Chẩn đoán và xét nghiệm HIV

Chẩn đoánvà xét nghiệm HIVHAIVNChương trình AIDS củaĐại học Y Harvard tại Việt NamMục tiêu học tậpKết thúc bài này, học viên sẽ có khả năng:Giải thích được tầm quan trọng của Tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện (VCT)Mô tả “giai đoạn cửa sổ”Khái quát các xét nghiệm khác nhau dùng để chẩn đoán nhiễm HIVMô tả chiến lược xét nghiệm của Bộ Y tế Việt NamVCT là gì và quan trọng ra sao?Những nguyên tắc chính về VCTVoluntary:Khách hàng tự quyết định làm xét nghiệm HIV hay khôngTự nguyệnCounseling:Xét nghiệm HIV luôn đi cùng tư vấn phòng ngừa HIVTư vấnTesting:Trả kết quả xét nghiệm phải tuân theo hướng dẫn hiện hành của Bộ Y tếXét nghiệmTại sao VCT quan trọng?VCTKhách hàng chấp nhận tình trạng huyết thanhXử trí sớm các NTCHGiảm lây truyền mẹ - conTạo thuận lợi thay đổi hành viĐiều trị dự phòng và Hướng dẫn tránh thaiGiới thiệu đến hỗ trợ xã hội và đồng đẳngGiới thiệu đến các dịch vụ chăm sóc và điều trị, trong đó có điều trị ARVVCT như một điểm khởi đầu:Hướng dẫn Bộ Y tế về VCTTrước xét nghiệmSau xét nghiệmXét nghiệmHIVĐánh giá kiến thức khách hàngĐánh giá nguy cơ khách hàng Xây dựng kế hoạch giảm thiểu nguy cơ với khách hàngChuẩn bị xét nghiệm HIVGiới thiệu đến các dịch vụCung cấp: Kết quả xét nghiệm Hỗ trợ thông báo cho bạn tìnhHỗ trợ tâm lýChuyển gửiThảo luận kế hoạch giảm nguy cơThực hiện xét nghiệm HIVLàm tại các phòng xét nghiệm được Bộ Y tế phê chuẩn Khách hàng thử kế hoạch giảm nguy cơ VCT cho các quần thể đặc biệtCác quần thể đặc biệtNgười mại dâmNgười sử dụng ma túyNgười quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM)Phụ nữ mang thaiBệnh nhân laoBệnh nhân STIGiai đoạn cửa sổ (1)Kháng thể HIV mất thời gian để nhân lên và hiện diện trong các xét nghiệm tìm kháng thểGiai đoạn cửa số là giai đoạn từ lúc nhiễm cho đến khi bắt đầu có thể phát hiện được các dấu ấn của HIV bằng xét nghiệmBị ảnh hưởng bởi loại dấu ấn của HIV, loại xét nghiệm và bởi cá nhân từng bệnh nhânGiai đoạn cửa sổ (2)Đa số người nhiễm xét nghiệm dương tính bằng xét nghiệm kháng thể từ 1-3 tháng sau nhiễmTuy nhiên, giai đoạn cửa số có thể kéo dài cho tới 3 đến 6 tháng Đặc biệt điều này đúng với những bệnh nhân đồng nhiễm viêm gan CXét nghiệm HIV và “giai đoạn cửa sổ”CD4Tải lượng virusGiai đoạn cửa sốTuầnNăm1234567-12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Mức phát hiện kháng thểKháng thể HIVGiai đoạn không triệu chứngCác xét nghiệm huyết thanh học chẩn đoán nhiễm HIVTổng quan các phương phápxét nghiệm HIV Xét nghiệm kháng thểTest nhanhELISAWestern BlotXét nghiệm HIV trực tiếpPhản ứng chuỗi Polymerase (PCR)Chứng minh có kháng nguyên virus (kháng nguyên p24) Chẩn đoán sớm cho trẻ nhũ nhiMẫu máu khôXét nghiệm kháng thể HIV (1)ELISA_+_+Dương tínhÂm tínhĐọc kết quả ngay“Test nhanh”Western Blot+_Xét nghiệm kháng thể HIV (2)ELISA nhanh/EIA nhanh (“Test nhanh”)Cho kết quả trong 10 phút đến 2 giờ với