Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 6: Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ và xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân

Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát CHƯƠNG VI TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ VÀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước III. Kết luận NÔI DUNG CHƯƠNG VI Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ 1. Quan niệm về dân chủ. 2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống. 3. Thực hành dân chủ . Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ 1. Quan niệm về dân chủ. Quan điểm về dân chủ đã quán xuyến toàn bộ tư duy và hoạt động thực tiễn Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ” (6;515). Địa vị của dân: Là chủ Dân là chủ và dân làm chủ. “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân,trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân” (8;276) Địa vị người chủ trong xã hội mới thuộc về dân đối lập với quan điểm quân chủ của xã hội cũ Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Dân làm chủ Làm chủ phản ánh năng lực thực thi dân chủ của dân, Thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi công dân. Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ 1. Quan niệm về dân chủ. 2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát a) Dân chủ thể hiện ở quyền con người + Hồ Chí Minh là một trong số ít người tiếp cận sớm nhất và đầy đủ nhất về quyền con người Trong bản dịch Quốc tế ca 1925 Người viết: “Việc ta ta phải gắng lo Chẳng nhờ trời phật chẳng nhờ thần linh Công nông mình cứu lấy mình Sửa sang thế đạo kinh dinh nhân quyền Muốn cho đánh đổ cương quyền Tự do bình đẳng vẹn tuyền cả hai Hồ Chí Minh không chỉ nói tới nhân quyền (quyền con người) mà còn phát triển thành quyền làm người ” Hồ Chí Minh tiếp cận quyền con người từ cội nguồn văn hóa Việt Nam và phương Đông Nhiều người nghĩ rằng nhân quyền là dân chủ, là chính trị, là pháp luật Nhưng thiếu văn hóa thì không còn nhân quyền. Thiếu cả cơ sở tâm hồn dân tộc thì nhân quyền cũng khó ứng dụng thành công Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát + Nội dung quyền con người  Quyền làm người, nhân quyền hòa quyện và trước hết phải thể hiện trong dân chủ, và quyền công dân. Quyền con người chỉ thể hiện trong một chỉnh thể của xã hội với những hoạt động quy mô, tổng hợp, toàn diện. Quyền con người phải được bảo đảm bằng pháp luật. Người đầy tớ phục vụ nhân quyền phải văn minh. Làm sao cho nhân dân biết hưởng quyền dân chủ, biết dùng quyền dân chủ của mình, dám nói, dám làm. Chúng ta phải ra sức thực hiện những cải cách xã hội để nâng cao đời sống nhân dân, thực hỉện dân chủ thực sự. Nghĩ cho cùng, vấn đề tư pháp cũng như mọi vấn đề khác, trong lúc này là vấn đề ở đời và làm người. Đảng là đạo đức là văn minh, nhà nước cũng phải văn minh Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát b) Dân chủ thể hiện ở việc xây dựng chính quyền “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân.” (5;698) (Dân vận 1949) Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát + Quyền lực tối cao trong cấu tạo quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân Dân là chủ thể gốc của quyền lực, nhà nước là chủ thể đại diện cho dân Nhà nước là một vật thể mà dân là chủ sở hữu nó, nhà nước là chủ thể ủy quyền, thực hiện sự ủy quyền của dân. Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Làm chủ trong chính trị là người dân thực hiện quyền và sự ủy quyền của mình vào thể chế chính trị và thể chế nhà nước. Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cử ra. Đoàn thể (Đảng) từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. c) Mọi quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân. Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Các tổ chức đảng, nhà nước, đoàn thể phải phục vụ nhân dân. “Nhiệm vụ của chính quyền dân chủ là phục vụ nhân dân”(10;606) Một là, nhân dân đang đói – Diệt giặc đói Vấn đề thứ hai, nạn dốt – Diệt giặc dốt Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Xây dựng đời sống mới. Bá ngay ba thø thuÕ ThuÕ th©n, thuÕ chî, thuÕ ®ß Tín ngưỡng tự do và Lương Giáo đoàn kết. 6 nhiệm vụ cấp bách của Chính phủ Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Các tổ chức đảng, nhà nước, đoàn thể phải phục vụ nhân dân. “Nhiệm vụ của chính quyền dân chủ là phục vụ nhân dân”(10;606) “Phải giữ gìn đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”. “Đoàn thể là tổ chức của dân, phấn đấu cho dân, bênh vực quyền lợi cho dân”(6;66) Nhân dân phải làm tròn nghĩa vụ công dân. Nước ta là nước dân chủ, nghĩa là nước nhà do nhân dân làm chủ. Nhân dân có quyền lợi làm chủ, thì phải có nghĩa vụ làm tròn bộn phận công dân, giữ đúng đạo đức công dân(7;452)‎ Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ 1. Quan niệm về dân chủ. 2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống. 3. Thực hành dân chủ . Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát a) Hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi 3. Thực hành dân chủ . + Quyền dân chủ phải được thực thi theo địa vị xã hội của từng giai cấp tầng lớp xã hội - “Công nhân có quyền thực sự trong xí nghiệp” “quản lý tốt kinh tế, quản lý tốt xí nghiệp” - “Bao giờ ở nông thôn nông dân thật sự nắm chính quyền, nông dân được giải phóng thì mới là dân chủ thực sự” “Chính phủ và nông dân phải ký hợp đồng, phải bảo đảm hợp đồng như thế mới công bằng” - Với trí thức Người nhấn mạnh “tự do tư tưởng” Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát a) Hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi 3. Thực hành dân chủ . + Quyền dân chủ phải được thực thi theo địa vị xã hội của từng giai cấp tầng lớp xã hội + Quyền dân chủ được thực hiện, khi quyền lực nhà nước được bảo đảm, Người nhấn mạnh 3 yếu tố - Phải có Hiến pháp “thích hợp với sự phát triển của chế độ” - Phải có luật pháp “thực sự dân chủ vì nó bảo vệ quyền tự do dân chủ rộng rãi của nhân dân lao động” - Phải có một bộ máy chính quyền có đủ năng lực, phẩm chất, tinh giản, nhanh nhạy Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát a) Hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi 3. Thực hành dân chủ . + Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cử ra. - ““Nhân dân có quyền đôn đốc và phê bình chính phủ”(7;368) “Từ Chủ tịch nước đến giao thông viên cũng vậy, nếu không làm được việc cho dân, thì dân không cần đến nữa”(6;365) - “Đảng cũng ở trong xã hội”(8;279) b) Xây dựng hệ thống chính trị - xã hội vững mạnh + Đoàn thể (Đảng) từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát a) Hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi 3. Thực hành dân chủ . + Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cử ra. - “là tổ chức của dân” b) Xây dựng hệ thống chính trị - xã hội vững mạnh + Đoàn thể (Đảng) từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. + Các tổ chức quần chúng “là tổ chức của dân, phấn đấu cho dân, bênh vực quyền lợi của dân, liên lạc mật thiết giữa dân với Chính phủ” - “bênh vực quyền lợi của dân” Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 1. Sự lựa chọn của Hồ Chí Minh về mô hình xây dựng nhà nước 2. Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của dân 3. Sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước 4 – Tư tưởng về một nhà nước pháp quyền 5 – Tư tưởng về xây dựng nhà nước trong sạch vững mạnh Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 1. Sự lựa chọn của Hồ Chí Minh về mô hình xây dựng nhà nước Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát “Nhà nước thân dân” “Nước lấy dân làm gốc” “Cách mệnh rồi thì quyền trao cho dân chúng số nhiều, chớ để trong tay một số ít người như thế mới khỏi hy sinh nhiều lần, dân chúng mới được hạnh phúc ” “Dựng ra chính phủ công nông binh” Liên Xô(1923 - 1924) “ dân chủ cộng hoà ” “Việt Nam dân chủ cộng hoà ” Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 1. Sự lựa chọn của Hồ Chí Minh về mô hình xây dựng nhà nước 2. Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của dân Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát a. Nhà nước của dân. - Đồng nghĩa với của dân tộc - “Những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra nhân dân phúc quyết ” Điều 32. - Nhân dân có quyền lợi làm chủ thì phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân” (T7;tr148) Quốc hội biểu quyết thông qua “Luật cải cách ruộng đất”. 1953 Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát b. Nhà nước do dân. - Do dân “cử ra” và có thể bãi miễn - Do dân ủng hộ giúp đỡ nhân tài vật lực để nhà nước thực thi nhiệm vụ Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát c. Nhà nước vì dân. - Mục tiêu hoạt động của Nhà nước là đem lại lợi ích cho dân - Cán bộ công chức nhà nước phải là “công bộc”, là “đày tớ” của dân Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 1. Sự lựa chọn của Hồ Chí Minh về mô hình xây dựng nhà nước 2. Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của dân 3. Sự thống nhất giữa bàn chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 1. Sự lựa chọn của Hồ Chí Minh về mô hình xây dựng nhà nước 2. Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của dân 3. Sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước 4 – Tư tưởng về một nhà nước pháp quyền Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Tổng tuyển cử 6/1/1946 Quản lý xã hội bằng pháp luật là dân chủ, tiến bộ và có tính chất phổ biến đối với các xã hội hiện đại. Tư tưởng về một nhà nước pháp quyền Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Tư tưởng về một nhà nước pháp quyền Nhà nước muốn có hiệu lực phải hợp Hiến, hợp pháp Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật. Luật pháp là tối thượng. Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức nhà nước vừa có đức vừa có tài Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Bác Hồ báo cáo tại kỳ họp thứ nhất khóa I, 2-3-1946 Bác Hồ báo cáo tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa I, 20-9-1955 Bác Hồ ký sắc lệnh công bố Hiến pháp mới, 31-12-1959 Chủ tịch Hồ Chí Minh tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa III, 20-5-1968 Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc xây dựng Quốc hội và Hiến pháp “Bảy xin hiến pháp ban hành, Trăm điều phải có thần linh pháp quyền” Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát “Bảy xin hiến pháp ban hành, Trăm điều phải có thần linh pháp quyền” - Đưa pháp luật vào cuộc sống* Tuyên truyền pháp luật* Nâng cao dân trí “Cần phải nêu cao cái gương Phụng công, thủ pháp, chí công vô tư” “thiết diện vô tư” - Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức nhà nước vừa có đức vừa có tài Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 1. Sự lựa chọn của Hồ Chí Minh về mô hình xây dựng nhà nước 2. Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của dân 3. Sự thống nhất giữa bàn chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước 4 – Tư tưởng về một nhà nước pháp quyền 5 – Tư tưởng về xây dựng nhà nước trong sạch vững mạnh Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát Tư tưởng về xây dựng nhà nước trong sạch vững mạnh “KÕt hîp ®øc trÞ víi ph¸p trÞ lµ nÐt ®Æc s¾c nhÊt trong t­ t­ëng nhµ n­íc cña Hå ChÝ Minh ” Hanoi - 2010 Người trình bày: Lê Văn Bát KẾT LUẬN Vận dụng TT này của Hồ Chí Minh, chúng ta cần lưu ý: Xây dựng nhà nước bảo đảm quyề làm chủ thật sự của nhân dân. Kiện toàn bộ máy hàmh chính nhà nước. Tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước