Chuyên đề Định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển dịch vụ chuyển phát nhanh của VNPT giai đoạn 2005 - 2010

Lời mở đầu Trong những năm qua cùng với sự phát triển vượt bậc của Viễn thông, lĩnh vực Bưu chính của VNPT cũng đã có những bước tiến đáng kể. Các dịch vụ Bưu chính đã, đang và sẽ ngày càng phát triển, đáp ứng nhu cầu của xã hội nói chung và góp phần đem lại doanh thu lớn cho Ngành nói riêng. Đặc biệt trong số đó, dịch vụ chuyển phát nhanh đã mang lại khối lượng doanh thu đáng kể cho lĩnh vực Bưu chính. Dịch vụ chuyển phát nhanh hiện đang bị cạnh tranh gay gắt trên thị trường bởi nhiều công ty, nhiều hãng lớn như DHL, Fedex, UPS, ....Việc nghiên cứu dịch vụ chuyển phát nhanh sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh đối với dịch vụ chuyển phát nhanh của Tổng công ty, nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời việc phân tích sự phát triển của dịch vụ chuyển phát nhanh trong giai đoạn tới còn giúp Tổng công ty Bưu chính - Viễn thông Việt Nam đánh giá được thị trường, có được những thông tin về khách hàng và đối thủ cạnh tranh, từ đó có kế hoạch cụ thể nhằm chiếm lĩnh thị trường chuyển phát nhanh trong và ngoài nước, nâng cao khả năng phát triển dịch vụ chuyển phát nhanh của VNPT. Xuất phát từ những yếu tố đó, em đã lựa chọn đề tài “Định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển dịch vụ chuyển phát nhanh của VNPT giai đoạn 2005 - 2010”. Trong khuôn khổ của chuyên đề này, em xin giới hạn tập trung vào dịch vụ chuyển phát nhanh trong nước và quốc tế của VNPT. Đề tài có kết cấu bao gồm : Phần I : Dịch vụ chuyển phát nhanh trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam . Phần II : Thực trạng phát triển dịch vụ chuyển phát nhanh của VNPT trong những năm vừa qua. Phần III : Định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển dịch vụ chuyển phát nhanh của VNPT giai đoạn 2005 – 2010. Phần i chuyển phát nhanh trong 1.1 Khái niệm Dịch vụ chuyển phát nhanh là dịch vụ bưu chính nhanh nhất được thực hiện bằng các phương tiện vật lý. Dịch vụ này bao gồm từ khâu thu gom, vận chuyển và phát thư tín, tài liệu hoặc hàng hóa trong thời gian ngắn nhất. Đây là một loại dịch vụ bưu chính có chất lượng cao của ngành Bưu chính. Quá trình thu gom, khai thác, vận chuyển được thực hiện bằng phương pháp tổ chức và các phương tiện hiện đại, gọn nhẹ. Dịch vụ chuyển phát nhanh được quy định trên cơ sở các thoả thuận song phương. Những đặc điểm riêng biệt của dịch vụ không được qui định trong các thoả thuận này thì áp dụng theo những điều khoản tương ứng trong các Văn kiện của Liên minh Bưu chính Thế giới. Cước phí của dịch vụ do Cơ quan Bưu chính nước gốc ấn định, có tính đến giá thành và các yếu tố thị trường. