Bồi dưỡng giáo viên Giáo dục công dân ở các trường Trung học phổ thông về phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập phần “Giáo dục kinh tế” theo hƣớng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

công cụ kiểm tra, đánh giá thường xuyên, áp dụng phổ biến cho mọi giờ học hoặc hoạt động giáo dục. Công cụ kiểm tra, đánh giá này sẽ có ưu thế nổi trội và thích hợp khi giáo viên quan sát và thường được tập trung vào những học sinh có những biểu hiện đặc biệt để ghi nhận sự tiến bộ về phẩm chất, năng lực hoặc để phát hiện những khó khăn, hạn chế của học sinh. Từ đó giúp giáo viên nắm bắt được thông tin để kịp thời động viên hoặc kịp thời tìm biện pháp giúp học sinh khắc phục khó khăn, hạn chế trong học tập và rèn luyện. Với phần “Giáo dục kinh tế”, khi sử dụng Sổ ghi chép các sự kiện thường nhật, giáo viên cần thu thập thông tin về phẩm chất, năng lực học sinh thông qua thái độ, hành vi đối với các vấn đề như sản xuất kinh doanh, việc làm và xu hướng tuyển dụng; ý tưởng kinh doanh và các năng lực cần thiết của người kinh doanh; đạo đức, văn hoá trong sản xuất kinh doanh; vai trò của tiêu dùng và văn hoá tiêu dùng Việt Nam; kế hoạch kinh doanh và cách lập kế hoạch kinh doanh; quản lí thu, chi gia đình. Hồ sơ học tập/sản phẩm học tập của học sinh: Đây là công cụ đánh giá có nhiều ưu điểm và phù hợp với việc đo lường năng lực học sinh, nhất là năng lực giáo dục kinh tế. Hồ sơ học tập/sản phẩm học tập của học sinh bao gồm phiếu học tập, phiếu làm việc cá nhân, phiếu điều tra, phiếu rèn luyện, phiếu báo cáo cá nhân/ báo cáo nhóm hoặc hiện thực được cải biến, nhất là những kết quả của các hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm về các chủ đề giáo dục kinh tế trong chương trình GDCD cấp THPT. Những sản phẩm này được giáo viên quan sát trực tiếp hoặc gián tiếp qua video, ảnh chụp. Phiếu đánh giá theo tiêu chí: Xuất phát từ thực tế, môn GDCD trước nay chưa được chú trọng đánh giá bằng phiếu đánh giá (thang đo), để đo lường mức độ tiến bộ, mức độ đạt được về phẩm chất, năng lực học sinh đòi hỏi công tác bồi dưỡng giáo viên GDCD cần tạo các hoạt động để mỗi giáo viên được thực hành việc thiết kế các phiếu đánh giá theo tiêu chí với việc mô tả thành mức độ rõ ràng ở mỗi yêu cầu cần đạt hay mỗi chỉ báo về về hành vi và phẩm chất, năng lực của học sinh. Khi thiết kế phiếu đánh giá theo tiêu chí đòi hỏi giáo viên phải nắm vững các dạng thang đo (thang đo dạng số, thang đo dạng đồ thị), đặc biệt là thang đo dạng đồ thị có mô tả. Với thang đo dạng số, khi thiết kế giáo viên cần đưa ra các con số chỉ mức độ biểu hiện của một phẩm chất, năng lực của học sinh. Thông thường, mỗi con số chỉ mức độ được mô tả bằng lời. Thang đo dạng số được sử dụng khi những đặc điểm, phẩm chất đưa ra có thể được phân loại thành một số lượng nhất định các mức độ và có sự thống nhất về giá trị mà mỗi con số đại diện. Ví dụ: Hãy chỉ ra mức độ học sinh tham gia vào buổi thảo luận chung của lớp bằng cách khoanh tròn vào những con số tương ứng. 1 2 3 4 5 Trong đó: 5 – rất tích cực, 4 – tích cực, 3 – bình thường; 2 – ít tích cực, 1– không tham gia. Với thang đo dạng đồ thị, cần bồi dưỡng để giáo viên thành thục việc thiết kế thang đo để chỉ mức độ học sinh tham gia vào các nhiệm vụ học tập, qua đó đánh giá phẩm chất, năng lực học sinh. Ví dụ: Hãy chỉ ra mức độ học sinh tham gia vào các hoạt động chung của lớp bằng cách đánh dấu X vào bất cứ điểm nào trên đoạn thẳng dưới mỗi câu hỏi TNU Journal of Science and Technology 226(04): 92 - 100 99 Email: jst@tnu.edu.vn 1. Học sinh tham gia vào các hoạt