Chuyên đề Hoàn thiện kế toán nguyên vật liệu tại Công Ty Cổ Phần Cơ Khí 75

Lời mở đầu Doanh nghiệp là đơn vị kinh tế cơ sở, là tế bào của nền kinh tế quốc dân, là nơi trực tiếp tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh để sản xuất ra sản phẩm phục vụ xã hội. Trong điều kiện nền kinh tế mở cửa như hiện nay, đã và đang có những bước phát triển không ngừng cả về quy mô và loại hình kinh doanh. Và trong quá trình chuyển mình đó, các doanh nghiệp phải luôn luôn tự hoàn thiện mình để không chỉ đứng vững mà còn phát triển. Chính những quy luật chặt chẽ của nền kinh tế thị trường đã buộc các doanh nghiệp phải chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình từ các khâu như vốn, công nghệ, nguyên vật liệu,... đến những khâu như Marketing, tiêu thụ sản phẩm, các dịch vụ trước, trong và sau khi bán hàng. Mặt khác, hoạt động trong cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước và chịu sự chi phối của quy luật khách quan như quy luật cung cầu, quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh,... đã buộc các doanh nghiệp hết sức quan tâm đến việc giảm chi phí và hạ giá thành sản phẩm. Chi phí nguyên vật liệu là một trong những yếu tố của quá trình sản xuất kinh doanh. Thông thường chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng rất lớn khoảng 65%-70% giá trị sản phẩm. Vì thế công tác quản lý nguyên vật liệu có ý nghĩa vô cùng quan trọng, thông qua công tác quản lý nguyên vật liệu có thể làm tăng hoặc giảm giá thành công trình. Từ đó buộc các doanh nghiệp phải quan tâm tới việc tiết kiệm triệt để chi phí nguyên vật liệu, làm sao cho với một lượng chi phí nguyên vật liệu như cũ sẽ làm ra được nhiều sản phẩm, tức là làm cho giá thành giảm đi mà vẫn đảm bảo chất lượng. Bởi vậy làm tốt kế toán nguyên vật liệu là nhân tố quyết định làm hạ thấp chi phí, giảm giá thành tăng thu nhập cho doanh nghiệp, đây là một yếu tố thiết thực, một vấn đề đang được quan tâm nhiều trong quá trình sản xuất của các doanh nghiệp. Nhận thức được vai trò của kế toán đặc biệt là kế toán chi phí nguyên vật liệu trong việc quản lý chi phí của công ty. Trong thời gian thực tập tại Công Ty Cổ Phần Cơ Khí 75, em đã mạnh dạn tìm hiểu, nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện kế toán nguyên vật liệu tại Công Ty Cổ Phần Cơ Khí 75”. Nội dung của chuyên đề ngoài lời nói đầu, và kết luận còn gồm có 3 chương: Chương I: Lí luận chung về kế toán nguyên vật liệu trong các doanh nghiệp sản xuất. Chương II: Thực trạng về kế toán nguyên vật liệu tại Công Ty Cổ Phần Cơ Khí 75. Chương III: Phương hướng hoàn thiện công tác kế toán nguyên vật liệu tại Công Ty Cổ Phần Cơ Khí 75. Chương I Lí luận chung về kế toán nguyên vật liệu trong các doanh nghiệp sản xuất 1.1. Sự cần thiết phải tổ chức kế toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp sản xuất. Vai trò, đặc điểm của nguyên vật liệu trong sản xuất kinh doanh 1.1.1.1. Nguyên vật liệu và đặc điểm của nguyên vật liệu Để tiến hành hoạt động sản xuât kinh doanh cần thiết phải có các yếu tố cơ bản, đó là tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Song không phải bất kỳ đối tượng lao động nào cũng là nguyên vật liệu. Đối