Biện chứng của quá trình phát triển giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ với mục tiêu công nghiệp hoá hiện đại hoá ở Việt Nam hiện nay

LêI Më §ÇU §èi víi C¸c M¸c vÜ ®¹i, khoa häc lµ ®éng lùc cña lÞch sö. Quan niÖm ®ã cña C.M¸c còng hoµn toµn ®óng trong thêi ®¹i chóng ta.Ngµy nay, khoa häc vµ c«ng nghÖ t¸c ®éng hÕt søc m¹nh mÏ ®Õn mäi mÆt cña cuéc sèng con ng­êi, ®Õn sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®êi sèng chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸ cña x· héi, ®Õn kh¶ n¨ng quèc phßng vµ an ninh cña mäi quèc gia, ®Õn c¸c quan hÖ quèc tÕ vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò toµn cÇu cña thêi ®¹i Vai trß nµy cña khoa häc vµ c«ng nghÖ l¹i cµng trë nªn ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c n­íc ®ang trªn con ®­êng rót ng¾n giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Ó sím trë thµnh mét x· héi hiÖn ®¹i. Kh«ng ai phñ nhËn ®­îc vai trß cña tri thøc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia tri thøc cña con ng­êi cã hai møc ®é: tri thøc kinh nghiÖm vµ tri thøc lý luËn khoa häc. Tri thøc kinh nghiÖm ®­îc hinh thµnh mét c¸ch tù ph¸t qua qu¸ tr×nh sèng vµ hoat ®éng cña mçi c¸ nh©n, chØ ph¸t huy tac dung trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan. Muèn ho¹t ®éng cã kÕt qu¶ cao h¬n, v­¬n t¬Ý ®Ønh cao cña khoa häc , trÝ tuÖ ma nhê ®ã ,lÞch sö loµi ng­êi míi cã nh÷ng b­íc tiÕn diÖu kú con ng­êi ph¶i v­¬n tíi tri thøc lý luËn , khoa häc. Muèn cã tri thøc lý luËn, khoa häc th× tr­íc hÕt ph¶i biÕt ch÷ vµ ph¶i häc , nghÜa lµ ph¶igi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Nh­ v©y, nãi ®Õn vai trß tri thøc c÷ng chÝnh lµ nãi dªn vai trß cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Thùc tiÔn lÞch sö nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay ®· chøng minh r»ng yÕu tè quan träng nhÊt t¹o nªn sù thµnh c«ng cña c¸c n­íc lµ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. ChÝnh v× vËy trong thêi kú ®Çy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ (CNH, H§H) hiÖn nay th× §¶ng ta x¸c ®Þnh : “cïng víi gi¸o dôc - ®µo t¹o khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu , lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi , lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi÷ v÷ng ®éc lËp d©n téc vµ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi ” biÖn chøng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o vµ khoa häc c«ng nghÖ víi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë viÖt nam hiÖn nay I .ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ theo môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ ë viÖt nam 1.Vai trß nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ sù ph¸t triÓn x· héi ë ViÖt Nam Trong ®­êng lèi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi cña §¹i héi §¶ng lÇn thø IX cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh:§­êng lèi kinh tÕ cña ta lµ : §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸,x©y dùng nÒn kinh tÐ ®éc lËp tù chñ, ®­a n­íc ta trë thµnh mét nø¬c c«ng nghiÖp…” vµ chØ râ “ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m”.V× chØ cã b»ng con ®­êng CNH, H§H n­íc ta míi cã thÓ tho¸t ra khái nghÌo nµn ,l¹c hËu”.VËy ph¶i thùc hiÖn CNH, H§H b»ng c¸ch nµo? NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø hai Ban ChÊp Hµnh Trung ¦¬ng kho¸ VIII ®· x¸c ®Þnh râ: “C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ph¶i b»ng vµ dùa vµo khoa häc vµ c«ng nghÖ” khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i trë thµnh nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cho c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸”. §Õn §¹i héi IX cña §¶ng ®iÒu