Chuyên đề Đưa nội dung giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu vào môn học công nghệ bậc THCS

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ CHUYÊN ĐỀ CHUYÊN ĐỀĐƯA NỘI DUNG GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀO MÔN HỌC CÔNG NGHỆ BẬC THCS*NỘI DUNG TẬP HUẤNPhần 1: Những vấn đề chung về biến đổi khí hậu và ứng phó với biến đổi khí hậu Phần 2: Đưa nội dung giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu vào môn công nghệ bậc THCS.Phần 3: Địa chỉ tích hợp nội dung biến đổi khí hậu trong môn công nghệ THCS.Phần 4: Thực hành soạn giáo án có tích hợp nội dung biến đổi khí hậu trong môn công nghệ THCS.Phần 5: Thảo luận* MỤC TIÊU CẦN ĐẠTGiáo viên cần biết và hiểu: - Những kiết thức cơ bản về biến đổi khí hậu - Mục tiêu, nội dung giáo dục BĐKH trong môn học - Phương pháp và hình thức dạy học lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH trong môn học. - Cách khai thác nội dung để thiết kế bài dạy có lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH vào các bài học trong môn học. *2. Giáo viên có khả năng: - Rà soát nội dung, chương trình môn học, từ đó xác định được các bài có khả năng lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH trong môn học. - Thiết kế bài dạy và dạy học theo hướng lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH. - Tích cực thực hiện dạy học lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH trong môn học. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT*PHẦN MỘTNHỮNG VẤN ĐỀ VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU*MỘT SỐ KIẾN THỨC VỀ KHÍ HẬU VÀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU "Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển, thuỷ quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo". - Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu diễn ra trong một thời gian dài, có thể ấm lên hoặc lạnh đi, lượng mưa có thể tăng hoặc giảm, gió, các hiện tượng thời tiết có thể mạnh lên hoặc yếu đi trong một khoảng thời gian dài. *- Sự nóng lên của trái đất- Sự thay đổi thành phần và chất lượng khí quyển- Sự dâng cao của mực nước biển- Thay đổi cường độ hoạt động của quá trình hoàn lưu khí quyển, chu trình tuần hoàn nước trong tự nhiênNhững biểu hiện của biến đổi khí hậu *Đặc điểm của biến đổi khí hậu toàn cầu- BĐKH diễn ra chậm, từ từ, khó ngăn chặn và đảo ngược.- BĐKH diễn ra trên phạm vi toàn cầu có ảnh hưởng đến đời sống và hoạt động của con người.- BĐKH diễn ra với cường độ ngày một tăng và hậu quả khó lường.- BĐKH là nguy cơ lớn nhất mà con người phải đối mặt với tự nhiên trong suốt lịch sử phát triển của mình.*Nguyên nhân của BĐKH Nguyên nhân tự nhiên Chu kì hoạt động của mặt trời thể hiện thông qua sự xuất hiện các vết đen mặt trời, làm thay đổi cường độ bức xạ mặt trời. Khói bụi do HĐ của núi lửa phun trào hoặc do sự va đập của các thiên thạch vào trái đất nên gây các vụ nổ rất lớn làm KK sát bề mặt đất bị che phủ ngăn cản năng lượng bức xạ mặt trời tới trái đất khiến cho trái đất bị lạnh đi.Sự biến động của thành phần các chất khí trong khí quyển cũng luôn diễn ra, thường là khi thành phần hơi nước và đioxit cacbon(CO2) tăng lên làm cho nhiệt độ không khí cũng tăng lên. b. Hoạt động của con người - Do sự gia tăng nồng độ khí nhà kính trong bầu khí quyển - Sự gia tăng hàm lượng các chất khí nhà kính do tác động của con người. * Các tác động chính của BĐKH là: Làm gia tăng các thiên tai gây ngập lụt trên diện rộng. - Làm mất đi một số loài động vật, thực vật. Gây mất mùa, bệnh tật và dịch bệnh.