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ, kinh tế thị trường đang hình thành và dần hoàn chỉnh, do đó các quan hệ kinh tế, thương mại trong nước và quốc tế ngày càng tăng nhanh và mở rộng. Trước yêu cầu của phát triển và cạnh tranh, nhu cầu về trao đổi thông tin, hàng hoá ngày càng lớn đặc biệt là dịch vụ chuyển phát nhanh các chứng từ, tài liệu, hàng hoá. Nắm bắt được nhu cầu của thị trường, Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam đã triển khai cung cấp dịch vụ này và hợp đồng đại lý cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh với các công ty chuyển phát nhanh quốc tế. Theo Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam, dịch vụ chuyển phát nhanh (được gọi là EMS - express mail service) trong nước và quốc tế là loại dịch vụ nhận gửi, vận chuyển và phát các loại thư, tài liệu, vật phẩm, hàng hoá (dưới đây gọi tắt là bưu gửi) theo chỉ tiêu thời gian được Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam công bố trước. Quy định về cước EMS gồm cước chính và cước các dịch vụ đặc biệt gửi trong nước và quốc tế. Cước chính là cước được quy định trong bảng cước đối với từng loại bưu gửi (theo khối lượng bưu gửi). Đối với bưu gửi EMS là hàng nhẹ có khối lượng dưới 167kg/m3, khối lượng tính cước không căn cứ vào khối lượng thực mà căn cứ vào khối lượng quy đổi, được tính theo công thức: Khối lượng quy đổi (kg) = [ chiều dài * chiều rộng * chiều cao (cm3)] / 6000 Ngoài ra còn có cước chuyển hoàn khi bưu gửi EMS bị chuyển hoàn do lỗi của người gửi. 1.2 Phân loại Theo vị trí địa lý, dịch vụ chuyển phát nhanh ở Việt Nam bao gồm : dịch vụ chuyển phát nhanh trong nước và dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế. Dịch vụ chuyển phát nhanh trong nước là dịch vụ chuyển phát nhanh giữa người gửi và người nhận ở Việt Nam được cung cấp tại các Bưu điện tỉnh, thành phố có đủ điều kiện phục vụ theo quy định của Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế là loại dịch vụ chuyển phát nhanh được gửi từ Việt Nam đi các nước và ngược lại theo thoả thuận giữa Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam và Bưu chính các nước theo quy định của Liên minh Bưu chính Thế giới (UPU) hoặc các đối tác khác. Theo nội dung của vật phẩm, hàng hoá có thể phân chia dịch vụ chuyển phát nhanh theo các loại sau: Dịch vụ chuyển phát nhanh chứng từ, tài liệu thương mại… Đây là dịch vụ chuyển phát nhanh các loại giấy tờ như thư từ, công văn, tài liệu mang tính chất thương mại. Các loại giấy tờ này không bị đánh thuế và do đó ít khi phải làm các thủ tục hải quan. Dịch vụ chuyển phát nhanh kiện hàng, gói hàng. Đây là dịch vụ chuyển phát nhanh các kiện hàng, gói hàng hay còn gọi là dịch vụ chuyển phát nhanh các loại bưu kiện. Các danh mục hàng gửi không thuộc giấy tờ, tài liệu thì được chấp nhận làm dịch vụ này. Các hàng hoá này thường bị đánh thuế. Trọng lượng vận chuyển tối đa là 50 kg cho một bưu kiện nhưng không hạn chế tổng khối lượng hàng gửi. Dịch vụ chuyển phát nhanh các loại hàng nặng, cồng kềnh. Đối tượng chuyển phát là các loại hàng hoá cồng kềnh, đặc biệt mà dịch vụ chuyển phát nhanh bưu kiện không chấp nhận, tức là những hàng hóa có trọng lượng hơn 50 kg không thể tháo rời. ở Việt Nam hiện nay mới chỉ xuất hiện phổ biến hai loại dịch vụ chuyển phát nhanh chứng từ, tài liệu thương mại và chuyển phát nhanh kiện hàng, gói hàng. Dịch vụ vận chuyển hàng nặng hiện đang được triển khai ở mức độ còn ít, chưa phổ biến. 1.3 Hình thức cung cấp ở Việt Nam đối với dịch vụ chuyển phát nhanh trong nước , ngành Bưu điện chủ trương không hợp tác với các công ty nước ngoài vì điều kiện của Ngành hoàn toàn đảm nhiệm được (cơ sở vật chất, mạng lưới… đủ khả năng