Bài giảng Vai trò và ý nghĩa của các nguyên tố đa - Trung - vi lượng

VAI TRÒ VÀ Ý NGHĨA CỦA CÁC NGUYÊN TỐ ĐA - TRUNG - VI LƯỢNG Vai trò của nguyên tố đa lượng Vai trò của nguyên tố trung lượng Vai trò của nguyên tố vi lượng VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ ĐA LƯỢNG Vai trò của đạm (N) Vai trò của lân ( P2O5) Vai trò của kali ( K2O ) VAI TRÒ CỦA ĐẠM (N) Là một trong những chất hình thành tế bào, tham gia vào thành phần axid nuclêic, axit amin vì thế là bộ phận cần thiết của protêin, tham gia tổng hợp các chất sinh trưởng, nhiều vitamin và enzim, diệp lục… Bón đạm thúc đẩy quá trình tăng trưởng của cây làm cho cây ra nhiều nhánh, phân cành, ra lá nhiều. Lá cây có kích thước to, màu xanh. Lá quang hợp mạnh do đó làm tăng năng suất cây. VAI TRÒ CỦA ĐẠM (N) Thiếu đạm cây sinh trưởng còi cọc, đẻ nhánh kém, ít phát triển mầm non, quang hợp kém từ đó ra hoa kết quả muộn, ít hoa ít quả, khả năng tích lũy đạm – bột – đường kém dẫn tới năng suất giảm. Thực vật bậc cao không sử dụng được đạm từ khí quyển, cây chỉ hấp thu đạm dưới dạng anion NO3-, NO2- và cation NH4+ cũng như dưới dạng axit amin và của các hợp chất hữu cơ khác. Một số loài xạ khuẩn, tảo lam, vi khuẩn sống tự do, cũng như một số nấm có thể cố định đạm trong không khí. VAI TRÒ CỦA LÂN (P2O5) Lân có trong thành phần của protit, cấu tạo nên nhân tế bào vì thế không thể thiếu cho sự sống của cây, cần thiết cho sự hình thành nên các bộ phận của mầm non, đẻ nhánh, ra hoa đậu quả và phát triển bộ rễ, ảnh hưởng đến sự vận chuyển đường – bột tích lũy về hạt và các bộ phận thu hoạch Lân ảnh hưởng đến tính lưu động của chất nguyên sinh làm cho cây chống được lạnh, chống được nóng. Lân còn có tác dụng đệm, làm cho cây chịu được đất chua, kiềm. Cây không chỉ hấp thụ ở dạng vô cơ, mà cả ở dạng hữu cơ, một số cây họ đậu có khả năng hấp thụ photphat vô cơ khó tan và kéo chúng vào chu trình chung của photpho VAI TRÒ CỦA KALI Kali có vai trò chủ yếu trong việc chuyển hóa năng lượng trong quá trình đồng hóa các chất dinh dưỡng của cây, làm tăng khả năng chống chịu của cây đối với các tác động không lợi từ môi trường bên ngoài và chống chịu đối với một số loại bệnh. Kali còn làm cho cây cứng chắc, ít đổ ngã, tăng khả năng chịu úng, hạn và chịu rét, làm tăng chất lượng nông sản và góp phần làm tăng năng suất cây trồng. Kali làm tăng hàm lượng đường trong quả, làm cho màu sắc quả đẹp tươi, làm cho hương vị quả thơm và làm tăng khả năng bảo quản của quả. Kali làm tăng chất bột trong củ khoai và tăng hàm lượng đường trong mía. Trên phương diện khối lượng, cây trồng cần nhiều K hơn N. Nhưng vì trong đất có tương đối nhiều K hơn N và P, cho nên người ta ít chú ý đến việc bón Kali cho cây. VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ TRUNG LƯỢNG Vai trò của Magiê (Mg) Vai trò của lưu huỳnh (S) Vai trò của canxi (Ca) VAI TRÒ CỦA MAGIÊ (Mg) Tham gia vào thành phần phân tử diệp lục, tham gia vào hoạt động enzim của chu trình axit citric, thúc đẩy sự hoạt động của enzim kinaza, thúc đẩy quá trình chuyển hóa và hấp thu đường của cây. Trong đất thường có một lượng lớn magiê nên không cần bón magiê vào trong đất. Magiê có tính linh động cao trong cây và được dùng lại trung bình. VAI TRÒ CỦA LƯU HUỲNH (S) S có vai trò quan trọng đối với cây. Là thành phần của axit amin, giúp cho quá trình trao đổi chất trong cây, làm cho cấu trúc các protein vững chắc giúp cây tổng hợp, tích luỹ chất dầu. Lưu huỳnh có tác dụng nhiều đối với cây họ đậu, cây hoa màu (cải dầu). Lưu huỳnh thấy trong cây dưới dạng anion SO42-. Lưu huỳnh được cây hấp thụ từ dạng sunfat, sunfic và sunfua có thể được đồng hóa một lượng không đáng kể khi pha loãng nhiều. Ở nồng độ cao, dạng khử của lưu huỳnh độc đối với cây (khi hàm lượng cao hơn 0,0006%). VAI TRÒ CỦA LƯU HUỲNH (S) Sự khử và oxy hóa lưu huỳnh liên quan với sự có mặt của nitrat và hoạt động quang hợp, khi thừa nitrat sự khử lưu huỳnh bị kiềm hãm, khi chiếu sáng tốt và thiếu CO2 trong không khí quá trình này tăng lên. Thiếu S lá cây chuyển sang màu vàng úa, gân lá biến sang màu vàng, các chồi cây sinh trưởng kém. VAI TRÒ CỦA CANXI (Ca) Trong cây, Canxi là thành phần của tế bào, tham gia vào