Bài giảng Tài chính tiền tệ - Chương 1: Đại cương tài chính - Sử Đình Thành

9/7/2009 1 ĐẠI CƯƠNG TÀI CHÍNH CHƯƠNG 1 PGS.TS. SỬ ĐÌNH THÀNH 9/7/2009 2 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU „ Khái niệm tài chính „ Bản chất tài chính „ Chức năng tài chính „ Hệ thống tài chính 9/7/2009 3 KHÁI QUÁT „Khái niệm tài chính „Tài chính được hiểu như là: „ Hoạt động thu - chi tiền tệ của các chủ thể. „ Khái quát: tài chính phản ánh hoạt động chuyển giao tiền tệ để thỏa mãn các nhu cầu của các chủ thể kinh tế. 9/7/2009 4 KHÁI QUÁT „ Sự ra đời và phát triển phạm trù tài chính gắn liền với sự phát triển của tiền tệ và nền kinh tế hàng hóa. „ Tài chính gắn với các chủ thể sử dụng => hình thành các khâu tài chính: „ Tài chính công „ Tài chính doanh nghiệp „ Các định chế tài chính „ Tài chính cá nhân và hộ gia đình „ Ngày nay tài chính trở thành ngành khoa học và được hỗ trợ rất nhiều từ khoa học toán ứng dụng. 9/7/2009 5 BẢN CHẤT TÀI CHÍNH „ Nguồn tài chính „ Theo nghĩa hẹp: khối tiền có tính lỏng cao „ Theo nghĩa rộng: bao gồm các loại tài sản tài chính và các loại tài sản khác có khả năng chuyển hóa thành tiền „ Ở góc độ nền kinh tế quốc dân, nguồn tài chính gồm: „ Nguồn tài chính trong nước và „ Nguồn tài chính nước ngoài: „ Bù đắp sự mất cân đối cán cân thanh toán „ Bù đắp sự mất cân đối tiết kiệm - đầu tư trong nước 9/7/2009 6 „ Sự vận động các nguồn lực tài chính phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa các chủ thể trong phân phối nguồn lực. „ Sự phân phối thể hiện (i) hoặc là tạo lập quỹ tiền tệ (ii) hoặc là đầu tư/sử dụng các quỹ tiền tệ như thế nào=> quan tâm đến lợi ích và chi phí. „ Lợi ích và chi phí là hai khái niệm có tính chuẩn tắc trong phân phối nguồn lực. Giải bài toán về hiệu quả kinh tế để đánh đổi, lựa chọn trong số các nhu cầu thực tế trên cơ sở tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu các chi phí „ => Max (lợi ích – chi phí) BẢN CHẤT TÀI CHÍNH 9/7/2009 7 „ Bản chất của tài chính phản ánh quan hệ kinh tế giữa các chủ thể với nhau trong quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng các nguồn tài chính. „ Tính kinh tế của tài chính biểu hiện: „ Nguồn lực giới hạn => cần lợi ích tối đa (kinh tế hoặc xã hội) và tối thiểu hóa chi phí sử dụng nguồn lực BẢN CHẤT TÀI CHÍNH 9/7/2009 8 „ Tài chính có 3 chức năng: „ Huy động nguồn lực „ Phân bổ nguồn lực „ Giám sát nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính CHỨC NĂNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 9 „Chức năng huy động nguồn tài chính hay còn gọi là chức năng huy động vốn thể hiện khả năng tổ chức khai thác các nguồn tài chính nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế. HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC 9/7/2009 10 „Chức năng huy động vốn được thực hiện trên cơ sở tương tác giữa các yếu tố: „Chủ thể cần vốn và các nhà đầu tư (cung cấp vốn). „Thị trường tài chính và các định chế tài chính. „Môi trường và thể chế. HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC 9/7/2009 11 „ Phân bổ nguồn tài chính phản ánh kế hoạch sử dụng nguồn lực sẵn có để đạt được các mục tiêu trong tương lai. „ Chiến lược phân bổ nguồn lực thể hiện qua sơ đồ sau: PHÂN BỔ NGUỒN LỰC Chieán löôïc quaûn lyù theo muïc tieâu Vò trí ôû hieän taïi Toå chöùc thöïc hieän Muïc tieâu phaùt trieån Caùch thöùc ñaït ñöôïc muïc tieâu 9/7/2009 12 ƒKiểm tra tài chính phản ánh hoạt động thu thập và đánh giá những bằng chứng về thông tin liên quan đến quá trình huy động và phân bổ các nguồn tài chính với mục đích đảm bảo tính tính hiệu quả và hiệu lực của việc tạo lập và sử dụng vốn. ƒTăng độ tin cậy (niềm tin); ƒMinh bạch và trách nhiệm; ƒHiệu quả và hiệu lực. KIỂM TRA TÀI CHÍNH 9/7/2009 13 „Kiểm tra tài chính thể hiện dưới các loại hình sau: „Kiểm toán nội bộ. „Kiểm toán độc lập. „Kiểm toán nhà nước. KIỂM TRA TÀI CHÍNH 9/7/2009 14 HỆ THỐNG TÀI CHÍNH „Hệ thống tài chính là một hệ thống gồm: thị trường và các định chế tài chính thực hiện chức năng gắn kết cung – cầu về vốn. „=> chức năng cung cấp vốn. „=> và các dịch vụ tài chính. 