động của lớp như thế nào? Không tham gia Thỉnh thoảng Thường xuyên Với thang đo dạng đồ thị có mô tả, cần chú trọng bồi dưỡng việc sử dụng những cụm từ mô tả để xác định các mức độ trên đoạn thẳng. Giáo viên cần thấy rằng, sự mô tả này chỉ ra những khác biệt trong biểu hiện hành vi của học sinh ở những mức độ khác nhau. Đây là dạng thang đo cần được sử sụng phổ biến trong nhà trường. Nó giải thích rõ ràng cho giáo viên và học sinh những hành vi cụ thể tương ứng với những mức độ được đánh giá và hướng tới hành vi tốt nhất cần phải đạt tới. Việc mô tả càng chi tiết thì việc đánh giá càng chính xác. Ví dụ: Hãy chỉ ra mức độ học sinh tham gia vào buổi thảo luận chung của lớp bằng cách đánh dấu X vào bất cứ điểm nào trên đoạn thẳng dưới mỗi câu hỏi. Ở phần nhận xét hãy ghi thêm những gì giải thích cho cách đánh giá của bản thân. 1. Học sinh tham gia thảo luận ở mức độ nào? Không tham gia, thụ động Tham gia bằng các thành viên khác Tham gia nhiều hơn các thành viên khác Bốn là, bồi dưỡng giáo viên về quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập phần “Giáo dục kinh tế” theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh Yêu cầu đặt ra của công tác bồi dưỡng giáo viên trên bình diện này cần đảm bảo để mỗi giáo viên nắm bắt và vận dụng thuần thục quy trình kiểm tra đánh giá theo các bước: Bước 1. Xác định mục tiêu bài học (yêu cầu cần đạt của chủ đề dạy học, trong đó phải xác định rõ phẩm chất và năng lực cần phát triển ở học sinh qua bài học). Bước 2. Căn cứ vào kế hoạch và các hoạt động dạy học được thiết kế, giáo viên xác định mục đích kiểm tra, đánh giá Bước 3: Lựa chọn phương pháp kiểm tra, đánh giá. Bước 4: Lựa chọn công cụ đánh giá tương thích. Bước 5: Thiết kế công cụ kiểm tra, đánh giá Bước 6: Tiến hành kiểm tra, đánh giá và phản hồi kết quả đánh giá. Ví dụ với chủ đề “Lập kế hoạch tài chính” trong chương trình Giáo dục kinh tế và pháp luật” lớp 10 . Bước 1. Xác định yêu cầu cần đạt: Nêu được khái niệm kế hoạch tài chính cá nhân và tầm quan trọng của việc lập kế hoạch tài chính cá nhân; lập được kế hoạch tài chính của cá nhân, kiểm soát được tài chính cá nhân. Với yêu cầu cần đạt nêu trên, giáo viên cần xác định được trọng tâm kiểm tra, đánh giá học sinh ở chủ đề này là phẩm chất trách nhiệm, năng lực tự chủ và năng lực điều chỉnh hành vi. Bước 2: Xác định mục đích kiểm tra, đánh giá: Đo lường mức độ đạt được về phẩm chất trách nhiệm trong xây dựng và thực hiện kế hoạch tài chính; đo lường mức độ đạt được về năng lực tự chủ trong lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch tài chính của cá nhân và năng lực điều chỉnh hành vi (điều chỉnh hoạt động tài chính theo kế hoạch đã lập). Bước 3: Lựa chọn phương pháp kiểm tra, đánh giá. Với những phẩm chất, năng lực nêu trên, giáo viên cần thiết phải sử dụng phương pháp quan sát, đánh giá qua sản phẩm học tập của học sinh. Bởi vì năng lực lập kế hoạch tài chính và kiểm soát tài chính cá nhân của học sinh chỉ có thể được đánh giá qua quan sát quá trình về thái độ học tập để đo lường mức độ đạt được về phẩm chất trách nhiệm của học sinh; đồng thời phải dùng phương pháp quan sát sản phẩm (kế hoạch tài chính của cá nhân được lập ra) để đo lường năng lực tự chủ, điều chỉnh hành vi kiểm soát tài chính của học sinh. TNU Journal of Science and Technology 226(04): 92 - 100 100 Email: jst@tnu.edu.vn Bước 4: Xác định công cụ đánh giá tương thích. Ở ví dụ này, giáo viên cần sử dụng 3 công cụ: Sổ ghi chép các sự kiện thường nhật (tập trung vào những học sinh cần giúp đỡ đặc biệt hoặc các học sinh có biểu hiện tiến bộ về phẩm