Bài giảng sinh học- Hệ sinh thái

GV: PHAÏM THÒ CUÙC CHAØO MÖØNG QUYÙ THAÀY COÂ ÑEÁN THAM DÖÏ TIEÁT DAÏYBAØI GIAÛNG ÑIEÄN TