Chẩn đoán tâm lý

CHẨN ĐOÁN TÂM LÝThs.Phạm Thị Xuân Cúc1.Khái niệmKQ hoạt động của nhà TLH:Mô tả, xác lập bản chất đặc trưng tâm lý, nhân cách cá nhân hiện tạiDự đoán sự phát triển tương laiĐưa ra kiến nghị khắc phục thiếu sót & phát triển hài hòa các CN tâm lý2. Các hoạt động có sử dụng CĐTLTuyển chọn nghề nghiệpĐánh giá phát triển tâm lý, nhân cáchChẩn đoán tâm lý lâm sàng3. Các cấp độ chẩn đoán tâm lý LSChẩn đoán triệu chứngChẩn đoán nguyên nhânChẩn đoán kiểu hình3. Các cấp độ chẩn đoán tâm lý LSChẩn đoán triệu chứngXác định mức độ hiện tại của 1 số CN tlý cá nhânSo sánh với chuẩn mực, chỉ tiêu  tìm ra những lệch lạcVD: khả năng di chuyển chú ý, khả năng của trí nhớ ngắn hạn, dài hạn3. Các cấp độ chẩn đoán tâm lý LSChẩn đoán nguyên nhânSau khi xác định hiện trạng những biến đổi, những RL các CN tlý  lý giải nguyên nhân  cơ sở đề xuất giải pháp hữu hiệuVD: Trẻ chậm phát triển trí tuệ 3. Các cấp độ chẩn đoán tâm lý LSChẩn đoán kiểu hìnhMô tả đầy đủ, chi tiết các mặt của nhân cách & những đặc điểm CN tlý của con người.Sử dụng nhiều phương pháp4.Các PP chẩn đoán tâm lýNhóm thứ 1: xác định sự hiện diện (khuyết thiếu) 1 khía cạnh nào đó của qtr. Tâm lýVD: PP khảo sát khối lượng trí nhớ ngắn hạn, độ bền trí nhớ dài hạn, di chuyển chú ý4.Các PP chẩn đoán tâm lýNhóm thứ 2: những PP khảo sát tích hợpVD: trắc nghiệm trí nhớ WECHSLER ( WAIS, WISC, RAVEN)4.Các PP chẩn đoán tâm lýNhóm thứ 3: các PP tổng thể nhân cáchVD: T.A.T, MMPI, RORSCHACH5. CƠ SỞ CỦA VIỆC SỬ DỤNG CÁC TRẮC NGHIỆM TÂM LÝ1. Tính quy chuẩn2. Tính hiệu lực3. Độ tin cậy6. Ứng dụng CĐTL trong LS1. CĐTL chung: PP khảo sát nhân cách2. CĐTL bệnh học: Chẩn đoán phân biệtGiám định SK tâm thần, giám định pháp yTạo cs cho việc lựa chọn, đ.giá KQ điều trị, tiến hành LPTL, LP tái thích ứng XH6. Ứng dụng CĐTL trong LS3. CĐTL thần kinh: gắn bó chặt chẽ với tâm lý LS thần kinh & PTTK  giải quyết 2 nhiệm vụ chính:- Chẩn đoán định khu- Phục hồi các CN tâm lý cấp cao7.PP chẩn đoán trí tuệChỉ số trí tuệ: IQ – intelligence quotientTheo Binet: MA: Tuổi trí tuệ CA: Tuổi thựcIQ = MA : CA x 100The Wechsler Adult Intelligence Scale: WAISDành cho người từ 16 tuổi trở lên. 6 tiểu nghiệm dùng lời: verbal scale5 tiểu nghiệm thực thi: performance scaleVerbal scale1. Tiểu nghiệm về kiến thức chung (general information)29 câu hỏiNhững thông tin, kiến thức đơn giản  đ.giá tính chính xác của việc ghi nhớ, sức bền trí nhớ Verbal scale2. Tiểu nghiệm về mức độ thông hiểu chung (general comprehension)Đo năng lực hiểu biết, phán đoánKhả năng kết hợp trí tuệ & tình cảm14 câu hỏi (điểm 0,1,2)Verbal scale3. Tiểu nghiệm về số học:Năng lực tập trung chú ýMức độ dễ dàng trong thao tác tính toán số