Bài giảng Tiền tệ ngân hàng - Chương 10: Chính sách tiền tệ - Vũ Hữu Thành

6/1/2016 1 Chương 10 Chính sách tiền tệ Ths. Vũ Hữu Thành Nội dung 1. Mục tiêu chính sách tiền tệ. 2. Các công cụ của chính sách tiền tệ. 3. Vận dụng công cụ của chính sách tiền tệ. 6/1/2016 2 Mục tiêu chính sách tiền tệ I 1. Khái niệm • Chính sách tiền tệ quốc gia là các quyết định về tiền tệ ở tầm quốc gia của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bao gồm quyết định mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền biểu hiện bằng chỉ tiêu lạm phát, quyết định sử dụng các công cụ và biện pháp để thực hiện mục tiêu đề ra. • Chính sách tiền tệ là chính sách do NHTW thực thi trên cơ sở tăng hay giảm khối tiền tệ tùy theo tình hình của nền kinh tế nhằm đạt các mục tiêu nhất định. 6/1/2016 3 2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ 1. Mục tiêu tiền tệ: Điều hòa khối lượng tiền tệ và hàng hóa: Cân đối giữa khối lượng tiền mặt và khối lượng hàng hóa để không mất cân đối thông qua kiểm soát các thành phần cấu tạo của tiền (tiền mặt, bút tệ...). 2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ 1. Mục tiêu tiền tệ: Kiểm soát tổng số thanh toán bằng tiền: Cân đối tổng số thanh toán và khối lượng hàng hóa thông qua kiểm soát cả khối lượng tiền tệ (M) và tốc độ lưu thông của tiền (V). 6/1/2016 4 2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ 1. Mục tiêu tiền tệ: • Bảo vệ giá trị quốc nội của đồng tiền: Đảm bảo giá trị của đồng tiền so với hàng hóa (không để lạm phát cao). • Bảo vệ giá trị quốc ngoại của đồng tiền: Đảm bảo giá trị đồng nội tệ tệ so với đồng ngoại tệ (không phá giá tiền tệ quá nhiều). 2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ 2. Mục tiêu kinh tế: Mục tiêu tăng trưởng: Thúc đẩy tăng trưởng thông qua chính sách nới lỏng hoặc thắt chặt hợp lý. Mục tiêu việc làm: Sử dụng chính sách tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng để từ đó cải thiện việc làm trong nền kinh tế 6/1/2016 5 2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ 2. Mục tiêu kinh tế: Mục tiêu giảm thiểu chu kỳ kinh tế: Giảm thiểu các nguy cơ từ chu kỳ do phát triển quá nóng (đỉnh của chu kỳ) và quá lạnh (đáy của chu kỳ). Tại đỉnh của chu kỳ, thông thường NHTW sẽ sử dụng chính sách tiền tệ thắt chặt. Tại đáy của chu kỳ, NHTW sẽ sử dụng chính sách tiền tệ thả lỏng. Các công cụ của chính sách tiền tệ II 6/1/2016 6 NV thị trường mở Dự trữ bắt buộc Tỷ giá hối đoái Lãi suất Tái cấp vốn Là hình thức cấp tín dụng của NHTW thông qua hoạt động cho vay có đảm bảo bằng việc cầm cố giấy tờ có giá hoặc chiết khấu giấy tờ có giá. Tái cấp vốn 6/1/2016 7 NHTW công bố lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu, lãi suất cơ bản, trần lãi suất, lãi suất liên ngân hàng Lãi suất Lãi suất cơ bản • Tại VN, lãi suất cơ bản chỉ áp dụng cho Đồng Việt Nam, do Ngân hàng Nhà nước công bố, làm cơ sở cho các tổ chức tín dụng ấn định lãi suất kinh doanh. • Lãi suất cơ bản được xác định dựa trên cơ sở lãi suất thị trường liên ngân hàng, lãi suất nghiệp vụ thị trường mở của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất huy động đầu vào của tổ chức tín dụng và xu hướng biến động cung-cầu vốn. • Theo Luật Dân sự, các tổ chức tín dụng không được cho vay với lãi suất cao gấp rưỡi lãi suất cơ bản. • Tại