nµy mét lÇn n÷a l¹i ®­îc kh¼ng ®Þnh ë tÇm chiÕn l­îc cao h¬n : “Ph¸t huy nguån lùc trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña ng­êi ViÖt Nam; coi sù ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ,khoa häc c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸” Môc ®Ých quan träng nhÊt cña CNH lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt x· héi tr­íc hÕt lµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ng­êi vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi.NÒn s¶n xuÊt x· héi ngµy nay g¾n liÒn víi nh÷ng ph¸t minh ,s¸n chÕ trong khoa häc coong nghÖ,nghÜa lµ lu«n ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸.HiÖn ®¹i ho¸ nÒn s¶n xuÊt x¶ héi lµ nÒn t¶ng ®Ó thùc hiÖn sù hiÖn ®¹i ho¸ toµn bé ®êi sèng x· héi. HiÖn ®¹i ho¸ trong s¶n xuÊt tr­¬c hÕt lµ hiÖn ®¹i ho¸ trong lùc l­îng s¶n xuÊt.Lùc l­îng s¶n xuÊt bao gåm c¸c yÕu tè c¬ b¶n:t­ liÖu s¶n xuÊt vµ con ng­êi víi nh÷ng kinh nghiÖm,tri thøc nghÒ nghiÖp vµ kÜ n¨ng kÜ x¶o.Ngµy nay khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp..Trong nÒn kinh tÕ tri thøc,khoa häc ®¨c biÖt lµ tri thøc cña mét sè lÜnh vùc khoa häc nh­ tin häc,®iÒu khiÓn häc,sinh häc,…®· trùc tiÕp gia nhËp vµo qóa tr×nh s¶n xu©t vµ dÞch vô cña x· héi.B»ng c¸ch nµy lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi sÏ kh«ng ngõng ®­îc bæ sung vµ ®æi míi theo h­íng gia t¨ng dÇn tÝnh hiÖn ®¹i ,tiªn tiÕn. Xu h­íng vËn ®éng chung cña lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i lµ kh«ng ngõng thay thÕ dÇn cÊc trang thiÕt bÞ, c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ ch­a hoµn thiÖn b»ng c¸c trang thiÕt bÞ, quy tr×nh c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ s¹ch. §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc b»ng con ®­êng ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ. Nh­ vËy, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt theo h­íng hiÖn ®¹i vµ ®ã lµ tiÒn ®Ò ,lµ c¬ së hiÖn ®¹i ho¸ nÒn s¶n xuÊt x· héi. Khoa häc vµ c«ng nghÖ còng cã vai trß to lín vµ quyÕt ®Þnh trong viÖc biÕn ®æi yÕu tè con ng­êi trong lùc l­îng s¶n xuÊt treo chiÒu h­íng hiÖn ®¹i.Th«ng qua qu¸ tr×nh gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn con ng­êi ®­îc trang bÞ tri thøc lý luËn vµ kinh nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó cho hä cã thÓ vËn hµnh tèt vµ thÝch nghi víi c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt,còng nh­ ®ñ søc dÓ gi¶i quyÕt nh÷ng phøc t¹p trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.MÆt kh¸c do th­êng xuyªn ®æi míi trang thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng theo h­íng hiÖn ®¹i ®· buéc con ng­êi ph¶i th­êng xuyªn häc tËp,trau dåi kiÕn thøc nghiÖp vô,chuyªn m«n ®Ó khái bÞ ®µo th¶i ra khái qu¸ tr×nh s¶n xó©t x· héi vµ ®Ó cã thÓ thÝch øng víi cuéc sèng hiÖn ®¹i. Nhê vËy mµ tr×nh ®é vµ chÊt l­îng cña ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng trong lùc l­îng s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao vµ ®­îc hiÖn ®¹i ho¸. Do ®ã,víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè n»m trong lùc luîng s¶n xuÊt,khoa häc c«ng nghÖ ®ang cã vai trß cùc kú quan träng,cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. “CNH, H§H lµ qu¸ t×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n,toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt , kinh doanh,dÞch vô,vµ qu¶n lý kinh tÕ-x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®äng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn ,hiÖn ®¹i,dù¹ trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ Trong nghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø b¶y BCH Trung ­¬ng kho¸ VII chØ râ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ,t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao” CNH, H§H ë n­íc ta cã môc ®Ých vµ nhiÖm vô tr­íc tiªn lµ ph¶i ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu,®Ó cã thÓ ®i vµo nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i,chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n vµ toµn diÖn tÊt c¶ c¸c kho¹t ®éng x· héi,tr­íc tiªn lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt,kinh doanh,dÞch vô tõ lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu sang lao ®éng cã kü thuËt lµ chñ yÕu, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi.§Ó thùc hiÖn thµnh c«ng b­íc chuyÓn ®æi c¨n b¶n vµ toµn diÖn nµy, kh«ng thÓ kh«ng dùa vµo sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ.Vai trß ®éng lùc cña khoa häc c«ng nghÖ ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt cô thÓ sau: Mét lµ, khoa häc c«ng nghÖ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c«ng nghÖ hiÖn ®¹i,tiªn tiÕn cho nÒn s¶n xuÊt x· héi ,nãi riªng,cho tÊt cÊcc ngµnh kinh tÕ quèc d©n,nãi chung. Hai lµ, khoa häc c«ng nghÖ ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong viÖc ®µo t¹o,båi d­ìng,khai th¸c vµ ph¸t huy ngußon lùc con ng­êi,®Æc biÑt lµ nguån lùc trÝ tuÖ – mét nguån lùc to lín,cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù nghiÖp CNH,H§H ë n­íc ta. Ba lµ, khoa häc c«ng nghÖ gi÷ vai trß ®éng lùc trong viÖc t¹o ra m«i tr­êng th«ng tin - mét m«i tr­êng míi ®Çy søc m¹nh vµ quyÒn lùc ®èi víi sù nghiÖp ®Èy m¹nh CNH, H§H nãi riªng,®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi nãi chung. Bèn lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß quan träng trong viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ tæ chøc,qu¶n lý s¶n xuÊt,dÞch vô,kinh doanh nh»m môc tiªu thóc ®Èy sù nghiÖp CNH, H§H. N¨m lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ãng gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña x· héi. 2.Thùc tr¹ng vµ nhu cÇu vÒ khoa häc c«ng nghÖ ë ViÖt Nam. a.Thùc tr¹ng cña khoa häc vµ c«ng nghÖ n­íc ta hiÖn nay Vai trß c¬ së vµ ®éng lùc cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi qu¸ tr×nh CNH,H§H,®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi ViÖt Nam nãi chung lµ ®· râ.uy nhiªn ®ã míi chØ lµ mÆt lý luËn cßn mÆt thùc tÕ th× sao?qua viÖc t×m hiÓu thùc tr¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ trong ®iÒu kiÖn nuÕoc ta hiÖn nay vµ nh÷ng m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu rÊt cao vÒ khoa häc c«ng nghÖ cho CNH,H§H víi thùc tr¹ng ®ã sÏ gãp phÇn nµo tr¶ lêi ®­îc c©u hái nµy. NÕu xem xÐt thùc tr¹ng cña khoa häc c«ng nghÖ, th× ngoµi khoa häc víi toµn bé nh÷ng tri thøc ®· cã cña con ng­êi vÒ tù nhiªu, x· héi, vµ t­ duy, cßn ph¶i ®Ò cËp dÕn 4 yÕu tè cÊu thµnh cña c«ng nghÖ: trang thiÕt bÞ kü thuËt, c¬ së vËt chÊt; nguån lùc con ng­êi; th«ng tin vµ tæ chøc qu¶n lý.Khoa häc cïng víi 4 yÕu tè cña c«ng nghÖ t¹o thµnh tæ hîp khoa häc –c«ng nghÖ lµm nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cho cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. YÕu tè thø nhÊt cña c«ng nghÖ:trang thiÕt bÞ m¸y mãc kü thuËt XuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô quan träng nhÊt,quyÕt ®Þnh cña sù nghiÖp CNH,H§H ë n­íc tanh­ trong NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®· nÓua lµ thay thÕnh÷ng trang thiÕt bÞ kü thuËt thñ c«ng b»ng trang thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i trªn qui m« toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n; ®Èy m¹nh sù ph©n c«ng lao ®éng vµ s¶n xuÊt hµnh ho¸ nh»m t¹o ra b­íc ngoÆt trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi;biÕn ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ,nh»m ®­a n­íc ta tõ mét n­íc n«ng nghiÖp c¨n b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020…®Ó thÊy r»ng thùc chÊt cña CNH,H§H ë n­íc ta chÝnh lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao, tiÕn, phï hîp víi mét x· héi CNH,H§H. Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng trong nh÷ng n¨m gÇn ®ay th× tr×nh ®é c«ng nghÖ ë n­íc ta nh×n chung cßn thÊp vµ l¹c hËu so víi khu vùc vµ thÕ giíi.So víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn nhÊt, c«ng nghÖ ViÖt Nam l¹c hËu kho¶ng 50 n¨m ®Õn 100 n¨m.xÐt vÒ trang thiÕt bÞ kü thuËt cña n­íc ta so víi c¸c n­íc trung b×nh, l¹c hËu tõ 2-3thÕ hÖ, hoÆc tõ 5-6 thÕ hÖ tuú theo tõng lÜnh vùc chuyªn ngµnh. Tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña c«ng nghÖ n­íc ta vÒ c¬ b¶n,chØ míi ®¹t ë giai ®o¹n 1 vµ 2trong 7 giai ®o¹n ng­êi ta ph©n chia.B¶y giai ®o¹n hay tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ã lµ: Giai ®o¹n 1: NhËp c«ng nghÖ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tèi thiÓu.HÇu hÕt c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc ë n­íc ta hiÖn nay ®Òu nhËp tõ n­íc ngoµi Giai ®o¹n 2: Tæ chøc h¹ tÇng kinh tÕ ë møc tèi thiÓu ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ nhËp.H¹ tÇng kinh tÕ cña ta hiÖn nay nh×n chung vÉn cßn qu¸ thiÕu thèn vÒ sè l­îng vµ kh«ng ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng. Giai ®o¹n 3: T¹o nguån c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi th«ng qua l¾p r¸p.M« h×nh c«ng nghÖ nµy ë n­íc ta còng ®· cã nh­ng chñ yÕu míi chØ tËp trung ë nh÷ng thiÕt bÞ,tiÖn nghi sinh ho¹t, tiªu dïng:b­a chÝnh- viÔn th«ng ,«t« xe m¸y,v« tuyÕn,… Giai ®o¹n 4: Ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhê Lix¨ng (giÊy chøn nhËn quyÒn së h÷u c«ng nghÖ ®èi víi c¸c s¸ng chÕ ®ang ¸p dông) Giai ®o¹n 5: §æi míi c«ng nghÖ nhê nghiªn cøu vµ triÓn khai.ThÝch øng c«ng nghÖ nhËp, c¶i tiÕn cho phï hîp.ThÝch øng c«ng nghÖ nhËp, c¶i tiÕn cho phï hîp . ë n­íc ta hiÖn nay ddax cã mét vai yÕu tè trong giai ®o¹n nµy nh­ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp : lai t¹o gièng míi ; b­íc ®Çu s¶n xuÊt nh÷ng vËt liÖu míi. Giai ®o¹n 6 : XuÊt khÈu c«ng nghÖ trªn c¬ së nghiªn cøu triªn khai . ë n­íc ta hiÖn nay ch­a ®¹t ®Õn giai ®o¹n nµy. Giai ®o¹n 7 : Liªn tôc ®æi míi c«ng nghÖ dùa trªn ®Çu t­ cao vÒ nghiªn cøu c¬ b¶n . ë n­íc ta còng hoµn toµn ch­a cã giai ®o¹n nµy. §Æc ®iÓm n«i bËt cña sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ hiÖn nay ë n­íc ta lµ tÝnh phøc t¹p , ®an xen, ch¾p v¸. Trong mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô , kinh doanh chóng ta ®· cã nhËp nh÷ng trang thiÕt bÞ rÊt hiÖn ®¹i, kh«ng thua kÐm g× nhiÒu n­íc trong khu vùc , nh­ trong lÜnh vùc b­u chÝnh viÔn th«ng, ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn kh¸ dµi so víi 10 n¨m: c¸c lo¹i m¸y vi tin c¸c thÕ hÖ vÒ sau nµy,s­ dông Internet toµn cÇu, diÖn tho¹i , ®iÖn b¸o…, mét sè c¸c m¸y mãc sö dông trong lÜng vùc y tÕ… Trong khi ®ã chóng ta vÉn cßn sö dông rÊt réng r·i phæ biÕn c¸c c«ng cô s¶n xuÊt th« s¬ l¹c hËu, ®¨c biÖt lµ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp , tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Sù kh«ng ®ång bé, ch¾p v¸ cò n¸t cña c¸c trang thiÕt bÞ do l©u ngµy kh«ng ®­îc thay thÕ, ®æi míi, vµ cßn do c¶ sù nhËp néi c¸c trang thiÕt bÞ cò ®· bÞ th¶I ra tõ n­íc ngoµi trong nh÷ng n¨m gÇn ®ay lµ nguyªn nh©n ®­a ®Õn sù l·ng phÝ qu¸ lín c¸c nguån tµi nguuyªn thiªn nhiªn , g©y « nhiÔm m«i tr­êng, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp… YÕu tè thø 2 cña c«ng nghÖ lµ con ng­êi – lµ nguån nh©n lùc. §ã lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng cã nghÒ nghiÖp ®­îc ®µo t¹o khoa häc kü thuËt. YÕu tè nµy cã thÓ coi lµ mét thÕ m¹nh cña ta. VÒ mÆt sè l­îng: hiÖn nay n­íc ta ®øng thø 13 vÒ quy m« d©n sè trong h¬n 200 n­íc trªn thÐ giíi. Tèc ®é t¨ng d©n sè ë n­íc ta cho dÕn nay vÉn cßn kh¸ cao. Sè ng­êi bæ sung thªm vµo lùc l­îng x· héi hµng n¨m kho¶ng 1triÖu ng­êi, trong khi ®ã sè ng­êi hÕt tuæi lao ®éng hµng n¨m chØ b»ng kho¶ng 1/3.