để cung cấp dịch vụ). Ngoài ra còn vì một số lý do về an ninh quốc phòng, về sự phức tạp trong việc kiểm soát bưu phẩm, bưu kiện. Ngành Bưu điện chỉ cho phép Bưu điện các tỉnh, thành phố hợp tác với các công ty nước ngoài trong lĩnh vực chuyển phát nhanh quốc tế bằng hình thức đại lý, do Bưu điện thành phố Hà Nội và Bưu điện thành phố Hồ Chí Minh trực tiếp thực hiện nhưng chịu sự kiểm tra, giám sát của Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Các Bưu điện tỉnh, thành phố tham gia được hưởng hoa hồng từ cước của các hãng chuyển phát. Tỷ lệ hoa hồng do hai bên Bưu điện tỉnh, thành phố và các công ty nước ngoài thoả thuận với nhau. Ngoài ra các đại lý này cũng phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước. Các bưu gửi chuyển phát nhanh trong nước có thể sử dụng kèm các dịch vụ đặc biệt như: Dịch vụ “phát tận tay” Dịch vụ “nhận gửi tại địa chỉ người gửi” Dịch vụ “khai giá” Dịch vụ “báo phát” Nhằm giúp cho các doanh nghiệp đáp ứng kịp thời với những sự thay đổi về tốc độ và phạm vi của thương mại quốc tế, ngoài các dịch vụ chính, các nhà cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh còn cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng như: Logistics Dịch vụ tài chính Dịch vụ làm thủ tục hải quan… Khi cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng, nhà cung cấp thay các doanh nghiệp thực hiện các chức năng làm thủ tục hải quan, logistics, tài chính, kho vận và bảo hiểm… Quá trình cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh là một quá trình dây chuyền công nghệ khép kín, kể từ khi bắt đầu là người gửi và kết thúc quá trình là người nhận, có thể biểu diễn qua sơ đồ sau: Khách hàng (người gửi) Giao dịch (nhận gửi) Xử lý khai thác, chia chọn (chiều đi) Vận chuyển quá giang Khách hàng (người nhận) Bưu tá viên (chuyển phát) Xử lý khai thác, chia chọn (chiều đến) 2. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của dịch vụ chuyển phát nhanh Dịch vụ chuyển phát nhanh là một trong những dịch vụ của ngành Bưu chính vì vậy trước hết nó mang các đặc điểm của dịch vụ Bưu chính. Đó là: Thứ nhất, tính phi vật chất của sản phẩm. Khác với sản phẩm vật chất, sản phẩm Bưu chính thể hiện dưới dạng dịch vụ, không mang tính cơ, lý, hoá…với những tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể vì thế khó mô tả chính xác đặc tính và chất lượng như hàng hoá hữu hình. Sản phẩm Bưu chính không phải là vật chất cụ thể tồn tại ngoài quá trình sản xuất nên không thể đưa vào kho lưu trữ, không thể thay thế được do đó có những yêu cầu rất cao về chất lượng sản phẩm, kết quả dịch vụ phải đảm bảo tuyệt đối về chất lượng, không chấp nhận phế phẩm hay thứ phẩm. Đối tượng của dịch vụ Bưu chính là tin tức và yêu cầu phải truyền đưa nguyên vẹn, không chịu sự thay đổi nào ngoài sự thay đổi về vị trí không gian, mọi sự biến đổi về hình thức, nội dung đều làm giảm hoặc mất giá trị của sản phẩm. Trong quá trình truyền đưa tin tức thì yêu cầu về chất lượng sản phẩm rất cao, không chấp nhận một tỷ lệ sai sót hoặc mất an toàn nào. Thứ hai, tính dây chuyền của quá trình cung ứng. Cũng giống như các ngành dịch vụ khác, sản xuất Bưu chính mang tính dây chuyền, nghĩa là mọi dịch vụ được hoàn thành với sự tham