Bệnh tụ huyết trùng gia cầm (pasteurellosis avium)

Bệnh Tụ huyết trùng gia cầm(Pasteurellosis avium)Giới thiệu chungBệnh THT gia cầm là một bệnh truyền nhiễm cấp tính của loài gia cầm do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra.Bệnh xảy ra trên khắp thế giới, tuy nhiên bệnh ở vùng nhiệt đới xảy ra trầm trọng hơn so với ở vùng ôn đới, mỗi năm gây thiệt hại khoảng 200 triệu đô la Mỹ Ở Việt Nam bệnh chủ yếu xảy ra vào vụ hè thu gây chết nhiều gia cầm nuôi tập trung cũng như nuôi trong gia đình.Căn bệnhXem lại THT trâu bò, chú ý cách xem KL trên môi trường thạch - huyết thanh - huyết cầu tốKL màu xanh dạng S phân lập từ gia cầm bị bệnh mạn tínhKL dạng M thường không có hiện tượng tán sắcBÖnh THT gia cÇm chñ yÕu do P.multocida type A vµ D g©y nªnNgoµi ra cßn mét sè loµi P.multocida kh¸c còng cã thÓ g©y bÖnh THT gia cÇm nh­ P. gallinarum, P. anatipestifer th­êng g©y cho vÞt. Truyền nhiễm họcLoài vật mắc bệnhTất cả các loài gia cầm đều cảm thụ với bệnhGà, vịt thường bị bệnh nặng và hay xảy ra những vụ dịch lớn với tỷ lệ chết rất caoGà trưởng thành thường mẫn cảm hơn gà conGà tây, gà sao, ngỗng. ngan cũng có tính cảm thụ tương tự.Bệnh càng nặng ở những đàn nuôi với số lượng lớnCác loài chim hoang như sẻ, chim ri, bồ câu, chim cu, quạ cũng mắc bệnh. Bệnh thường giới hạn ở 1 địa phương, 1 khu vực nhất địnhBệnh thường xảy ra sau cỏc trận mưa ràoTruyền nhiễm họcChất chứa căn bệnhỞ điều kiện bình thường, vi khuÈn Pasteurella ký sinh trong c¬ thÓ gia cÇm khoÎKhi gÆp nh÷ng ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt lîi, ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nu«i d­ìng kÐm, søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ bÞ gi¶m sót th× vi khuÈn sÏ trçi dËy vµ g©y bÖnh.Ở gia cầm bệnh, mầm bệnh có ở hầu hết các cơ quan phủ tạng và dịch bài xuất, bài tiếtMáu trong thời kỳ con vật sốtGan, dịch xoang bao tim, máu tim Nền chuồng, sân chơi , nơi chăn thả chứa các chất bài xuất, bài tiết của con vật; là nơi tiềm tàng mầm bệnhTruyền nhiễm họcĐường lây lanChủ yếu lây qua đường tiêu hóaBệnh lây lan nhanh trong đàn hoặc từ đàn này sang đàn khác ; nhưng giới hạn ở 1 khu vực, 1 địa phươngCơ chế sinh bệnhC¨n bÖnh th­êng ký sinh trong ®­êng h« hÊp khi søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ gi¶m sót, vi khuÈn sÏ vµo m¸u vµ g©y bÖnh.NÕu tõ ngoµi vµo c¨n bÖnh sÏ x©m nhập theo ®­êng tiªu ho¸ hoÆc h« hÊp. Tuy nhiªn qóa tr×nh diÔn biÕn cña bÖnh cßn phô thuéc vµo ®éc lùc của mầm bệnh vµ søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ.Truyền nhiễm họcNếu căn bệnh có độc lực rất cao, khi xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc, vi khuẩn sẽ sinh sản tại chỗ rồi vào máu gây bại huyết và làm con vật chết nhanh (thể quá cấp tính).Nếu căn bệnh có độc lực không cao lắm, sau khi vào cơ thể sẽ khu trú ở một số cơ quan tổ chức nhất định như gan và gây nên quá trình viêm và hoại tử tại đây (thể cấp tính).Khi vi khuẩn có độc lực yếu, sau khi vào cơ thể không gây bại huyết mà chỉ khu trú ở một số tổ chức trong cơ thể và gây ra viêm hoại tử mạn tính (thể mạn tính).Triệu chứngThời gian nung bệnh ngắn thường là 1 – 2 ngày, ở gà lớn có thể từ 4 – 9 ngày.Cũng