§©y võa lµ thuËn lîi nh­ng ®ång thêi còng lµ khã kh¨n cña chóng ta trong qu¸ tr×nh CNH,H§H. VÒ mÆt lý thuyÕt,quy m« d©n sè ®«ng,nguån lao ®éng dßi dµo ®ã chÝnh lµ søc m¹nh cña quèc gia,lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó më réng s¶n xuÊt.Tuy nhiªn,trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, do nguån vèn cßn h¹n hÑp, c«ng cô s¶n xuÊt l¹c hËu, th« s¬, kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt cßn rÊt h¹n chÕ,th× nguån lùc lao ®éng t¨ng nhanh trë thµnh søc Ðp lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng thÊp kÐm cña mét nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp l¹c hËu ®· cã ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ë n­íc ta hiÖn nay.Lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn cßn chiÕm tíi h¬n 70%, sè cßn alÞ thuéc c¸c lÜnh vùc lao ®éng kh¸c nh­ c«ng nghiÖp ,dÞch vô.§iÒu ®¸ng lo ng¹i nhÊt lµ lùc l­îng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o kü thuËt nghÒ nghiÖp cßn rÊt thÊp.HiÖn nay lùc l­îng lao ®éng gi¶n ®¬n (92,1%) vÉn chiÕm sè ¸p ®¶o so víi lao ®éng trÝ tuÖ (7,9%) XÐt vÒ ®é tuæi, nh×n chung lùc l­îng lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay ®­îc xÕp vµo lo¹i trÎ,cã 54% sè ng­êi trong tuæi lao ®éng lµ thanh niªn (16-35 tuæi).Lùc l­îng lao ®éng trÎ cã nhiÒu thuËn lîi lín lµ søc khoÎ tèt ,n¨ng ®éng,s¸ng t¹o phï hîp víi nhu cÇu cña sù nghiÖp CNH, H§H.Tuy nhiªn ,®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng kü thuËt ,nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao,hä ®ang n¨m nh÷ng vÞ trÝ quan träng trong s¶n xuÊt,kinh doanh,dÞch vô,trong c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc còng nh­ c¸c tr­êng ®¹i häc,cao ®¼ng,trung häc chuyªn nghiÖp hay c¸c tr­êng d¹y nghÒ ®ang bÞ giµ ho¸,trong khi ®éi ngò thay thÕ ch­a ph¸t triÓn kÞp. YÕu tè thø ba cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ th«ng tin. Trong nhiÒu n¨m nay §¶ng ta ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng mòi nhän c«ng nghÖ phÈi ph¸t triÓn tr­íc mét b­íc.Trong NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX, mét lÇn n÷a §¶ng ta kh¼ng ®Þnh “Ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt n­íc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc” §èi víi n­íc ta lÜnh vùc th«ng tin nãi chung ,c«ng nghÖ th«ng tin nãi riªng ®ang rÊt míi mÎ.HÇu hÕt c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt cña th«ng tin vµ c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i chóng ta ®Òu nhËp tõ n­íc ngoµi,tuy r»ng chóng ta ®ang sö dông nh÷ng trang thiÕt bÞ rÊt hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn xÐt vÒ nguån tiÒm n¨ng trÝ tuÖ th«ng tin còng lµ mét thÕ m¹nh cña chóng ta trong t­¬ng lai , v× con ng­êi ViÖt Nam cã tè chÊt th«ng minh nhanh nh¹y. Bëi v× mét trong nh÷ng thÕ m¹nh cña khoa häc c«ng nghÖ ngµy nay kh«ng chØ lµ chÕ t¹o , s¶n xuÊt ra c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt tiªn tiÕn, mµ cßn ®­îc biÓu hiÖn ë kü n¨ng vËn dông sö dông trong thùc tiÔn. Do ®ã cã thÓ nãi vÒ thùc tr¹ng c«ng nghÖ, xÐt theo yÕu tè th«ng tin tuy hiÖn nay ta míi b¾t ®Çu ph¸t triÓn héi nhËp trong qua tr×nh toan cÇu ho¸, nh­n ®· cã nh÷ng tÝn hiÖu høa hÑn mét tiÒm n¨ng lín, mét sù ph¸t triÓn nhanh chãng trong t­¬ng lai. YÕu tè c¬ b¶n thø t­ cña c«ng nghÖ lµ tæ chøc qu¶n lý.Tõ khi ®Êt n­¬c b­íc vµo ®æi míi n­íc ta ®· cã b­íc chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung hµnh chÝnh quan liªu bao cÊp sang c¬ chª qu¶n lý thÞ tr­êng x©y dùng x· héi chñ nghÜa. Sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ ®ã ®· thùc sù ®em l¹i mét søc sèng míi,mét bÇu kh«ng khÝ lµm ¨n míi cho ®Êt n­íc.ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n,®Æc biÖt lµ vÒ c¬ chÕ qu¶n lý ë c¶ tÇm vi m« lÉn vÜ m«.Chóng ta ch­a cã ®­îc mét hÖ thèng qu¶n lý th«ng tho¸ng,®ång bé,nhÊt qu¸n; luËt ph¸p l¹i ch­a hoµn thiÖn,viÖc thi hµnh ph¸p lu¹t vµ nh÷ng quy luËt d­íi luËt ch­a nghiªm,ch­a c«ng b»ng.V× vËy ®· g©y khã kh¨n ,c¶n trë cho chóng ta trong c«ng t¸c tæ chøc,qu¶n lý,®iÒu hµnh x· héi nãi chung trong viÖc ph¸t triÕn s¶n xuÊt,kinh doanh vµ dÞch vô nãi riªng.VÊn ®Ò tæ chøc ,qu¶n lý vÉn ®ang lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p, nan gi¶i nhÊt h¹n chÕ viÖc khai th¸c vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc cña ®Êt n­íc: nguån vèn tµi chÝnh, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, vµ ®Æc biÖt nguån lùc con ng­êi. b. M©u thuÉn gi÷a nhu cÇu cÊp b¸ch ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ nh»m ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH,H§H víi thùc tr¹ng vµ thùc lùc cßn yÕu kÐm cña khoa häc c«ng nghÖ n­íc ta hiÖn nay ViÖc t×m ra m©u thuÉn vµ gi¶i quýªt m©u thuÉn lu«n lµ nguån gèc vµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nãi chung.ViÖc ph¸t hiÖn ra m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu cÊp b¸ch cña sù ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ®Èy m¹nh CNH,H§H,víi thùc lùc vµ thùc trang khoa häc c«ng nghÖ ë n­íc ta hiÖn nay cã mét quan träng ®¾c biÖt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu “t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¨n b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i”.sau ®©y lµ mét sè m©u thuÉn c¬ b¶n. Mét lµ, m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu rÊt cÊp b¸ch ,r¸t lín vÒ c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh CNH,H§H víi thùc tr¹ng c«ng nghÖ cßn qu¸ l¹c hËu cña ®Êt n­íc ta hiÖn nay. C¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt ®­îc sö dông trong s¶n xuÊt,chÕ biÕn,kinh doanh,dÞch vô ë n­íc ta hiÖn nay chñ yÕu lµ thñ c«ng hoÆc b¸n c¬ giíi.C¸c trang thiÕt bÞ hÇu hÕt ®· cò n¸t,ch¾o v¸,khËp khiÔng v× vËy mµ kh«ng thÓ cho s¶n phÈm ®¸p øng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, còng nh­ kh«ng thÓ b¶o vÖ ®­îc m«I tr­êng sèng.Mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng ®Çu tiªn cña CNH,H§H lµ ph¶I trang bÞ vµ trang bÞ l¹i kü thuËt m¸y mãc tiªn tiÕn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh,dÞch vô chñ chèt,®Æc biÖt ­u tiªn c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao,c«ng nghÖ s¹ch.NÕu ko cã c«ng nghÖ cao ,c«ng nghÖ s¹ch chóng ta kh«ng thÎ gia nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Bëi vËy ,viÖc trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c¸c trang thiÕt bÞ may mãc cò, l¹c hËu b»ng c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i cña c¸c c«ng nghÖ cao,c«ng nghÖ s¹ch lµ nhu cÇu cÊp b¸ch dÓ ®¶y m¹nh qu¸ tr×nh CNH,H§H,lµ nhu cÇu cÊp thiÕt cña sù ph¸t triÎn ®aats n­íc vµ sù héi nhËp toµn cÇu. Hai lµ, m©u thuÉn gi÷a sù ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ së vËt chÊt -kü thuËt ®ñ m¹nh vµ phï h¬pp ®Ó ®­a c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nhCNH,H§H ®Êt n­íc víi thùc tr¹ng c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt- kü thuËt cßn qu¸ nhá bÐ l¹c hËu,kh«ng ®ång bé hiÖn nay.C¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt cµng cao,hiÖn ®¹i,cµng ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt,kü thuËt ®i kÌm theo nã còng ph¶I cao.Bëi vËy ph¶I