Bài giảng Tiết 35 : Đọc thêm "Đò Lèn"

NhiÖt liÖt chµo mõng QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH THAM DỰ TIỆT DẠY HỘI GIẢNG CHÀO MỪNG NGÀY 20 – 11 NGỮ VĂN 12. GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : PHẠM THỊ QUYÊN Lịch Thơ Lịch thơ Nguyễn Duy Lịch thơ Thúng mủng giần sàng... đề thơ (1999) Lịch thơ Lá trong vườn quê... đề thơ (2000) Lịch thơ Nhân vật rối... đề thơ (2001) Lịch thơ Cố đô Huế... đề thơ (2002) Lịch thơ Tranh Tố nữ... đề thơ (2003) Lịch thơ Côn trùng và cỏ dại... đề thơ (2004) Lịch thơ Chim - cất cánh (2005) Bính Tuất 2006 có lịch thơ Thiền. Cuốn Thơ Thiền Khổng Lồ Nguyễn Duy I. Tiểu dẫn II. Đọc – hiểu văn bản 2. Hình ảnh người bà và tâm trạng nhà thơ. III. Tổng kết. 1. Kí ức tuổi thơ. IV. Luyện tập - Tên khai sinh: Nguyễn Duy Nhuệ Sinh năm: 1948. Quê: Thanh Hóa 1. Tác giả. Xuất thân: + Gia đình nông dân nghèo. + Sớm mồ côi mẹ, sống với bà ngoại Một gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ và liên tục bền bỉ sáng tác ở giai đoạn sau. Phong cách thơ: + Độc đáo + Nhà thơ của những vẻ đẹp đời thường với những giá trị khiêm nhường mà bền vững. 2.Bài thơ Đò Lèn + Đò Lèn là một địa danh nổi tiếng ở Thanh Hóa trong chiến tranh, quê ngoại của tác giả. + 9/1983 trong một dịp nhà thơ về thăm quê hương, được in trong tập thơ Ánh Trăng. Ông được coi là một Nguyễn Huy Thiệp trong lãnh vực thơ ca (theo Nguyễn Hưng Quốc)  Nhận xét của Trịnh Công Sơn : "Hình hài Nguyễn Duy giống như đám đất hoang, còn thơ Nguyễn Duy là thứ cây quý mọc trên đám đất hoang đó..."  - Chủ đề: + Viết về người bà cùng những ký ức tuổi thơ gắn liền với địa danh thân thiết của quê hương trong niềm thương tiếc, ân hận, xót xa muộn màng của người cháu nay đã trưởng thành. + Bài thơ không chỉ bộc lộ tình yêu quê hương, yêu những người thân mà đặc biệt còn đem lại những giá trị thức tỉnh rất nhân bản. - Thể thơ: Tự do - Bố cục Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá níu váy bà đi chợ Bình Lâm bắt chim sẻ ở vành tai tượng Phật và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần Thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng II. Đọc- hiểu văn bản 1.Hai khổ thơ đầu : Kí ức tuổi thơ . Tuổi thơ của Nguyễn Duy gắn liền với những hình ảnh nào? câu cá đi chợ bắt chim sẻ ăn trộm nhãn Thuở nhỏ tôi ra cống Na níu váy bà Bình Lâm ở vành tai tượng Phật và đôi khi chùa Trần Cuộc sống tuổi thơ hồn nhiên, hiếu động, tinh nghịch. Thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm điệu hát văn lảo đảo bóng ấn tượng về tuổi thơ của Nguyễn Duy cô đồng Cuộc sống làng quê bình yên vừa có cái riêng vừa gần gũi. Những chi tiết đó cho thấy hình ảnh cậu bé Duy thuở nhỏ như thế nào? Từ những hình ảnh đó, em có nhận xét gì về quê hương nhà thơ. I. Tiểu dẫn II. Đọc hiểu văn bản 2. Bốn khổ thơ cuối cơ cực thế Tôi đâu biết bà tôi mò cua xúc tép ở đồng Quan bà thập thững những đêm hàn gánh chè xanh Ba Trại bà đi Quán Cháo, Đồng Giao Tôi trong suốt giữa giữa tiên, Phật, thánh, thần bà tôi cái năm đói, củ dong riềng luộc sượng cứ nghe thơm mùi huệ trắng, hương trầm hai bờ thực hư và Bom Mĩ giội đền Sòng bay, bay tuốt cả chùa chiền thánh với Phật rủ nhau đi đâu hết bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn , nhà bà tôi bay mất Cuộc đời lam lũ, vất vả Bữa ăn đạm bạc, đói khổ Cái năm đói, củ dong riềng luộc sượng Bom Mĩ giội, bà đi bán trứng ở ga Lèn. Kiên cường nghị lực trong mưa bom bão đạn a. Hình ảnh người bà Hình ảnh bà ngoại vừa giản dị mà vĩ đại trong đời thường.