Các phương pháp chẩn đoán lâm sàng

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM!PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN LÂM SÀNGBÀI GIẢNG: CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN LÂM SÀNG1. MỤC TIÊU CỦA BÀITrình bày được các phương pháp khám bệnh cơ bản Áp dụng các phương pháp khám bệnh cơ bản vào thực tiễn khám bệnh cho gia súc.Tạo cho người học sự hăng say học tập. cần cù, tỷ mỷ. Tự chịu trách nhiệm trong công việc khám chữa bệnh cho gia súc.2.1. Phương pháp quan sát (nhìn)2. NỘI DUNG BÀIĐây là phương pháp khám bệnh đơn giản nhưng chính xác, được sử dụng rộng rãi trong lâm sàng thú y, là phương pháp được sử dụng trước tiên trong chẩn đoán bệnh gia súc. Qua phương pháp này ta có thể biết được trạng thái gia súc, cách đi đứng, màu sắc và tình trạng lông, da, niêm mạc và các triệu chứng khác của con vật. Khi quan sát tùy theo mục đích và vị trí nhìn mà ta đứng xa hay gần gia súc. Nhìn chung ta nên chọn vị trí phía trước con vật, chếch 1 góc 30 – 450 so với trục của thân gia súc.Nhìn toàn thân: Là quan sát trạng thái, thái độ, cử động, tình hình dinh dưỡng, dáng điệu....của gia súc.Nhìn cục bộ: Nhìn lần lượt từ trước ra sau, từ trái qua phải, lần lượt các cơ quan bộ phận như đầu, cổ, lồng ngực, vùng bụng, bốn chân...để phát hiện những biến đổi bất thường nếu có như vết thương, vết loét, mụn, nước mắt, nước mũi, dử, lông rụng...* Chú ý: Nên quan sát nhờ ánh sáng ban ngày, nếu buổi tối hoặc thiếu ánh sáng có thể sử dụng ánh sáng điện hoặc đèn chiếu. Cần quan sát đối chiếu so sánh giữa hai bộ phận tương ứng của con vật: hai bên mông, hai bên thành bụng, hai bên ngực, hai bên chân... và có sự so sánh giữa cơ quan tổ chức lành để thấy được những biến đổi bất thường.2. Phương pháp sờ nắn:Sờ nắn là phương pháp dùng cảm giác của ngón tay để kiểm tra chỗ khám, xác định nhiệt độ, độ ẩm, trạng thái... và sự mẫn cảm của tổ chức cơ thể gia súc. Sờ nắn cũng biết được cảm giác của con vật khi đau. Qua sờ nắn người khám còn xác định được tình trạng mạch của gia súc, đo huyết áp, khám trực tràng. Do vậy sờ nắn là phương pháp thường dùng trong thú y. Sờ nắn có hai cách sau: Sờ nắn Sờ nắn nông: là việc sờ nắn những cơ quan bộ phận nông để biết được ôn độ, độ ẩm của da, lực căng của cơ, tần số hô hấp, nhịp tim...Sờ nắn sâu: dùng để khám các khí quan, tổ chức sâu trong cơ thể gia súc. Ví dụ sờ nắn dạ cỏ của trâu, bò.Khi sờ nắn kiểm tra các khí quan, tổ chức cơ thể gia súc, nhờ cảm giác tay ta có thể nhận biết các trạng thái sau:+ Dạng nóng, đau: do bị viêm+ Dạng lạnh: Nếu ở cục bộ thường do tổ chức bị phù, còn toàn thân thường do gia súc trúng độc hoặc sắp bị chết, tiên lượng xấu.+ Ướt: do vã nhiều mồ hôi+ Khô: do bệnh súc đang bị sốt cao+ Dạng rất cứng: như sờ vào xương+ Dạng cứng: như sờ vào gan, thận.+ Dạng bột nhão: Cảm giác mềm như bột, ấn tay rồi bỏ ra để lại vết. Dạng này thường do tổ chức bị thấm ướt. Ví dụ: thủy thũng+ Dạng ba động: Khi sờ thấy cảm giác lùng nhùng, di động ấn vào giữa thì lõm xuống. Dạng này là do tổ chức mất đàn tính vì thấm đầy nước. Ví dụ: Các tổ chức bị mưng mủ.+ Dạng khí thũng: sờ vào thấy cảm giác mềm, chứa đầy khí. Ấn mạnh vào tổ chức nghe thấy tiếng kêu lép bép do khí lấn sang phần tổ chức bên cạnh. Dạng này có thể do tổ chức tích khí hoặc có túi không khí.