chó träng ®Õn viÖc n©ng cÊp,x©y dùng l¹i c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt nh­ nhµ x­ëng,®­êng s¸,®iÖn n­íc…nh»m t¨ng ®é bÒn vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c trang thiÕt bÞ,®ång thêi tr¸nh ®­îc sù l·ng phÝ lín. Ba lµ, m©u thuÉn gi÷a sù ®ßi hái rÊt cao vÒ x· héi ho¸ tri thøc khoa häc c«ng nghÖ ®Ó cã ®ñ tr×nh ®é tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸,víi mÆt b»ng d©n trÝ h¹n chÕ,®Æc biÖt lµ ë vïng n«ng th«n réng lín víi 3/4 d©n sè c¶ n­íc. Mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña CNH,H§H lµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n tõ n«ng nghiÖp –c«ng nghiÖp - dÞch vô sang c¬ cÊu c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp - dÞch vô.§iÒu nµy cã nghÜa lµ,con ng­êi ViÖt Nam ph¶i chuyÓn tõ lèi sèng n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu sang lèi sèng c«ng nghiÖp víi sù thèng trÞ cña nh÷ng tri thøc khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi­a lý luËn vµ thùc tiÔn,phï hîp víi lao ®éng trÝ tuÖ .Tr×nh ®é d©n trÝ n­íc ta hiÖn nay cßn rÊt thÊp,®¹i bé phËn ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc ®µo t¹o ®Çy ®ñ g©y khã kh¨n cho viÖc øng dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Bëi vËy viÖc n©ng cao tr×nh ®é dan trÝ,båi d­ìng nh©n tµi,t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chuyªn m«n,nghiÖp vô,kü thuËt cho ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng ®Ó t¹o ra mét lùc l­îng lao ®äng x· héi cÇn thiÕt. Bèn lµ, m©u thuÉn gi÷a sù ®ßi hái r¸t cao vÒ c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý vµ th«ng tin trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ tr­êng víi tr×nh ®é,n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý cßn yÐu kÐm vµ víi tr×nh ®é vµ c¬ së vËt chÊt – kü thuËt th«ng tin cßn nhiÒu h¹n chÕ cña giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu. Chóng ta võa míi ra khái c¬ chÕ qu¶n lý theo kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung,hµnh chÝnh quan liªu bao cÊp.Trong khi nhiÒu tµn d­ cña c¬ chÕ qu¶n lý cò ch­a thÓ kh¾c phôc d­îc hÕt th× chóng ta l¹i ph¶i x©y dùng mét c¬ chÕ qu¶n lý míi: c¬ chÕ thÞ tr­êng.C«ng cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®­îc tiÕn hµnh nhiÒu n¨m qua ®· b­íc ®Çu thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan nh­:gi¶m c¸c thñ tôc nÆng nÒ,r­êm rµ trong viÖc xin cÊp giÊy phÐp kinh doanh,dÞch vô,thµnh lËp doanh nghiÖp…Tuy nhiªn cho dÕn nay trong lÜnh vùc tæ chøc qu¶n lý,chóng ta cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p,ch­a phï hîp víi c¸ch thøc tæ chøc vµ qu¶n lý cña lÒ lèi lµm ¨n lín,lèi sèng c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. N¨m lµ, m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu rÊt lín vÒ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ víi hiÖn tr¹ng suy tho¸i vµ c¹n kiÖt cña c¸c nguån tµi nguyªn hiÖn nay. N­íc ta cã c¸c nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó ®a d¹ng nh­ng tr÷ l­îng kh«ng cao.Tõ khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸,®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chóng ta ®· tiÕn hµnh khai th¸c ®ång thêi nhiÒu lo¹i tµi nguyªn kho¸ng s¶n nh­ than d¸,s¾t,cr«mit,apatit…Song do ch­a cã sù hoµn thiÖn m¸y mãc,c«ng nghÖ khai th¸c vµ chÕ biÕn nªn ®· g©y nªn l·ng phÝ lín còng nh­ dÓ l¹i nhiÒu hËu qu¶ xÊu.ViÖc khai th¸c sö dung bõa b·i ®· dÉn ®Õn sù c¹n kiÖt cña rõng vµ dÉn ®Õn ngËp luôt,lò èng ,lò quÐt….§Êt ®ai lµ nguån vèn v« gi¸ cña n«ng nghiÖp ®ång thêi lµ nÒn t¶ng cña c¬ së h¹ tÇng ®Ó x©y dùng nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, khu c«ng nghiÖp…Trong qu¸ tr×nh CNH,H§H ®Êt ®ai canh t¸c bÞ thu hÑp dÇn trong khi tèc ®é t¨ng d©n sè vÉn cao,nhu cÇu vÒ l­¬ng thùc, thùc hÈm chç ¨n ë còng t¨ng thªm theo ®µ sù ph¸t triÓn d©n sè.