Chuyên đề Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp

Mục lục Trang Lời nói đầu 3 Chương I :Những vấn đề chung về kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tại các doanh nghiệp xây lắp trong điều kiện hiện nay 5 I. Đặc điểm của sản xuất xây lắp ảng hưởng đến công tác kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp 5 II. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sán xuất 7 1. Chi phí sản xuất 7 2. Phân loại chi phí sản xuất 10 III. Giá thành sản phẩm và phân loại giá thành sản phẩm 13 1.Giá thành sản phẩm xây lắp 13 2.Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp 16 IV. Đối tượng tập hợp CPSX và đối tượng tính giá thành sản phẩm 15 1. Đối tượng tập hợp CPSX 17 2. Đối tượng tính giá thành sản phẩm 20 V. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất 22 1. Phương pháp kế toán chi phí nhân công trực tiếp 24 2. Phương pháp kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 25 3. Phương pháp kế toán chi phí sử dụng máy thi công 25 4. Phương pháp kế toán chi phí sản xuất chung 26 5. Tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 27 VI. Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang 27 1. Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 32 2. Đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng tương đương 32 3. Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức 32 VII. Các phương pháp tính giá thành chủ yếu 33 1. Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng 33 2. Phương pháp tính giá thành trực tiếp 3. Phương pháp tính giá thành định mức 4. Phương pháp tính giá thành tỷ lệ 5. Phương pháp tính giá thành tổng cộng chi phí Chương II: Thực trạng kế toán tập hợp CPSX và tính GTSP xây lắp tại công ty xây dựng công trình giao thông 810. I. Đặc điểm chung của công ty 1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty 35 2. Nhiệm vụ và đặc điểm hoạt động SXKD của công ty 3. Đặc điểm tổ chức công tác quản lý và sản xuất trong công ty 36 II. Thực tế công tác kế toán ở công ty 40 1. Đối tượng và phương pháp tập hợp chi phí sản xuất 46 2. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất 46 3.Mở sổ cái các tài khoản 54 4. Đánh giá sản phẩm dở dang và tính giá thành sản phẩm 61 62 Chương III: Nhận xét và đóng góp ý kiến về công tác kế toán tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng CTGT 810 76 I. Đánh giá quá trình kế toán tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng CTGT 810 76 1. Những ưu diểm 76 2. Những mặt còn tồn tại 77 II. Một số ý kiến đóng góp để góp phần hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty. 78 Kết luận 83 Lời nói đầu Thực hiện đường lối mà Đảng ta đã đề ra từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI, nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến lớn, từ một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, từ đó hoà nhập nền kinh tế nước ta với kinh tế thế giới. Cùng với sự thay da đổi thịt của đất nước, ngành xây dựng cơ bản đã không ngừng phát triển và lớn mạnh. Một yêu cầu đặt ra của Đảng ta đối với ngành Xây dựng cơ bản là "Tiền ít mà làm được nhiều việc". Để đạt được yêu cầu đó, vấn đề đặt ra là làm sao để quản lý vốn một cách có hiệu quả nhất, khắc phục tình trạng lãng phí, thất thoát vốn trong điều kiện sản xuất kinh doanh xây lắp phải trải qua nhiều khâu như thiết kế, lập dự toán, thi công, nghiệm thu. Chính vì vậy việc hạch toán chi phí sản xuất (CPSX) và tính giá thành sản phẩm là một phần việc cơ bản của công tác hạch toán kế toán, có ý nghĩa quan trọng đối với các công ty xây lắp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Trong