Báo cáo Đẩy mạnh xuất khẩu chè ở công ty TNHH sản xuất – xuất nhập khẩu Thiên Hoàng

LỜI NÓI ĐẦU Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đang diễn ra vô cùng mạnh mẽ, chúng ta đang dần hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Đối với những nước đang phát triển như Việt Nam, hoạt động xuất khẩu đóng vai trò hết sức to lớn, nó tạo tiền đề vững chắc cho quá trình hội nhập cũng như công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định tầm quan trọng đặc biệt của hoạt động xuất khẩu và coi đó là một trong ba chương trình kinh tế lớn cần tập trung thực hiện. Với đặc điểm là một nước nông nghiệp với hơn 70% dân số làm nông nghiệp, Việt Nam xác định mặt hàng nông sản nói chung và chè nói riêng là mặt hàng xuất khẩu chủ yếu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu. Chè là mặt hàng nông sản được nhiều người biết đến về tính hấp dẫn khi sử dụng, uống chè đã trở thành một nét văn hóa truyền thống tại nhiều quốc gia trên thế giới. Khi xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu tiêu dùng chè, thưởng thức chè ngày càng cao, từ đó kích thích việc sản xuất, xuất khẩu chè ngày càng phát triển. Việt Nam là quốc gia có điều kiện thuận lợi để phát triển cây chè, chúng ta có điều kiện về thổ nhưỡng, khí hậu thích hợp cho cây chè phát triển, có nguồn lao động nông nghiệp dồi dào và thị trường tiềm năng cả trong và ngoài nước. Tuy nhiên thực trạng xuất khẩu chè hiện nay của nước ta lại chưa tương xứng với tiềm năng đó. Nhà nước, ngành chè, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xuất khẩu chè cần chung sức tìm ra các biện pháp hạn chế các điểm yếu, phát huy điểm mạnh, đẩy mạnh hơn nữa xuất khẩu chè. Xuất phát từ thực tiễn đó, qua quá trình thực tập nghiên cứu và tìm hiểu tại công ty TNHH sản xuất – xuất nhập khẩu Thiên Hoàng, cùng với kiến thức đã được học trong nhà trường em xin chọn đề tài: “Đẩy mạnh xuất khẩu chè ở công ty TNHH sản xuất – xuất nhập khẩu Thiên Hoàng” làm đề tài của báo cáo tốt nghiệp. Mục đích là nhằm tìm hiểu tình hình xuất khẩu chè của công ty trong thời gian qua, từ đó đưa ra một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu chè của công ty trong thời gian tới. Với mục đích như vậy, bài báo cáo được chia làm ba chương như sau: Chương I: Những vấn đề cơ bản về xuất khẩu chè ở các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu Chương II: Thực trạng xuất khẩu chè của công ty TNHH sản xuất – xuất nhập khẩu Thiên Hoàng Chương III: Một số giải pháp chủ yếu thúc đẩy xuất khẩu chè của công ty TNHH sản xuất – xuất nhập khẩu Thiên Hoàng Do còn nhiều hạn chế về trình độ, thời gian cũng như thiếu kinh nghiệm thực tiễn nên bài viết khó tránh khỏi những hạn chế thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp, những lời nhận xét quý báu của thầy cô, các cô chú trong cơ quan cùng toàn thể các bạn để em có thể từng bước hoàn thiện đề tài này tốt hơn. CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ XUẤT KHẨU CHÈ Ở CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XUẤT KHẨU 1.1. Chè và sự cần thiết đẩy mạnh xuất khẩu chè đối với Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp xuất khẩu chè nói riêng 1.1.1. Chè và khái