Cách mạng công nghiệp 4.0 và định hướng phát triển giáo dục Đại học Việt Nam

phân chia các giai đoạn phát triển của giáo dục theo tiếp cận của Công nghiệp 4.0. Một trong những mục đích của việc phân giai đoạn này nhằm giúp chúng ta xác định xem giáo dục của quốc gia mình đang đứng ở giai đoạn nào, từ đó có thể đề ra những canh tân cần thiết để đưa giáo dục đạt đến cái gọi là Giáo dục 4.0, đáp ứng Cách mạng Công nghiệp 4.0. Ong J.C.B đã tổng hợp và phân các giai đoạn giáo dục là Giáo dục 1.0, Giáo dục 2.0, Giáo dục 3.0 và Giáo dục 4.0 trong các khoảng thời gian tương đương với các giai đoạn của Cách mạng Công nghiệp, theo các 8 đặc trưng của giáo dục, đó là Trọng tâm (Focus), Nguyễn Lộc. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu. Số 01/09-2021 8 Chương trình giáo dục (Curriculum), Công nghệ (Technology), Trình độ kỹ thuật số (Digital literacy), Giảng dạy (Teaching), Trường học (School) và Đầu ra (Output) (Xem: Bảng 1). Nếu chỉ xét riêng một số đặc tính như Chương trình, Công nghệ, Dạy học và Trường học ta thấy giáo dục Việt Nam đang chủ yếu tiếp cận chương trình theo Đơn ngành và Đa ngành, sử dụng công nghệ ở mức độ Giấy và Bút chì và Máy tính bàn và Máy tính xách tay, dạy học bao gồm chủ yếu là Một chiều và Hai chiều, mô hình nhà trường là Gạch Vữa và Gạch kết hợp Nhấp chuột. Các phân tích trên có thể cho ta hình dung một cách hết sức sơ lược rằng dường như giáo dục Việt Nam đang đâu đó ở giai đoạn Giáo dục 2.0. Do vậy, việc tiến tới Giáo dục 3.0 và Giáo dục 4.0 đặt ra nhiều thách thức lớn. Định hướng phát triển cho giáo dục Việt Nam trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0 có thể được xem xét theo 3 nội dung lớn như sau: Bảng 1 Các giai đoạn phát triển giáo dục CHARACTERISTICS ĐẶC TÍNH PRE-1980 EDUCATION 1.0 TRƯỚC NĂM 1980 GIÁO DỤC 1.0 1980S EDUCATION 2.0 NHỮNG NĂM 1980 GIÁO DỤC 2.0 1990S EDUCATION 3.0 NHỮNG NĂM 1990 GIÁO DỤC 3.0 2000S EDUCATION 4.0 NHỮNG NĂM 2000 GIÁO DỤC 4.0 Focus Trọng tâm Education Giáo dục Employability Khả năng được tuyển dụng Knowledge Creation Sáng tạo tri thức Innovation and Value creation Sáng tạo đổi mới và giá trị Curriculum Chương trình giáo dục Single- Disciplinary Đơn ngành Multy- Disciplinary Đa ngành Inter- Disciplinary Liên ngành Transdisciplinary Xuyên ngành Technology Công nghệ Paper and Pencil Giấy và bút chì PCs and Laptops Máy tính để bàn và xách tay Internet and Mobile Internet và điện thoại di động Internet of Things Vạn vật kết nối Internet Digital Literacy Trình độ kỹ thuật số Digital refugees Tị nạn kỹ thuật số Digital Immigrants Di dân kỹ thuật số Digital Natives Cư dân kỹ thuật số Digital Citizens Công dân kỹ thuật số Teaching Việc giảng dạy One-way Một chiều Two-way Hai chiều Multi-way Đa chiều Everywhere Mọi nơi Quality Assurance (QA) Đảm bảo chất lượng Academic Quality Chất lượng học tập Teaching Quality Chất lượng giảng dạy Rules-based QA Đảm bảo chất lượng dựa trên quy tắc Principle-based QA Đảm bảo chất lượng dựa trên nguyên tắc School Trường học Brick and Mortal Gạch và vữa Brick and Click Gạch và nhấp chuột Network Mạng lưới Ecosystem Hệ sinh thái Nguyễn Lộc. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu. Số 01/09-2021 9 CHARACTERISTICS ĐẶC TÍNH PRE-1980 EDUCATION 1.0 TRƯỚC NĂM 1980 GIÁO DỤC 1.0 1980S EDUCATION 2.0 NHỮNG NĂM 1980 GIÁO DỤC 2.0 1990S EDUCATION 3.0 NHỮNG NĂM 1990 GIÁO DỤC 3.0 2000S EDUCATION 4.0 NHỮNG NĂM 2000 GIÁO DỤC 4.0 Output Đầu ra Skilled-workers Công nhân lành nghề Knowledge Workers Công nhân chất xám Co-Producers of Knowledge Các nhà đồng tạo nên tri thức Innovators and Entrepreneurs Nhà canh tân và Doanh nhân Nguồn: Ong, J. C. B., 2017. - Thứ nhất cần phát triển trường học đạt tới mô hình của hệ thống sinh thái học tập với điểm nhấn là hệ thống công nghệ tiên tiến với các nền tảng công nghệ thông tin hiệu quả để vận hành cái gọi là hệ thống quản lý học tập (Learning management system hay là LMS), rồi sau đó là sự kết hợp với hệ tri thức mở, mạng xã hội, công cụ xuất bản, diễn đàn v.v - Thứ hai là nhanh chóng áp dụng các tiếp cận chương trình giáo dục tích hợp và xuyên ngành nhằm đáp ứng cao nhất các nhu cầu cá nhân hóa học tập, đồng thời hình thành các kỹ năng của Thế kỷ 21 như giải quyết vấn đề, phối hợp giữa nhiều người, quản lý con người, tư duy phản biện, nhàm đối phó với sự bất ổn của thời đại Công nghiệp 4.0. - Thứ ba là đầu tư mạnh mẽ trong việc áp dụng vào dạy học các công nghệ thực ảo, hướng phát triển chủ đạo của Công nghiệp 4.0 nhằm tăng cường các mức độ trải nghiệm trực tiếp, qua đó nâng cao hơn nữa hiệu quả học tập. 5. Kết luận Mỗi khi có những phát minh mới về khoa học, công nghệ, người ta hay đưa ra các dự báo khác nhau, trong đó có giáo dục. Nhiều trăm năm về trước khi con người chế tạo ra máy in đã có dự báo là nhà trường hết thời vì đã có sách in thay thế. Vào những năm 50 khi Skinner phát minh ra máy dạy học người ta đã dự báo về việc không cần thầy giáo nữa. 20 năm trước, khi thời đại internet bắt đầu, Peter Drucker đã cho rằng 30 năm sau trường đại học sẽ trở thành di tích. Năm 2010, Bill Gates nói rằng: “Năm năm sau đây, trên web miễn phí, bạn sẽ có thể tìm thấy những bài giảng hay nhất trên thế giới. Nó sẽ tốt hơn bất kỳ trường đại học nào”. Lịch sử phát triển giáo dục đã và sẽ có những câu trả lời đối với những lời tiên đoán như vậy. Mặt khác, dù có những nhận định lạc quan về giáo dục rằng đến 1520 có 85 thể chế thành lập ở phương Tây, nay còn nhà thờ, quốc hội và 70 trường đại học vẫn tồn tại trong thể dạng hầu như không đổi (Kerr C., 2001), rõ ràng giáo dục thực sự cần những thay đổi có tính cách mạng trong bối cảnh Công nghiệp 4.0. Tài liệu tham khảo Alberta Education, (2007). Primary Programs Framework - Curriculum Integration: Making Connections. Alberta, Canada. AlDahdouh, A. A., Osório, A. J. and Caires, S. (2015). Understanding Knowledge Network, Learning and Connectivism. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 12 (10): 3-21. Nguyễn Lộc. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu. Số 01/09-2021 10 Cusick M. (2014). Tomorrowland University: What Will the College of the Future Look Like? Q Arts Foundation, Research & Develop. Retrieved from https://www.noodle.com/articles/tomorrowland-university-what-will-the-college-of-the- future-look-like162. Department of Education of USA (2010). 