- Gây ra những thiệt hại lớn về người và của, đối tượng chịu tổn thương lớn nhất do BĐKH gây ra là nông dân nghèo, người già, phụ nữ và trẻ em. *Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu 1. Ứng phó với biến đổi khí hậu là các hoạt động của con người nhằm thích ứng và giảm nhẹ các tác nhân gây ra BĐKH. a. Thích ứng với BĐKH là sự điều chỉnh hệ thống tự nhiên hoặc con người đối với hoàn cảnh hoặc môi trường thay đổi, nhằm mục đích giảm khả năng bị tổn thương do BĐKH và tận dụng các cơ hội do nó mang lại. b. Giảm nhẹ BĐKH là các hoạt động nhằm giảm nhẹ mức độ hoặc cường độ phát thải từ nhà kính. *2. Những hành động thích ứng với BĐKH - Tự bảo vệ mình trước thiên tai - Phòng ngừa các dịch bệnh - Rèn luyện sức khỏe bảo vệ cơ thể *3. Những hành động giảm nhẹ với BĐKH Bảo vệ mội trường Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Sử dụng các nguồn năng lượng sạch, các thiết bị tiết kiệm điện. Thay đổi khẩu phần ăn hàng ngày Tiết kiệm năng lượng giao thông, giảm nhẹ BĐKH Tiết kiệm giấy Tìm hiểu và tham gia tích cực các hoạt động ứng phó với BĐKH ( Chiến dịch Giờ Trái Đất, Phong trào Hành trình xanh nhằm BVMT, tích cực tham gia tuyên truyền thảo luận các vấn đề về BĐKH,) * Bước sang thế kỷ XXI, nhân loại đang phải đối mặt với một thách thức lớn, đó là sự biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu. BĐKH đã có những tác động sâu sắc, mạnh mẽ đến mọi hoạt động sản xuất; đời sống của sinh vật và con người; môi trường tự nhiên, kinh tế - xã hội của cả mọi châu lục, mọi quốc gia trên Trái Đất. Những biểu hiện, đặc điểm, nguyên nhân và tác động của BĐKH đã được nghiên cứu, tìm hiểu cặn kẽ. Các giải pháp mang tính chiến lược toàn cầu và của mỗi quốc gia trên thế giới về ứng phó có hiệu quả với BĐKH cũng đã được đề ra và thực hiện ráo riết.  Nhận thức rõ những ảnh hưởng lớn do BĐKH gây ra, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH (Quyết định số 158/2008/QĐ-TTg ngày 2/12/2008). Để thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của ngành Giáo dục giai đoạn 2011 - 2015 và phê duyệt Dự án "Đưa các nội dung ứng phó với BĐKH vào chương trình Giáo dục và Đào tạo giai đoạn 2011 - 2015"; từ đó, việc tích hợp nội dung này vào các môn học đã được triển khai đồng bộ.*PHẦN HAIĐƯA NỘI DUNG GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀO MÔN HỌC CÔNG NGHỆ THCS* I. Mục tiêu của giáo dục ứng phó với BĐKH Mục tiêu : Kiến thức : Trang bị cho HS những KT cơ bản, ban đầu về khí hậu, thời tiết, biểu hiện của BĐKH . Nguyên nhân và hậu quả của BĐKH - Trang bị cho HS một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế tác động cùa BĐKH cũng như để ứng phó và thích nghi với BĐKH .*b. Kĩ năng : Hình thành và rèn luyện cho HS những kĩ năng cơ bản để giảm nhẹ, thích ứng với BĐKH . Biết cách ứng phó với những rủi ro, thiên tai thường gặp trong cuộc sống . c. Thái độ : GD cho HS ý thức trong việc ứng phó với BĐKH (Giảm nhẹ và thích ứng ). Vận dụng các hiểu biết, kĩ năng thu được để tham gia các hoạt động tuyên truyền về ứng phó với BĐKH , tham gia các HĐ nhằm ứng phó với BĐKH phù hợp với lứa tuổi . * II. Phương pháp giáo dục tích hợpCác phương thức tích hợp Hiện nay, các phương thức tích hợp