có trường hợp xuất hiện triệu chứng muộn đến vài tuần sau khi chịu ảnh hưởng của các tác nhân gây bệnh.Bệnh có 3 thể chính: Thể quá cấpThể cấp tínhThể mạn tínhThể quá cấp tính: Bệnh diễn biến nhanh đến nỗi không quan sát kịp triệu chứngNếu chú ý chỉ thấy con vật ủ rũ cao độ và sau 1 – 2 giờ lăn ra chết.Nhiều trường hợp chiều tối gà còn đi ăn, sáng ra đã chếtGà mái nhảy lên ổ đẻ rồi nằm chết luôn tại chỗ.Triệu chứngThể cấp tính: là thể bệnh khá phổ biếnGia cầm bị bệnh sốt cao 42 – 43°CGà ủ rũ, bỏ ăn, xù lông, đi lại chậm chạp.Từ mũi miệng chảy ra một chất nước nhớt có bọt lẫn máu màu đỏ sẫm, giữa thời kỳ bệnh gia cầm có thể đi ỉa phân lỏng như màu sôcola.Con vật ngày càng khó thở, mào yếm tím bầm do tụ máu, cuối cùng con vật chết do ngạt thở.Triệu chứngThể mạn tính : thường thấy ở cuối ổ dịchThể này thường nhấn mạnh là thể mạn tính ở mào và yếm. Gà bệnh đầu tiên yếm sưng thuỷ thũng và đau, nơi hoại tử dần dần bị cứng lại, về sau chỗ viêm hoại tử có thể lan rộng và hình thành cục cứng tồn tại suốt đời.Con vật thường gày còm, da bọc xương do mầm bệnh tác động vào nhiều cơ quan phủ tạng trong cơ thể. Con vật cú hiện tượng viêm khớp mạn tính (khớp đùi, đầu gối, cổ chân) và viêm phúc mạc mạn tính.Gà bệnh thường xuyên thải ra chất lỏng có bột màu vàng giống lòng đỏ trứngHiện tượng hoại tử mạn tính ở màng não có thể dẫn đến triệu chứng thần kinh.Mào, yếm sưng to ở gà trốngMào, yếm sưng to ở gà trống, có nhiều mủ bên trongViêm bao hoạt dịch có mủ khớp gàBệnh tíchDo con vật chết ở thể quá cấp và cấp tính nên xác chết vẫn béoDo bại huyết, tụ huyết nên cơ bắp tím bầm, thịt nhãoTổ chức liên kết dưới da thấm dịch nhớt keo nhày, dễ đôngTim s­ng, xoang bao tim tr­¬ng to chøa dÞch thÈm xuÊt mµu vµng do viªm ngo¹i t©m m¹c, líp mì vµnh tim xuÊt huyÕt. Phæi tô m¸u, viªm phổi thùy, mµu n©u thÉm, cã thÓ chøa dÞch viªm mµu ®á nh¹tTrong lòng khí, phế quản chứa nhiều dịch nhớt và bọt màu hồng Gan h¬i s­ng, thoái hóa mỡ, trên bề mặt gan có c¸c nèt ho¹i tö mµu trắng xám hoặc vµng nh¹t, to b»ng ®Çu ®inh gim, ®Çu mòi kim, cã khi nhiÒu nèt ho¹i tö dµy ®Æc liªn kÕt l¹i víi nhau thµnh ®¸m. L¸ch bÞ tô m¸u, h¬i s­ng (nh­ng kh«ng to qu¸ gÊp ®«i b×nh th­êng)Niªm m¹c ruét tô m¸u, ch¶y m¸u vµ viªm ; cã c¸c ®¸m fibrin mµu ®á thÉm che phñ bªn trªn.Bệnh tíchThể mạn tính : bệnh tích thể hiện chủ yếu là viêm hoại tử đường hô hấp và gan Cú trường hợp viêm phúc mạc có các lớp fibrin khô, dày đặc bao bọc các phủ tạng và túi hơi.Viêm lan từ phúc mạc đễn buồng trứng và ống dẫn trứng, làm ống dẫn trứng sưng màu vàng nhạt, chứa đầy dịch thẩm xuất và fibrin.Nhiều trường hợp thấy hiện tượng viêm khớp, các khớp xương sưng to chứa nhiều dịch thẩm xuất màu xám đục, đầu khớp xự xỡBệnh tớch ở mào và yếm như đó mụ tảXuất huyết cơ tim ở gà bệnhXuất huyết cơ tim và lớp mỡ vành tim ở gà bệnhXuất huyết cơ tim và lớp mỡ vành tim gan có nhiều điểm hoại tử ở gà bệnhGan sưng, trên bề mặt có những điểm hoại tử nhỏ màu trắng xámGAN SƯNG, TRÊN BỀ MẶT CÓ NHỮNG ĐIỂM HOẠI TỬ NHỎ MÀU TRẮNG XÁMRUỘT CHỨA DỊCH NHẦY MÀU VÀNG TRẮNG, CÓ NHIỀU ĐIỂM XUẤT HUYẾT Ở NIÊM MẠCMồm gà Tây chứa nhiều DRV có lẫn máuViêm màng bụng ở gà đẻ thể bại huyếtChẩn đoánChẩn đoán dựa vào