2010 Education Technology Plan. Retrieved from personalized-differentiated-instruction. Dewey, J. (1956). The child and the curriculum/The school and society. Chicago: University of Chicago Press. Drake, S.M. and Burns, R.C. (2004). Meeting Standards Through Integrated Curriculum. Association for Supervision and Curriculum Development, Alexandria, Virginia USA. Dunn, J. (2011). The Evolution of Classroom Technology. Retrieved from Friedman, M. (1980). "Free to Choose," Episode 6, "What's Wrong with Our Schools?" (Television). Public Broadcasting Service.3. Heffernan, J.M. (1973). The Credibility of the Credit Hour: The History, Use, and Shortcomings of the Credit System. The Journal of Higher Education, Vol. 44, No. 1 (Jan., 1973), pp. 61-72, pulished by: Taylor & Francis, Ltd ITU (2016). Measuring the Information Society Report 2016, © 2016 ITU International Telecommunication Union, Geneva Switzerland. Jordan, A., Carlile, O. and Stack, A. (2008). Approaches to Learning. New York: McGraw-Hill. Kagermann, H., Wahlster, W., and Helbig, J. (2013). Recommendations for implementing the strategic initiative INDUSTRIE 4.0. Report, Industry 4.0 Working Group. Kerr C. (2001). Các công dụng của Đại học (The Uses of the University. Nhà xuất bản Trí thức (2013). Kovalchick, A. and Dawson, K. (2004). Education and Technology: An Encyclopedia. ABC-CLIO, ISBN 1576073513, p. 161. Retrieved 21 January 2017. Leiner, B.M. (1997). Brief History of the Internet. Internet Society. Michael K.Barboura, M.K. and Reeves, T.C. (2009). The Reality of Virtual Schools: A Review of the Literature. Computers & Education, Volume 52, Issue 2, February 2009. Masters, K. (2011). A Brief Guide To Understanding MOOCs. The Internet Journal of Medical Education, 2011, Volume 1, Number 2. Mead, R. (2016). Learn Different. Annals of Technology, March 7, 2016 Issue. Retrieved from https://www.newyorker.com/magazine/2016/03/07/altschools-disrupted- education. Nguyễn Mạnh Hùng (2013). Learning Ecosystem - Hệ sinh thái học tập nhìn từ lý thuyết học tập kết nối và lý thuyết hệ thống. Journal of Science of HNUE, Education Science, 2013, Vol, 58, No. 4, Hanoi, Viet Nam. Ong, J. C. B. (2017). Overview of Education 4.0 and AUN-QA Framework. Unpublished presentation hand-outs. Ho Chi Minh City, Viet Nam. Nguyễn Lộc. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu. Số 01/09-2021 11 Rashid Mehmood et al, (2017). UTiLearn: A Personalised Ubiquitous Teaching and Learning System for Smart Societies. IEEE Access (Volume: 5). Siemens, G. (2005). Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning , Vol. 2 No. 1, Jan 2005. Tait, A. (2003). Reflections on Student Support in Open and Distance Learning. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, Vol 4, No 1. WEF, (2016a). The Future of Jobs: Employment, Skills and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution. © World Economic Forum. WEF, (2016b). The Human Capital Report 2016. © World Economic Forum. WEF, (2016c). Human Capital Outlook: Association of Southeast Asian Nations (ASEAN). © World Economic Forum.