Bài giảng Thiểu năng miễn dịch - Đỗ Hòa Bình

Thiểu  năng  miễn  dịch   PGS.TS  Đỗ  Hòa  Bình   Mục  3êu   1. Giới thiệu khái niệm và phân loại thiểu năng miễn dịch.! 2. Giới thiệu một số bệnh thiểu năng miễn dịch bẩm sinh thường gặp. 3. Giới thiệu một số bệnh thiểu năng miễn dịch mắc phải dặc biệt là thiểu năng miễn dịch do nhiễm HIV/AIDS.   ! 1.Khái  niệm          Các  tổn  thương  /ên  phát  hay  thứ  phát  của   một  hay  nhiều  tế  bào  thuộc  hệ  thống  MD  dẫn   đến  những  RL  và  suy  yếu  chức  năng  ĐƯMD   của  cơ  thể,  làm  xuất  hiện  các  bệnh  lý  gọi  là   thiểu  năng  MD.   2.Phân  loại   2.1.Thiểu  năng  MD  bẩm  sinh   *Dòng  lympho  T  đơn  thuần   *Dòng  lympho  B  đơn  thuần   *Hỗn  hợp  cả  2  dòng  T  &  B   *Các  TB  thực  bào  diệt  khuẩn  &  bổ  thể   2.2.Thiểu  năng  MD  mắc  phải   *Do  nhiễm  HIV   *Do  suy  dinh  dưỡng   *Do  các  nguyên  nhân  khác   2.1.Thiểu  năng  MD  bẩm  sinh   2.1.1.Thiểu  năng  BS  dòng  T   Hội  chứng  Di  George  (giảm  sản  tuyến  ức)   -­‐Là  jnh  trạng  suy  giảm  chọn  lọc  dòng  lympho  T   do  tật  bẩm  sinh  của  túi  hầu  thứ  3  &  4  của   phôi(hình  thành  &  phát  triển  tuyến  ức,  tuyến   cận  giáp,  cung  ĐM  chủ)   -­‐Phân  loại:  2  thể     +Hoàn  chỉnh:hiếm  gặp   +Không  hoàn  chỉnh:giảm  sản  tuyến  ức,suy  tuyến   cận  giáp,  dị  dạng  3m  mạch     -­‐Đặc  điểm   +Không  có  hoặc  rất  ít  lympho  T  ngoại  vi,  hạch   bạch  huyết  &  lách   +Chức  năng  dòng  T  giảm  rõ   +Số  lượng  lympho  B  (Ig/huyết  thanh),  các  tương   bào  &  TT  mầm/hạch  ngoại  vi  bình  thường.   +Các  TB  gốc(3ền  thân  của  T/tủy  xương)  bình   thường   -­‐Xét  nghiệm  MD   +Số  lượng  lympho  T  &  các  dưới  nhóm  giảm   +Test  bì  (mantoux)  thường  âm  ƒnh   +Giảm  pư  chuyển  dạng  lympho  với  PHA,Con  A,   các  TB  dị  gen,  tuberculin   +Giảm  chế  3ết  lymphokin   -­‐Lâm  sàng:nhiễm  khuẩn  sớm(nấm  candida,   nhiễm  VR)   -­‐Tiên  lượng  xấu,  chết  sớm   -­‐Điều  trị:3êm  nhiều  đợt  yếu  tố  tuyến  ức,  ghép   tuyến  ức  của  phôi   2.1.2.Thiểu  năng  bẩm  sinh  dòng  B   Hội   chứng   Bruton(   bệnh   không   có   ᵞ globulin   máu)   -­‐Là   bệnh   thiếu   hụt   MD   đơn   thuần   của   dòng   lympho   B(   chịu   trách   nhiệm   3ết   các   globulin   MD),   di   truyền   lặn   trên  NST   X→xuất hiện ở con trai.   -­‐   Lâm   sàng:thường   xuất   hiện   >5-­‐6   tháng   tuổi,   nhiễm   khuẩn   liên   3ếp   với   các   VK   sinh   mủ,   nhiễm  khuẩn  hô  hấp   -­‐Đặc  điểm   +Không  có  hoặc  rất   ít   lympho  B  ở  máu  ngoại  vi   &hạch  bạch  huyết   +Hàm  lượng  Ig/huyết  thanh,  các  tương  bào  &  TT   mầm/hạch  ngoại  vi  giảm  hoặc  không  có.   +Các   TB   gốc(3ền   thân   của   B/tủy   xương)   bình   thường   +Số  lượng  &chức  năng  dòng  T  bình  thường,  vẫn   có  đáp  ứng  MDTB(nấm,  VR).   -­‐  Cơ   chế:do   bất   thường   xảy   ra   ở   các   gđ   khác   nhau   trong   quá   trình   biệt   hóa   từ   3ền   B→B chín hoặc sai sót trong đáp ứng của B chín với KN, giảm đ.ưng của Th. -  Điều trị: tiêm gamma globulin   2.1.3.Thiểu  năng  MD  phối  hợp   •  Là  thiểu  năng  MD  cả  2  dòng  T  &  B.   •  Cơ  chế:Do  ức  chế  quá  trình  phân  chia  biệt  hóa   và  chức  năng  của  cả  2  dòng.   •  Đặc  điểm:  Suy  giảm  MDTD  &  MDTB   2.1.4.Thiểu  năng  MD  của     thực  bào  diệt  khuẩn  và  bổ  thể   •  Bệnh  u  hạt   •  Các  loại  thiếu  hụt  bổ  thể   2.2.Thiểu  năng  miễn  dịch  mắc   phải   2.2.1.  Do  nhiễm  HIV   •  Đặc  điểm  sinh  học  của  HIV   •  Miễn  dịch  học  nhiễm  HIV   •  Những  nét  đặc  trưng  LS  của  nhiễm  HIV    Cơ  chế  xâm  nhiễm  vào  tế  bào  của  HIV   C hu  kyønhaân leân cuûa viruùt Haït  H IV Gaén leân teábaøo ñích T eábaøo nhieãm Haït  viruùmôùi CD4 Sao  cheùp ngöôïc ARN HIV Sao  cheùp ADN  töø ARN  cuûa viruùt Intégrase Protein viruùt Protéase Génome ARN ADN  viruùt xen vaøo genome cua teábaøo gp120 Naûy choài vaøthoaùt ra   khoûi teábaøo CCR5/CXCR4 Weiss, R. Nature, 2001 VIR US  T   ÖÏDO TRONG  HUY E   ÁT  T   ÖÔNG T  C D4   ADN  PRO   -­‐-­‐V IR US  T RONG  C A     ÙC  T E   ÁBAØO  L YMPHO   K HAÙNG     NGUY E ÂN     p24 K HAÙNG  THE   ÅI gM K HAÙNG  H IV   K HAÙNG  THE   ÅI gG K HAÙNG  H IV   I II III IV V TUAÀN THAÙNG NAÊM 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 SÖÏB IE ÁN    ÑOÄNG  C U   ÛA  C A   ÙC  T HOÂNG  SO     ÁSINH  HO   ÏC  T R E ÂN  BE     ÄNH  NHAÂN  NH IE ÃM  H IV  C H         ÖA    ÑI E ÀU  T RÒ   (Abbott HIV-Slide Ruler) Các  giai  đoạn  bệnh    khi     nhiễm  HIV  ?    Giai  đoạn  1  của  nhiễm  HIV  (Giai  đoạn  sơ  nhiễm  (  giai   đoạn  nhiễm  cấp).          Khi  mới  nhiễm  HIV  có  một  số  triệu  chứng   nhẹ  như  đau  đầu,  đau  họng,  sốt            Các  triệu  chứng  này  thường  tự  hết  trong   khoảng   10   ngày   và   sau   đó   không   có   dấu   hiệu  gì  nữa.  Đó  là  thời  kì  "cửa  sổ".       Giai  đoạn  2  của  nhiễm  HIV(Giai  đoạn  nhiễm   HIV  không  triệu  chứng)         Có   thể  kéo  dài   từ  10-­‐12  năm,  dù  nhiễm   HIV   nhưng   không   có   biểu   hiện   lâm   sàng.   Những  người  này  có  vẻ  ngoài  khỏe  mạnh   bình  thường,  xét  nghiệm  máu  có  thể  thấy   kháng  thể  kháng  HIV  (trừ  thời  gian  đầu  từ   vài  tuần  đến  vài  tháng  xét  nghiệm  vẫn  âm   ƒnh).     Giai  đoạn  3  của  nhiễm  HIV(Giai  đoạn  bệnh  lí   hạch  kéo  dài)        Khoảng  1/3  người  nhiễm  HIV  có  hạch  to   nổi  toàn  thân,  thường  gặp  ở  2  bẹn,  vùng   cổ,  nách,  dưới  hàm  Các  hạch  có  đặc   điểm  là  đối  xứng  nhau.   Giai  đoạn  4  của  nhiễm  HIV(Giai  đoạn  chuyển   AIDS)        Khi  vào  giai  đoạn  AIDS  3ến  triển  hay  còn   gọi   là   giai  đoạn   cuối,  jnh   trạng   suy   giảm   miễn   dịch   nặng,   sẽ   xuất   hiện   các   nhiễm   khuẩn   cơ   hội   khác   như   viêm   màng   não,   một  số  khối  u  (như  Sarcoma  Kaposi).   2.2.2.  Do  suy  dinh  dưỡng   •  Suy  dinh  dưỡng  và  thiểu  năng  MD   •  Cơ  chế  thiểu  năng  MD  trong  suy  dinh  dưỡng   -­‐Thiếu  protein   -­‐Thiếu  vitamin  &  các  chất  vi  lượng   -­‐Thiếu  sắt  &  acid  folic   2.2.3.  Do  các  nguyên  nhân  khác   •  Do  nhiễm  khuẩn:VK,  KST,  VR.   •  Do  các  bệnh  ác  ƒnh   •  Do  thuốc  ức  chế  MD   •  Do  các  bệnh  khác:  suy  gan  &  thận   TRÂN  TRỌNG  CẢM  ƠN