DTH và TCChẩn đoán phân biệtBệnh NewcastleBệnh Cúm gia cầmBệnh thương hàn gàChẩn đoán vi khuẩn họcBệnh phẩm là : tủy xương, máu tim, nước trong xoang ngực, xoang bụng, lách , ganChẩn đoán huyết thanh học : ELISAĐiều trịCần điều trị sớm khi phát hiện bệnh, việc điều trị chủ yếu dùng kháng sinh và thuốc trợ lực, kèm theo điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng tốt Cần điều trị dự phũng cho toàn đànDựng khỏng sinh: streptomyxin, nhúm KS tetraxyclin, Neotesol, Tetraclovit CLiều lượng : 15.000UI/Kg Liệu trỡnh : 4 – 5 ngày liờn tụcPhòng bệnhVệ sinh phòng bệnhKhi dịch chưa xảy ra : cÇn t¨ng c­êng ch¨m sãc nu«i d­ìng, vÖ sinh thøc ¨n, n­íc uèng v× trong bÖnh THT th× søc ®Ò kh¸ng tù nhiªn kh«ng ®Æc hiÖu cña c¬ thÓ rÊt quan träng v× vi khuÈn THT hay ký sinh ë ®­êng h« hÊp chØ ®îi ®Õn khi con vËt èm yÕu, søc ®Ò kh¸ng gi¶m lµ trçi dËy g©y bÖnh.Khi dịch đã xảy ra :Nh÷ng tr¹i gµ lín khi cã dÞch tèt nhÊt lµ ®em giÕt thÞt toµn bé nh÷ng con trong khu vùc nhiÔm bÖnh, c¸ch ly triÖt ®Ó nh÷ng con cßn ë khu vùc an toµn. Sau ®ã cã thÓ t¹o ®µn míi b»ng c¸ch t¹o tõ nh÷ng ®µn gµ lín ®· nhiÒu n¨m kh«ng m¾c bÖnh THT, hoÆc tõ ®µn gµ con míi në (qua nhiÒu thÝ nghiÖm chøng minh bÖnh THT kh«ng l©y qua phôi).ViÖc ®iÒu trÞ dù phßng b»ng kh¸ng sinh ®­îc xem lµ kh¸ quan trong vµ cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn nÕu l¹m dông cã thÓ g©y nªn hiÖn t­îng kh¸ng thuèc.Phòng bệnhVacxin phòng bệnhTuy vacxin sèng cã ­u ®iÓm lµ t¹o miÔn dÞch nhanh vµ ®¶m b¶o sau khi ®­a vµo c¬ thÓ ®éng vËt c¶m thô, song vi khuÈn THT lµ lo¹i cã tÝnh biÕn dÞ lín, chóng cã thÓ ®ang tõ nh­îc ®éc chuyÓn thµnh c­êng ®éc vµ g©y ra nh÷ng æ dÞch trong thiªn nhiªn, v× vËy trong s¶n xuÊt thùc tÕ hiÖn nay ng­êi ta hay sö dông vacxin v« ho¹t.§Ó n©ng cao hiÖu lùc cña vacxin v« ho¹t vµ kÐo dµi thêi gian miÔn dÞch c¸c nhµ khoa häc tËp trung nghiªn cøu c¸c chÊt bæ trî cã t¸c dông kÝch thÝch sinh miÔn dÞch kh«ng ®Æc hiÖu, ®ång thêi t¹o ra c¸c chñng vi khuÈn cã tÝnh g©y miÔn dÞch cao vµ chÕ t¹o vacxin “thÕ hÖ míi” b»ng c«ng nghÖ sinh häc ph©n tö.Phòng bệnhMột số vacxin phòng bệnh THT gia cầm tại Việt NamHiện nay ở nước ta có 3 cơ sở sản xuất vacxin THT gia cầm:Vacxin THT gia cầm keo phèn chủng Pa1, Pa2 do xí nghiệp thuốc thú y TW1 sản xuất.Vacxin THT nhũ hoá chủng V, TG, HL do Công ty thuốc thú y TW2 sản xuất.Viện Thú y quốc gia sản xuất thử nghiệm vacxin THT gia cầm keo phèn và nhũ hoá chủng N41 có hiệu quả caoVacxin dựng 2 lần :Lần 1 : gà 8 – 10 tuần tuổiLần 2 : gà 18 – 20 tuần tuổiPhòng bệnhNgoài các loại vacxin trên nước ta còn nhập một số loại sau:Vacxin sống nhược độc: Hãng Vineland (Mỹ) sản xuất vacxin THT gia cầm nhược độc “Pasteurella multocida – live” type 1; cho uống 2 lần: lần 1 lúc 6 – 12 tuần tuổi, lần 2 lúc 18 – 20 tuần tuổi.Vacxin vô hoạt nhũ dầu FC – 3: Vacxin do hãng Maine Biological Labortories USA sản xuất với 3 serotype Pasteurella multocida A:1, A:3, A:4; tiêm cho gà giống và gà đẻ 2 lần: lần 1 lúc 12 – 16 tuần tuổi, lần 2 sau lần 1 từ 4 – 6 tuần, liều 0,5ml/con. Tuy nhiên hãng có khuyến cáo là không nên dùng 42 ngày trước khi thịt.Vacxin đậm độ cao FC – 3, do đậm độ cao hơn nên liều tiêm giảm xuống 0,3ml/con.