niệm xuất khẩu chè 1.1.1.1. Khái niệm chè Từ xa xưa, chè đã được biết đến không chỉ như một thứ nước giải khát thông dụng, bồi bổ sức khỏe mà còn có tác dụng chữa và ngăn ngừa một số lọai bệnh. Thú uống chè vào mỗi sớm mai (thậm chí, có người còn thưởng thức chè vào buổi tối mà không sợ mất ngủ) là thói quen của nhiều người Việt Nam. Có người thích độc ẩm, một bình chè, một chén tống. Cạn bình, hết nước một là có thể bắt đầu một ngày mới. Nếu có bạn tâm giao thì sẽ thành “đối ẩm”, “song ẩm”, “tứ ẩm” hoặc “quần ẩm”. Có bình chè ngon, gọi bạn hiền đến cùng thưởng thức, đó là nét văn hóa từ lâu đời của cha ông ta. Khi đã đưa lên thành nghệ thuật thì ngoài mục đích giải khát, uống chè còn có ý nghĩa nhân văn, thể hiện tâm hồn, tình cảm và nhân cách của con người. Nghệ thuật uống chè và thưởng thức chè là sự thể hiện nét vǎn hoá rất riêng của từng đất nước, dân tộc. Mỗi nơi có cách thưởng thức chè của riêng mình. Cây chè xuất hiện từ lúc nào trên quà địa cầu này chưa ai xác định được, theo như các bảng thống kê việc sản xuất chè trên thế giới và kho dữ liệu về chè của Trung Hoa đã làm cho người ta lầm tưởng rằng quê hương của cây chè là Trung Quốc hay Ấn Ðộ. Nhưng theo các tài liệu xưa cổ và kết quả nghiên cứu gần đây của những nhà khoa học và hiệp hội chè thì chè không xuất xứ từ Trung Hoa hay Ấn Ðộ (người ta không tìm thấy cây chè thiên nhiên hay cây chè hoang mọc ở các vùng châu thổ sông Hoàng Hà hay sông Hằng Hà).Quê hương thật sự của cây chè ở tận mãi phương Nam. Mặc dù người Trung Hoa đã biết đến cây chè từ thời nhà Châu (1134 -770 BC) nhưng mãi đến đời nhà Tuỳ (581 - 618 AC) chè mới được du nhập vào Trung Quốc từ hai nước Nam Chiếu và Nam Việt. Ðến đất Tàu chè được chăm sóc kỹ lưỡng và tinh vi, sau khoảng thời gian dài, chè được đưa lên hàng nghệ thuật. Hiện nay trên thế giới có trên 40 dân tộc có thói quen dùng chè làm thức uống. Người Nhật biết uống chè vào khoảng năm 600 sau Tây lịch. Năm 1610 những thuyền buôn người Ðức nhập cảng chè lần đầu tiên vào Âu châu từ hai nước Tàu và Nhật. Năm 1650, các thuyền buôn người Ðức nhập cảng chè vào lãnh địa Mỹ Châu. Cùng với sự phát triển và hội nhập rộng rãi kinh tế xã hội, ngành chế biến chè trong nước và thế giới cũng bung ra với những bước tiến ào ạt về số lượng và chất lượng. Khái niệm về chè hiện nay không còn bó hẹp trong phạm vi các lọai chè chế biến từ cây chè. Nhiều loài thảo dược được trưng dụng để bổ sung vào danh sách các lọai chè đang có mặt trên thị trường. Có thể ai đó phàn nàn rằng, mấy thứ cây cỏ đó làm lệch khái niệm tinh khiết của chè; rằng, đã là chè thì chỉ có thể được chế biến từ cây chè. Song, với định nghĩa, chè là thứ sản phẩm dùng để giải khát và chữa bệnh thì bất cứ thứ gì na ná đều có thể gọi là chè. Do vậy, thị trường chè đang nở rộ với vô số loại chè thảo dược uống liền : chè Atiso, chè khổ qua, chè cỏ ngọt, chè trái nhàu, chè linh chi, chè dây, chè đắng v.v… 1.1.1.2. Khái niệm xuất khẩu chè Xuất khẩu là hoạt động đưa hàng hóa, dịch vụ từ quốc gia này sang quốc gia khác trên cơ sở tiền tệ làm phương tiện thanh toán trên nguyên tắc ngang giá. Mục đích của hoạt động xuất khẩu là khai thác được lợi thế so sánh của mỗi quốc gia khi có sự