điều kiện kinh tế xã hội hiện nay, chúng ta cần phải tăng cường công tác thẩm tra dự toán, kiểm tra trong xây dựng cơ bản trước khi thanh quyết toán công trình, kiên quyết loại bỏ các khoản chi phí không hợp lý nhằm tiết kiệm mọi khoản chi phí trong quá trình thi công, có như vậy doanh nghiệp xây dựng mới hạ được giá thành công trình, tăng được lợi nhuận. Việc thực hiện tốt công tác hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm là cơ sở để giám đốc các hoạt động, từ đó khắc phục những sai sót, phát huy những tiềm năng đảm bảo cho công ty tồn tại và phát triển trong cơ chế hạch toán kinh doanh của nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay. Còn đối với nhà nước, công tác hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm ở các công ty xây lắp là cơ sở để nhà nước kiểm soát vốn đầu tư xây dựng cơ bản và giám sát việc thực hiện nộp các khoản thuế của công ty vào ngân sách nhà nước. Để thực hiện được điều trên đòi hỏi công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ngày càng được hoàn thiện và nâng cao. Xuất phát từ những vấn đề trên và với mong muốn nghiên cứu tình hình thực tế công tác tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm hiện nay trong các doanh nghiệp xây lắp, tôi mạnh dạn đi vào nghiên cứu đề tài: "Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp" trên cơ sở thực tế tại Công ty xây dựng công trình giao thông 810 thuộc Tổng công ty công trình giao thông 8- Bộ giao thông vận tải. Mục tiêu của chuyên đề là vận dụng lý luận về hạch toán CPSX và tính giá thành sản phẩm để nghiên cứu phân tích thực tiễn công tác hạch toán kế toán ở Công ty công trình giao thông 810, từ đó rút ra những tồn tại trong công tác hạch toán CPSX tại cơ sở, nhằm tìm ra phương hướng hoàn thiện công tác hạch toán kế toán ở đơn vị. Chuyên đề nghiên cứu gồm 3 chương. Chương I: Những lý luận chung về kế toán tập hợp chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm tại các công ty xây lắp trong điều kiện hiện nay. ChươngII: Thực trạng công tác kế toán hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty công trình giao thông 810. Chương III: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm tại công ty Công trình giao thông 810. Trong quá trình nghiên cứu về lý luận và thực tiễn ở công ty để hoàn thành chuyên đề, em đã nhận được sự giúp đỡ tận tâm, nhiệt tình của cô giáo Nguyễn Quý và các cô chú, anh chị trong phòng Tài chính kế toán và các phòng ban khác trong Công ty. Cùng với sự nỗ lực của bản thân, nhưng do nhận thức và trình độ còn hạn chế, đặc biệt là các vấn đề trong thực tế phát sinh, hơn nữa thời gian thực tế chưa nhiều nên chuyên đề tốt nghiệp của em không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô giáo để em có điều kiện bổ xung nâng cao kiến thức cho mình nhằm phục vụ tốt hơn công tác thực tế sau này. Cuối cùng em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới cô giáo Nguyễn Quý, các cô chú, các anh chị trong phòng Tài chính kế toán và các phòng ban khác trong công ty đã giúp em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này. Chương I những vấn đề chung về kế toán tập hợp chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm tại các doanh nghiệp xây lắp trong điều kiện hiện nay I. Đặc điểm của sản xuất xây lắp ảnh hưởng đến công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất mang tính chất công nghiệp. So với các ngành khác, xây dựng cơ bản có những đặc điểm kỹ thuật đặc trưng, được thể hiện rất rõ ở sản phẩm xây lắp và quá trình sáng tạo ra sản phẩm của ngành. Sản phẩm của ngành xây dựng cơ bản đảm