tượng lao động chỉ trở thành nguyên vật liệu sau khi đã có tác động của con người. Vậy nguyên vật liệu là đối tượng lao động đã được lao động có ích của con người tác động vào nhằm biến đổi theo mục đích của mình. Nếu xét trên hình thái hiện vật thì vật liệu được gọi là tài sản lưu động của doanh nghiệp. Nguyên vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh không giữ nguyên được hình thái vật chất ban đầu. Nguyên vật liệu chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất kinh doanh và giá trị của vật liệu chuyển dịch toàn bộ một lần vào trong giá trị của sản phẩm mới tạo ra hoặc chi phí kinh doanh trong kỳ. Như vậy, nguyên vật liệu tạo nên cả giá trị và giá trị sử dụng của sản phẩm mới. Do vậy, nó là yếu tố chủ chốt của mọi quá trình sản xuất. Tuỳ thuộc vào loại hình kinh doanh của từng doanh nghiệp mà có loại hình nguyên vật liệu phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh. 1.1.1.2. Vai trò của nguyên vật liệu trong hoạt động sản xuất kinh doanh Trong nền kinh tế thị trường như hiện nay, các doanh nghiệp có thể chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tìm hiểu và mở rộng thị trường, lựa chọn loại hình sản xuât kinh doanh phù hợp và có hiệu quả. Đối với các doanh nghiệp sản xuất, nguyên vật liệu chiếm một tỉ trọng lớn, nó tạo nên phần lớn giá thành của sản phẩm. Nguyên vật liệu có đảm bảo chất lượng, đúng quy cách, phẩm chất, chủng loại thì chi phí nguyên vật liệu mới được hạ thấp, định mức tiêu hao về nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất mới giảm. Khi đó doanh nghiệp sẽ tăng được số lượng sản phẩm, sản phẩm sản xuất ra mới đạt yêu cầu chất lượng và có chất lượng cao, giảm số lượng sản phẩm thứ cấp và đảm bảo được giá thành phù hợp với người tiêu dùng mà doanh nghiệp vẫn có lãi. Trong một chừng mực nhất định thì việc tiết kiệm mức tiêu hao nguyên vật liệu là cơ sở để tăng thêm số lượng sản phẩm sản xuất ra vì nó giúp làm ra nhiều sản phẩm hơn trong cùng một định mức tiêu hao nguyên vật liệu. Hơn nữa, nguyên vật liệu được sử dụng hợp lý sẽ giúp cho doanh nghiệp đạt được các chỉ tiêu như doanh thu, lợi nhuận,... Xuất phát từ vai trò và đặc điểm của nguyên vật liệu như trên, yêu cầu đòi hỏi phải có những biện pháp nhất định để sử dụng hợp lý, tiết kiêm nguyên vật liệu và tận dụng tối đa các chất có ích của nguyên vật liệu, bảo quản nguyên vật liệu,... làm tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Yêu cầu quản lý nguyên vật liệu Xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng. Do đó khối lượng sản phẩm sản xuất ra cũng phải ngày càng tăng và nâng cao cả chất lượng. Điều đó đòi hỏi khối lượng, chủng loại, chất lượng nguyên vật liệu sử dụng cho sản xuất sản phẩm cũng phải đa dạng và phong phú. Trong khi đó đa số nguyên vật liệu sử dụng cho sản xuất sản phẩm được cung cấp bởi các ngành khai khoáng và chế tạo mà nguồn tài nguyên không phải là vô hạn. Hơn nữa, trong điều kiện đất nước ta hiện nay, một số ngành sản xuất còn phải nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài cho nên tốc độ sản xuất bị hạn chế và phụ thuộc nhiều. Vì vậy, vấn đề đặt ra là để đảm bảo cho quá trình sản xuất được diễn ra bình