phân công lao động quốc tế. Theo nghị định 57/1998/NĐ-CP(ban hành 31/7/1998) hướng dẫn về thi hành luật thương mại đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thì “Hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá là hoạt động mua, bán hàng hoá của thương nhân Việt Nam với thương nhân nước ngoài theo các hợp đồng mua bán hàng hoá , bao gồm cả hoạt động tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập và chuyển khẩu hàng hoá”. Xuất khẩu chè là hoạt động ngoại thương mà trong đó hàng hóa xuất khẩu là chè. Hoạt động xuất khẩu chè nói riêng và các hàng nông sản nói chung là một trong những hoạt động thương mại quan trọng của các nước nông nghiệp như Việt Nam, đó là việc đưa các sản phẩm chè, nông sản bán trên thị trường thế giới, thu ngoại tệ, góp phần tăng thu nhập người nông dân, tạo công ăn việc làm cho người lao động, tăng GDP của đất nước… Chè là mặt hàng nông sản do đó xuất khẩu chè mang những đặc điểm của xuất khẩu hàng nông sản, đó là: Giá cả chè xuất khẩu phụ thuộc vào tính thời vụ của việc sản xuất chè nên sẽ khác nhau trong từng khoảng thời gian khác nhau cùng một năm. Mặt hàng chè có cầu co giãn theo giá thấp do chè không phải là mặt hàng thiết yếu hay xa xỉ. Chất lượng thường không được đồng đều do việc thu mua nhỏ lẻ, phân tán và phụ thuộc nhiều vào đặc điểm khí hậu thổ nhưỡng nơi trồng. Việc xuất khẩu thường gặp phải các rào cản kỹ thuật về mức độ an toàn vệ sinh, hàm lượng chất bảo vệ thực vật… 1.1.2. Sự cần thiết đẩy mạnh xuất khẩu chè 1.1.2.1. Nhu cầu về chè trên thế giới và khả năng xuất khẩu chè của Việt Nam a) Nhu cầu về chè trên thế giới Cầu về sản phẩm chè chịu tác động của các nhân tố sau: Sức mua hay nhu cầu có khả năng thanh toán của người tiêu dùng, đây là yếu tố quyết định đến quy mô và dung lượng thị trường, ở một mức độ nhất định đóng vai trò điều tiết sản xuất. Giá cả sản phẩm chè trên thị trường, chủng loại và chất lượng của chè xuất khẩu Giá cả của những hàng hóa có liên quan, đặc biệt là hàng hóa thay thế như: cà phê, nước khoáng, nước giải khát… Các yếu tố thuộc về khẩu vị sở thích của người tiêu dùng đối với từng sản phẩm chè Yếu tố văn hóa chè ở từng quốc gia Bảng 01: Tình hình tiêu thụ chè của một số quốc gia chính Đơn vị: nghìn tấn Nước 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Argentina 259.37 282.25 257.78 247.57 254.07 264.89 278.13 Brazil 511.84 481.73 575.91 476.89 414.51 359.02 370.23 China 482.18 483.22 465.39 531.37 614.57 553.44 594.75 India 658.39 667.68 675.44 681.66 685.8 688.48 698.4 Kazakhstan 16.43 18.31 8.99 9.89 3.25 8.09 7.34 Iran,Islamic Rep 66.36 64.09 61.66 56.93 48.41 40.52 36,82 Pakistan 109.98 105.89 102.26 106.6 111.93 119.21 121.12 Russian Federation 166.31 168.16 167.94 168.5 171.23 175.32 179.5 SyrianArab Republic 37.24 37.64 40.15 43.23 45.01 38.17 43.33 USA 102.27 104.58 106.25 108.31 111.01 114.05 120.24 England 134.44 133.64 131.29 126.79 124.62 124.01 123.79 (Nguồn: Số liệu FAO, 2009) Theo dự báo nhu cầu chè trên thế giới sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới. Trung đông, nhất là các nước xuất khẩu dầu mỏ vẫn là một trong những thị trường tiêu thụ chè mạnh nhất. Nhu cầu ở Iran, Ai Cập, và