bảo việc mở rộng và tái sản xuất tài sản cố định cho nền kinh tế quốc dân thông qua các hình thức như : Xây dựng mới, xây dựng lại khôi phục và sửa chữa các công trình dân dụng như đường xá, cầu cống, bến cảng, sân bay, nhà ga, trường học, bệnh viện... Đặc điểm của ngành xây lắp là sản phẩm có qui mô lớn, kết cấu phức tạp, thời gian sử dụng lâu dài, giá trị lớn... Sản phẩm xây lắp rất đa dạng nhưng lại mang tính đơn chiếc, mỗi công trình được xây lắp theo một thiết kế kỹ thuật riêng, có giá trị dự toán riêng và tại một địa điểm cố định . Quá trình từ khởi công xây lắp cho đến khi công trình hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng thường là rất dài; nó phụ thuộc vào qui mô và tính chất phức tạp của công trình. Quá trình thi công được chia thành nhiều giai đoạn: chuẩn bị điều kiện thi công, thi công xây dựng, lắp đặt kết cấu và các thiết bị kỹ thuật phục vụ cho đối tượng đầu tư, hoàn thiện công trình ... Mỗi gian đoạn thi công lại bao gồm nhiều công việc khác nhau, khối lượng công việc thi công chủ yếu được tiến hành ở ngoài trời nên chịu ảnh hưởng lớn của các điều kiện thiên nhiên như: mưa, gió, bão, lụt. Quá trình và điều kiện sản xuất trong thi công không ổn định, có tính lưu động cao, luôn biến động theo địa điểm xây lắp và theo từng gian đoạn thi công của từng công trình. Những đặc điểm trên làm cho việc tổ chức, quản lý và hạch toán trong xây dựng cơ bản khác với quá trình này ở các ngành kinh tế khác. Cụ thể là mỗi công trình đều được tiến hành thi công theo đơn đặt hàng riêng, phụ thuộc vào yêu cầu của khách hàng và thiết kế kỹ thuật của công trình đó. Sản phẩm xây lắp phải lập dự toán, quá trình sản xuất phải so sánh với dự toán, lấy dự toán làm thước đo. Khi thực hiện các đơn đặt hàng của khách hàng đơn vị xây lắp phải đảm bảo bàn giao đúng tiến độ, đúng thiết kế kỹ thuật, đảm bảo chất lượng công trình. II. chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất 1. Chi phí sản xuất Quá trình sản xuất kinh doanh của công ty xây dựng là quá trình biến đổi một cách có ý thức, có mục đích của các yếu tố đầu vào, sản xuất tạo thành các công trình, hạng mục công trình nhất định. Các yếu tố về tư liệu sản xuất, đối tượng lao động (biểu hiện cụ thể là các hao phí về lao động vật hoá) dưới sự tác động có mục đích của sức lao động (biểu hiện là hao phí về lao động sống) qua quá trình biến đổi sẽ trở thành các sản phẩm. Để đo lường các hao phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong từng thời kỳ hoạt động là bao nhiêu nhằm tổng hợp, xác định kết quả đầu ra, phục vụ yêu cầu quản lý thì mọi hao phí cuối cùng đều được biểu hiện bằng thước đo tiền tệ và được gọi là CPSX kinh doanh. Quá trình sử dụng các yếu tố cơ bản trong sản xuất đồng thời là quá trình doanh nghiệp phải chi những chi phí sản xuất tương ứng; tương ứng với việc sử dụng TSCĐ là chi phí khấu hao TSCĐ; tương ứng với việc sử dụng nguyên, nhiên vật liệu là những chi phí về nguyên, nhiên, vật liệu; tương ứng với việc sử dụng lao động là tiền lương, các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT, KPCĐ). Như vậy, CPSX trong công ty xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí khác mà công ty đã bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất thi công trong một thời kỳ nhất định. Về mặt lượng chi phí sản xuất phụ thuộc vào 2 yếu tố : Khối lượng lao động và tư liệu sản xuất đã bỏ ra trong từng thời kỳ nhất định. - Tiền lương của một đơn vị lao động đã hao phí và giá cả tư liệu sản xuất đã tiêu hao trong quá trình sản xuất. Trong nền kinh tế thị trường với điều kiện giá cả thường xuyên biến