gia của nhiều đơn vị trong ngành. Nhưng đặc biệt đối với ngành Bưu điện, sự liên kết các tác nghiệp để thực hiện hoàn chỉnh 1 công việc đòi hỏi phải qua rất nhiều khâu, nhiều công đoạn đan chéo nhau với sự tham gia của nhiều đơn vị. Mỗi đơn vị chỉ hoàn thành 1 công đoạn nhất định trong quá trình truyền đưa tin tức, hay nói cách khác là thực hiện 1 trong 4 khâu : khâu đi – khâu qua – khâu đến và cả khâu truyền đưa. Do đó quá trình sản xuất phải được diễn ra nhịp nhàng, liên tục ở các khâu. Thứ ba, tính gắn liền giữa cung ứng và tiêu dùng dịch vụ. Thông tin Bưu chính mang tính chất 2 chiều, cả người tiêu thụ cũng tham gia vào quá trình truyền đưa tin tức. Khi nhân viên Bưu chính nhận bưu gửi của khách hàng là lúc bắt đầu quá trình sản xuất và tiêu thụ. Khi bưu gửi được vận chuyển là quá trình cung ứng đang diễn ra và khi người nhận đã nhận được bưu gửi thì cũng là sự kết thúc quá trình cung ứng và tiêu thụ. Thứ tư, tính không đồng đều về chất lượng, về tải trọng theo thời gian và không gian. Chất lượng dịch vụ chuyển phát nhanh phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như thời tiết, khí hậu, sự ổn định của trang thiết bị, trạng thái tinh thần và tâm lý của người phục vụ… do vậy chất lượng không thể hoàn toàn giống nhau. Sự không đồng đều về tải trọng theo thời gian và không gian là do nhu cầu về chuyển phát bưu gửi xuất hiện không đều theo các giờ trong ngày đêm, theo các ngày trong tuần, tháng trong năm... Thường nhu cầu này phụ thuộc vào nhịp độ sinh hoạt của xã hội như các giờ ban ngày, giờ làm việc của các cơ quan, doanh nghiệp, vào các ngày lễ tết thì có lưu lượng lớn hơn. Thứ năm, dịch vụ chỉ có thể tiêu dùng một lần. Đối với dịch vụ của ngành Bưu điện nói chung và dịch vụ chuyển phát nhanh nói riêng, mỗi khách hàng được định trước một loại hình dịch vụ, họ không thể chọn, đổi sản phẩm khi đã mua như đối với các sản phẩm vật chất khác. Vì vậy chất lượng của dịch vụ có ảnh hưởng trực tiếp đến việc thoả mãn nhu cầu của người tiêu dùng. Do đó trong việc truyền đưa tin tức phải đảm bảo truyền đạt nguyên vẹn nội dung, tin tức được chuyển đến đúng và kịp thời cho người nhận. Thứ sáu, dịch vụ chuyển phát nhanh không được bảo hộ độc quyền như các sản phẩm hữu hình khác. Trên đây là những đặc điểm chung của các dịch vụ Bưu chính mà dịch vụ chuyển phát nhanh cũng có. Ngoài các đặc điểm trên dịch vụ chuyển phát nhanh còn có một số đặc điểm riêng phân biệt với các dịch vụ Bưu chính khác: Một là, dịch vụ chuyển phát nhanh thực hiện quá trình khai thác chuyển phát với tốc độ nhanh nhất. Đối với dịch vụ chuyển phát nhanh, việc đảm bảo thời gian truyền đưa tin tức là chỉ tiêu quan trọng số một. Dịch vụ chuyển phát nhanh thực hiện việc thu gom, phân loại và chuyển phát các tài liệu, bưu phẩm đến tay người nhận rất nhanh chóng vượt xa các dịch vụ Bưu chính khác do việc tổ chức và thực hiện chuyển phát bằng các phương tiện chuyên trở đặc biệt như máy bay, ô tô… Ngoài đặc điểm nhanh chóng dịch vụ chuyển phát nhanh còn thực hiện việc chuyển phát an toàn hơn, chính xác hơn. Hai là, chỉ tiêu thời gian toàn trình chuyển phát đến từng khu vực của dịch vụ chuyển phát nhanh được công bố trước. Do đó khách hàng có thể biết trước thời