Bài giảng Tin học cơ bản - Võ Minh Đức - Modul 1: Hiểu biết về CNTT cơ bản

phút4. Các vấn đề an toàn thông tin cơ bản khi làm việc với máy tínhKiểm soát truy nhập, bảo đảm an toàn cho dữ liệuTên đăng nhập (user name) cho phép định rõ vị trí và vai trò của người dùng trong máy tính hoặc mạng máy tính.Mật khẩu (password) đảm bảo không ai có thể truy cập vào mạng và mạo nhận bạnMật khẩu an toànTường lửa (Firewall)2. Phần mềm độc hại (malware từ viết tắt của malicious software) và virus máy tínhSV đọc tài liệuBảo mật thông tinBảo mật thông tin: Là thuật ngữ chỉ tất cả các hình thức an toàn máy tính như:Chống virusChống tin tặc truy nhập trái phépCần phải biết Điều khiển máy đúng cách để tránh rủi ro mất mát dữ liệu do thao tác không đúng gây raLập cho mình các qui tắc bảo mậtTắt máy đúng cáchNếu tắt không đúng cách sẽ gây ra mất dữ liệu do HĐH chưa kịp sao lưu.Tắt bằng lệnh Start -> Shutdown, tránh tắt bằng nhấn nút công tắc nguồnĐể tránh rủi ro mất dữ liệu do điện cần: Dùng UPS: mất điện đột ngột có thể làm hỏng hệ thống tệp. Dùng Ổn áp: điện áp lên xuống đột ngột làm hỏng phần cứng, hỏng dữ liệuCác vấn đề an toàn thông tin cơ bản khi làm việc với máy tínhKiểm soát truy cập, bảo đảm an toàn dữ liệu nhập,Để tránh không cho người khác truy nhập máy trái phép cần phải thiết lập sao cho:Đăng nhập vào máy bằng tên đăng nhập và mật khẩuTên đăng nhập và mật khẩu do bạn tự tạo ra hoặc do người quản trị mạng cấp.Tránh không cho người khác truy nhập máy trái phépBảo vệ mật khẩu: Không quá đơn giản (ít nhất 8 ký tự)Không dễ đoán (trùng tên, ngày sinh người thân)Không cho ngươì khác biếtKhông ghi ra giấyKhi máy tính bị hỏngKhi máy tính hỏng, không tự mở máy sửa chữa có thể nguy hiểm và mất dữ liệu, báo cho kĩ thuật viênVấn đề an toàn thông tin: báo cho người có trách nhiệm, không chậm trễHuỷ dữ liệuHuỷ thông tin để bảo mật: Dùng máy huỷ giấy, với đĩa mềm, đĩa cứng, băng từ : xoá mới chỉ là đánh dấu xoá, các chuyên gia phần mềm chuyên dụng có thể khôi phục lại, phải viết đè lên, tốt nhất là huỷ vật lí. Ý thức rằng phần mềm có nhiều lỗ hổng tin tặc có thể chui vào (Windows !)Đề phòng trước khả năng mất cắp máy tính xách tay, điện thoại di động (mật khẩu khi mở máy)Kiểm soát khách từ bên ngoàiSao lưu dự phòngDữ liệu đắt hơn thiết bị nhiều lần ! Nếu đĩa cứng bị hỏng sẽ mất dữ liệu. => Cần sao lưu dữ liệuTrong tổ chức lớn sự sao lưu nhờ các thiết bị chuyên dụngTrong các tổ chức nhỏ, người dùng tự sao lưu và cất trên đĩa CDSao lưu dự phòngThiết lập lịch sao lưu thường kì: hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng ..Giờ sao lưu nên vào ban đêm: các tệp đang làm việc sẽ không sao lưu đượcTổ chức thư mục riêng chứa dữ liệu cần sao lưuSao lưu toàn phần hay chỉ phần mới thêm, mới thay đổiLưu trữ dữ liệu sao lưu ở chỗ khácVi rus máy tính Vi rus máy tính là gì?là một chương trình thâm nhập bất