động, muốn lập dự toán chi phí sản xuất không bị lạc hậu thì việc đánh giá chính xác chi phí sản xuất là tất yếu khách quan, hơn nữa việc xác định chi phí sản xuất phù hợp với giá thành thực tế sẽ giúp cho công ty bảo toàn vốn theo yêu cầu của chế độ quản lý kinh tế hiện nay. 2. Phân loại chi phí sản xuất Đối với một công ty xây lắp, chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại và có nội dung kinh tế khác nhau, mục đích và công dụng của chúng trong quá trình sản xuất thi công cũng khác nhau, yêu cầu quản lý đối với từng loại chi phí cũng khác nhau. Việc quản lý sản xuất, tài chính, quản lý chi phí sản xuất không chỉ dựa vào số liệu phản ánh tổng hợp chi phí sản xuất mà còn phải căn cứ vào số liệu cụ thể của từng loại chi phí riêng biệt, để phục vụ cho yêu cầu kiểm tra và phân tích toàn bộ chi phí sản xuất hoặc từng yếu tố chi phí ban đầu của chúng theo từng công trình, hạng mục công trình, theo từng nơi phát sinh chi phí và từng nơi chịu chi phí. Phân loại chi phí một cách hợp lý, khoa học không những có ý nghĩa quan trọng đối với công tác kế toán chi phí sản xuất, mà còn là cơ sở của kế hoạch hoá, kiểm tra và phân tích chi phí sản xuất của toàn công ty, thúc đẩy việc tiết kiệm hợp lý chi phí sản xuất, phát huy hơn nữa vai trò của kế toán đối với sự phát triển của công ty. Tùy theo yêu cầu quản lý, đối tượng cung cấp thông tin mà chi phí sản xuất được phân loại theo các cách sau : 2.1 Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí Theo cách phân loại này, người ta dựa vào nội dung kinh tế và hình thái nguyên thuỷ để sắp xếp chúng vào mục đích và đặc điểm chịu phí. Các yếu tố chi phí sản xuất được qui định thống nhất riêng cho mỗi ngành kinh tế, và được chia thành các yếu tố chi phí cơ bản sau: Chi phí nguyên liệu, vật liệu bao gồm toàn bộ chi phí về các loại nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế... mà công ty đã dùng để sản xuất trong kỳ (loại trừ giá trị dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi cùng với nhiên liệu, động lực). Chi phí nhân công bao gồm toàn bộ số tiền công phải trả, các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT, KPCĐ) của cán bộ công nhân viên tham gia hoạt động sản xuất trong công ty. Chi phí khấu hao TSCĐ phản ánh tổng số khấu hao TSCĐ phải trích trong kỳ của tất cả TSCĐ sử dụng cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chi phí dịch vụ mua ngoài bao gồm toàn bộ số tiền công ty phải bỏ ra để chi trả cho khối lượng lao vụ, dịch vụ mua và thuê ngoài như tiền điện, tiền nước. Chi phí khác bằng tiền là toàn bộ số chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh ngoài 4 yếu tố chi phí đã nêu trên. Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí có tác dụng rất lớn trong quản lý chi phí sản xuất, nó cho biết kết cấu, tỷ trọng của từng yếu tố chi phí sản xuất để phân tích, đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất, lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố chi phí ở bảng thuyết minh báo cáo tài chính, cung cấp tài liệu tham khảo để lập dự toán chi phí sản xuất, lập kế hoạch cung ứng vật tư, kế hoạch quỹ lương, tính toán nhu cầu vốn lưu động cho kỳ sau. Phân loại chi phí theo mục đích và công dụng của chi phí Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường bao gồm nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau. Do vậy căn cứ vào mục đích, công dụng của từng chi phí trong quá trình sản xuất kinh doanh, toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được chia thành : Chi phí chế tạo sẩn phẩm là toàn bộ chi phí liên quan đến việc quản lý phục vụ sản xuất trong