế toán TSCĐ và phân tích tình hình trang bị và sử dụng TSCĐ trong công ty Điện lực TP Hà Nội” làm chuyên đề tốt nghiệp của mình.Chuyên đề ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung bao gồm: Chương 1: Lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán TSCĐ và phân tích tình hình trang bị và sử dụng TSCĐ. Chương 2: Thực trạng về tổ chức kế toán TSCĐ và phân tích thình hình trang bị và sử dụng TSCĐ trong công ty Điện lực TP Hà Nội. Chươnng 3: Một số ý kiến nhận xét và kiến nghị nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán TSCĐ và nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ ở công ty Chương I: Những lý luận cơ bản về kế toán TSCĐ và phân tích tình hình trang bị và sử dụng TSCĐ trong doanh nghiệp 1.1 ý nghĩa,vai trò và nhiệm vụ của kế toán TSCĐ Khái niệm và đặc điểm của TSCĐ TSCĐ là bộ phận quan trọng nhất, là một trong 3 yếu tố cơ bản của quá trình SXKD của doanh nghiệp. TSCĐ là cơ sơ vật chất kỹ thuật của nền kinh tế quốc dân và không thể thiếu đối với mọi quốc gia, mọi doanh nghiệp sản xuất cũng như doanh nghiệp thương mại. - Theo chuẩn mực kế toán quốc tế số 16 (IAS16) tài sản được sử dụng trong quá trình sản xuất, cung cấp hàng hoá dịch vụ hoặc cho các mục đính hành chínhvà có thời gian sử dụng nhiều hơn một kỳ kế toán gọi là TSCĐ. TSCĐ bao gồm toàn bộ các tư liệu lao động và các tài sản có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài mà người ta dùng nó để tác động vào làm thay đổi đối tượng lao động. Theo nghĩa rộng hơn thì tư liệu lao động còn bao gồm cả những điều kiện vật chất không trực tiếp tham gia vào quá tình sản xuất nhưng không thể thiếu được, hay nếu thiếu thì quá tình sản xuất kinh doanh sẽ bị hạn chế như đất đai, cầu cống, đường xá…. Theo quy định số 166/1999/QD.BTC ngày 30/12/1999 của Bộ tài chính; mọi tư liệu lao động được coi là TSCĐ khi nó thoả mãn đồng thời cả hai yếu tố: có giá trị từ 5.000.000 đ trở lên và có thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên. Những tư liệu lao động không có đủ tiêu chuẩn trên được coi la công cụ lao động nhỏ, được hạch toán trực tiếp hoặc được phân bổ dần vào chi phí kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.2 Vai trò và yêu cầu quản lý TSCĐ trong doanh nghiệp 1.1.2.1 Vai trò: Trong lịch sử phát triển nhân loại, các cuộc cách mạng công nghiệp đều tập trung vào giải quyết các vấn đề cơ khí hoá, điện khí hoá tự động hoá của quá trình sản xuất gắn liền với đổi mới cải thiện TSCĐ, tự động hoá của quá trình sản xuất gắn liền với đổi mới cải thiện TSCĐ. TSCĐ là cơ sở vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp, nó phản ánh năng lực sản xuất hiện có, trình độ tiến bộ khoa học kỹ thuật của doanh nghiệp. TSCĐ đặc biệt là máy móc thiết bị sản xuất là điều kiện quan trọng và cần thiết để tăng sản lượng, năng xuất lao động, giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm... Nó thể hiện chính xác nhất năng lực và trình độ trang bị cơ sở vật chất của mỗi doanh nghiệp. TSCĐ nếu được quản lý và sử dụng có hiệu quả sẽ là một trong những yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp cũng như toàn bộ nền kinh tế nói chung. 