mẫu máu, nước tiểu hay nước bọtCực kỳ hữu ích để có ngay kết quảHiện có nhiều loại test khác nhau với độ nhạy và độ đặc hiệu tuyệt vờiXét nghiệm âm tính có thể thông báo là Âm tínhKết quả dương tính phải khẳng định bằng xét nghiệm bổ sungXét nghiệm kháng thể HIV (3)Xét nghiệm Western Blot (WB)Dùng làm xét nghiệm khẳng địnhRất đặc hiệu cho HIVNhững mẫu cho kết quả âm tính sẽ được thông báo là âm tínhXét nghiệm HIV trực tiếp (1)Phản ứng chuỗi polymerase (PCR)Phát hiện vật liệu di truyền của HIV trong máuDương tính trong vòng 1-2 tuần sau nhiễmCó thể xét nghiệm tìm ADN của HIV ở trẻ có mẹ HIV dương tínhCó thể dùng để chẩn đoán nhiễm HIV cấp tính ở người lớn trong giai đoạn cửa sổXét nghiệm HIV trực tiếp (2)Chứng minh có kháng nguyên virus (kháng nguyên p24)Đôi khi được dùng để sàng lọc hiến máuCũng có thể dùng để xét nghiệm HIV cho mọi người, đặc biệt là trẻ emCó thể phát hiện được trong vòng 2-3 tuần sau nhiễmChuyển âm tính sau khi chuyển đảo huyết thanh và xuất hiện kháng thể anti-p24Xét nghiệm mẫu máu khô (DBS) (1)DBS được sử dụng để tạo thuận lợi cho xét nghiệm ADN của HIV để chẩn đoán HIV sớm cho trẻ nhũ nhiDBS là mẫu máu toàn phần thu thập trên tờ giấy lọc và làm khôDBS có thể được bảo quản và chuyển đến cơ sở xét nghiệm Dùng DBS, trẻ nhũ nhi có thể được xét nghiệm bằng PCR ngay từ lúc 4-6 tuần tuổi.Xét nghiệm mẫu máu khô (DBS) (2)Các chiến lược xét nghiệmChiến lược xét nghiệm Bộ Y tếChiến lược xét nghiệmTại ngân hàng máuXét nghiệm dương tính với một trong các xét nghiệm: ELISA, SERODIA, TEST nhanh.Một xét nghiệm sàng lọc đơn giản dương tính: không được truyền máuSàng lọc thường quy ở những nơi tỷ lệ hiện mắc caoHai xét nghiệm có “định dạng” ELISA khác nhauKhẳng định kết quả dương tính nếu cả 2 xét nghiệm ELISA đều dương tính.Chẩn đoán HIV3 xét nghiệm với “định dạng” ELISA khác nhauKhẳng định kết quả dương tính nếu cả 3 xét nghiệm đều dương tínhĐọc kết quả xét nghiệm HIV (1)Người lớn và trẻ em > 18 thángKết quả xét nghiệmChẩn đoánXét nghiệm kháng thể đầu tiên cho kết quả là không có phản ứngÂm tínhMột mẫu cho kết quả có phản ứng qua 3 xét nghiệm sàng lọcDương tínhMột mẫu cho kết quả trái ngược nhau qua 3 xét nghiệm sàng lọcKhông xác địnhĐọc kết quả xét nghiệm HIV (2)Trẻ em < 18 thángKhẳng định nhiễm HIV yêu cầu:Trẻ dưới 9 tháng tuổiHai xét nghiệm PCR dương tínhThực hiện từ 4-6 tuần tuổi hoặc càng sớm càng tốtNgừng bú mẹ hoàn toàn từ 6 tuần trở lênTrẻ từ 9 đến 18 thángXét nghiệm kháng thể trướcKhẳng định bằng xét nghiệm PCRHoạt động nhóm nhỏNhững điểm chính“Giai đoạn cửa sổ” là khoảng thời gian từ khi nhiễm cho đến khi phát hiện kháng thể HIV. Chẩn đoán nhiễm HIV gián tiếp qua ELISA, test nhanh, Western blot PCR, p24 xét nghiệm trực tiếp chính virus HIV Thời điểm tốt nhất để làm xét nghiệm HIV: 3 tháng sau lần cuối cùng phơi nhiễm có nguy cơKhi khách hàng đã sẵn sàngCần 3 xét nghiệm dương tính để khẳng định HIVCảm ơn!Câu hỏi?