thường, liên tục thì quản lí nguyên vật liệu được đặt nên hàng đầu sao cho việc sử dụng nguyên đạt hiệu quả kinh tế là điều hết sức quan trọng. Như vậy, quản lý nguyên vật liệu phải quản lý đồng bộ ở tất cả các khâu: thu mua, bảo quản, dự trữ, sử dụng. - Khâu thu mua: sản xuất sản phẩm phải sử dụng nhiều loại vật liệu có công dụng riêng. Do đó đối với quá trình thu mua nguyên vật liệu phải quản lý đủ về mặt số lượng, đúng về mặt chủng loại, đảm bảo về mặt chất lượng, giá cả hợp lý, thích hợp về chi phí thu mua, địa điểm thu mua từ đó hạ thấp được chi phí nguyên vật liệu. - Khâu bảo quản: nguyên vật liệu mua về thường chưa được sử dung ngay, nó còn được bảo quản ở kho, bãi. Việc bảo quản nguyên vật liệu ở các kho bãi cần được thực hiện theo đúng chế độ quy định cho từng loại nguyên vật liệu, phù hợp với tính chất lý hoá của mỗi loại, với quy mô tổ chức của doanh nghiệp để tránh tình trạng thất thoát lãng phí hoặc hư hỏng nguyên vật liệu. - Khâu sử dụng: Việc sử dụng nguyên vật liệu trong sản xuất phải hợp lý, tiết kiệm trên cơ sở định mức dự trữ tối thiểu và tối đa cho từng loại, dự trữ sao cho vừa đáp ứng yêu cầu sản xuất vừa tối thiểu hoá được vốn nguyên vật liệu tồn kho dự trữ nhằm hạ thấp giá thành sản phẩm, tăng thu nhập và tích luỹ cho doanh nghiệp. - Trong khâu dự trữ: doanh nghiệp phải dựa vào khả năng sản xuất và tình hình thị trường để xác định mức dự trữ tối đa và tối thiểu cho từng loại nguyên vật liệu để đảm bảo cho quá trình kinh doanh được bình thường, không bị ngưng trệ, gián đoạn do việc cung ứng không kịp thời hoặc gây tình trạng ứ đọng vốn do dự trữ quá nhiều. 1.2.Vai trò và nhiệm vụ của kế toán đối với việc quản lý, sử dụng nguyên vật liêu. Hạch toán kế toán nguyên vật liệu là một công cụ đắc lực giúp cho ban lãnh đạo nắm được chính xác tinh hình thu mua, dự trữ và sử dụng nguyên vật liệu. So sánh thực tế với kế hoạch từ đó có những biện pháp thích hợp đối với tình hình thực tế diễn ra để đảm bảo cho việc nhập xuất nguyên vật liệu diễn ra phù hợp và quá trình sản xuất được diễn ra liên tục. Thêm vào đó, tính chính xác kịp thời và đầy đủ của công tác kế toán nguyên vật liệu sẽ giúp cho việc quản lý và hạ giá thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Để đáp ứng được yêu cầu quản lý, kế toán nguyên vật liệu cần thực hiện tốt các nhiệm vụ sau: - Thực hiện việc đánh giá, phân loại vật liệu phù hợp với các nguyên tắc chuẩn mực kế toán đã quy định và yêu cầu quản trị doanh nghiêp. - Tổ chức hạch toán ban đầu, tổ chức lập và luân chuyển chứng từ hạch toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp. - Ghi chép phản ánh đầy đủ, kịp thời số hiện có và tình hình luân chuyên nguyên vật liệu theo cả hai chỉ tiêu hiện vật và giá trị. Tính toán đúng đắn trị giá của nguyên vật liệu nhập kho, xuất kho. - Kiểm tra tình hình thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch về thu mua nguyên vật liệu, kế hoạch sử dụng nguyên vật liệu cho sản xuất. - Tổ chức hệ thống sổ kế toán tổng hợp và chi tiết nguyên vật liệu. - Lựa chọn phương pháp kế toán nguyên vật liệu cụ thể, phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp từ đó xác đinh phương pháp hạch toán và ghi sổ kế toán. - Xác định các báo cáo quản trị nguyên vật liệu theo yêu cầu thông tin của quản lý, tổ chức lập và phân tích các báo cáo này, đồng thời cung cấp thông tin cho việc lập báo cáo tài chính và phân tích hoạt động kinh doanh. 