1.1.2.2 Yêu cầu quản lý TSCĐ và nhiệm vụ kế toán TSCĐ. Với vai trò như trên của TSCĐ, nếu doanh nghiệp tổ chức quản lý và sử dụng TSCĐ có hiệu quả thì sẽ mang lại nguồn lợi rất lớn cho doanh nghiệp, còn nếu ngược lại sẽ gây những tổn thất rất lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng cho mỗi doanh nghiệp. Điều đó đặt ra cho công tác quản lý TSCĐ và những yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao, các yêu cầu đó cụ thể là: - TSCĐ phải được quản lý chặt chẽ về mặt hiện vật ( bảo quản, sử dụng...) và giá trị ( tình hình hao mòn,việc trích khấu hao, thu hồi vốn đầu tư...). - Phải phân loại TSCĐ một cách phù hợp nhất và đầy đủ chi tiết để phục vụ cho yêu cầu quản lý. - Phải tính chính xác, kịp thời mức khấu hao của từng kỳ kế toán nhằm thu hồi vốn đầu tư. - Đảm bảo khả năng tái sản xuất và có kế hoạch đầu tư mới khi TSCĐ đã khấu hao hết và đảm bảo khả năng bù đắp chi phí. - Tham gia lập kế hoạch sửa chữa và dự toán chi phí sửa chữa TSCĐ phản ánh chính xác chi phí thực tế về sửa chữa TSCĐ, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch và dự toán chi phí sửa chữa TSCĐ. - Tham gia kiểm kê kiểm tra định kỳ hoặc bất thường TSCĐ và tham gia đánh giá lại TSCĐ khi cần thiết, tổ chức phân tích tình hình bảo quản và sử dụng TSCĐ ở doanh nghiệp 1.1.3 - ý nghĩa của kế toán TSCĐ trong doanh nghiệp. Với vai trò to lớn của TSCĐ thì kế toán TSCĐ là một phần quan trọng trong hệ thống kế toán của bất kỳ doanh nghiệp nào. Để cung cấp thông tin kịp thời cho quản lý thì phải tổ chức hạch toán TSCĐ hợp lý và khoa học. 1.2 - Phân loại và đánh giá TSCĐ. 1.2.1 - Phân loại TSCĐ. Trong doanh nghiệp TSCĐ rất đa dạng cả về số lượng cũng như hình thái biểu hiện tính chất công dụng và tình hình sử dụng khác nhau... Để thuận tiện cho công tác quản lý và hạch toán TSCĐ thì cần phân loại TSCĐ theo những đặc trưng nhất định. Phân loại TSCĐ là việc phân chia toàn bộ TSCĐ hiện có theo những tiêu thức nhất định nhằm phục vụ cho nhu cầu quản lý, có nhiều cách phân loại TSCĐ khách nhau. Nhưng trong phạm vi cho phép của bài tôi chỉ xin nêu một số biện pháp tiêu biểu, cụ thể như sau: a.) Phân loại TSCĐ theo hình thái biểu hiện: Theo cách phân loại này TSCĐ được chia làm hai loại: TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình. TSCĐ hữu hình : Là những tư liệu lao động có đủ tiêu chuẩn giá trị và thời gian sử dụng theo chế độ quy định, có hình thức vật chất cụ thể : nhà cửa máy móc thiết bị, phương tiện vận tải truyền dẫn, thiết bị dụng cụ dùng cho quản lý vườn cây lâu năm, xúc vật làm việc... TSCĐ vô hình : Là những tài sản không có hình thái cụ thể nhưng lại đại diện trong một quyền hợp pháp nào đó và người chủ được hưởng quyền lợi kinh tế. TSCĐ vô hình gồm : Quyền sử dụng đất, chi phí phù hợp doanh nghiệp, bằng