phạm vi các phân xưởng, tổ đội sản xuất bao gồm chi phí vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Chi phí bán hàng là toàn bộ chi phí liên quan đến việc tiêu thụ, bán sản phẩm hàng hoá. Các chi phí này phát sinh ngoài quá trình sản xuất nên còn được gọi là chi phí ngoài sản xuất. Chi phí quản lý doanh nghiệp là toàn bộ chi phí phục vụ và quản lý chung các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như chi phí quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và những chi phí quản lý khác. Chi phí hoạt động khác là toàn bộ chi phí phát sinh trong quá trình tiến hành các hoạt động khác ngoài hoạt động sản xuất kinh doanh cơ bản của doanh nghiệp bao gồm chi phí hoạt động tài chính và chi phí hoạt động bất thường. Hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tập trung vào 4 nội dung cụ thể của chi phí sản xuất. Trong công ty xây lắp, nội dung cụ thể của từng chi phí đó như sau: + Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Là toàn bộ những chi phí đã tính đến hiện trường xây lắp của các nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, vật kết cấu, vật liệu luân chuyển (ván, khuôn, đà giáo...), bán thành phẩm cần thiết để tạo nên sản phẩm xây lắp. Chi phí vật liệu trực tiếp không bao gồm chi phí vật liệu đã xuất dùng cho sản xuất chung. + Chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm tiền lương cơ bản, các khoản phụ cấp lương, lương phụ có tính chất ổn định của công nhân sản xuất trực tiếp cần thiết cho việc hoàn thành sản phẩm xây lắp. + Chi phí sản xuất chung: Là những chi phí phục vụ cho quản lý sản xuất kinh doanh phát sinh trong quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện các loại lao vụ, dịch vụ ở các tổ đội sản xuất. Các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ tính trên tổng số tiền lương phải trả cho toàn bộ công nhân viên chức từng bộ phận, từng đội và toàn bộ tiền ăn ca của đội, bộ phận. Do đặc thù là ngành xây dựng cơ bản nên ngoài các khoản mục chi phí trên ở các công ty xây lắp còn có thêm khoản mục chi phí máy thi công. (Theo quyết định số 1864-1998/BTC ngày 16/12/1998). + Chi phí máy thi công: Là các khoản chi phí cho việc sử dụng xe, máy thi công để hoàn thành sản phẩm xây lắp, gồm chi phí khấu hao máy thi công, chi phí thường xuyên máy thi công, động lực, tiền lương của công nhân điều khiển máy và chi phí khác của máy thi công. Phân loại chi phí theo mục đích và công dụng kinh tế có tác dụng phục vụ cho yêu cầu quản lý chi phí sản xuất theo định mức, cung cấp số liệu cho công tác tính giá thành sản phẩm, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, làm tài liệu tham khảo để thành lập định mức chi phí sản xuất và lập kế hoạch giá thành sản phẩm cho kỳ sau. Ngoài 2 cách phân loại chủ yếu trên, chi phí sản xuất còn được phân loại theo những tiêu thức khác như : + Phân loại chi phí theo mối quan hệ với qui mô sản xuất, khối lượng sản phẩm của công việc trong kỳ. Theo cách phân loại này thì chi phí sản xuất được chia làm 2 loại: chi phí khả biến và chi phí bất biến . Chi phí khả biến là những chi phí thay đổi về tổng số, về tỷ lệ so với khối lượng công việc hoàn thành, chẳng hạn như chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp. Cần lưu ý rằng, các chi phí biến đổi nếu tính trên một đơn vị sản phẩm thì lại có tính cố định. Chi phí bất biến là những chi phí không đổi về tổng số so với khối lượng công việc hoàn thành, chẳng hạn các chi phí về khấu hao TSCĐ, chi phí thuê mặt bằng, phương tiện kinh doanh. Các chi phí này nếu tính cho một đơn vị sản phẩm thì lại biến đổi nếu số lượng sản phẩm thay