việc hình thành màng tế bào và bộ máy chứa diệp lục. Trong tế bào canxi ở dưới dạng pectat – canxi. Canxi đảm bảo cho quá trình phân chia tế bào được diễn ra bình thường. Canxi tích lại ở các bộ phận già cỗi chết của cây, canxi ngăn cản chúng mục nát. Nhu cầu canxi của cây được thỏa mãn khi bón vôi vào đất, nó tồn tại trong cây dưới dạng ion. Trên đất nhiễm mặn, canxi thay thế natri làm giảm độ mặn, cải thiện lý tính và tăng độ tơi xốp cho đất. VAI TRÒ CỦA CANXI (Ca) Trên đất nhiễm phèn, canxi giúp hạ phèn và giải phóng nhiều chất trung và vi lượng. Canxi đảm bảo sự bền vững của cấu trúc nhiễm sắc thể, Canxi tăng độ cứng cho màng tế bào, làm cứng cây nên hạn chế đổ ngã và sự xâm nhập của sâu bệnh. Canxi hoạt hoá các loại enzim, làm trung hòa axit hữu cơ trong cây, cho nên có tác dụng giải độc cho cây. VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ VI LƯỢNG Vai trò của nguyên tố Bo (B) Vai trò của nguyên tố Đồng (Cu) Vai trò của nguyên tố Kẽm (Zn) Vai trò của nguyên tố Mangan (Mn) Vai trò của nguyên tố Molipđen (Mo) VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ BO (B) Bo bảo đảm cho hoạt động bình thường của mô phân sinh ngọn cây. Bo xúc tiến các quá trình tổng hợp các protit, lignin. Bo xúc tiến việc chuyển hóa các hydratcacbon, thúc đẩy quá trình phân chia tế bào. Bo đẩy mạnh việc hút canxi của cây, tăng cường hút Ca cho cây và đảm bảo tỷ lệ K : Ca trong cây. Ảnh hưởng đến sự di chuyển của các chất tạo hình, cần thiết đối với sự cung cấp oxi của rễ, xúc tiến hút một số khoáng chất trong đất của cây, liên quan chặt chẽ với dinh dưỡng khoáng thực vật. Bón Bo vào thời kỳ cây sắp ra hoa làm tăng tỷ lệ đậu hoa, quả. VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ ĐỒNG (Cu) Nguyên tố Cu tham gia vào thành phần cấu tạo của enzim thúc đẩy chức năng hô hấp, chuyển hoá của cây. Đồng thúc đẩy quá trình hình thành Vitamin A trong cây, loại Vitamin rất cần thiết cho sự phát triển bình thường của hạt. Các loại cây ngũ cốc nếu thiếu đồng thì hạt khó hình thành, tỷ lệ hạt lép rất cao. Tham gia vào phản ứng quang hợp và các quá trình sinh tổng hợp khác, ảnh hưởng quan trọng đến sự hút và làm tăng hiệu lực của Kẽm, Mangan, Bo. Đồng được bón dưới dạng sunfat đồng, quặng pyrít nung. Đồng ở nồng độ cao hơn 0,4mg/lít (0,00004%) gây độc với thực vật bậc cao, đối với tảo nồng độ gây độc còn thấp hơn. VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ KẼM (Zn) Kẽm thúc đẩy quá trình hình thành các hoocmôn trong cây Zn làm tăng tính chịu nóng, chịu hạn của cây, làm tăng đặc tính chống chịu bệnh của cây. Kẽm làm tăng khả năng tổng hợp protit, các axit nuclêic, Zn thúc đẩy việc sử dụng và chuyển hóa đạm trong cây. Cây bị thiếu kẽm làm năng suất giảm 50%, mặc dù cây không có biểu hiện ra triệu chứng bên ngoài. VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ MANGAN (Mn) Tham gia vào sinh tổng hợp diệp lục và đồng hóa đạm, giữ vai trò quan trọng nhất trong sự điều chỉnh quá trình oxy hóa và khử sắt. Mangan thúc đẩy cây nẩy mầm sớm, làm cho rễ to khỏe, cây ra hoa kết quả nhiều, lúa trổ bông đều. Bón Mn tốt nhất vào giai đoạn cây đang ra hoa. Mangan có tác dụng làm tăng hiệu lực phân lân, kích thích cây hút nhiều lân. Mn thúc đẩy quá trình hô hấp trong cây, xúc tiến quá trình oxi hoá các hydratcacbon tạo thành CO2 và H2O. Mn làm tăng hoạt tính của men trong quá trình tổng hợp chất diệp lục. Mangan chứa và xâm nhập trong cây dưới dạng oxyt mangan hóa trị hai, với mức oxi hóa khác cây trồng không sử dụng được. VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TỐ Mo Molipđen có vai trò tích cực trong việc làm tăng khả năng quang hợp của cây. Mo rất cần cho quá trình tổng hợp vitamin C trong cây. Mo giúp cho cây hấp thu được nhiều N và giúp cho quá trình cố định N. Mo rất cần cho vi sinh vật cố định đạm cộng sinh ở rễ cây và giúp cho sự phát triển nhiều nốt sần ở rễ cây họ đậu. Đem bón dưới dạng muối của acid molipdic như Molipđat Natri, Molipđat Amon và chất thải có chứa Mo. Trong đất chua cây không sử dụng được Molipden, ta khắc phục bằng cách bón thêm vôi cho đất. Mo làm tăng hiệu quả sử dụng lân của cây và phát huy tác dụng tích cực của các loại phân lân.