phát minh sáng chế, chi phí nghiên cứu phát triển, lợi thế thương mại và các TSCĐ vô hình khác. b.) Phân loại TSCĐ theo quyền sở hữu : Căn cứ vào quyền sở hữu, TSCĐ của doanh nghiệp được chia làm 2 loại : TSCĐ tự có và TSCĐ đi thuê. TSCĐ tự có : Là những doanh nghiệp được xây dựng, mua sắm hoặc chế tạo bằng nguồn vốn của doanh nghiệp do ngân sách nhà nước cấp, do đi vay của Ngân hàng, bằng nguồn vốn tự bổ sung, nguồn vốn liên doanh, nguồn vốn cổ phần... Đây là những TSCĐ của doanh nghiệp và được phản ánh trên Bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp. TSCĐ thuê ngoài : Là TSCĐ đi thuê để sử dụng trong một thời gian nhất định theo hợp đồng thuê tài sản. Theo khoản hợp đồng thuê mà TSCĐ đi thuê được chia thành TSCĐ thuê tài chính và TSCĐ thuê hoạt động. - TSCĐ thuê tài chính: là TSCĐ mà doanh nghiệp thuê của công ty thuê mua tài chính, doanh nghiệp chỉ có quyền sử dụng trong một thời gian nhất định đã ghi trên hợp đồng thuê và doanh nghiệp không có quyền sở hữu tài sản đó. TSCĐ được gọi là TSCĐ thuê tài chính phải thoả mãn một trong những điều kiện sau : +) Khi kết thúc hợp đồng thuê, bên đi thuê có quyền mua lại hoặc tiếp tục thuê tài chính theo quy định. +) Khi kết thúc hợp đồng thuê, bên đi thuê có quyền mua lại tài sản thuê với giá danh nghĩa thấp hơn giá trị tài sản thuê tại thời điểm mua lại. +) Thời gian ký hợp đồng thuê ít nhất bằng 60% thời gian cần thiết để khấu hao TSCĐ . +) Tổng giá trị TSCĐ thuê ít nhất phải tương đương với giá trị tài sản thuê tại thời điểm ký hợp đồng. - Nếu TSCĐ thuê không thoả mãn ít nhất một tong bốn điều kiện trên thì gọi là TSCĐ thuê hoạt động. Nghĩa là bên đi thuê chỉ được quản lý sử dụng trong thời hạn hợp đồng và phải hoàn trả khi kết thúc. Cách phân loại này giúp cho việc quản lý và tổ chức hạch toán TSCĐ được chặt chẽ và chính xác, thúc đẩy việc sử dụng TSCĐ có hiệu quả nhất. c) Phân loại TSCĐ theo nguồn hình thành : Dựa vào nguồn hình thành TSCĐ được chia thành : - TSCĐ được đầu tư, mua sắm bằng nguồn vốn tự bổ sung của doanh nghiệp từ quỹ đầu tư phát triển phúc lợi... - TSCĐ được đầu tư mua sắm bằng nguồn vốn Ngân sách cấp. - TSCĐ được đầu tư mua sắm bằng vốn liên doanh. - TSCĐ được đầu tư mua sắm bằng nguồn vốn đi vay. d) Phân loại TSCĐ theo tình hình sử dụng : Tuỳ theo mục đích sử dụng, TSCĐ được phân loại thành : TSCĐ dùng trong sản xuất kinh doanh cơ bản : Đó là những TSCĐ được sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Nó bao gồm nhà xưởng,vật kiến trúc, thiết bị động lực, truyền dẫn... TSCĐ dùng ngoài sản xuất kinh doanh cơ bản: Đó là những TSCĐ dùng cho các hoạt động sản xuất kinh doanh phụ và phụ trợ, các TSCĐ không có tính chất sản xuất kinh doanh và tài sản cố định cho thuê. TSCĐ chưa dùng hoặc không cần dùng : Là những TSCĐ dùng để dự trữ, không phù hợp với cơ cấu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. TSCĐ chờ thanh toán và chờ giải quyết : Là những TSCĐ đã hư hỏng hoặc quá lạc hậu chờ quyết định thanh lý. Ngoài các cách phân loại TSCĐ trên, TSCĐ còn có thể phân loại theo một số cách khác như theo đặc trưng kỹ thuật... 