một số quốc gia khác như Mỹ, lãi suất cơ bản là lãi suất thấp nhất được các ngân hàng thương mại chủ lực áp dụng đối với các khoản vay dành cho các doanh nghiệp là khách hàng lớn. Lãi suất cơ bản được xem là lãi suất chính, bởi vì các khoản vay dành cho các khách hàng nhỏ hơn cũng sẽ phải dựa theo lãi suất này 6/1/2016 8 Lãi suất tái chiết khấu • Lãi suất thực hiện trên cơ sở đối tượng là các giấy tờ có giá, ví dụ: hối phiếu, lệnh phiếu, trái phiếu • Đầu tiên, các ngân hàng sẽ chấp nhận trả tiền (chiết khấu) cho người cầm các giấy đó để đổi lại một khoản lời gọi là lãi suất chiết khấu và thu lại khoản tiền của họ đối với người thanh toán ghi trên đó khi đến hạn. • Tuy nhiên, trước khi các giấy tờ đó tới hạn thanh toán, các ngân hàng này lại cần tiền nên họ bán lại các khoản sẽ thu này cho NHTW để đổi lấy tiền mặt và bớt lại cho NHTW một khoản, ta gọi đó là lãi suất tái chiết khấu. Lãi suất tái cấp vốn Các ngân hàng thương mại cho các khách hàng vay với một mức lãi suất nhất định. Khi cần tiền, các ngân hàng có thể bán các khoản cho vay này cho NHTW để đổi lấy tiền mặt với một mức lãi suất được gọi là lãi suất tái cấp vốn. 6/1/2016 9 Lãi suất tái cấp vốn Lãi suất liên ngân hàng (lãi suất qua đêm) là lãi suất vay mượn lẫn nhau giữa các ngân hàng, thông qua thị trường liên ngân hàng để giải quyết thanh khoản ngắn hạn của ngân hàng đi vay. NHTW can thiệp vào cung cầu ngoại tệ, công bố tỷ giá hối đoái, chế độ tỷ giá, cơ chế điều hành tỷ giá Tỷ giá hối đoái 6/1/2016 10 NHTW quy định mức tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với từng loại hình tổ chức tín dụng và đối với từng loại hình tiền gửi Dự trữ bắt buộc NHTW thực hiện nghiệp vụ mua bán giấy tờ có giá để thay đổi số lượng tiền tệ trong nền kinh tế NV thị trường mở 6/1/2016 11 Trong 5 công cụ trên thì nghiệp vụ thị trường mở được coi là công cụ quan trọng nhất Vận dụng các công cụ của chính sách tiền tệ III 6/1/2016 12 1. Vận dụng các công cụ của chính sách tiền tệ đối với NH trung gian và TT tiền tệ • Thay đổi dự trữ bắt buộc đối với NH trung gian. • Thay đổi điều kiện và lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu. • Vận dụng chính sách thị trường mở. • Kiểm soát tín dụng chọn lọc 2. Vận dụng chính sách lãi suất tiền vay và lãi suất tiền gửi NH • Tác động gián tiếp: NHTW tác động vào lãi suất tiền vay thông qua lãi suất tái chiết khấu (áp dụng cho các nước phát triển). • Tác động trực tiếp: Ấn định trần lãi suất huy động và cho vay (áp dụng cho các nước đang phát triển) 6/1/2016 13 3. Vận dụng các công cụ của chính sách tiền tệ đối với khu vực tiền tệ đối ngoại • Dự trữ ngoại hối. • Can thiệp vào thị trường ngoại hối thông qua tác động trực tiếp (thay đổi cung cầu ngoại hối thông qua thay đổi quỹ dự trữ ngoại hối) hoặc tác động gián tiếp thông qua các quy định đối với NHTM về hoạt động kinh doanh ngoại hối (lãi suất,) • Chính sách ngoại hối: tự do kinh doanh ngoại hối hay độc quyền ngoại hối. • Sử dụng tỷ giá hối đoái như đòn bẩy thực hiện chính sách tiền tệ 4. Vận dụng chính sách tiền tệ đi đôi với chính sách tài chính • Chính sách tiền tệ cần phù hợp với chính sách tài chính (chính sách ngân sách và chính sách thuế khóa). • Khi chính phủ bị thâm hụt ngân sách thì chính sách tiền tệ cần mở rộng và ngược lại. 6/1/2016 14