hợp pháp vào máy tính của bạn. đặc điểm: khả năng tự sao chép bản thân nó và tự ẩn nấp trên đĩalây lan đến các máy tính khác qua sao chép bằng đĩa mềm, qua mạng máy tính, kết nối Internet, gửi và nhận thư điện tửPhòng chống virus máy tính Dùng phần mềm phòng chống vi rus: Chức năng phát hiện và tiêu diệt vi rútCó thể cho chạy khi phát hiện máy bị nhiễm.Có thể định giờ tự động chạy Có thể thường trực kiểm tra khi sao chép các tệp vào máy tính, báo động ngayBKAV, NORTON ANTIVIRUS Hạn chế của phần mềm chống vi rusChỉ phát hiện và diệt được những vi rút mà người viết phần mềm đã biết Luôn có vi rus mới -> phải cập nhật thường xuyên.Phòng chống virus máy tính Phòng ngừa virusCảnh giác khi sao chépCảnh giác khi mở email, nhất là mở các tệp đính kèmCảnh giác khi downloadKhông vi phạm luật bản quyền: Những phần mềm trò chơi bẻ khoá vi phạm bản quyền thường chứa những hiểm hoạ không lường trước Nên sử dụng các bản sửa lỗi của MicroSoftSử dụng phần mềm quét virus để quét tất cả các tệp tin vào ra khỏi máy tínhHiện tượng máy bị virusChạy chậmPhát sinh các tệp tin, thư mục lạMột số thao tác không làm đượcDữ liệu bị hỏng, không đọc, ghi được ..Khi máy bị virusTắt máyKhởi động bằng đĩa sạchChạy chương trình quét virusLưu ý: không phải lúc nào cũng diệt được. Nên dùng nhiều phần mềm để kiểm tra và quét virusÔn tập (1)Con số 300GB; 650MB; 1,6GHz để chỉ thông tin gì trong PC?Dung lượng CD, đĩa cứng hay tốc độ CPU300GB650MB1,6GHzNêu tên các thiết bị sauBảng mạch chủLCD monitorCRT monitorCasePDACPUNêu tên các thiết bị sau RamĐĩa CDỔ Đĩa cứng USBBộ nhớ trongBộ nhớ ngoàiChúng thuộc loại bộ nhớ nào (Trong hay ngoài)Ôn tập (2)Các máy tính sau đây máy nào không phải máy vi tính: GUI là gì ? (Graphic User Interface)Là giao diện đồ họa với NSDTrong môi trường này người ta có thể dùng chuột để nhập dữ liệu và thực hiện các thao tác dễ dàng hơnMainframeMinicomputerPersonal Computer – PCLaptop, desktop, NotebookLà máy vi tínhKhông Là máy vi tínhÔn tập (3)Xếp theo thứ tự tốc độ truy xuất giảm dần: RAM, Đĩa cứng, USB, CD, DVD, băng từ.RAMĐĩa cứngDVDCDUSBBăng từÔn tập Khác nhau cơ bản ROM, RAMROM bộ nhớ chỉ đọc, không mất dữ liệu khi tắt máy.RAM bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên, khi mất điện các thông tin trong RAM bị mất.Mục đích của việc định dạng đĩa (FORMAT) mềm?HĐH đọc và ghi đĩa, chấp nhận dữ liệu.Khi định dạng đĩa mọi thông tin trên đĩa sẽ bị mấtHãy cho biết tên các thiết bị sau : LCD MonitorCRT MonitorModemKeyboardMouseProjectorThuộc nhóm thiết bị nào : Nhập , xuất TB XuấtTB nhậpTB nhập - xuấtKhi máy hoạt động. CPU ảnh hưởng đến gì? RAM ảnh hưởng đến gì? Đĩa cứng ảnh hưởng gì ?