1.2.2 Đánh giá TSCĐ . Đánh giá TSCĐ là việc xác định giá trị ghi sổ của TSCĐ tại từng thới điểm nhất định, TSCĐ được đánh giá lần đầu và có thể được đánh giá lại trong quá trình sử dụng. Xuất phát từ đặc điểm, yêu cầu quản lý TSCĐ trong quá trình sử dụng. TSCĐ được đánh giá theo nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại. a) Đánh giá TSCĐ theo nguyên giá : - Theo thông lệ quốc tế thì : "Nguyên giá TSCĐ bao gồm : Giá mua, thuê, chi phí hoa hồng và tất cả các chi phí trực tiếp khác liên quan tới việc nhận TSCĐ như chi phí vận chuyển, chạy thử để cho tài sản vào vị trí sẵn sàng hoạt động". - Theo kế toán Việt Nam : "Nguyên giá TSCĐ là giá trị thực tế của TSCĐ ở thời điểm đưa TSCĐ vào sử dụng ở đơn vị" bao gồm các chi phí liên quan đén việc xây dựng, mua sắm TSCĐ , các chi phí vận chuyển, lắp đặt chạy thử và các chi phí cần thiết khác. - Nguyên giá TSCĐ được xác định dựa trên các nguyên tắc khách quan, nguyên tắc giá phí và nguyên tắc thời điểm. Đối với cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc đối tượng nộp VAT theo phương pháp trực tiếp trên thuế VAT vầ sơ sở kinh doanh không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, giá trị TSCĐ mua vào tổng giá thanh toán (bao gồm cả thuế GTGT đầu vào) . (Thông tư số 100 về thuế GTGT). Đối với TSCĐ hữu hình : -Trong doanh nghiệp mua sắm nguyên giá TSCĐ bao gồm giá mua ghi trên hoá đơn, chi phí vận chuyển, lắp đặt, chạy thử, thuế nhập khẩu, thuế trước bạ (nếu có). Nếu TSCĐ do xây dựng cơ bản hoàn thành thì nguyên giá là giá trị công trình được duyệt lần cuối hoặc tính theo giá đấu thầu (không tính thuế GTGT) và các chi phí khác có liên quan. Nếu TSCĐ do Nhà nước cấp thì nguyên giá là giá trị TSCĐ ghi trên biên bản bàn giao cộng với các chi phí vận chuyển, chạy thử (nếu có). Đối với TSCĐ vô hình : - Chi phí về đất sử dụng : Là toàn bộ các chi phí thực tế đã chi ra có liên quan trực tiếp tới đất sử dụng bao gồm tiền chi ra để có quyền sử dụng đất, chi phí cho đền bù giải phóng, san lấp mặt bằng, lệ phí trước bạ (nếu có). - Chi phí thành lập doanh nghiệp : Là các chi phí hợp lý, hợp lệ và cần thiết liên quan trực tiếp tới việc chuẩn bị cho khai sinh ra doanh nghiệp gồm : Chi phí cho công tác nghiên cứu, thăm dò, lập dự án và chi phí thẩm định dự án... - Chi phí về bằng phát minh, sáng chế bản quyền tác giả, nhận chuyển giao công nghệ : Là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra cho các công trình nghiên cứu được Nhà nước cấp bằng phát minh, bằng sáng chế hoặc chi phí để doanh nghiệp mua lại bản quyền tác giả, nhãn hiệu chuyển giao công nghệ... - Chi phí về lợi thế thương mại : Là khoản chi cho phần chênh lệch doanh nghiệp phải trả thêm, ngoài giá trị của các tài sản theo nguyen giá thực tế (bằng giá mua - giá trị của các tài sản theo thực tế đánh giá) lợi thế được hình thành bởi ưu thế về vị trí kinh doanh, về danh tiếng và uy tín với bạn hàng, về trình độ tay nghề người lao động, về tài điều hành của ban quản lý doanh nghiệp. Đối với TSCĐ thuê tài chính. - Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính phản ánh ở các đơn vị thuê tài chính là nguyên giá ở đơn vị : Phần chênh lệch giữa tổng số tiền thuê TSCĐ phải trả với nguyêngiá TSCĐ (nếu có) là số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ. b) Giá trị còn lại của TSCĐ : - GIá trị còn lại của TSCĐ = nguyên giá - giá trị đã hao mòn. Nguyên giá và giá trị đã hao mòn (số đã trích khấu hao) được lấy theo số liệu kế toán hoặc được tính bằng giá trị thực tế còn lại theo nguyên giá. Trường hợp nguyên giá TSCĐ được đánh giá lại thì : Giá trị còn lại Giá trị còn lại (Nguyên giá mới) của TSCĐ Của TSCĐ sau khi = của TSCĐ trước khi x đánh giá lại đánh giá lại ( Nguyên giá cũ) của TSCĐ Cũng có thể giá trị còn lại sau khi đánh giá lại TSCĐ được xác định bằng giá trị thực tế còn lại theo thời gian biên bản kiểm kê và đánh giá lại TSCĐ . 1.3 Nội dung kế toán TSCĐ và phân tích tình hình trang bị TSCĐ ở công ty. 1..3.1. Hạch toán chi tiết TSCĐ . Mọi trường hợp tăng hoặc giảm TSCĐ phải lập đầy đủ thủ tục chứng từ, hồ sơ của TSCĐ như : Biên bản giao nhận TSCĐ, biên bản thanh lý TSCĐ, nhượng bán TSCĐ, biên bản đánh giá lại TSCĐ ... theo mẫu quy định của Bộ Tài chính. Khi tăng TSCĐ , phải lập hồ sơ cho TSCĐ gồm cả hồ sơ kế toán và hồ sơ kỹ thuật. Hồ sơ kỹ thuật do phòng kỹ thuật lập và quản lý. Hồ sơ kế toán bao gồm : +)Hợp đồng kinh tế. +) Hoá dơn GTGT (hoặc hoá đơn bán hàng). +) Biên bản nghiệm thu kỹ thuật TSCĐ . +) Biên bản giao nhận TSCĐ . TSCĐ phải được phân loại theo yêu cầu quản lý của doanh nghiệp và mỗi TSCĐ hữu hình được ghi một mã số. Sau đó lập thẻ cho TSCĐ hữu hình theo mẫu quy định. Mỗi TSCĐ được lập một thẻ, lập thẻ xong vào sổ chi tiết TSCĐ. Sổ chi tiết TSCĐ cung cấp các thông tin sau : Tên TSCĐ, mã số TSCĐ, nơi sản xuất, công suất TSCĐ, thời gian đưa cào sử dụng, nguyên giá TSCĐ, tỷ lệ khấu hao TSCĐ,mức khấu hao TSCĐ,TSCĐ giảm (thời điểm, lý do...) sau đó ghi vào sổ tài khoản theo đơn vị sử dụng để theo dõi tình hình tăng, giảm TSCĐ của từng bộ phận trong toàn doanh nghiệp. 1.3.2.Kế toán tổng hợp tăng, giảm TSCĐ hữu hình, vô hình. Để kế toán các nghiệp vụ tăng, giảm TSCĐ hữu hình( vô hình), kế toán sử dụng tài khoản 211 - TSCĐ hữu hình,TK 213- TSCĐ vô hình - Tài khoản 211 dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của toàn bộ TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp theo nguyên giá. -Tài khoản 211 có các tài khoản cấp 2 : +) Tài khoản 2111 : Nhà cửa,vật kiến trúc. +) Tài khoản 2112 : Máy móc, thiết bị. +) Tài khoản 2113 : Phương tiện vận tải, truyền dẫn. +)Tài khoản 2114 : Thiết bị, dụng cụ quản lý. +) Tài khoản 2115 : Cây lâu năm. súc vật làm việc và cho sản phẩm. +) Tài khoản 2118 : TSCĐ khác. TSCĐ vô hình là những tài sản không có hình thái vật chất cụ thể