Pakixtan cũng sẽ tăng nhiều. Mặc dù liên tục giảm trong các năm 2005, 2006, 2007 nhưng mức tiêu thụ chè ở các nước Châu Âu sẽ tăng trong vài năm tới. Phần lớn các nước xuất khẩu chè và một số nước nhập khẩu chè như Pakixtan và Iran đang tích cực khuyến khích sản xuất chè thông qua việc mở rộng và trẻ hóa các vùng trồng chè. Mới đây nhất, chính phủ Ấn Độ đã thông báo một chương trình rộng lớn về khôi phục sản xuất chè thông qua giảm thuế cho nông dân. b) Khả năng xuất khẩu chè của Việt Nam Theo tính toán của hiệp hội chè thì hiện nay nước ta đã có khoảng 110 nghìn ha trồng chè, với năng xuất khoảng hơn 80 nghìn tấn/năm. Nếu như đến năm 2015 có thể mở rộng diện tích trồng chè đến 135 nghìn ha thì lượng cung sẽ thừa cho nhu cầu tiêu dùng trong nước. Khả năng cung thực tế của sản phẩm chè cũng phụ thuộc vào một số yếu tố cơ bản như: Giá cả các yếu tố đầu vào Giá cả của hàng hóa chè trên thị trường Giá cả của các sản phẩm cạnh tranh Trình độ chuyên môn hóa và tập trung hóa trong sản xuất nông nghiệp Các nhân tố thuộc về cơ chế chính sách của chính phủ trong việc lưu thông, xuất khẩu sản phẩm chè trong từng thời kỳ. Các yếu tố thuộc về môi trường tự nhiên: đất đai, khí hậu, thổ nhưỡng… Ngành chè Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và một điều quan ngại là giá chè xuất khẩu của Việt Nam có xu hướng ngày càng giảm trên thị trường thế giới. Đứng đầu danh sách nhập khẩu chè Việt Nam là Iraq, Pakistan, Đài Loan, Nga, Ấn Độ, Ba Lan, Nhật Bản, Hoa Kỳ và Bỉ, chiếm 90,86% khối lượng và 89,9% trị giá. Tuy nhiên, thị phần chè Việt Nam tại những nước này vẫn còn nhỏ bé và đang bị cạnh tranh gay gắt. Khối lượng chè xuất khẩu của Việt Nam hiện nay mới chỉ chiếm 3-4% tổng lượng chè xuất khẩu của thế giới. Tại châu Á, Việt Nam có 2 khách hàng lớn là Nhật Bản và Đài Loan. Trong đó, Nhật là một thị trường đầy triển vọng với tổng nhu cầu 136.000 tấn/năm và sản xuất trong nước của Nhật chỉ có thể đáp ứng khoảng 90.000 tấn/năm. Mặt hàng chè đen đang đặc biệt được ưa chuộng trên thị trường này. Chè Việt Nam chỉ chiếm khoảng 6,5% tỷ trọng và giá thành chỉ bằng 35% so với giá 3.400 USD/tấn nhập khẩu từ các nước khác. Với EU, nhu cầu chè của khối này chủ yếu đều được đáp ứng bằng nhập khẩu với gần 300.000 tấn/năm. Nhưng chè Việt Nam chỉ chiếm khoảng 1-1,5% tổng kim ngạch. Giá chè của Việt Nam tại đây chỉ bằng 40% so với mặt bằng giá 2.500 USD/tấn nhập khẩu từ các nước khác. Nga là thị trường truyền thống giàu tiềm năng với sức tiêu thụ khoảng 147.000-162.000 tấn/năm mà sản xuất chỉ đáp ứng 1% nhu cầu. Tuy nhiên, giá chè Việt Nam vào Nga cũng mới chỉ bằng 75% so với giá 1.330 USD/tấn nhập khẩu từ các nước khác. Thêm vào đó, chè Việt Nam phải chịu sự cạnh tranh gay gắt của Ấn Độ, Sri Lanka, Trung Quốc và Indonesia. Hoa Kỳ, nước tiêu thụ chè lớn thứ 8 thế giới với tổng lượng nhập hàng/năm khoảng 149.000 tấn (chè đen chiếm 84%). Năm 2008, chè Việt Nam xuất khẩu vào đây là 2.420 tấn (chiếm 3% thị trường chè chiết xuất tại Hoa Kỳ), trong đó, chè đen OPA chiếm 80% tổng giá trị xuất khẩu vào thị trường này. Giá chè xuất khẩu của Việt Nam vào Hoa Kỳ thấp hơn nhiều so với giá chè của các nước khác. Giá chè đen nhập khẩu vào Hoa Kỳ năm 