Ôn tập Tốc độ truy nhập tệp tin trên đĩa Tốc độ làm việc của máyMáy chủ - ServerMáy vi tính nào đắt nhấtCâu hỏi ôn tậpHãy nêu kiến trúc chung của một máy tính.Nhiệm vụ và chức năng CPU?ROM và RAM thuộc nhóm bộ nhớ nào?Khác nhau cơ bản của ROM, RAM, Đĩa cứngMáy của bạn có tổng dung lượng RAM là bao nhiêu? Dung lượng đĩa cứng ?Kể tên một vài thiết bị máy tính mà trong bài học này chưa nhắc đếnThế nào là thiết bị ra, thế nào là thiết bị vào? Có thiết bị nào có chức năng của cả thiết bị ra và cả thiết bị vào hay không.?8. Kể một số thiết bị vào và ra. Các phiên bản phần mềmLý do phần mềm luôn nâng cấpNhà sản xuất muốn hoàn thiện sản phẩmNhu cầu người dùng ngày càng nâng caoMuốn biết mình đang sử dụng phiên bản gì vào: Help chọn AboutVí dụ về phiên bản phần mềm:Window 9x, 2000, XP,Red Hat Linux 6.0, 7.0Internet Explore 4.0, 5.0, 6.0..Phần mềm hệ thống Gồm 2 loại:Hệ điều hành (Operating System):Các phần mềm cài đặt thiết bị phần cứng=> Các phần mềm hệ thống tạo ra môi trường làm việc của máy hiệu quảGiao diện người sử dụngNgười dùng ra lệnh cho máy tínhXưa: Dòng lệnh. Không thân thiện Khó nhớ, dành cho nhà chuyên nghiệpNay: GUI, giao diện đồ hoạ, biểu tương gợi nhớ, kéo thả.. Thân thiện người dùngGiao diện đồ hoạ (GUI)GUI: là một phần của HĐH cho phép: Hiển thị cửa sổ Các chức năng kéo thả thực đơn Người dùng điều khiển máy tính bằng chuộtCác HĐH sử dụng giao diện đồ hoạ: Windows, Linux, OS/2 Các HĐH sử dụng giao diện dòng lệnh: MS-DOS, UnixƯu điểm của Giao diện đồ hoạ (GUI)Giảm thời gian thao tác với máyNgười dùng sử dụng chương trình theo các qui tắc giao diện nhất quánPhát triển hệ thốngQuá trình phát triển hệ thống phần mềm máy tính:Phân tíchThiết kếLập trìnhKiểm tra thử Kể tên các HĐH mà bạn biết?Khác nhau cơ bản giữa MS DOS, WINDOWSKhác nhau cơ bản của WINDOWS, UNIXKể tên một vài chương trình ứng dụng mà bạn biếtKhác biệt cơ bản nhất giữa HĐH và phần mềm ứng dụng => Phần mềm ứng dụng cần phần mềm HĐH để chạyÔn tập bài 3GUI do ai đề xuấtApple đề xuất không phải do MicrosoftƯu điểm của GUI:Ôn tập bài 3Máy tính trong cuộc sống hàng ngàyTài liệu từ trang 56 đến 63Máy tính trong gia đìnhGiải trí: nghe nhạc, xem phim, chơi Games Thông tin liên lạc: kết nối Internet, dùng thư điện tử, chat, Học tập: xem báo điện tử, tra cứu Web Soạn thảo văn bảnNhững việc máy tính làm tốt hơn con người Lặp lại nhàm chánMáy móc, dễ tự động hoáTính toán số học (bảng tính excel !)Môi trường nguy hiểm Tự thích nghi, phản ứng linh hoạt với thay đổi bất ngờNhận dạng, hiểu hình vẽSáng tạo, nghệ thuật Những việc con người làm tốt hơn máy tính Làm việc từ xaNgười làm việc tại nhà kết nối với các tổ chức qua mạng máy tính, thư điện tử hay điện thoạiƯu:Giảm thời gian đi lạiKhả năng tập trung, chủ động công việc caoKế hoạch làm việc linh độngGiảm không gian văn phòngNhược:Thiếu sự liên hệ trực tiếpThiếu tính tự giácXã hội điện tửThư điện tửƯu: nhanhNhược: tính bí mật giảmThương mại điện tử: mua hàng trên mạngƯu: Các dịch vụ 24/7, lượng sản phẩm lớn, thông tin về sản phẩm chi tiết và có thể so sánh giá cảNhược: Dễ gian