liệu14 bài tập: có 4 bài tập khóVerbal scale4.Tiểu nghiệm so sánh: đánh giáNăng lực hình thành khái niệmNăng lực phân loại, sắp xếp các tài liệu tri giácNăng lực trừu tượng hóaCó 13 cặp khái niệm để so sánhVerbal scale5. Tiểu nghiệm nhớ dãy số:N.cứu trí nhớ thao tác & sự chú ýLặp lại thuận chiều & ngược chiều các dãy sốMỗi phần gồm 7 dãy sốVerbal scale6.Tiểu nghiệm về từ vựng:Giải thích các từ cho sẵn Đánh giá vốn từ vựng (liên quan học vấn)40 từ, mức độ trừu tượng tăng dần (điểm 0,1,2)Performance scale7. Tiểu nghiệm mã hóa các chữ số:Đ.giá trình độ kỹ xảo thị giác-vận độngNăng lực tổng hợp các kích thích thị giác-vận độngCho 9 ký hiệu ứng với các số 1-9 điền vào 100 ô số/bảngKQ giảm theo tuổiPerformance scale8.Tiểu nghiệm tìm chi tiết còn thiếu:N.cứu đ.điểm tri giác nhìn, khả năng quan sátNăng lực phân biệt các chi tiết cần hay ko cần có21 bức tranhPerformance scale9. Tiểu nghiệm với khối Kohs:Đ.giá sự phối hợp cảm giác-vận độngMức độ thực hiện dễ dàng các thao tácNăng lực tổng hợp từ bộ phậntoàn thể10 hình mẫu – 48 điểmPerformance scale10. Tiểu nghiệm sắp xếp trật tự bức tranh:Năng lực phân tích logicNăng lực hiểu tình huống, dự đoán diễn biến sự việc8 bộ tranhPerformance scale11.Tiểu nghiệm ghép hình:Năng lực tổng hợp từ bộ phận  toàn thểNăng lực phân tích logic4 hình: em bé, mặt người nhìn nghiêng, bàn tay, con voiPhân loại chỉ số trí tuệ của D.WECHSLERIQPHÂN LOẠITỶ LỆ PHÂN BỐ130 và cao hơn120 – 129110 – 11990 – 10980 – 8970 – 7969 và thấp hơnRất xuất sắcXuất sắcThông minhTrung bìnhTầm thườngKémĐần độnChiếm 2,2% dân số6,716,105016,106,72,2Trắc nghiệm RavenTno phi ngôn ngữ về trí thông minhTno “khuôn hình tiếp diễn”Cho phép san bằng, ở mức độ nhất định sự ảh của TĐHV & Kno sống khi đ.giá ĐT60 bài tập, chia 5 nhóm (A,B,C,D,E), mỗi nhóm 12BTMức độ khó tăng dầnTrắc nghiệm Raven1. Nguyên tắc cấu tạo các khuôn hìnhNhóm A: dựa theo tính trọn vẹn, tính liên tục của cấu trúc  bổ sung phần còn thiếu  đ.giá qtr.tư duy p.biệt các y.tố cơ bản của cấu trúc & vạch ra mối liên hệ giữa chúng, đồng nhất hóa phần còn thiếu & đem đối chiếu nó với các mẫu trong từng BTRaven – ng.tắc cấu tạo các khuôn hình:Nhóm B: dựa theo sự so sánh giống nhau giữa các cặp hình  đòi hỏi phân biệt dần dần các yếu tố để tìm ra sự giống nhau (tương tự) giữa các cặp hìnhRaven – ng.tắc cấu tạo các khuôn hình:Nhóm C: dựa theo sự thay đổi tiếp diễn trong các cấu trúc đây là nhóm BT chứa đựng những thay đổi của các hình phù hợp với ng.tắc phát triển, rất phong phú & được phân phối theo chiều ngang hoặc chiều thẳng đứngRaven – ng.tắc cấu tạo các khuôn hình:Nhóm D: dựa vào sự đổi chỗ của các hìnhSự đổi chỗ cũng xảy ra theo chiều ngang hoặc chiều dọcRaven – ng.tắc cấu tạo các khuôn hình:Nhóm E: dựa theo sự phân tích, chia tách các hình toàn thể thành các bộ phậnđây là nhóm BT phức tạp nhất  tư duy phân tích & tổng hợpCơ sở lý luận của RavenThuyết tri giác hình thể Gestalt: mỗi BT như 1 chỉnh thể, nhiều ytố có qh mật thiết  đ.giá toàn bộ các ytố  sự tri giác có tính phân tích & đưa các ytố bị tách rời vào 1 khuôn hình hoàn chỉnh  phát hiện chi tiết còn thiếuCơ sở lý luận của RavenThuyết “Tân phát sinh” của SpearmanQtr tư duy hình thể chia 3 pha, dựa trên 3 quy luật tân phát sinh: sự nắm bắt toàn bộ, hoàn chỉnh khuôn hình, vạch ra mối l.h giữa các ytố cấu thành 1 cấu trúc hoàn chỉnh  tìm ra thành phần còn thiếuCác quá trình tâm lý của RavenSự chú ýQuá trình tri giácQuá trình tư duy  tư duy logic, vạch ra mối l.h tồn tại giữa các SV -HTĐánh giá mức độ thông minhMức độĐánh giáNhận xét KQIIIIII+_IVVRất tốtTốtTBTB trênTB dướiYếuRất yếu≥ 95%≥ 75%25% - 80MMPIMười thang lâm sàng:Hs - Nghi bệnh (Hypochondriasis)D - Trầm cảm (Depression)Hy - Rối loạn phân ly (Hysteria)Pd - Biến đổi nhân cách (Personality deviation)Mf - Bệnh lý giới tính (Masculinity – femininity)MMPIMười thang lâm sàng:Pa – Hoang tưởng (Paranoia)Pt – Suy nhược tâm thần (Psychasthenia)Sc – Tâm thần phân liệt (Schizophrenia)Ma – Hưng cảm (Hypomania)Si - Hướng nội xã hội (Social introversion)MMPIMười thang lâm sàng:Hypochondriasis: nghi beänhBN quaù lo laéng veà SKNghi mình coù beänhThích ñi khaùm beänhBi quan, phoùng ñaïi beänh taätMMPIMười thang lâm sàng:Depression: traàm caûmBN lo laéng, buoàn phieàn Voâ voïngKo haøi loøng, thaát voïng veà CSTöï coâ laäp mìnhMMPIMười thang lâm sàng:Hysteria: RL phaân lyngöôøi beänh bò caùc beänh CNNhu nhöôïc, yeáu ñuoáiÑoøi hoûi söï quan taâm cuûa nhöõng ngöôøi xqMMPIMười thang lâm sàng:Personality deviation: bieán ñoåi nhaân caùchTraïng thaùi NC beänhCoù khi coù nhöõng côn xung ñoäng, gaây haán vôùi xqMMPIMười thang lâm sàng:Masculinity – femininity: blyù giôùi tính↑ hoaëc ↓ moät caùch blyù nhöõng ñaëc tröng giôí tính cuûa giôùi mình hoaëc giôùi ñoái laäpNöõ → mang nhieàu ñaëc tröng nam giôùiAùi nam aùi nöõMMPIMười thang lâm sàng:Paranoia: hoang töôûngTính caùch nghi ngôø, lo sôïHoang töôûng bò theo doõiHoang töôûng töï caoMMPIMười thang lâm sàng:Psychasthenia: suy nhöôïc taâm thaànCoù nhöõng yù töôûng voâ lyùNhöõng cöû ñoäng voâ nghóaSchizophrenia: taâm thaàn phaân lieätBN bò RL tö duyAûo giaùcCoù nhöõng haønh vi ko bình thöôøngMMPIMười thang lâm sàng:Hypomania: höng caûmVui möøng, höùng khôûi 1 caùch khaùc thuôøng, voâ côùSocial introversion: höôùng noäi XHNgöôøi beänh soáng noäi taâmThu mình, xa laùnh moïi ngöôøiMMPI3 thang phụL - Sự chân thậtF - Sự tin cậyK - Sự điều chỉnh