2008 bình quân là 1.320 USD/tấn (giá FAS ở cảng xếp hàng nước xuất khẩu) trong khi đó, giá nhập từ Việt Nam chỉ là 740 USD/tấn, bằng 56% giá bình quân nói trên. Đây cũng là một thị trường chè có đòi hỏi rất khắt khe với sự kiểm soát chặt chẽ của Cơ quan Quản lý an toàn thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA). Pakistan: Dự báo, đến năm 2015, Pakistan sẽ là nước nhập khẩu chè lớn nhất thế giới. Nước này có nhu cầu thị trường hàng năm khoảng 150.000 tấn. Trong đó, chỉ có 5% chè xanh, còn lại là chè đen. Năm 2008, Việt Nam xuất 14.260 tấn vào nước này nhưng chủ yếu lại là chè xanh. Tuy nhiên, thuế nhập khẩu chè của Pakistan cao hơn so với các nước khác. 1.1.2.2. Sự cần thiết đẩy mạnh xuất khẩu chè Văn hoá chè có một vai trò nổi bật trong di sản văn hoá Việt Nam, là đồ uống phổ biến nhất, "quốc thuỷ", là chỗ dựa tâm linh của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Hiếm có một nơi nào trên thế giới lại được thiên nhiên ưu đãi, hầu như cho phép trồng chè ở khắp nơi. Về phân bố địa lý hành chính, 32/61 tỉnh thành trong cả nước có chè, từ Trung du - Miền núi phía Bắc, đồng bằng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ đến Duyên hải miền Trung, 4 tỉnh Tây Nguyên và 3 đô thị lớn nhất là Hà Nội, Hải Phòng và TP.HCM. Có những nơi như ở Đài Loan, phải cậy từng viên đá, mua hoặc vận chuyển đất từ nơi khác đến nhưng ở nước ta, những vùng trồng chè lớn như Trung du - Miền núi phía Bắc và Lâm Đồng thường tập trung liền đồi, liền khoảnh. Việt Nam có đủ các loại chè nguyên sản, núi cao trên mực nước biển > 1.000m có hương thơm tự nhiên, những cây chè cổ thụ hầu như còn nguyên vẹn tại một số tỉnh miền núi phía Bắc. Có những giống chè địa phương trồng ngay ở trong vườn riêng của gia đình và cách pha chế hết sức đặc biệt. Việc sản xuất chế biến chè đảm bảo nhu cầu tiêu dùng trong nước, có dư thừa dẫn đến nhu cầu xuất khẩu sản phẩm chè. Những thuận lợi đó chính là tiền đề quan trọng tạo lợi thế cho sản phẩm chè Việt Nam trên thị trường thế giới. Xuất khẩu chè là hoạt động tất yếu vì nó mang lại lợi ích to lớn cho quốc gia thể hiện qua vai trò của nó: Xuất khẩu chè làm tăng nguồn thu ngoại tệ cho ngân sách, tạo nguồn vốn ngoại tệ cho nhập khẩu, phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Xuất khẩu chè góp phần thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa nông thôn, cải thiện đời sống người nông dân, tạo công ăn việc, làm tăng thu nhập. Cây chè gắn liền với đời sống hàng chục vạn người nông dân miền núi và trung du, hàng năm xuất khẩu chè giải quyết việc làm cho hàng chục vạn lao động Xuất khẩu chè phát triển thúc đẩy sản xuất chè phát triển từ đó góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, cân bằng sinh thái. Cây chè giúp tận dụng được lượng đất trống đồi trọc ở các vùng núi và trung du, giúp chống xói mòn giảm thiên tai, điều hoà khí hậu và cân bằng môi trường sinh thái. Xuất khẩu chè góp phần vào việc mở rộng quan hệ buôn bán với các nước trên thế giới, tạo dựng mối quan hệ và xây dựng hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế. Xuất khẩu chè cũng góp phần tích cực vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, mở rộng thị trường hàng