9/7/2009 15 HỆ THỐNG TÀI CHÍNH „Cơ cấu hệ thống tài chính gồm: „Thị trường tài chính. „Các chủ thể tài chính - những người kiến tạo thị trường. „Cơ sở hạ tầng tài chính của hệ thống tài chính. 9/7/2009 16 HỆ THỐNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 17 ƒ Thị trường tài chính: ƒ Gồm: Thị trường tiền tệ và thị trường vốn => Hai thị trường này lại có mối quan hệ hữu cơ với nhau: ƒCác biến đổi về giá cả, lãi suất trên thị trường tiền tệ => tác động đến thị trường vốn. ƒNgược lại, những biến động trên thị trường chứng khoán => tác động đến thị trường tiền tệ. ĐẶC ĐIỂM HỆ THỐNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 18 „ Các chủ thể tài chính: „ Các tổ chức gắn liền với các hoạt động tài chính công (Public finance), „ Tài chính doanh nghiệp (Business/corporation finance), „ Các định chế tài chính (Financial institutions) và „ Tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình (Personal or Household finance). ĐẶC ĐIỂM HỆ THỐNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 19 „ Cơ sở hạ tầng tài chính của hệ thống: „ Hệ thống luật pháp và quản lý nhà nước. „ Hệ thống thông tin . „ Hệ thống giám sát. „ Hệ thống thanh toán. „ Hệ thống dịch vụ chứng khoán. „ Nguồn nhân lực. ĐẶC ĐIỂM HỆ THỐNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 20 „ Các công ty bảo hiểm, các quỹ đầu tư, công ty tài chính: „ Chủ thể của thị trường => người mua - người bán trên thị trường chứng khoán. „ Xây dựng và quản lý danh mục đầu tư. „ Phát triển các nghiệp vụ phái sinh „ Cung cấp các dịch vụ tài chính. QUAN HỆ GIỮA CÁC ĐINH CHẾ TÀI CHÍNH VÀ THI TRƯỜNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 21 „ Đặc biệt, ngân hàng thương mại đóng vai trò là tổ chức hỗ trợ nâng cao mức tín nhiệm = > Đảm bảo/bảo lãnh thanh toán cho các tổ chức phát hành chứng khoán nợ. „ Thực hiện chứng khoán hóa => Các khoản nợ (tín dụng) chuyển hóa thành chứng khoán QUAN HỆ GIỮA CÁC ĐINH CHẾ TÀI CHÍNH VÀ THI TRƯỜNG TÀI CHÍNH 9/7/2009 22 „ Định chế tài chính và tài chính công „ Thuế => tác động đến hoạt động của các định chế tài chính. „ Mô giới phát hành chứng khoán chính phủ. „ Các định chế tài chính quốc doanh: Thực hiện các chính sách vĩ mô nhà nước. QUAN HỆ GIỮA CÁC CHỦ THỂ TÀI CHÍNH 9/7/2009 23 „ Doanh nghiệp và tài chính công: „ Thuế => tác động đến hoạt động của các doanh nghiệp. „ Các doanh nghiệp nhà nước lực lượng kinh tế =>thực hiện các chính sách vĩ mô của nhà nước. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CHỦ THỂ TÀI CHÍNH 9/7/2009 24 „ Tài chính doanh nghiệp và các định chế tài chính: „ Điều tiết vốn . „ Liên kết đầu tư. „ Cung cấp các dịch vụ tài chính . MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CHỦ THỂ TÀI CHÍNH 9/7/2009 25 „ Tài chính là gì? „ Bản chất của tài chính? „ Chức năng của tài chính? „ Hệ thống tài chính và mối quan hệ của yếu tố trong hệ thống NHẮC LẠI 9/7/2009 26 1. Phân biệt tài chính và tiền tệ . 2. Giả sử trong tháng bạn có các nhu cầu theo danh mục như sau: „ Ăn uống hàng ngày: 100 „ Nộp học phí: 200 „ Sách vở: 50 „ Tiền thuê nhà: 150 „ Chi phí khác 100 Tổng cộng: 600, trong khi thu nhập 1 tháng của bạn chỉ có 500. Giải pháp của bạn để xử lý tình huống này. BÀI TẬP