điểm thông tin đến tay người nhận, hoặc hỏi đáp, tìm kiếm được các thông tin về bưu gửi trong quá trình chuyển phát. Ba là, dịch vụ chuyển phát nhanh là loại dịch vụ cao cấp, giá thành dịch vụ thường cao hơn các dịch vụ Bưu chính khác nên nhu cầu sử dụng dịch vụ có độ co dãn lớn. Đặc biệt là sự nhạy cảm của cầu dịch vụ trên thị trường với giá cao, chỉ cần giảm giá cước một chút thì nhu cầu cũng tăng lên rất lớn và ngược lại. Bốn là, dịch vụ chuyển phát nhanh có các dịch vụ thay thế là dịch vụ chuyển phát thường, dịch vụ fax, thư điện tử… Khi giá của dịch vụ chuyển phát nhanh tăng thì nhu cầu sử dụng các loại dịch vụ kia sẽ tăng. Năm là, giá cả dịch vụ chuyển phát nhanh hầu hết cao hơn các dịch vụ thường vì đây là dịch vụ Bưu chính có chất lượng cao do đó đòi hỏi chi phí cho quá trình khai thác và vận chuyển cũng rất lớn. Sáu là, dịch vụ chuyển phát nhanh mang lại hiệu quả kinh tế cao (đầu tư không lớn nhưng khả năng thu hồi vốn nhanh, mang lại lợi nhuận cao) so với các dịch vụ Bưu chính truyền thống khác do đây là loại dịch vụ cao cấp, phục vụ cho tầng lớp có thu nhập cao trong xã hội và các công ty, tổ chức lớn, người nước ngoài ở Việt Nam… Do vậy tất cả các công ty tư nhân kinh doanh dịch vụ bưu chính đều chỉ kinh doanh dịch vụ chuyển phát nhanh. 3. Vai trò của dịch vụ chuyển phát nhanh đối với sự phát triển kinh tế xã hội Dịch vụ chuyển phát nhanh là sản phẩm cao cấp do con người sáng tạo ra trong thế kỷ mới dựa trên những tiến bộ khoa học hiện đại để thoả mãn nhu cầu ngày càng cao của mình. Không chỉ có ý nghĩa trong sản xuất mà dịch vụ chuyển phát nhanh còn góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tế xã hội trên nhiều khía cạnh. Đặc biệt là đối với các nước phát triển trên thế giới thì dịch vụ này đã trở nên thiết yếu và có vai trò quan trọng. Trước hết, vai trò của dịch vụ chuyển phát nhanh được thể hiện ở khả năng đáp ứng nhu cầu nắm bắt thông tin và trao đổi của nhân dân. Khi xã hội phát triển thì con người lại có thêm cơ hội và điều kiện để tìm tòi sáng tạo, phát minh ra những công cụ mới phục vụ cho cuộc sống của mình. Ngược lại, chính sự phát triển đó lại thúc đẩy nhu cầu của con người ngày càng cao hơn. Họ không còn chỉ mong muốn được ăn no mặc ấm mà phải ăn sung mặc sướng, không những được làm việc mà cần vui chơi giải trí… Cuộc sống hiện đại với sự chạy đua về thời gian đã đặt ra nhu cầu cập nhật thông tin và trao đổi hàng hoá một cách nhanh chóng. Điều đó đã buộc các nhà sản xuất cung ứng phải không ngừng tạo ra những sản phẩm mới, những dịch vụ mới nhằm thoả mãn tốt nhất mong muốn của khách hàng. Cùng với các dịch vụ hiện đại như Internet, điện thoại di động… dịch vụ chuyển phát nhanh ra đời cũng không nằm ngoài mục đích đó. Từ khi được cung cấp đến nay, dịch vụ chuyển phát nhanh ngày càng thu hút nhiều sự quan tâm chú ý của khách hàng và đã dần trở thành một nhu cầu thiết yếu đối với người sử dụng. Với những ưu điểm nổi bật của dịch vụ cùng điều kiện sống ngày càng cao của con người, dịch vụ chuyển phát nhanh được coi là có khả năng đáp ứng yêu cầu về thông tin, trao đổi hàng hoá của khách hàng với mức chi phí chấp nhận được. Dịch vụ đã tạo cho người sử dụng có thêm những lựa chọn mới khi muốn tận