nhưng có thể chứng minh sự hiện diện của chúng bẵng những phát minh, sáng chế, giấy chứng nhận, hoá đơn hay các văn bản liên quan. TK 213 được chi tiết thành 6 TK cấp 2: 2131: Quyền sử dụng đất 2132: Chi phí thành lập doanh nghiệp 2133: Bằng phát minh, sáng chế 2134: Chi phí nghiên cứu, phát triển 2135: Chi phí lợi thế thương mại 2138: TSCĐ vô hình khác Ngoài ra kế toán còn sử dụng Tài khoản 411,214,111,112,331…và nhiều tài khoản liên quan khác. Kế toán tăng TSCĐ hữu hình , vô hình trong một số trường hợp chủ yếu. TSCĐ của doanh nghiệp tăng có rất nhiều nguyên nhân như : Tăng do mua sắm, do xây dựng cơ bản hoàn thành, do nhận góp vốn liên doanh,được biếu tặng, cấp phát, đặc nhượng, quyền sử dụng đất, chi phí phát sinh liên quan đến quá tình thành lập doanh nghiệp, đầu tư nghiên cứu..... Đối với doanh nghiệp, tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thì nguyên giá của TSCĐ không có thuế GTGT, nếu doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp thuế trực tiếp thì nguyên giá TSCĐ bao gồm cả thuế GTGT. Nếu TSCĐ không được tài trợ bởi các nguồn vốn như nguồn vốn đầu tư phát triển,nguồn vốn xây dựng cơ bản, quỹ khen thưởng, phuc lợi thì đồng thời bút toán ghi tăng TSCĐ phải ghi bút toán chuyển nguồn. Kết thúc đầu tư vào Thuế GTGT trừ TK 241 - XDCB Tập hợp chi phí XDCB Kinh doanh TK 133-VAT khấu trừ Sơ đồ hạch toán tổng quát tăng TSCĐ HH,VH Công cụ dụng cụ đang dùng TK 142 - CF trả trước Nếu công cụ dụng cụ còn mới TK 153 - CCDC Các trường hợp tăng khác TK 111,112,341 Nhận lại vốn góp liên doanh TK 128,222 Quỹ phát triển phúc lợi Đầu tư bằng nguốn XDCB TK 414,441,431 Nhận cấp phát tặng thưởng, nhận góp vốn kinh doanh TK 411 - NVKD Mua sắm mới TK 211,213 - TSCĐ HH,VH TK 111,112,331… NGuyên gía TSCĐ HH,VH tăng trong cùng kỳ Kế toán tổng hợp giảm TSCĐ hữu hình, vô hình. - TSCĐ hữu hình, vô hình của doanh nghiệp do giảm nhiều nguyên nhân khác nhau như do thanh lý, nhượng bán tài sản, khấu hao hết, do góp vốn liên doanh...Đối với những TSCĐ không cần dùng hoặc xét thấy quá lạc hậu về mặt kỹ thuật, doanh nghiệp có quyền nhượng bán. Việc nhượng bán TSCĐ nhằm thu hồi vốn để sử dụng cho mục đích kinh doanh có hiệu quả hơn. Doanh nghiệp phải lập hội đồng đánh giá về mặt kỹ thật và thẩm định giá của tài sản. Đối với những TSCĐ hữu hình hư hỏng không thể sử dụng được mà doanh nghiệp xét thấy không thể (hoặc có thể) sửa chữa để khôi phục hoạt động nhưng không có lợi về mặt kinh tế hoặc những TSCĐ lạc hậu về mặt kỹ thuật hay không phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh mà không thể nhượng bán được thì doanh nghiệp tiến hành thanh lý. Các khoản chi phí liên quan tới nhượng bán thanh lý, kể cả giá trị còn lại chưa khấu hao hết, được tập hợp vào chi phí hoạt động bất thường. Trường hợp giảm TSCĐ do chuyển thành công cụ, dụng cụ, tuỳ vào việc đem nhập kho hay đưa vào sử dụng, giá trị còn lại lớn hay nhỏ mà kế toán phản ánh khác nhau. Đối với những TSCĐ gửi đi tham gia liên doanh do không còn quyền sử dụng và quản lý của doanh ngiệp nữa nên được coi là đã khấu hao hết giá trị một lần phần chênh lệch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại củ TSCĐ được ghi vào bên Nợ hoặc bên Có của tài khoản 412 "chênh lệch đánh giá lại tài sản". Những TSCĐ thiếu do phát hiện qua kiểm kê thì kế toán căn cứ vào biên bản kiểm kê và quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền để ghi sổ phù hợp. Nguyên giá TSCĐ HH,VH giảm trong kỳ Giá trị hao mòn TK 214 - HMTSCĐ Chuyển thành Công cụ - Dụng cụ (GTCL) TK 142 - CF trả trước lớn hơn giá trị góp vốn TK 412-Chênh lệch đánh giá lại Khoản chênh lệch giữa giá trị còn lại TK 411 - NVKD Trả lại vốn góp liên doanh, vốn cổ phần vốn cấp phát Giá trị góp vốn liên doanh được xác nhận TK 222,128,228 (theo giá trị còn lại) TK 1381 - TK thiếu chờ xử lý Giá trị còn lại TK 821 Giá trị hao mòn Giảm TSCĐ đã khấu hao hết TK 214 TK 211, 213 213213HHTSCĐHH Sơ đồ hạch toán tổng quát giảm tscđ HH, VH 1.3.2.3.Kế toán tổng hợp tăng, giảm TSCĐ thuê tài chính. Kế toán tổng hợp tăng, giảm TSCĐ thuê tài chính. Sử dụng tài khoản 212 - TSCĐ thuê tài chính. Ngoài ra, kế toán còn sử dụng tài khoản 142,342 ….. 1.3.2.3.1.Kế toán tổng hợp tăng, giảm TSCĐ đi thuê tài chính. Trong hình thức thuê tài chính, bên đi thuê ghi sổ kế toán giá trị TSCĐ theo nguyên giá tại thời điểm đi thuê như là đã được mua và ghi nhận một khoản nợ dài hạn toàn bộ giá trị hợp đồng thuê (bao gồm nguyên giá TSCĐ thuê được xác định theo giá trị hiện tại của hợp đồng thuê và phần tiền lãi vốn thuê tài sản). Chế độ kế toán hiện hành của Việt Nam quy định, hạch toán phần lãi vốn thuê tài sản và chi phí trả ttrước, không tính vào nguyên giá TSCĐ thuê. Mà nguyên giá của TSCĐ ở đơn vị đi thuê tài chính phản ánh ở phần chênh lệch giữa tổng số nợ phải trả theo hợp đồng thuê và tổng tiền lãi thuê mà đơn vị phải trả. Trong quá tình sử dụng, bên đi thuê có trách nhiệm quản lý, bảo quản, sửa chữa.. như TSCĐ của doanh nghiệp đồng thời tiến hành trích khấu hao vào chi phí SXKD trong kỳ tương ưngs với thời gian sử dụng. Tiền lãi trả cho bên cho thuê phản ánh vào chi phí quản lý doanh nghiệp. Định kỳ bên đi thuê phải thanh toán tiền cho bên cho thuê theo hợp đồng Để theo dõi tình hình đi thuê TSCĐ thuê tài hình, kế toán sử dụng TK212- TSCĐ thuê tài chính,Tk2142,142,342…. Sơ đồ 4: Kế toán TSCĐ thuê tài chính bên đi thuê TK 342 TK 212 TK 211 TK 627,641,642 Nợ thuế TSCĐ thuế tài chính TK 214(2142) TK 214(2142) Chuyển khấu hao Trích KH TSCĐ thuế tài chính Trả lại TSCĐ cho bên cho thuê 111 315 113 Kế toán TSCĐ cho thuê tài chính. Nghiệp vụ cho thuê tài chính được hạch toán như một khoản đầu tư dài hạn khác (tài khoản 228) (nêú trong chế độ hiện hành, theo quyết định 166/1999/QĐ - BTC ngày 30/12/1999 về việc ban hành chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ thì các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh không có chức năng cho thuê tài chính. Chỉ có công ty thuê