Bài giảng Văn học Trung Quốc - Bài 2: Khuất nguyên và sở từ

BÀI 2 : KHUẤT NGUYÊN VÀ SỞ TỪ 1. Khuất Nguyên và thời đại thất hùng 1.1 Gia thế, bản thân. 1.2 Thời đại thất hùng. 2. Tác phẩm của Khuất Nguyên. 2.1 Thiên vấn: Hỏi trời. 2.2 Cửu ca: 11 bài, viết ở thơi kỳ bị đi đày ở Giang Nam. Được cải biên từ những ca khúc tế thần: thần mặt trời, thần sông Tương, thần núi Vu Sơn 2.3Cửu chương: 9 bài , trình bày những tâm tư, cảm xúc: Quất tụng, Ai Sính2.4 Li tao 2.4.1Tên tác phẩm - Tư Mã Thiên giải thích: Li tao là li ưu. - Ban Cố: Li là gặp phải, tao là lo âu. 2.4.2 Thời kỳ viết Li tao: Bị đi đày lần thứ 2 ở Giang Nam. 2.4.3 Cảm hứng chủ đạo: Nhà thơ trình bày lý tưởng mà mình theo đuổi, bày tỏ niềm bi phẫn trước hiện thực đen tối, nêu cao lòng yêu nước thương dân nồng nàn của mình và nguyện chết trong chứ không sống đục. 2.4.4 Ý nghĩa nội dung - Phần 1: Thiên về tả thực. Nhà thơ trình bày gia thế, bản thân, nguyện vọng cuộc đời. Những hoài bão và những thất bại trên trường chính trị, những nỗi buồn khi thần tượng đổ vỡThế nhưng tác giả vẫn kiên trì lý tưởng, quyết không bỏ trong theo đục. Li tao (trích)- Phần 1Bá Dung nhớ cha ta thuở nọ, Vốn dòng vua về họ Cao DươngTrong ta đã mười phần lộng lẫy, Chải chuốt càng thêm nảy xinh tươiNgày tháng vút đi không trở lại Vừa xuân qua đã lại thu sang! Đoái trông cỏ áy cây vàng Sợ con người đẹp muộn màng, lỡ duyên!Ngựa hay cưỡi lấy đi nhanh Lại đây ta chỉ cho mình đường quangHám vui bọn chúng không biết sợ Đường tối tăm hiểm trở xiết baoTình ta mình chẳng xét cùng Nghe lời ton hót đem lòng giận ta - Biệt li ta chẳng quản nài Xót mình lòng dạ đổi dời bao phen Chín vườn lan lại nghìn sào huệ Một mình ta chăm chỉ hôm mai - Chúng chen chúc trên đường vụ lợi Tấm lòng tham, tham mãi tham hoài Đem dạ mình đọ bụng người Sinh tình ghen ghét, đặt lời dèm pha! - Mồi phú quý cố mà theo đuổi Phải lòng ta có vội thế đâu! Cái già sồng sộc theo nhau E không để được về sau tiếng lành Ăn hoa rụng bên nhành thu cúc Uống sương sa dưới gốc mộc lan Tình yêu khôn đẹp muôn vàn Khát hoài!Đói mãi! Phàn nàn mà chi Rút rễ cây ta xe sợi chỉ, Xâu cánh hoa thiên lý xinh xinh. Cánh lan cánh huệ trắng tinh, Dây ngần bền dẻo tết manh áo ngoài Áo như thế thói đời chẳng mặc Ta cứ theo phép tắc người xưa Dẫu rằng đời có chẳng ưa Thì xin theo lối cũng như Bành Hàm. - Làm xinh ta khéo vô duyên! Sớm vừa can gián, chiều liền sa cơ Sa cơ mặc, nhởn nhơ vẫn thế! Vẫn đeo lan dắt huệ như xưa! Lòng ta đã thích, đã ưa Dẫu rằng chín chết có chừa được đâu! - Chúng ghen ta có mày ngài Phao cho ta tiếng con người lẳng lơ! - Thà cho sống đọa thác đầy Lòng ta không nỡ để lây thói thường! Loài chim cắt ngang tàng bay bổng Vốn xưa nay là giống không đàn. - Thánh hiền xưa cũng như ta Thẳng ngay mà chết ấy là chết trong. - Tiến ra chẳng hợp với đời, Lui về sửa lại mặc ngoài cho xinh - Đời ai cũng riêng ham từng món, Như ta đây chỉ muốn làm xinh Phân thây xé xác cũng đành Lòng này hồ dễ dỗ dành được sao! - Phần 2: Thiên về hư ảo, đậm màu sắc lãng mạn Không tìm được câu trả lời trong thực tế ông tìm kiếm trong thế giới hoang đường. Đến đền vua Thuấn tìm một lời khuyên, giải pháp; viễn du lên trời để tìm người tri kỉ, hiểu mình nhưng thất bại. Cuối cùng dùng lời của hai thầy bói để diễn đạt cuộc đấu tranh trong tâm hồn: đi hay ở lại nước Sở 2.4.5 Đặc sắc nghệ thuật - Phá vỡ hạn chế của thể thơ 4 chữ trong Kinh Thi, đem đến cho thơ ca khả năng biểu hiện rộng lớn - Bút pháp thay đổi sinh động : có lúc thuật tả, có lúc bày tỏ tình cảm u hoài, buồn đau - Biện pháp nghệ thuật phú, tỉ, hứng cũng được vận dụng rất thành công, đặc biệt là các hình ảnh so sánh vô cùng phong phú, sáng tạo, bao hàm những ý nghĩa sâu xa3. Ảnh hưởng của Khuất Nguyên - Ở Trung Quốc: + Trong đời sống văn hóa. + Trong văn chương: Tác phẩm của Khuất Nguyên đặt nền móng cho dòng văn học lãng mạn Trung Quốc. Người chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Khuất Nguyên là Lý Bạch. “Khuất Bình từ phú huyền nhật nguyệt. Sở vương đài tạ không sơn khâu.” - Ở Việt Nam: cảm phục nhân cách và tài năng của Khuất Nguyên. Nguyễn Du có nhiều tâm sự, chia sẻ với Khuất Nguyên. -Trực giao hiến lệnh hành thiên hạ. Hà hữu Li tao kế Quốc phong -Khuất Nguyên tâm Tương giang thủy Thiên thu vạn thu thanh kiến đề.