lận: từ cả hai phía khách và chủ, thẻ tín dụng giả, tên họ giả, Doanh nghiệp ma, website lừa đảo .Một số vấn đề cơ bản liên quan đến pháp luật trong sử dụng CNTTCác loại phần mềmPhần mềm thương mại – commercial software: có đăng ký bản quyền : không cho phép sao chép dưới bất kỳ hình thức nào.Phần mềm chia sẻ - Shareware: có bản quyền, dùng thử trước khi mua. Nếu muốn tiếp tục sử dụng chương trình thì được khuyến khích trả tiền cho tác giả. Phần mềm miễn phí - Freeware: cho phép người khác tự do sử dụng hoàn toàn hoặc theo một số yêu cầu bắt buộc. Ví dụ phải kèm tên tác giả Các loại phần mềm Phần mềm nguồn mở - Open source software: công bố cả mã nguồn để mọi người tham gia phát triểnPhần mềm mã nguồn tự do - Free source software: đảm bảo thêm quyền tư do, người phát triển nâng cấp không được thêm các hạn chế của mình Giấy phép sử dụng Site licence: bản quyền dùng cho một đơn vị - số người dùng: không hạn chế, có hạn chếUser licence: trên một máy tính, có thể mua thêm cho máy khác, rẻ hơn mua mới nguyên vẹn.Lưu ý khi sử dụng phần mềmViệc phân phát các phần mềm trên mạng nội bộ cũng phải xem xét đến vấn đề bản quyền (chỉ chia sẻ khi được phép)Download tệp tin từ Internet cần phải thận trọngMua phần mềm trên đĩa CD, DVD, bạn được phép tạo 1 bản sao lưu nhưng không đuợc phân phối các bản copy kể cả trong gia đìnhBảo vệ dữ liệuBảo vệ dữ liệu cá nhân  dùng để chỉ việc bảo vệ dữ liệu có liên quan đến cá nhân trước sự lạm dụngNguyên tắc xây dựng luật bảo vệ dữ liệu:Thông tin được chứa trong dữ liệu cá nhân phải được thu nhập và xử lý rõ ràng, đúng luật.Dữ liệu cá nhân chỉ được phép lưu trữ cho những mục đích đặc biệt và hợp phápDữ liệu cá nhân được lưu trữ cho bất kỳ mục đích nào sẽ không được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ hoạt động nào mà không phù hợp với những mục đích đó.Bảo vệ dữ liệuDữ liệu được lưu trữ cho bất kỳ mục đích nào chỉ cần vừa đủ và không quá thừa đối với mục đích đó.Dữ liệu cá nhân cần phải:chính xác, thực sự cần thiết và phải được cập nhật Được lưu trữ cho bất kỳ mục đích nào sẽ không được lưu giữ lâu hơn nhu cầu của mục đích đó.Được lưu trữ trong các hệ thống dịch vụ hoặc được xử lý bởi những người làm việc trong phòng tin học hay phòng công nghệ thông tin. Ôn tậpứng dụng máy tính trong kinh doanh:ứng dụng máy tính trong chinh phủ Điều tra dân số, bầu cử điện tử, đặt vé máy bay, bán hàng qua mạng, thu thuế, bảo hiểm, đăng ký phương tiện giao thôngNếu nhận được 1 bức thư điện tử việc đầu tiên cần làm là gì?Để có mật khẩu tốt cần lưu ý điều gì?Nếu bạn có một chương trình máy tính? bạn có được tự ý sao chép không? tại sao?Ôn tậpKhác nhau cơ bản giữa phần mềm miễn phí và phần mềm chia sẻ, mã nguồn mở.Đặc điểm cơ bản của virusNếu máy bị nhiễm virus thì phải làm gìInternet ảnh hưởng đến:Học tập Thương mạiLàm việcCẢM ƠN ĐÃ THEO DÕIHẾT BÀI 2. HỎI VÀ ĐÁP