thường dùng đó là : * Tích hợp toàn phần : Được thực hiện khi hầu hết các KT của môn học , hoặc ND của một bài học cụ thể , có ND về BĐKH . * Tích hợp bộ phận : Được thực hiện khi có một phần kiến thức của bài học có ND về BĐKH* Hình thức liên hệ : Trong trường hợp này, GV phải khai thác KT môn học , tìm ra mối liên quan giữa chúng với các ND tích hợp cần đưa vào liên hệ chúng với các nội dung về BĐKH . **- Hình thức liên hệLiên hệ là một hình thức tích hợp đơn giản nhất khi chỉ có một số nội dung của môn học có liên quan tới vấn đề tích hợp, song không nêu rõ trong nội dung của bài học. Trong trường hợp này GV phải khai thác kiến thức môn học và liên hệ chúng với các nội dung của vấn đề tích hợp. Đây là trường hợp thường xảy ra. CÁC PHƯƠNG THỨC TH THƯỜNG DÙNG HIỆN NAY*III. HÌNH THỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP- Kiểu 1: Thông qua các bài học trên lớp. GV thực hiện các mức độTH nêu ở trên. Các hoạt động của GV có thể bao gồm: Hoạt động 1: Nghiên cứu chương trình, SGK >xây dựng mục tiêu dạy học, trong đó có các mục TH **Hoạt động 2: Xác định các nội dung giáo dục cần TH vào nội dung bài dạy. + Căn cứ vào mối liên hệ giữa kiến thức môn học với các nội dung định TH+ GV lựa chọn tư liệu và phương án TH, cụ thể phải trả lời các câu hỏi: Tích hợp nội dung nào là hợp lý? Liên kết các kiến thức về nội dung giáo dục định tích hợp như thế nào? Thời lượng là bao nhiêu?* Hoạt động 3: Lựa chọn các PPDH, PTDH phù hợp, PPDH tích cực, cácPTDH có hiệu quả cao để tăng cường tính trực quan và hứng thú học tập của HS (như sử dụng các thí nghiệm, máy vi tính, đèn chiếu, ...). Hoạt động 4: Xây dựng tiến trình dạy học cụ thể. GV cần nêu cụ thể các hoạt động của HS, các hoạt động trợ giúp của GV.**+ Kiểu 2Các vấn đề định tích hợp vào nội dung bài học có thể được triển khai như một hoạt động độc lập song vẫn gắn liền với việc vận dụng kiến thức các môn học. Các hoạt động có thể như: Tham quan, ngoại khóa, tổ chức các nhóm ngoại khóa chuyên đề, các bài học dự án, nghiên cứu một đề tài (phù hợp với HS), ... III. HÌNH THỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP*PHẦN BAĐỊA CHỈ TÍCH HỢP NỘI DUNG BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONG MÔN CÔNG NGHỆ THCS*Chương trình công nghệ 6 – Kinh tế gia đình Với những nội dung về may mặc, trang trí nhà ở, nấu ăn và thu chi trong gia đình bao gồm những kiến thức và kỹ năng tối thiểu để giáo dục HS có kỹ năng sống và cư xử với môi trường sống như: lựa chọn cách ăn mặc đẹp và phù hợp; ăn uống đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm, tạo ra một bữa ăn ngon miệng; sắp xếp và trang trí nhà ở hợp lý, vệ sinh và thân thiện với môi trường; cách thu chi trong gia đình để biết cân đối thu, chi làm gia tăng thu nhập gia đình và làm giàu cho xã hội. Những nội dung của phần học này bản thân đã tích hợp được những kiến thức và kỹ năng về bảo vệ môi trường , góp phần làm cho môi trường sống của con người văn minh, lịch sự, sống khỏe, đẹp và phát triển, góp phần làm bền vững môi trường sống của con người, thể hiện hành vi, thái độ ứng phó với BĐKH.