hóa tiêu thụ trong nước, tạo điều kiện cho sản xuất phát triển. Là cơ sở để tạo thêm vốn, đưa khoa học kỹ thuật công nghệ tiên tiến của nước ngoài vào sản xuất. Xuất khẩu chè nói riêng và xuất khẩu hàng hóa nói chung có nghĩa vô cùng to lớn, mang lại lợi ích mọi mặt cho quốc gia. Đẩy mạnh xuất khẩu chè là hoạt động cần thiết vì lợi ích của người nông dân trồng chè, lợi ích của các doanh nghiệp sản xuất chế biến chè và lợi ích của quốc gia. 1.2. Nội dung xuất khẩu chè 1.2.1. Sản phẩm và cơ cấu sản phẩm chè xuất khẩu Là một quốc gia có truyền thống uống chè lâu đời, Việt Nam sản xuất và tiêu thụ rất nhiều chủng loại chè, từ các loại chè truyền thống cho đến các loại chè được du nhập từ nước ngoài. Việt Nam cũng là 1 trong những nước là quê hương của cây chè (miền núi trung du Bắc Bộ) cùng với Trung Quốc, Ấn Độ... Ngoài việc là thị trường tiêu thụ chè lớn, Việt Nam còn là nước xuất khẩu chè đứng thứ 6 thế giới. Hiện nước ta có 150 đầu mối xuất khẩu chè và đã thâm nhập thị trường của khoảng 60 nước trong đó chủ yếu là Irac, Pakixtan, Apganixtan, Nga…ngay cả những nước xuất khẩu chè lớn như Trung Quốc, Ấn Độ cũng nhập khẩu chè của Việt Nam. Các mặt hang chè xuất khẩu có thể kể đến đó là: Chè đen: chiếm phần trăm lớn nhất trên thị trường buôn bán chè thế giới, theo quy trình công nghệ OTD: chè nguyên liệu tươi→ làm héo→ vò →lên men →sấy khô→ sàng phân loại. Nước chè đen có màu nâu đỏ tươi, vị dịu, hương thơm nhẹ. Sau khi sàng sẩy, phân loại (trong quá trình tinh chế) chia ra nhiều loại như: OP, P, BOP, BP, FBOP, PS, F, D chất lượng từ cao đến thấp theo kích thước của cánh chè. Chè xanh (xưa gọi là chè lục): Sản xuất nhiều ở Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Việt Nam theo quy trình: chè nguyên liệu tươi → diệt men → làm nguội → vò →sấy khô→ sàng phân loại thành phẩm. Nước xanh vàng, tươi sáng, vị chát mạnh, có hậu, hương thơm nồng mùi cốm. Diệt men bằng sao chảo gang hoặc máy diệt men có nhiệt độ 230 đến 250oC (chè sao), hấp hơi nước nóng hay hơi nước nóng (chè hấp), hay nhúng nhanh vào nước sôi (chè chần). Sấy khô bằng hơi nóng, sao chảo (sao suốt), sấy than hoa , sấy lửa củi (chè lửa), hay phơi nắng kết hợp sấy than (chè nắng) chất lượng rất khác. Trong thời kỳ chiến tranh thống nhất đất nước, với sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc chè đen và chè xanh tăng nhanh về sản lượng, chủ yếu để xuất khẩu, nhất là chè đen OTD. Thị trường trong nước có thêm các loại chè gói ướp hương (Thanh Tâm, Thanh hương, Liên Hoa, Hồng Đào, Ba Đình, Đồng Tâm…), chè ướp hoa, chè tiết kiệm (chè lá già, cẫng hương…), ngoài các chủng loại truyền thống của thời kỳ trước. Chè hương: dùng các hương liệu khô, như hoa ngâu khô, hoa cúc khô, hạt mùi, tiểu hồi, đại hồi, cam thảo, quế…pha trộn với các tỷ lệ khác nhau. Công nghệ: chuẩn bị hương liệu→ sao chè → cho hương liệu và sao → ướp hương trong thùng. Chè hoa tươi: được sản xuất nhiều ở Trung Quốc, Việt nam; hoa tươi gồm có: sen, nhài, ngọc lan,sói, ngâu, bưởi quế, ngọc lan…Mỗi nhà sản xuất có bí quyết công nghệ gia truyền riêng. Công nghệ chung như sau: chuẩn bị chè và hoa tươi→ ướp hương (trộn chè và hoa)→ thông hoa→ sàng hoa→ sấy khô→ để nguội→ để hoa → sàng hoa→ chè hoa tươi thành phẩm. Chè ô long: Trước đây được sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc (Phúc Kiến Quảng Đông) và Đài Loan; còn gọi là thanh trà. Công nghệ: chè nguyên liệu → làm héo và lên men kết hợp→ sao và vò kết hợp sấy khô→ bán thành phẩm. Nước chè màu vàng kim óng ánh, vị đậm mạnh, hương thơm đặc biệt. Các danh trà Ô long như Thiết quan âm, Thuỷ tiên, Đại hồng bào, Kỳ chủng, Sắc chủng, Bao chủng…là chè Ô long dùng nguyên liệu của từng giống chè đã chọn lọc để chế biến. Chè đen mảnh: Búp chè tươi sau khi héo được đưa vào thiết bị vò và nghiền sau đó đưa ra máy cắt → lên men → sấy, gọi là chè đen CTC, sản xuất nhiều ở Xrilanca, Ấn Độ, Châu Phi. Chè hoà tan: sản xuất tại các nước công nghệ phát triển, công nghệ: chè nguyên liệu đã chế biến → chiết suất→ cô đặc → sấy phun sương; nguyên liệu chè xanh hoặc đen vụn già, thứ phẩm. Chè hoà tan có dạng bột tơi xốp, rất mịn, gồm những hạt nhỏ, màu vàng nhạt (chè xanh), nâu nhạt (chè đen). Hàm lượng tanin, catesin, axit amin, cafeine rất cao, gấp chè nguyên liệu. Màu nước, vị chè đạt yêu cầu, nhưng hương nhạt, vì bay hết trong quá trình chiết xuất, cô đặc và sấy. Chè túi (tea bag):Tỷ lệ chè mảnh, chè vụn có nhiều trong công nghệ chè CTC và OTD; để tiết kiệm và thu hồi chè tốt, đã có công nghệ làm túi giấy đặc biệt để đựng các loại chè đó. Túi chè có sợi dây buộc nhãn hiệu của hãng sản xuất, khi pha chỉ cần nhúng túi vào cốc hoặc chén nước sôi, túi bã chè vớt lên dễ dàng, không cần ấm pha trà mà lại sạch như trà Kim Anh… Chè dược thảo: gồm chè đen trộn với một dược liệu như cỏ ngọt, vừa có vị chè lại có giá trị chữa bệnh. Đứng thứ 6 thế giới về khối lượng xuất khẩu chè với sản phẩm khá đa dạng, tuy vậy cơ cấu xuất khẩu chè của Việt Nam lại khá mất cân đối với 60% là chè đen, chè xanh chiếm 20%, chè thành phẩm chiếm 7% còn lại là các loại chè khác. Biểu đồ 01: Cơ cấu sản phẩm chè xuất khẩu Đơn vị: % (Nguồn: báo cáo hiệp hội chè Việt Nam 2008) 1.2.2. Thị trường xuất khẩu chè Nghiên cứu thị trường chè là việc làm quan trọng đầu tiên mà bất cứ doanh nghiệp nào muốn tham gia vào thị trường chè quốc tế phải thực hiện. Nghiên cứu thị trường chè giúp các doanh nghiệp nắm bắt được các yếu tố của thị trường, nắm vững đặc điểm biến động của thị trường và giá cả chè trên thế giới là nền móng vững chắc đảm bảo cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu chè hoạt động hiệu quả trên thị trường thế giới. Tại các doanh nghiệp, nghiên cứu thị trường thường được tiến hành theo hai phương pháp: Phương pháp nghiên cứu tại bàn: là phương pháp thu thập thông tin từ các nguồn tài liệu đã được xuất bản công khai như sách, báo, tạp chí, ấn phẩm… và xử lý các thông tin đó. Đây là phương pháp phổ thông nhất phù hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu mới tham gia vào thị trường thế giới. Tuy nhiên nó cũng có hạn chế là thời gian thực hiện chậm và độ tin cậy không cao. Phương pháp nghiên cứu tại hiện trường: là việc thu thập thông tin chủ yếu thông qua tiếp xúc trực tiếp với đối tượng tại hiện trường. Đây là phương pháp đem lại thông tin chính xác, thường xuyên, giúp việc xử lý dễ dàng linh hoạt. Song phương pháp này khá tốn kém và đòi