Chuyên đề 5: Nhà nước tư sản

Chủ nghĩa tư bản (CNTB) trãi qua các thời kỳ: CNTB thời kỳ tự do cạnh tranh: từ 1640- 1870CNTB thời kỳ lũng đoạn (CNTB độc quyền): từ 1870- 1945 CNTB hiện đại (CNTB độc quyền nhà nước): từ 1946 đến nayThS. Phạm Thị Phương Thảo1. Thời kỳ CNTB tự do cạnh tranh1.1 Các tiền đề ra đời của CNTBKinh tếChính trịTư tưởng1.2 Các cuộc cách mạng tiêu biểuCMTS AnhCMTS Hoa KỳCMTS PhápThS. Phạm Thị Phương Thảo1.1.1 Về kinh tếTừ TK XV- XVII, chế độ phong kiến khủng hoảng. Quan hệ kinh tế TBCN đã hình thành và phát triển.Thành tựu KHKT được ứng dụng vào sản xuấtQuá trình tích lũy nguyên thủy tư bản. Công nghiệp: xuất hiện những công trường thủ công Nông nghiệp: bóc lột tư bản (bóc lột giá trị thặng dư). Lãnh chúa cung cấp nguyên vật liệu cho sản xuất tư bản. Các nhà tư bản sử dụng nhân công tiến hành sản xuất. TK thứ XVI nền SXTB ra đời và có ưu thế phát triển.ThS. Phạm Thị Phương Thảo1.1.2 Về mặt xã hộiGiai cấp tư sản ra đời.Trong xã hội xuất hiện 2 mâu thuẫn:Giai cấp tư sản > mâu thuẫn thời đại, mâu thuẫn chủ đạoThS. Phạm Thị Phương Thảo1.1.3 Về mặt tư tưởngGiai cấp tư sản phát động phong trào văn hóa phục hưng và cải cách tôn giáo.Các nhà văn hóa phục hưng, các nhà tư tưởng, các nhà cải cách tôn giáo bắt đầu đưa ra những tư tưởng mới, những học thuyết dân chủ tư sản. ThS. Phạm Thị Phương ThảoNhận xétCác tiền đề về kinh tế, chính trị và tư tưởng đạt đến điểm cao trào thì các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ, đầu tiên là ở Hà Lan, sau đó lan ra các nước như Anh, Pháp, Mỹ Kết quả là hàng loạt các nước tư sản ra đời, là kết quả tất yếu của sự phát triển các phương thức sản xuất.Thể hiện bản chất của nhà nướcThS. Phạm Thị Phương Thảo1.2 Các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểuCách mạng tư sản AnhCách mạng tư sản MỹCách mạng tư sản PhápThS. Phạm Thị Phương Thảo1.2 Đặc điểm chung về nhà nước tư sản trong thời kỳ CNTB tự do cạnh tranhNhà nước tư sản ra đời là kết quả cơ bản và trực tiếp của cuộc cách mạng tư sản, là hệ quả của phương thức sản xuất mới- phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Giai cấp tư sản lãnh đạo quần chúng nhân dân thực hiện cuộc cách mạng tư sản.Xét về bản chất, sự hình thành nhà nước tư sản là sự thay thế của nhà nước bóc lột này bằng kiểu nhà nước bóc lột khác. Nó vẫn là công cụ thống trị, bảo vệ địa vị quyền lợi của giai cấp tư sản. ThS. Phạm Thị Phương Thảo1.2 Đặc điểm chung về nhà nước tư sản trong thời kỳ CNTB tự do cạnh tranhChức năng của NNTSBảo vệ chế độ tư hữu tư bảnTrấn áp các phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao độngChống lại các cuộc chiến tranh xâm lược của nước ngoài, tiến hành chiến tranh xâm lược để biến các nước thành thuộc địa hoặc phụ thuộc.ThS. Phạm Thị Phương Thảo1.2 Đặc điểm chung về nhà nước tư sản trong thời kỳ CNTB tự do cạnh tranhSự ra đời của nhà nước tư sản là một bước tiến lớn lao trong lịch sử.Nhà nước không can thiệp vào quá trình sản xuất. Chính thể của nhà nước tư sản là khác nhau: quân chủ tư sản, cộng hòa tư sản nhưng chính thể phổ biến là quân chủ lập hiến. Một số quốc gia theo chính thể cộng hòa như Thụy Sỹ, Pháp, Mỹ.Bộ máy nhà nước tư sản có sự kế thừa của nhà nước phong kiến. Nghị viện có vai trò rất to lớn được ghi nhận trong hiến pháp và có thực quyền. ThS. Phạm Thị Phương Thảo2. Nhà nước tư sản trong thời kỳ CNTB lũng đoạn, CNTB hiện đại.Từ cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh phát triển thành chủ nghĩa tư bản lũng đoạn hay còn gọi là chủ nghĩa tư bản độc quyền, chủ nghĩa đế quốc. Từ sau chiến tranh thế giới lần thứ hai đến nay, nó là chủ nghĩa tư bản lũng đoạn nhà nước hay còn gọi là chủ nghĩa tư bản hiện đại. Bản chất giai cấp của chủ nghĩa tư bản của nhà nước tư sản cũng không thay đổi.ThS. Phạm Thị Phương ThảoKết luậnNhà nước tư bản tham gia điều tiết sâu vào nền kinh tếGiai cấp tư sản cũng muốn nắm lấy quyền lực về mặt chính trị để giữ vững địa vị thống trị của mình.ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.2 Những đặc điểm của NNTS trong thời kỳ CNTB lũng đoạn và CNTB hiện đại.Nhà nước tư bản độc quyền trực tiếp giữ các chức vụ quan trọng của bộ máy nhà nướcCác nhà tư bản độc quyền trực tiếp giữ các chức vụ quan trọng của nhà nước.Vai trò và thực quyền của tổng thống, thủ tướng của cơ quan hành pháp ngày càng được tăng cường. Nhà nước trở thành công cụ của các tập đoàn tư bản độc quyền tranh giành thị trường xuất khẩu, thực hiện chính sách thực dân kiểu mới. ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.2 Những đặc điểm của NNTS trong thời kỳ CNTB lũng đoạn và CNTB hiện đại.Nhà nước tư sản thực hiện chức năng quản lý kinh tếđề ra kế hoạch phát triển kinh tế.ban hành ra các văn bản pháp luật, điều chỉnh các chính sách kinh tế, thành lập các tổ chức để quản lý kinh tế. trực tiếp đầu tư và quản lý các công trình công cộng, công trình cơ sở,quản lý giá cả của một số mặt hàng quan trọng can thiệp vào các quan hệ lao động như quy định giờ làm việc, tuổi lao động, sa thải lao độngThS. Phạm Thị Phương Thảo2.2 Những đặc điểm của NNTS trong thời kỳ CNTB lũng đoạn và CNTB hiện đại.Chức năng đối ngoại của nhà nước tư sản độc quyền cũng khác thời kỳ trước về đối tượng và phương pháp. Nhà nước tư sản chĩa mũi nhọc trấn áp vào phong trào đấu tranh do Đảng cộng sản lãnh đạo, phát triển nền dân chủ tư sản.ThS. Phạm Thị Phương Thảo3. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước điển hình trong bộ máy nhà nước tư sảnNước AnhHoa KỳNước PhápThS. Phạm Thị Phương Thảo