dụng thời gian hay đảm bảo độ an toàn, chính xác của thông tin, hàng hoá mà mình muốn gửi. Dịch vụ chuyển phát nhanh đã góp phần nâng cao đời sống của con người, giúp cho người sử dụng có thể thoả mãn nhu cầu cũng như yêu cầu của mình, tạo điều kiện đưa cuộc sống ngày một phát triển và hiện đại hơn. Ngoài ra mạng lưới của dịch vụ nếu phát triển rộng khắp, phổ cập đến mọi người dân sẽ giúp họ có thể sử dụng để thông tin, trao đổi với nhau mà không cần đi lại góp phần giảm chi phí, thời gian, bớt ách tắc giao thông, góp phần đảm bảo trật tự an ninh trong xã hội. Bên cạnh đó, dịch vụ chuyển phát nhanh còn có ý nghĩa với vấn đề mở cửa và hội nhập. Mở cửa và hội nhập là xu hướng phát triển tất yếu hiện nay của các nước, đặc biệt là những nước đang phát triển. Việc gia nhập các tổ chức kinh tế thế giới, mở rộng giao lưu buôn bán với nước ngoài sẽ mở ra nhiều cơ hội giúp họ trở thành một nước công nghiệp có nền kinh tế phát triển. Do đó những nước này cần nắm bắt, sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tiên tiến để theo kịp với các nước trong khu vực và trên thế giới. Dịch vụ chuyển phát nhanh được cung cấp còn góp phần tạo điều kiện giao lưu, trao đổi một cách thuận lợi, nhanh chóng hơn, nhất là dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế. Trên thế giới, dịch vụ này đã phát triển và trở nên quen thuộc, phổ biến với đa số tầng lớp nhân dân, vì vậy việc cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh cũng là một trong những cách để hoà mình vào sự phát triển chung của khu vực và thế giới. Hơn nữa, dịch vụ chuyển phát nhanh cũng tham gia trực tiếp vào việc tạo ra tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân, sự ra đời của dịch vụ đã góp phần làm thúc đẩy nền kinh tế nước nhà. Vai trò của dịch vụ như một chất xúc tác làm tăng năng suất xã hội, tăng thu nhập quốc dân, thúc đẩy nền kinh tế xã hội phát triển. Mặt khác, dịch vụ chuyển phát nhanh được cung cấp và phát triển ở Việt Nam sẽ tạo điều kiện thu hút các đối tác nước ngoài giao dịch, đầu tư, liên doanh với nước ta. Dịch vụ chuyển phát nhanh gắn liền với xu thế phát triển khoa học công nghệ hiện đại. Nền kinh tế cũng như đời sống của con người đã qua nhiều bước phát triển nhảy vọt gắn với các cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, đời sống ngày một nâng cao do việc ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất và sinh hoạt. Ngay từ những năm cuối thế kỷ 20, nhận thức rõ được xu thế phát triển của thời đại công nghệ thông tin đã và đang giữ vai trò quan trọng, dịch vụ chuyển phát nhanh đã phát huy, vận dụng những tiến bộ khoa học vào đời sống, đáp ứng được yêu cầu về chất lượng cũng như thời gian của khách hàng. Là dịch vụ Bưu chính chất lượng cao, sử dụng những phương tiện khai thác, vận chuyển hiện đại, áp dụng các công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực tin học – viễn thông, dịch vụ chuyển phát nhanh sẽ không ngừng phát triển các hình thức phục vụ mới khi khoa học kỹ thuật phát triển. Dịch vụ chuyển phát nhanh phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong thời đại phát triển ngày nay, nhịp sống khẩn trương khiến con người luôn bận rộn và có nhu cầu sử dụng những phương tiện hữu