1.3.Nội dung tổ chức công tác kế toán nguyên vật liệu. 1.3.1.Tổ chức phân loại nguyên vật liệu. Để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp phải sử dụng nhiều loại nguyên vật liệu. Mỗi loại nguyên vật liệu lại có vai trò, công dụng, tính chất lý hoá khác nhau. Do đó để quản lý một cách chặt chẽ và tổ chức hạch toán chi tiết tới từng loại, từng thứ nguyên vật liệu phục vụ cho yêu cầu quản trị doanh nghiệp thì đòi hỏi phải phân loại nguyên vật liệu theo những tiêu thức nhất đinh Phân loại nguyên vật liệu là việc phân chia nguyên vật liệu của doanh nghiệp thành các loại, các nhóm, các thứ theo những tiêu thức phân loại nhất định nhằm phục vụ yêu cầu quản trị nguyên vật liệu trong doanh nghiệp. * Căn cứ vào nội dung kinh tế và yêu cầu quản trị doanh nghiệp thì nguyên vật liệu được chia thành các loại sau: - Nguyên liệu, vật liệu chính: Là đối tượng cấu thành nên thực thể sản phẩm. Các doanh nghiệp khác nhau thì sử dụng nguyên vật liệu chính không giống nhau: ở các doanh nghiệp cơ khí vật liệu là: sắt, thép, ... ; doanh nghiệp sản xuất đường nguyên vật liệu chính là cây mía... Có thể sản phẩm của doanh nghiệp làm nguyên liệu cho doanh nghiệp khác... Đối với nửa thành phẩm mua ngoài với mục đích để tiếp tục gia công chế biến được coi là nguyên vật liệu chính như doanh nghiệp dệt mua sợi về để dệt vải. - Vật liệu phụ: Là những loại vật liệu khi sử dụng chỉ có tác dụng phụ có thể làm tăng chất lượng sản phẩm, hoàn chỉnh sản phẩm hoặc đảm bảo cho các công cụ dụng cụ hoạt động được bình thường như thuốc nhuộm, thuốc tẩy, dầu nhờn, cúc áo, chỉ may,.... - Nhiên liệu: Là những loại vật liệu có tác dụng cung cấp nhiệt lượng trong quá trình sản xuất kinh doanh gồm xăng, dầu, than, củi, khí gas,... - Phụ tùng thay thế: Là các loại phụ tùng, chi tiết được sử dụng để thay thế, sửa chữa những máy móc, thiết bị phương tiện vận tải,... - Thiết bị xây dựng cơ bản: Bao gồm cả thiết bị cần lắp, không cần lắp, công cụ, khí cụ và vật kết cấu dùng để lắp đặt vào các công trình xây dựng cơ bản. -Vật liệu khác: Là những loại vật liệu chưa được xếp vào các loại trên thường như bao bì đóng gói sản phẩm, những vật liệu được loại ra từ quá trình sản xuất hoặc phế liệu thu hôi từ thanh lý tài sản cố đinh. Ngoài ra, tuỳ thuộc vào yêu cầu quản lý và hach toán chi tiết của doanh nghiệp mà trong từng loại nguyên vật liệu trên chia thành từng nhóm, từng thứ. Cách phân loại này là cơ sở để xác định mức tiêu hao, định mức dự trữ cho từng loại, từng thứ nguyên vật liệu; là cơ sở để tổ chức hạch toán chi tiết nguyên vật liệu trong doanh nghiệp. *Căn cứ vào nguồn hình thành: Nguyên vật liệu được chia thành hai nguồn: - Nguyên vật liệu nhập từ bên ngoài: Do mua ngoài, nhận vốn góp liên doanh, nhận biếu tặng,... - Nguyên vật liệu tự chế: Do doanh nghiệp tự sản xuất như doanh nghiệp chế biến chè có tổ chức trồng chè cung cấp nguyên liệu cho bộ phận chế biến. Cách phân loại này làm căn cứ cho việc lập kế hoạch thu mua và kế hoạch sản xuất nguyên vật liệu, là cơ sở để xác định trị giá vốn thực tế nguyên vật liệu nhập kho. * Căn cứ vào mục đích, công dụng của nguyên vật liệu có thể chia nguyên vật liệu thành: - Nguyên vật liệu dùng cho nhu cầu sản xuất kinh doanh gồm: + Nguyên vật liệu dùng trực tiếp cho sản xuất chế tạo sản phẩm. + Nguyên vật liệu dùng cho quản lý ở các phân xưởng, dùng cho bộ phận bán hàng, bộ phận quản lý doanh nghiệp. - Nguyên vật liệu dùng cho nhu cầu khác: +Nhượng bán. + Đem góp vốn liên doanh. + Đem quyên tặng. * Căn cứ vào đặc trưng bảo quản, tính chất an toàn của vật liệu đối với môi trường và con người: - Vật liệu thông thường. - Vật liệu đặc biệt: Vật liệu nổ, vật liệu hoá chất độc hại. * Căn cứ vào đặc trưng hình thái vật chất - Vật liệu rắn: sắt, thép, .... - Vật liệu lỏng: xăng, dầu,... - Vật liệu khí: hơi ga... * Căn cứ theo phương thức bảo quản: - Vật liệu được bảo quản trong kho kín. - Vật liệu được bảo quản trong kho hở, ngoài trời. * Căn cứ theo nguồn gốc nơi sản xuất: - Vật liệu sản xuất trong nước. - Vật liệu nhập ngoại. 1.3.2. Tổ chức đánh giá nguyên vật liệu. 1.3.2.1 Nguyên tắc đánh giá nguyên vật liệu. Trong doanh nghiệp sản xuất, nguyên vật liệu luôn luôn có sự biến đổi, các hoạt động sản xuất phát sinh hàng ngày. Mặt khác, trong nền kinh tế thị trường giá cả hàng hoá luôn biến động theo quan hệ cung cầu của thị trường làm cho giá trị nguyên vật liệu của doanh nghiệp cũng có sự biến động. Việc xác định chính xác giá trị nguyên vật liệu xuất dùng và chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ mang ý nghĩa rất quan trọng, nó giúp cho việc tính toán chính xác giá thành của sản phẩm, từ đó người quản lý có biện pháp điều chỉnh thích hợp. Vì vậy trong hạch toán nguyên vật liệu phải thực hiện việc đánh giá nguyên vật liêu. Đánh giá nguyên vật liệu là việc xác định giá trị nguyên vật liệu ở những thời điểm nhất định và theo những nguyên tắc nhất định. - Nguyên tắc giá gốc: đòi hỏi nguyên vật liệu phải được ghi chép, phản ánh theo trị giá vốn thực tế của chúng. - Nguyên tắc thận trọng: biểu hiện ở chỗ doanh nghiệp có đánh giá mức độ giảm giá của nguyên vật liệu khi thấy có sự chênh lệch giữa giá hạch toán trên sổ kế toán với giá thị trường. - Nguyên tắc nhất quán: đòi hỏi kế toán đã lựa chọn phương pháp nào thì phải áp dụng nguyên tắc đó nhất quán trong suốt niên độ kế toán và nếu có thay đổi thì doanh nghiệp phải giải trình được sự thay đổi trước cơ quan chức năng. - Sự hình thành trị giá vốn thực tế của nguyên vật liệu được phân biệt ở các thời điểm khác nhau trong suốt quá trình sản xuất kinh doanh. + Thời điểm mua xác định trị giá vốn thực tế nguyên vật liệu mua. + Thời điểm nhập kho xác định trị giá vốn thực tế nguyên vật liệu nhập. + Thời điểm xuất kho xác đinh trị giá vốn thực tế nguyên vật liệu xuất. + Thời điểm tiêu thụ xác đinh trị giá vốn thực tế nguyên vật liệu tiêu thụ. 1.3.2.2. Các cách đánh giá nguyên vật liệu 1.3.2.2.1.Tổ chức đánh giá theo giá vốn thực tế Giá thực tế: là tất cả các chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để có lượng nguyên vật liệu đó. * Đối với nguyên vật liệu nhập kho: tuỳ theo từng