Địa chỉ tích hợp bao gồm các bài:1;9;10;11;12;14;15;16;22;24;*Chương trình công nghệ 7- Nông-lâm-ngư nghệp1.Phần trồng trọt: Khi giảng GV liên hệ việc trồng trọt góp phần tạo ra môi trường xanh, phủ kín đất trồng, đất hoang, góp phần là sạch không khí theo cơ chế của quá trình quang hợp, cải tạo và bảo vệ đất là việc làm chủ động ứng phó với BĐKH. 2. Phần lâm nghiệp: Có nhiều nôi dung GV thực hiện lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường rất sinh động như: Vai trò của rừng và trồng rừng, nhiệm vụ trồng rừng ở nước ta, kỹ thuật trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng; khai thác và phục hồi rừng sau khai thác; biện pháp khoanh nuôi rừng, phục hồi rừng .GV có thể tích hợp như sau:- Tác dụng của cây xanh trong việc bảo vệ không khí không bị ô nhiễm. Tác dụng của việc trồng rừng là duy trì sự cân bằng sinh thái, tạo ra môi trường sống bền vững cho con người.- Kỹ thuật trồng và chăm sóc rừng góp phần làm rừng phát triển để bảo vệ môi trường sinh thái, tạo ra sự cân bằng cần thiết để chủ động ứng phó với BĐKH.3. Phần chăn nuôi:- Phần phát triển chăn nuôi theo các quy mô khác nhau để tăng năng suất và sản phẩm chăn nuôi, đáp ứng nhu cầu xã hội, phát triển kinh tế.Song việc phải áp dụng KHKT, tuân thủ các quy trình sản xuất không làm ảnh hưởng đến môi trường gây ra tác nhân làm BĐKH.Địa chỉ tích hợp bao gồm các bài: 1;2;3;6;7;9;10;11;12;13;15;16;19;20;22;23;24;26;27;28;29;30;31;38;39;44;46;49;50;54;56.*Chương trình công nghệ 8- Địa chỉ tich hợp Từ bài 1 đến bài 31: là những nội dung cơ bản về vẽ kỹ thuật và cơ khí. Để tích hợp GV tập trung vào một số vấn đề sau:Thực hành vẽ cần giữ vệ sinh môi trường nơi làm việc, góp phần bảo vệ môi trường. Thông qua giáo dục ý thức làm việc theo quy trình, tiết kiệm nguyên liệu giữ vệ sinh chung là góp phần bảo vệ môi trường hạn chế BĐKH do rác thải.Bài 32: Vai trò của điện năng- GV có thể tích hợp – Điện năng được sản xuất từ những nguồn năng lượng khác nhau có trong trong thiên nhiên như nhiệt năng, thủy năng, năng lượng nguyên tử, năng lượng mặt trời, năng lượng của gió,Các nhiên liệu, nguyên liệu để tạo ra các năng lượng nêu trên là tài nguyên quý, không phải vô tận. Vì vậy, sử dụng tiết kiệm năng lượng điện là góp phần tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, góp phần cân bằng sinh thái, bảo vệ môi trường trong sạch hạn chế BĐKH.Tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng sạch tạo ra điện năng (năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượn sóng biển)Từ bài 33 đến bài 59- GV tích hợp cụ thể:- Giữ vệ sinh môi trường nơi thực hành- Sử dụng tiết kiệm nguyên liệu khi thực hành- Xử lý rác thải trước khi đưa vào môi trường.*Chương trình công nghệ 9- Địa chỉ tich hợp Nội dung công nghệ 9 chia ra làm 5 mô đun: Lắp đặt mạng điện trong nhà; Sửa chữa xe đạp; trông cây ăn quả, cắt may và nấu ăn.+ Lắp đặt mạng điện trong nhà: Những nội dung tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH là sử dụng hợp lý điện năng trong sản xuất và trong sinh hoạt để góp phần tiết kiệm nguyên liệu, vật liệu để chuyển hóa các dạng năng lượng như cơ năng, nhiệt năng, hóa năng thành điện năng.- Nội dung các bài thực hành giáo dục HS ý thức tuân theo nội quy về an toàn, vệ sinh nơi làm việc không đưa các phụ liệu thừa ra môi trường nhằm tiết kiệm nguyên liệu để bảo vệ môi trường chủ động ứng phó với BĐKH.*PHẦN BỐNSOẠN GIÁO ÁN CÓ TÍCH HỢP NỘI DUNG BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU*Làm việc theo nhóm- Mỗi nhóm soạn một bài trong chương trình có nội dung tích hợp ứng phó với BĐKH- Chia làm 4 nhóm: soạn 4 bài trong chương trình 6;7;8;9*PHẦN NĂMTHẢO LUẬN