hỏi người làm phải có năng lực chuyên môn. Các doanh nghiệp khi nghiên cứu thị trường chè cần nắm bắt được thị trường và khách hàng để trả lời cho các câu hỏi như: Mặt hàng chè của doanh nghiệp sẽ được bán ở đâu? Doanh nghiệp lựa chọn mặt hàng chè gì để xuất khẩu? Doanh nghiệp bán mặt hàng chè đó cho ai? Việc lựa chọn được thị trường nước ngoài khó khăn hơn nhiều lần so với việc lựa chọn thị trường trong nước vì nó gặp phải những trở ngại lớn về văn hóa, ngôn ngữ, các rào cản thương mại…Để lựa chọn được thị trường chè có hiệu quả doanh nghiệp cần chú ý những vấn đề sau: Thị trường và dung lượng thị trường: các doanh nghiệp cần phải tìm hiểu nắm bắt được các thông tin về khối lượng chè được giao dịch trên một phạm vi thị trường nhất định trong một thời gian nhất định. Biến động giá cả mặt hàng chè trên thị trường: chè là mặt hàng có giá biến động rất mạnh, nắm bắt được sự biến động đó giúp doanh nghiệp đưa ra mức giá tối ưu và chủ động trong hoạt động xuất khẩu. Số lượng chủng loại chè rất đa dạng phong phú, tuy nhiên mỗi thị trường chỉ ưa chuộng một loại chè nhất định vì vậy doanh nghiệp cần phải cần phải lựa chọn mặt hàng chè phù hợp với nhu cầu của thị trường và khả năng cung ứng của doanh nghiệp. Mặt hàng chè được lựa chọn không những phải đạt tiêu chuẩn phù hợp với thị trường thế giới mà còn phải phù hợp với khả năng của doanh nghiệp, điều đó đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự phân tích nhận xét đúng đắn, chính xác. Khi lựa chọn mặt hàng chè xuất khẩu doanh nghiệp cũng nên lưu ý những vấn đề như: Thị trường đang cần loại mặt hàng chè gì, chủng loại kích cỡ, mẫu mã ra sao… Tình hình tiêu thụ loại chè đó ra sao. Vấn đề này phụ thuộc vào tập quán, thị hiếu tiêu dùng, quy luật biến động cung cầu của mặt hàng chè đó. Mặt hàng chè đó đang ở giai đoạn nào của chu kỳ sống sản phẩm. Trong hoạt động xuất khẩu, để có thể thâm nhập vào thị trường nước ngoài một cách thuận lợi, hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro, doanh nghiệp phải thông qua một hay nhiều công ty đang hoạt động trên thị trường đó, họ có kinh nghiệm thị trường mình cần hướng tới cũng như địa vị pháp lý để đảm bảo cho hai bên hoạt động một cách thuận lợi. Nhưng khi lựa chọn đối tác cần phải chú ý tới: - Quan điểm kinh doanh của đối tác - Lĩnh vực kinh doanh của đối tác - Khả năng về tài chính. - Uy tín và mối quan hệ của đối tác kinh doanh. - Những người đại diện cho Công ty kinh doanh và phạm vi trách nhiệm của họ đối với Công ty nếu người giao dịch trực tiếp là đại diện của Công ty. Khi lựa chọn đối tác giao dịch, phương án tối ưu là trực tiếp giao dịch, ký kết hợp đồng với bạn hàng kinh doanh hạn chế những hoạt động trung gian. Nên ưu tiên những bạn hàng đã có quan hệ làm ăn quen thuộc. Trong một số trường hợp có thể sử dụng các trung gian nếu xét thấy cần thiết và có hiệu quả đó là khi chúng ta thâm nhập vào thị trường mới. 1.2.3. Giá cả chè xuất khẩu và phương thức xuất khẩu 1.2.3.1. Giá cả chè xuất khẩu Giá chè là một nhân tố nhạy cảm đối với cung cầu thị trường thế giới và chịu ảnh hưởng lớn của điều kiện khí hậu. Chất lượng chè xuất khẩu vẫn còn thấp. Chè Việt Nam xuất khẩu thường có giá thấp hơn 25-30%