nguồn nhập mà có những cách đánh giá khác nhau. - Nhập kho do mua ngoài: ở đây, giá mua là giá không có thuế GTGT nếu nguyên vật liệu mua về được sử dụng cho đối tượng chịu thuế GTGT và doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. Giá mua là giá có thuế GTGT nếu nguyên vật liệu mua về được sử dụng cho các đối tượng không chịu thuế GTGT hoặc sử dụng cho các mục đích phúc lợi, các dự án hoặc với các doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. Giá thực tế NVL nhập kho = Gia mua trên hoa đơn + Chi phí mua thực tế + Thuế nhập khẩu(nếu có) - Các khoản giảm trừ - Với nguyên vật liệu nhập kho do tự gia công chế biến: Giá thực tế NVL nhập kho = Giá thực tế NVL xuất gia công chế biến + Chi phí gia công chế biến khác - Nguyên vật liệu nhập kho do thuê ngoài gia công chế biến: Giá thực tế NVL nhập kho = Giá thực tế NVL xuất thuê ngoài gia công chế biến + Số tiền phải trả cho người nhận gia công chế biến + Chi phí vận chuyển bôc dỡ khi giao nhận Trong đó số tiền phải trả cho người nhận gia công chế biến, tiền thuê vận chuyển ( nếu có ) sẽ bao gồm cả thuế GTGT nếu nguyên vật liệu được dùng để sản xuất ra mặt hàng không thuộc đối tượng chiụ thuế GTGT hoặc doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. Sẽ không bao gồm thuế GTGT nếu sản phẩm sản xuất là đối tượng chịu thuế GTGT và doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. - Nhập nguyên vật liệu do nhận do nhận góp vốn liên doanh: trị giá vốn thực tế của nguyên vật liệu nhập kho là giá trị do hội đồng góp vốn liên doanh thoả thuận cộng các chi phí khác phát sinh khi tiếp nhận vật tư. - Nhập vật tư do được cấp: trị giá vốn của nguyên vật liệu nhập kho là giá trị ghi trên biên bản giao nhận công cộng các chi phí phát sinh khi nhận. - Nhập nguyên vật liệu do được biếu tặng, được tài trợ: trị giá vốn thực tế nhập kho là giá trị hợp lý cộng các chi phí khác phát sinh. * Đối với nguyên vật liệu xuất kho. Trong quá trình sản xuất kinh doanh, nguyên vật liệu được xuất cho các đối tượng, cho nhu cầu sử dụng khác nhau đều phải được tính toán chính xác giá thực tế xuất kho của chúng. Thông qua giá thực tế của nguyên vật liệu xuất dùng người ta biết được chi phí thực tế của nguyên vật liệu trong sản xuất, phản ánh được đầy đủ nguyên chi phí vật liệu trong giá thành sản phẩm, xác định đúng đắn chi phí đầu vào, xác định được tình hình định mức tiêu hao nguyên vật liệu. Tuỳ thuộc vào đặc điểm của nguyên vật liệu ở mỗi doanh nghiệp sản xuất và yêu cầu quản lý, trình độ nghiệp vụ của cán bộ kế toán và điều kiện trang bị phương tiện thiết bị tính toán mà mỗi doanh nghiệp có thể chọn một trong các phương pháp sau để xác định giá thực tế xuất kho của nguyên vật liệu. * Phương pháp giá đơn vị bình quân: Theo phương pháp này giá trị thực tế của nguyên vật liệu được tính theo giá trị bình quân. Giá thực tế NVL xuất kho = Số lượng NVL xuất kho x Giá đơn vị bình quân Trong đó, giá đơn vị bình quân có thể tính theo các cách sau: Cách 1: Giá đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ = Giá thực tế vật liệu tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ Lượng thực tế vật liệu tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ Cách tính này tuy đơn giản, dễ làm nhưng độ chính xác không cao. Hơn nữa, công việc tính toán dồn vào cuối tháng, gây ảnh hưởng đến công tác quyết toán nói chung. Cách 2: Giá đơn vị bình quân cuối kỳ trước = Giá thực tế vật liệu tồn đầu kỳ (hoặc cuối kỳ trước) Lượng thực tế vật liệu tồn đầu kỳ(hoặc cuối kỳ trước) Cách này mặc dầu khá đơn giản và phản ánh kịp thời tình hình biến động vật liệu trong kỳ tuy nhiên không chính xác vì không tính đến sự biến động của giá cả vật liệu kỳ này. Cách 3: giá đơn vị bình quân gia quyền liên hoàn = Giá thực tế vật liệu tồn trước khi nhập + số nhập Lượng thực tế vật liệu tồn trước khi nhập + lượng nhập Cách tính này khắc phục nhược điểm của hai cách trên, vừa chính xác, vừa cập nhật. Tuy nhiên nhược điểm của phương pháp này là tốn nhiều công sức, tính toán nhiều lần. *Phương pháp trực tiếp: Theo phương pháp này, vật liệu được xác định giá trị theo đơn chiếc hay từng lô hàng và giữ nguyên từ lúc nhập vào cho đến lúc xuất dùng (trừ trường hợp điều chỉnh). Khi xuất vật liệu thì căn cứ vào số lượng vật liệu xuất thuộc kho nào và đơn giá thực tế của lô đó để tính ra trị giá vốn thực tế của nguyên vật liệu xuất kho. Do vậy, phương pháp này còn có tên gọi là phương pháp đặc điêm riêng hay phương pháp thực tế đích danh và thường sử dụng trong các doanh nghiệp sử dụng ít loại vật liệu hoặc vật liệu sử dụng ổn định, có tính tách biệt và nhận diện được. * Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO). Theo phương pháp này, giả thiết rằng số vật liệu nào nhập trước thì xuất trước, xuất hết số nhập trước mới đến số nhập sau theo giá thực tế của từng lô hàng xuất. Nói cách khác, cơ sở của phương pháp này là giá thực tế của vật liệu mua trước sẽ được dùng làm giá để tính giá thực tế vật liệu xuất trước và do vậy giá trị vật liệu tồn kho cuối kỳ sẽ là giá thực tế của số vật liệu mua vào sau cùng. Phương pháp này thích hợp trong trường hợp giá cả ổn định hoặc có xu hướng giảm. * Phương pháp nhập sau, xuất trước (LIFO). Phương pháp này dựa trên giả định là những vật liệu nào mua sau cùng sẽ được xuất trước tiên, ngược lại với phương pháp nhập trước, xuất trước ở trên. Trị giá nguyên vật liệu tồn kho cuối kỳ được tính theo đơn giá của những lần nhập đầu tiên. Phương pháp nhập sau, xuất trước thích hợp trong trường hợp lạm phát. Các phương pháp tính giá trên đều có thể sử dụng để tính trị giá nguyên vật liệu xuất kho theo phương pháp kê khai thường xuyên. Nếu doanh nghiệp thưc hiện hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ thì việc tính đơn giá thực tế bình quân cần phải tính vào cuối kỳ. Đơn giá thực tế bình quân = Giá vốn thực tế Giá vốn thực tế NVL hiện còn + NVL nhập kho Số lượng NVL Số lượng NVL nhập hiện còn đầu kỳ + kho trong cả kỳ Số lượng NVL hiện còn cuối kỳ = Số lượng NVL tồn kho đầu kỳ + Số lượng NVL nhập trong kỳ - Số lượng NVL xuất trong kỳ Giá thực tế NVL tốn kho = Đơn giá bình quân thực tế x Số lượng NVL hiện còn cuối kỳ 1.3.2.2.2.Tổ chức đánh giá theo giá hạch toán. Đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn, khối lượng chủng loại vật liệu hiều, tình hình xuất nhập diễn ra thường xuyên thì có thể sử dụng giá