hiệu giúp họ giải quyết công việc nhanh chóng và đảm bảo. Đặc biệt là các doanh nghiệp, công ty hoạt động kinh doanh, trao đổi cần sự chính xác, an toàn và nhanh chóng thì dịch vụ chuyển phát nhanh trở thành một trong những phương tiện không thể thiếu đối với họ. Dịch vụ không chỉ cho phép các chủ doanh nghiệp, nhà lãnh đạo biết rõ thời điểm thông tin hay hàng hoá đến tay đối tác để có kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp, mà còn đảm bảo độ an toàn, bảo mật của thông tin, hàng hoá. Ngay cả khi xảy ra sự cố thì họ có thể nhanh chóng truy tìm , có kế hoạch khắc phục so với các dịch vụ gửi thông thường khác. Vì vậy dịch vụ chuyển phát nhanh ngày càng được các doanh nghiệp, công ty tin tưởng và sử dụng, có ý nghĩa quan trọng đối với sự thành công trong hoạt động kinh doanh. Cuối cùng, dịch vụ chuyển phát nhanh còn có vai trò kết nối tình cảm giữa con người. Giao tiếp là một nhu cầu tất yếu của con người, từ lúc nhỏ cho đến khi về già, bất cứ người bình thường nào cũng có nhu cầu giao tiếp, thông tin với gia đình, bạn bè, xã hội. Không những giao tiếp trực tiếp mà còn giao tiếp thông qua các phương tiện như thư từ, quà tặng… với yêu cầu nhanh về thời gian. Khách hàng sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh chính là để nhằm đáp ứng cho nhu cầu giao tiếp, thông tin với người khác về tình cảm, về công việc của họ một cách nhanh chóng và thuận tiện. Mặc dù ở Việt Nam nhu cầu này chưa nhiều nhưng ở các nước khi xã hội càng phát triển thì nhu cầu về văn hoá giao lưu tình cảm ngày càng tăng. Họ không chỉ sử dụng các dịch vụ gửi thường để trao đổi với nhau mà cần gửi chính xác, nhanh chóng, nhất là giữa các vùng miền hay giữa hai nước cách xa nhau để đảm bảo thông tin, hàng hoá không bị thất lạc hay hư hỏng. Hoặc đối với các hàng hoá, quà tặng cần bảo quản như hoa quả tươi, đồ dễ vỡ… thì dịch vụ chuyển phát nhanh càng phát huy công dụng. Do vậy có thể nói dịch vụ chuyển phát nhanh đang dần trở nên quan trọng đối với đời sống sinh hoạt của con người. 4. Các nhân tố ảnh hưởng đến dịch vụ chuyển phát nhanh 4.1 Các nhân tố tác động đến nhu cầu sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh Một là mức độ phổ cập dịch vụ. ở nhiều nơi nhất là những vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa người dân chưa biết đến sự có mặt cũng như ích lợi của dịch vụ chuyển phát nhanh vì thế họ không có nhu cầu sử dụng dịch vụ. Do đó mức độ phổ cập, mạng lưới phân phối dịch vụ chuyển phát nhanh có tác động mạnh đến nhu cầu của người tiêu dùng. Các chỉ tiêu mạng lưới bao gồm : tổ chức mạng lưới cung cấp các dịch vụ chuyển phát nhanh cho khách hàng, mạng bưu cục phục vụ, bán kính và số dân phục vụ, thời gian phục vụ của các bưu cục tại mỗi vùng, miền khác nhau; tổ chức mạng vận chuyển để vận chuyển... Cũng như các sản phẩm vật chất và dịch vụ khác, để thu hút được sự quan tâm của khách hàng từ đó dẫn đến việc mua sản phẩm, dịch vụ, các nhà sản xuất và cung ứng phải tuyên truyền quảng cáo về dịch vụ chuyển phát nhanh. Nếu hoạt động quảng cáo, tuyên truyền này phát huy tác dụng, chỉ cho khách hàng thấy được những ưu thế và công dụng của dịch vụ chuyển phát nhanh thì mới hấp dẫn họ, khiến họ có nhu cầu sử dụng