*Chú ý: Sờ nắn là phương pháp khám bệnh đơn giản, tuy nhiên để sờ nắn mang lại hiệu quả cao đòi hỏi người khám phải nắm vững về vị trí giải phẫu và kinh nghiệm trong chẩn đoán bệnh.3. Phương pháp gõ:Gõ là phương pháp khám bệnh cơ bản, mà cơ sở của nó là âm hưởng, âm thanh do các vật thể chấn động tạo ra. Các vật thể khác nhau, ở trong các trạng thái khác nhau khi gõ sẽ cho các âm khác nhau. Do vậy các khí quan tổ chức khác nhau trong cơ thể gia súc có cấu tạo và tính chất khác nhau nên khi gõ sẽ phát ra âm thanh khác nhau. Trong trạng thái bệnh lý, các cơ quan tổ chức cũng thay đổi về tính chất, khi đó âm phát ra khi gõ sẽ thay đổi* Kỹ thuật gõ: Gõ trực tiếp: dùng ngón trỏ và ngón giữa của tay thuận gõ theo chiều thẳng đứng (vuông góc) với bề mặt của tổ chức khí quan cần khám. Với cách gõ này, lực gõ không lớn, âm phát ra nhỏ thường áp dụng với gia súc nhỏ.Gõ gián tiếp: là các phương pháp gõ qua một vật trung gian.Gõ gián tiếp: + Gõ qua ngón tay: dùng ngón giữa và ngón trỏ tay trái đặt sát lên bề mặt tổ chức khí quan cần khám của gia súc, ngón giữa và ngón trỏ của tay phải gõ lên vuông góc với 2 ngón tay trái. Phương pháp này thường áp dụng để khám cho các loài gia súc nhỏ: dê, cừu, chó, mèo...Gõ gián tiếp: + Gõ bằng búa gõ qua bản gõ:Búa gõ có kích thước và trọng lượng khác nhau tùy theo dáng vóc của gia súc. Đối với gia súc nhỏ thường dùng loại búa có trọng lượng nhẹ từ 60 – 75 gam, gia súc lớn dùng loại búa nặng hơn 120 – 160 gam.Bản gõ được làm cùng vật liệu với búa gõ, có thể làm bằng sừng, nhựa hay kim loại. Bản gõ có hình vuông, hình tròn dài, hình chữ nhật... sao cho thuận tiện, dễ thao tác, áp sát được vào thân con vật. Cách gõ Tay trái cầm bản gõ (phiến gõ) đặt sát bề mặt khí quan tổ chức của gia súc cần khám. Tay phải cầm búa gõ, gõ dứt hoát từng tiếng một. Lực gõ mạnh hay nhẹ phụ thuộc vào tổ chức cần gõ to hay bé, ở nông hay sâu. Khi gõ mạnh các trấn động có thể lan trên bề mặt cơ thể từ 4 – 6cm sâu đến 7cm, còn nếu gõ nhẹ các trấn động lan 2 – 3cm và sâu đến 4cm. Khi gõ nên để gia súc nơi yên tĩnh, không có tạp âm để tránh lẫn tạp với âm gõ. Do vậy nên để gia súc ở trong phòng có diện tích phù hợp và đóng kín cửa.* Những âm gõ: Tùy theo đặc điểm và tính chất của các tổ chức, khí quan mà có các âm gõ sau:- Âm trong: âm này vang mạnh, âm hưởng kéo dài- Âm đục: âm này có tiếng vang yếu và ngắn- Âm đục tương đối: là âm phát ra khi ta gõ vùng rìa phổi, vùng quanh tim hoặc vùng phổi bị xung huyết do tổ chức phổi vừa chứa nước vừa chứa khí...- Âm trống: là những âm to nhưng không vang4. Phương pháp nghe:  Nghe là phương pháp dùng trực tiếp tai hoặc qua dụng cụ chuyên dụng để nghe những âm thanh phát ra từ các khí quan bộ phận của cơ thể như tim, phổi, dạ dày, ruột... để biết được trạng thái và sự hoạt động của các cơ quan bộ phận đó.* Các phương pháp nghe:- Nghe trực tiếp: là cách dùng trực tiếp tai, áp sát vào cơ thể gia súc để nghe, người nghe có thể dùng một miếng vải hoặc miếng khăn sạch phủ lên vùng cần nghe trên cơ thể gia súc để giữ vệ sinh.- Nghe gián tiếp: Đây là phương pháp nghe qua ống nghe. Hiện nay người ta dùng ống nghe hai loa có độ phóng đại âm thanh lớn, sử dụng thuận lợi và âm nghe được rõ không lẫn tạp âm.* Điều kiện nghe:- Để gia súc ở nơi yên tĩnh, tránh gió to, không làm gia súc rung da, gia súc phải đứng yên ở tư thế thoải mái.- Nghe lần lượt từ trên xuống dưới, từ trái qua phải, ở mỗi vị trí phải nghe lâu để xác định rõ âm thanh nghe được.- Khi nghe phải có sự so sánh đối chiếu giữa hai bên ngực, nếu muốn nghe rõ thì cho gia súc vận động trong vài phút.CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN LÂM SÀNG1. Phương pháp quan sát (nhìn)2. Phương pháp sờ nắn3. Phương pháp gõ4. Phương pháp nghe xin chân thành cảm ơn!