đổi. Cách phân loại này có tác dụng lớn đối với các nhà quản trị, phân tích điểm hoà vốn và phục vụ cho việc ra quyết định quản lý cần thiết để hạ giá thành sản phẩm, tăng hiệu quả kinh doanh. + Nếu phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và mối quan hệ với đối tượng chứa chi phí thì chi phí sản xuất bao gồm chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. Cách phân loại này có ý nghĩa đối với vệc xác định phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí cho các đối tượng một cách đúng đắn, hợp lý. + Khi phân loại chi phí theo nội dung cấu thành, chi phí sản xuất được chia làm 2 loại: chi phí đơn nhất và chi phí tổng hợp. ý nghĩa của cách phân loại này là giúp cho việc nhận thức vị trí của từng loại chi phí trong việc hình thành sản phẩm để tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất thích hợp với từng loại. Mỗi cách phân loại chi phí sản xuất có ý nghĩa riêng phục vụ cho từng yêu cầu quản lý và từng đối tượng cung cấp thông tin cụ thể nhưng chúng luôn bổ xung cho nhau nhằm quản lý có hiệu quả nhất về toàn bộ chi phí sản xuất trong phạm vi doanh nghiệp ở từng thời kỳ nhất định . Giá thành sản phẩm và phân loại giá thành sản phẩm 1 Giá thành sản phẩm xây lắp Trong cơ chế thị trường hiện nay, các doanh nghiệp muốn đứng vững trong cạnh tranh và muốn có điều kiện để phát triển sản xuất đều phải quan tâm tới giá thành và chất lượng sản phẩm dể làm sao cho chất lượng sản phẩm tốt, giá thành sản phẩm hạ. Trong các công ty xây lắp, giá thành dự toán chính là giá tiêu thụ sản phẩm. Vì vậy, bằng mọi cách công ty phải cố gắng hạ giá thành thực tế để tăng lợi nhuận. Giá thành sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí và lao động vật hoá phát sinh trong quá trình sản xuất có liên quan tới khối lượng xây lắp đã hoàn thành. Sản phẩm xây lắp có thể là kết cấu công việc hoặc giai đoạn công việc có thiết kế và tính dự toán riêng, có thể là công trình, hạng mục công trình hoàn thành toàn bộ. Giá thành công trình, hạng mục công trình hoàn thành toàn bộ là giá thành sản phẩm cuối cùng của sản xuất xây lắp. Giá thành của sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất, kết quả sử dụng vật tư, tài sản, tiền vốn trong quá trình sản xuất, cũng như các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm đạt được mục đích sản xuất khối lượng sản phẩm nhiều nhất với chi phí sản xuất tiết kiệm và giá thành hạ. 2. Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp Cũng như chi phí sản xuất, để nâng cao chất lượng quản lý giá thành và tổ chức công tác tính giá thành sản phẩm một cách chính xác, nhanh chóng, kịp thời, trong lý luận cũng như trong thực tiễn, người ta phân loại giá thành theo nhiều tiêu thức khác nhau. Tùy thuộc vào yêu cầu quản lý và tiêu thức sử dụng, ta có các loại giá thành tương ứng. Nếu dựa vào thời điểm và nguồn số liệu tính giá thành, chỉ tiêu giá thành trong xây lắp được phân ra thành 3 loại. 2.1. Giá thành dự toán (giá thành định mức) Giá thành dự toán là tổng số các chi phí dự toán để hoàn thành khối lượng xây lắp công trình. Nó được xác định trên cơ sở định mức qui định của nhà nước với khung giá được qui định áp dụng cho từng vùng lãnh thổ. Giá thành dự toán nhỏ hơn giá trị dự toán ở phần lãi định mức. Giá thành dự toán = Giá tri dự toán - Phần lãi định mức Giá trị dự toán: là chi phí cho công tác xây dựng, lắp ráp các kết cấu kiến trúc, lắp đặt máy móc thiết bị... bao gồm chi phí trực tiếp, chi phí chung và lãi định mức. Lãi định mức là chỉ tiêu Nhà nước qui định để tích luỹ cho xã hội do ngành xây dựng sáng tạo ra. Giá thành kế hoạch Giá