mua tài chính mới thực hiện chức năng này. Vì vậy, tại doanh nghiệp sẽ không hạch toán TSCĐ cho thuê tài chính. Hạch toán TSCĐ thuê hoạt động. Mọi hợp đồng thuê TSCĐ nếu không thoả mãn ít nhất một trong bốn tiêu chuẩn về thuê tài chính thì được coi là TSCĐ thuê hoạt động. a) Đối với đơn vị đi thuê hoạt động. Đối với nguyên giá của TSCĐ đi thuê sẽ hạch toán qua tài khoản 001 "TSCĐ thuê ngoài". Đây là một tài khoản ghi đơn, phản ánh giá trị tài sản đi thuê ngoài. - Chi phí trả cho bên cho thuê sẽ được tính vào chi phí của bộ phận sử dụng tài sản đi thuê đó. Nợ tài khoản 627,641,642. Có tài khoản 111,112,338 (8). Nếu trả một lần cho nhiều kỳ ghi qua tài khoản 142 sau đó phân bổ cho từng kỳ. Nợ Tài khoản 142 Có tài khoản 111,112,338. Khi phân bổ : Nợ TK'627,641,642. Có TK'142 b) Đối với đơn vị cho thuê hoạt động. TSCĐ vẫn thuộc sở hữu của doang nghiệp nên hàng tháng vẫn phải trích khấu hao. - Số tiền chi gồm : Trích khấu hao TSCĐ cho thuê (trong mọi trường hợp đều có). Ngoài ra còn có một số khoản khác (nếu có) như tiền lương của công nhân viên điều khiển máy hoặc trích trước chi phí sửa chữa lớn TSCĐ cho thuê. - Số tiền thu về: là số tiền thu do thuê tài sản, có thể có nhiều khả năng như : +) Thu định kỳ. +) Trả một lần cho nhiều kỳ. Khoản thu về cho thuê được hạch toán như sau: Nợ TK 111,112,131( tổng số thu) Có TK 3331: thuế GTGT phải nộp Có TK 711: Thu nhập hoạt động tài chính Các chi phí liên quan đến việc cho thuê: Nợ TK 811: Tập hợp chi phí cho thuê Có TK 214: Khấu hao TSCĐ cho thuê Có TK 334,338: Chi phí về nhân viên Có TK 111,112,152… các chi phí liên quan khác 1.3.3.Kế toán khấu hao TSCĐ 1.3.3.1. Hao mòn TSCĐ . Trong quá trình hoạt động sản xuất TSCĐ kinh doanh các TSCĐ thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp bị hư hỏng, hao mòn dần cả về mặt vật chất cũng như mặt giá trị. Để bù đắp sự hư hỏng và hao mòn đó các doanh nghiệp phải lập quỹ khấu hao. Như vậy, hao mòn TSCĐ được hiểu là sự giảm dần về mặt giá trị của TSCĐ trong quá trình TSCĐ tham gia vào sản xuất kinh doanh. Có hai hình thức hao mòn TSCĐ . - Hao mòn hữu hình : Là hao mòn về mặt vật chất của TSCĐ do tác động của môi tường gây nên trong quá trình sử dụng. - Hao mòn vô hình : Là hiện tượng bị giảm giá do lỗi thời về mặt kinh tế hoặc do tiến bộ về khoa học kỹ thuật có thể chế tạo được các TSCĐ hiện đại hơn. Hao mòn là một phạm trù trừu tượng mang tính tất yếu, khách quan và không thể tách khỏi đối với bất kỳ TSCĐ nào, bất kỳ doanh nghiệp nào. Do đó, doanh nghiệp nhất thiết phải thu hồi vốn đầu tư TSCĐ đảm bảo khả năng hoạt động liên tục của doanh nghiệp. 1.3.3.2. Khấu hao TSCĐ . Để thu hồi giá trị hao mòn TSCĐ, người ta tiến hành trích khấu hao. Khấu hao TSCĐ là việc tính toán và phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá TSCĐ vào chi phí kinh doanh tương ứng với thời gian sử dụng TSCĐ. Về mặt giá trị : Giá trị hao mòn thì một hiện tượng khchs quan làm giảm giá trị và giá trị sử dụng của TS