và dần dần ưa thích dịch vụ. Hai là thu nhập cá nhân của người tiêu dùng. Khi nền kinh tế phát triển, GDP ngày càng tăng, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống đã ảnh hưởng rất lớn tới nhu cầu các dịch vụ Bưu chính nói chung và nhu cầu dịch vụ chuyển phát nhanh nói riêng. Do đó khi thu nhập cá nhân tăng lên thì cơ cấu tiêu dùng sẽ thay đổi theo hướng tăng tỷ trọng tiêu dùng cho các dịch vụ xa xỉ. Chuyển phát nhanh là dịch vụ Bưu chính có chất lượng cao nên giá cước cũng cao hơn các dịch vụ Bưu chính truyền thống khác, vì thế khi thu nhập cá nhân tăng lên sẽ làm nhu cầu sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh tăng theo. Ba là giá cước của dịch vụ chuyển phát nhanh. Giá cả cũng là yếu tố tác động đến nhu cầu. Giá cả bao giờ cũng là nhân tố mà khi bỏ ra chi phí cho bất cứ hàng hoá nào cũng được người tiêu dùng quan tâm hàng đầu. Khi giá cước của dịch vụ được điều chỉnh hợp lý thì nhu cầu sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh sẽ tăng, sản lượng dịch vụ sẽ có mức tăng trưởng cao. Bốn là chất lượng dịch vụ. Đây là một trong những nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh. Ngay cả khi vấn đề giá cước đã được chấp nhận như đối với khách hàng có khả năng thanh toán thì điều tiếp theo khiến họ quyết định có sử dụng dịch vụ hay không chính là chất lượng của dịch vụ như thế nào. Đặc biệt đối với dịch vụ chuyển phát nhanh là dịch vụ có chất lượng cao thì yếu tố này càng được coi trọng. Do đó đây có thể coi là yếu tố cần được quan tâm nâng cao hơn nữa của nhà cung cấp, đảm bảo đáp ứng yêu cầu của khách hàng từ đó làm tăng sản lượng và doanh thu. Năm là thói quen tiêu dùng của người dân. So với các dịch vụ Bưu chính truyền thống khác thì chuyển phát nhanh là dịch vụ mới có nhiều ưu điểm nổi bật, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của khách hàng. Tâm lý tiêu dùng của con người rất thích được thử nghiệm cái mới, nhất là khi những sản phẩm, dịch vụ mới đó có nhiều ích lợi so với cái cũ. Do đó đây là nhân tố có ảnh hưởng tích cực đối với dịch vụ chuyển phát nhanh. Sáu là các yếu tố về nhân khẩu, xã hội. Khối lượng dịch vụ phụ thuộc vào dân số (khách hàng). Tăng trưởng dân số sẽ tạo đà phát triển nhu cầu sử dụng các dịch vụ Bưu chính nói chung và các dịch vụ chuyển phát nhanh nói riêng. Nhu cầu về Bưu chính còn phụ thuộc vào cơ cấu xã hội, trình độ văn hoá và mức độ xoá nạn mù chữ. Qua các tài liệu, ta dễ thấy rằng những nước có mức sống văn hoá càng cao thì nhu cầu Bưu chính càng tăng. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ chuyển phát nhanh Chất lượng dịch vụ chuyển phát nhanh chịu tác động của nhiều yếu tố khác nhau, nhưng có thể xem xét các tác động này theo hai nhóm là các nhân tố chủ quan và các nhân tố khách quan. Trước hết là các nhân tố chủ quan, bao gồm: Mức độ tiện lợi của dịch vụ chuyển phát nhanh. Nhân tố này có tác động đến chất lượng của dịch vụ vì sự rườm rà trong thủ tục nhận - gửi sẽ làm giảm các ưu thế về thời gian và độ an toàn, chính xác. Nếu việc trao đổi, chuyển nhận bưu gửi có thể tiến hành đơn giản và dễ dàng sẽ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ. Phong cách phục vụ, trình độ của nhân viên Bưu chính khi tiếp n