chất và năng lực liên quan đến bài học); Thang đo hoặc phiếu quan sát để thu thập thông tin về kết quả học tập của học sinh theo những tiêu chí được mô tả thành mức độ rõ ràng về phẩm chất trách nhiệm, năng lực tự chủ và điều chỉnh hành vi. Bước 5: Thiết kế công cụ đánh giá theo tiêu chí đã xác định (Bao gồm Sổ ghi chép các sự kiện thường nhật tập trung vào những học sinh cần giúp đỡ đặc biệt hoặc các học sinh có biểu hiện tiến bộ về phẩm chất và năng lực liên quan đến bài học; Thang đo và phiếu quan sát). Bước 6: Tiến hành kiểm tra và phản hồi kết quả đánh giá. 4. Kết luận Để đảm bảo thực hiện tốt việc triển khai chương trình GDCD mới trong thực tiễn cần thực hiện đồng bộ rất nhiều giải pháp, từ sự lãnh đạo, quản lý ở các cấp đến việc chuẩn bị điều kiện, nhân lực cho hoạt động giáo dục ở các cơ sở. Công tác bồi dưỡng giáo viên GDCD về kiểm tra, đánh giá không chỉ góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ nhà giáo mà còn là điều kiện đảm bảo chất lượng, hiệu quả thực sự của hoạt động đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trước yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn hiện nay. Kết quả nghiên cứu là tư liệu tham khảo cho việc thực hiện bồi dưỡng giáo viên GDCD trước yêu cầu triển khai chương trình môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật sau năm 2020. TÀI LIỆU THAM KHẢO/ REFERENCES [1] M. A. Nguyen and T. H. L. Nguyen, “Renovation of legal education content in the bachelors degree program in political education of Thai Nguyen University of Education to meet the requirements of the new general education curriculum,” TNU Journal of Science and Technology, vol. 179, no. 3, pp. 85- 89, 2018. [2] K. L. Luu, "Evaluation of the learning results according to the curriculum output standards to ensure the linkage of the elements of the teaching process," Education Magazine, special issue May 1, pp. 67-72, 2020. [3] V. C. Ho, "Fostering teachers of civic education to meet the requirements of a new general education program in middle schools in Ba Ria - Vung Tau province," Journal of Education, special issue June 2018, pp. 246-249, 2018. [4] T. L. A. Nguyen, "Changing training programs and methods, retraining to meet the requirements of new programs on general education information," Education Magazine, special issue for 2 months May 2019, pp. 23- 26, 2019. [5] T. T. H. Tran, "Fostering, training, retraining civic education teachers in high schools to meet the teaching of the new general education program," Education Magazine, special issue of May 2, pp. 60-63, 2018. [6] T. L. Tran, “Fostering economic education capacity for teachers Citizen education according to new educational information program - Requirements made from practice,” TNU Journal of Science and Technology, vol. 225, no. 07, pp. 484-490, 2020. [7] Ministry of Education and Training, New general education program. Issued together with Circular No.32/2018/TT-BGDĐT December 26, 2018 of the Minister of Education and Training, 2018. [8] Minister of Education and Training, Circular No. 26/2020 Amending and supplementing a number of conditions for pricing and grading junior high school students and high school students, issued together with Circular No. 58/2011/TT-BGDĐT dated 12 months 12 year 2011 of the Minister of Education and Training, 2020. [9] Minister of Education and Training, Citizen Education Information Dissemination Program (Enclosed with the Circular No.32/2018/TT-BGDĐT dated December 26, 2018 of the Minister of Education and Training), Hanoi, pp. 53- 54, 2018.