thành kế hoạch là loại giá thành được xuất phát từ những điều kiện cụ thể ở một công ty xây lắp nhất định trên cơ sở các biện pháp thi công, các định mức và đơn giá áp dụng trong nội bộ doanh nghiệp. Giá thành kế hoạch được lập trước khi tiến hành thi công. Giá thành kế hoạch = Giá thành dự toán - Mức hạ giá thành dự toán Giá thành kế hoạch cho phép ta thấy được chính xác những chi phí phát sinh trong giai đoạn kế hoạch cũng như hiệu quả của các biện pháp kỹ thuật làm hạ giá thành dự toán. Giá thành kế hoạch được xem là mục tiêu phấn đấu của toàn doanh nghiệp để tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, tăng thu nhập cho doanh nghiệp. Nó còn được coi là gốc so sánh với thực tế để tính mức độ hoành thành giá thành kế hoạch, tìm nguyên nhân chủ quan, khách quan tác động đến việc thực hiện giá thành và kế hoạch hạ giá thành. Giá thành thực tế Giá thành thực tế phản ánh toàn bộ các chi phhí thực tế để hoàn thành và bàn giao khối lượng xây lắp mà công ty đã nhận thầu. Giá thành này bao gồm tất cả các chi phí theo định mức, vượt định mức như: các khoản thiệt hại trong sản xuất, các khoản bội chi lãng phí về vật tư, nhân công, tiền vốn trong quá trình sản xuất và quản lý của doanh nghiệp được phép tính vào giá thành. Giá thành thực tế được xác định theo số liệu kế toán tập hợp được. Giá thành thực tế phải nhỏ hơn giá thành kế hoạch để có mức tiết kiệm hạ giá thành kế hoạch công trình, hạng mục công trình. Do thi công xây lắp là quá trình sản xuất có chu kỳ dài, khối lượng sản phẩm xây lắp lớn nên giá thành thực tế xây lắp công trình được nghiên cứu theo hai chỉ tiêu : + Giá thành sản xuất là giá thành của sản phẩm xây lắp, nó chỉ bao gồm những chi phí phát sinh liên quan đến việc xây dựng hay lắp đặt sản phẩm xây lắp (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, chi phí sử dụng máy thi công). + Giá thành toàn bộ là giá thành toàn bộ sản phẩm xây lắp bao gồm giá thành sản xuất sản phẩm xây lắp cộng với các chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp phân bổ cho sản phẩm xây lắp. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm 1 Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất Xác định tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên cần thiết của kế toán tập hợp chi phí sản xuất. Có xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất đúng đắn, phù hợp với đặc điểm tình hình sản xuất, yêu cầu quản lý của doanh nghiệp thì mới tổ chức đúng công tác tập hợp chi phí sản xuất từ khâu hạch toán ban đầu, tổng hợp số liệu, tổ chức tài khoản, tiểu khoản, sổ chi tiết theo đúng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất đã xác định. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là các loại chi phí được tập hợp trong một giới hạn nhất định nhằm phục vụ cho việc kiểm tra, phân tích chi phí và tính giá thành sản phẩm. Hoạt động sản xuất của doanh nghiệp có thể tiến hành ở nhiều nơi, nhiều phân xưởng, nhiều tổ đội và ở từng địa điểm khác nhau lại có thể sản xuất và chế biến nhiều sản phẩm khác nhau, công việc lao vụ khác nhau. Do đó, chi phí sản xuất của doanh nghiệp cũng phát sinh ở nhiều địa điểm, nhiều bộ phận khác nhau. Việc xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên cần thiết của công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất. Thực chất của việc xác định đối tượng tập hợp chi phí là xác định nơi phát sinh chi phí và đối tượng chịu chi phí. Do đặc diểm của ngành XDCB là sản phẩm đơn chiếc, thời gian xây dựng lâu dài, mỗi công trình, hạng mục công trình đều có dự toán thiết kế riêng, có đặc điểm riêng. Vì vậy, đối tượng tậ