§iÒu nay ®· g©y nªn søc Ðp qu¸ lín lªn qu¸ tr×nh CNH,H§H.C¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c nh­ n­íc ngät,c¸c lo¹i kho¸ng s¶n,tµi nguyªn biÓn còng ®Òu ®ang ë t×nh tr¹ng suy tho¸I vµ c¹n kiÖt. 3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ë n­íc ta hiÖn nay §Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu to lín vµ bøc xóc cña c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸,cÇn ph¸t triÓn h¬n n÷a khoa häc vµ c«ng nghÖ. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p lín. a. Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng thÓ chÕ ho¸ chñ tr­¬ng ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ theo tinh thÇn cña nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng th«ng qua ®æi míi ,hoµn thiÖn c¬ chÕ,chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ.Cô thÓ lµ:T¨ng tØ träng ®Çu t­ tõ GDP cho khoa häc c«ng nghÖ; X©y dùng chÝnh s¸ch huy ®éng ®Çu t­ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ; §Çu t­ x©y dùng ®éi ngò vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ khoa häc nhÊt lµ c¸c nhµ khoa häc ®Çu ngµnh tËn tam ®ãng gãp trÝ tuÖ cho ®Êt n­íc. b. §Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng khao häc c«ng nghÖ.Khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn nhanh ®­îc mét khi nã kh«ng cã m«i tr­êng thuËn lîi,khi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi ch­a ®ßi hái bøc b¸ch ®èi víi khoa häc.V× vËy ph¶i t¹o lËp thÞ tr­êng khoa häc vµ c«ng nghÑ b»ng c¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho c¸ c«ng tr×nh cã sù liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp.X©y dùnh ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu vµ øng dông c¸c kÕt qu¶ cña khoa häc vµ c«ng nghÖ theo ®¬n ®Æt hµng cña c¸c doanh nghiÖp ë c¸c ®Þa ph­¬ng. c. NhËn thøc l¹i vÞ trÝ vai trß cµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c tr­êng ®¹i häc cao ®¼ng trong viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ,nhµ n­íc cÇn giao c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n lµ ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc ®ång thêi sö dông triÖt ®Ó tiÒm n¨ng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò l©u dµi. d. §Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ nh»m häc tËp kinh nghiÖm ngiªn cøu chuyÓn giao c«ng nghÖ cña c¸ n­íc tiªn tiÕn,trang bÞ cho c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc mét mòi nhän ®ét ph¸.Ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin khoa häc –c«ng nghÖ. e. Më réng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong mäi lÜnh vùc nghiªn cøu,®­a nã trë thµnh c«ng cô h÷u hiÖu vµ phæ biÕn trong c«ng t¸c qu¶n lý khoa häc - c«ng nghÖ.Cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn kinh tÕ ®Êt n­íc,chó träng ®µo t¹o nguån lùc cã chÊt l­îng cao cho c«ng nghÖ th«ng tin. f.TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn vÒ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ. ë ®©y cÇn chó ý c¸c vÊn ®Ò sau: Mét lµ ,®a d¹ng ho¸ c¬ së nghiªn cøu ,øng dông vµ triÓn khai ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ. Hai lµ ,G¾n kÕt ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ gi÷a c¸c viÖn nghiªn cøu vµ c¸c tr­êng ®¹i häc- cao ®¼ng. Ba lµ ,®a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc x¸c ®Þnh nghien cøu,kÕt hîp gi÷a c¬ chÕ ®Æt hµng víi ®ó thÇu, d¨ng ký tõ c¸c c¬ së vµ c¸ nh©n nhµ khoa häc. Bèn lµ , §æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch giao nhiÖm vô ®¸nh gi¸ nghiÖm thu vµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cho khoa häc ,thay ®æi ph­¬ng thøc giao