hạch toán để ghi chép tình hình xuất nhập hàng ngày. Giá hạch toán vật liệu là loại giá do doanh nghiệp quy định (thường dùng là giá kế hoạch hay giá mua tại một thời điểm nào đó) và được sử dụng trong một thời gian dài, ít nhất là một kỳ hạch toán. Do vậy, việc sử dụng giá hạch toán không chỉ đơn giản về mặt ghi chép chỉ tiêu giá trị nguyên vật liệu của kế toán mà còn là cách thức quản lý nguyên vật liệu có hiệu quả. Cách xác định trị giá nguyên vật liệu xuất kho của phương pháp này như sau: Giá thực tế của NVL hiện còn cuối kỳ = Số lượng NVL hiện còn cuối kỳ x Đơn giá thực tế bình quân Hàng ngày kế toán ghi sổ chi tiết nguyên vật liệu theo giá hạch toán, cuối kỳ tính hệ số giữa giá thực tế với giá hạch toán của nguyên vật liệu hiện còn đầu kỳ và nhập kho trong kỳ theo công thức: Hệ Số Giá = Giá thực tế củaNVl Giá thực tế của tồn kho đầu kỳ + NVL nhậptrong kỳ Giá hạch toánNVL Giá hạch toán của NVL tồn kho đầu kỳ + nhập kho trong kỳ Hệ số giá có thể tính cho từng loại, từng nhóm hoặc từng thứ nguyên vật liệu tuỳ thuộc vào yêu cầu và trình độ quản lý. Giá thực tế của NVL xuất kho trong kỳ = Hệ số giá NVL x Giá hạch toán của NVL xuất kho Giá thực tế của NVL hiện còn cuối kỳ = Hệ số giá NVL x Giá hạch toán của NVL hiện còn cuối kỳ Các cách đánh giá nguyên vật liệu trên đều có những ưu nhược điểm nhất định. Do đó, doanh nghiệp phải căn cứ vào đặc điểm sản xuất kinh doanh, khả năng, trình độ của đội ngũ kế toán và yêu cầu quản lý cũng như các trang thiết bị, các phương tiện kỹ thuật. Đồng thời doanh nghiệp cần phải tôn trọng các nguyên tắc đánh giá nguyên vật liệu. Bảng tính giá vật liệu theo hệ số chênh lệch Chỉ tiêu Nguyên vật liệu VL A VL B VL... Giá HT Giá TT Giá HT Giá TT Giá HT Giá TT 1.Tồn đầu tháng 2.Nhập trong tháng 3.Cộng tồn nhập trong tháng 4.Hệ số giá 5.Xuất trong tháng 6.Tồn cuối tháng Ví dụ: (dùng cho phương pháp kê khai thường xuyên) - VL tồn đầu tháng 12/ 2004: 200kg; 3000đ/kg + Ngày 03/12 nhập kho 500kg; 3280đ/kg. + Ngày 06/12 xuất kho 4000kg. + Ngày 10/12 nhập kho 300kg; 3100đ/kg. + Ngày 15/12 xuất kho 400 kg. Xác định giá trị vật liệu xuất dùng trong tháng. 1.Phương pháp thực tế đích danh: Giả sử trong 400 kg xuất kho ngày 06 có 300 kg thuộc lần nhập ngày 03 và 100 kg thuộc số tồn đầu tháng, còn 400 kg xuất ngày 15 có 300 kg thuộc lần nhập ngày 10 và 100 kg thuộc số tồn đầu tháng. Trị giá vật liệu xuất trong tháng: Ngày 06: (100 x 3000) + (300 x 3280) = 1.284.000 Ngày 15: (100 x 3000) + (300 x 3100) = 1.230.000 2.Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO) Trị giá vật liệu xuất trong tháng: Ngày 06: (200 x 3000) + (200 x 3280) = 1.256.000 Ngày 15: (300 x 3280) + (100 x 3100) = 1.294.000 3.Phương pháp nhập sau, xuất trước (LIFO) Trị giá vật liệu xuất dùng trong tháng: Ngày 06: (400 x 3280) = 1.312.000 Ngày 15: (300 x 3100) + (100 x 3280) = 1.258.000 4.Phương pháp bình quân gia quyền Cách 1:Đơn giá bình quân cả kỳ dự trữ: ĐGBQ (200 x 3000) + (500 x 3280) + (300 x 3100) cả kỳ dự = = 3170 đ/kg trữ (200 + 800) Trị giá vật liệu xuất kho trong tháng: Ngày 06: 400 x 3170 Ngày 15: 400 x 3170 Cách 2: Đơn giá bình quân gia quyền liên hoàn: (200 x 3000) + (500 x 3280) ĐGBQ ngày