Đó là hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam : Cần cù, chịu thương , chịu khó, giàu đức hi sinh, cả đời vì con , vì cháu. Tôi hư giữa tiên, Phật, thánh, thần bà tôi và cái năm đói, củ dong riềng luộc sượng cứ nghe thơm mùi huệ trắng, hương trầm Say mê với miền đất cổ tích đầy hư ảo mà quên đi, không để ý đến những cay cực mà bà đang chịu đựng. hai bờ thực b. Tâm trạng của nhà thơ Tôi đâu biết bà tôi cơ cực thế Còn nhỏ, vô tâm, chưa thấu hiểu nổi vất vả của bà. trong suốt giữa , lâu không về quê ngoại dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi khi tôi biết thương bà thì đã muộn bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi. Nét quen thuộc và mới mẻ trong cái nhìn của tác giả về chính mình trong quá khứ. => Quen thuộc: tuổi thơ như bao trẻ con khác ở thôn quê. => Mới mẻ: thẳng thắn, tôn trọng dĩ vãng, khước từ sự thi vị hóa. c. Tâm trạng của nhà thơ Tôi đi lính quy luật nghiệt ngã Tôi đi lính lâu không về Tâm trạng ân hận , ngậm ngùi,đau xót muộn màng : - Muộnvới bà – Vì bà đã không còn nữa . - Nhưng sẽ là không muộn đói với cuộc đời và mỗi người. Thông điệp : - Hãy giành tình yêu thương, sự cảm thông và thấu hiểu với những người thân, với mọi người xung quanh ta .Đừng để tới khi thực sự biết yêu thương người khác thì cơ hội đền đáp đã không còn. Hình ảnh bà ngoại vừa giản dị mà vĩ đại trong đời thường.Đó là hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam : Cần cù, chịu thương , chịu khó, giàu đức hi sinh, cả đời vì con , vì cháu. 3. Nghệ thuật Giàu hình ảnh, từ ngữ giản dị, gợi cảm Em có nhận xét gì về những từ ngữ và hình ảnh trong thơ Nghệ thuật gì được sử dụng trong các hình ảnh sau Nghệ thuật so sánh đối lập Vô tư Vô tâm Lúc trưởng thành Ân hận muộn màng Hình ảnh phong phú Từ ngữ gợi cảm hồn nhiên Tuổi thơ III. Tổng kết So sánh nét riêng trong cách sử dụng hình ảnh thơ giữa hai tác giả khi cùng viết một đề tài: Bếp lửa (Bằng Việt) và Đò Lèn (Nguyễn Duy). IV. Luyện tập Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà,Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? Sớm mai này bà chờn vờn sương sớm, Một bếp lửa ấp iu nồng đượm, Một bếp lửa Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. Tám năm ròng Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói, Chỉ nhớ Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay. nhèm mắt cháu, cháu cùng bà nhóm lửa, -------- Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, nghĩ thương bà khó nhọc. Rồi sớm rồi chiều lại lòng bà luôn ủ sẵn, Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa! Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm, ấp iu nồng đượm, Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi,Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ. Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu,Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả, Nhưng vẫn khói hun Nhóm bếp lửa bếp lửa bà nhen! Một bếp lửa Nhóm bếp lửa bếp lửa! nhóm bếp lên chưa? chẳng bao giờ quên nhắc nhở: Chi tiết Tác phẩm Bếp Lửa - Hình ảnh "Bếp lửa” xuyên suốt bài thơ, nhắc lại nhiều lần. - Thấu hiểu công lao vất vả của bà. - NGUYỄN DUY - bà tôi cơ cự thế Bà mò cua xúc tép ở đồng Quan Bà đi gánh chè xanh Ba Trại Quán Cháo, Đồng Dao Thập thững những đêm hàn Tôi đi lính, lâu không về quê Ngoại -------- dòng sông xưa vẫn bên lở, bên bồi Khi tôi biết thương bà thì đã muộn Bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi. Tôi đâu biết Chi tiết Tác phẩm Đò Lèn Bếp Lửa - Hình ảnh "Bếp lửa” xuyên suốt bài thơ, nhắc lại nhiều lần. - Thấu hiểu công lao vất vả của bà. - mò cua xúc tép, - gánh hàng rong ... => hình ảnh quen thuộc trong công việc thường nhật. - Tâm trạng nuối tiếc xót xa muộn màng của ngưòi cháu yêu. - Bài giảng có sử dụng một số tư liệu tham khảo của đồng nghiệp trên thư viện trực tuyến violet. - Mong các bạn góp ý.Xin chân thành cảm ơn.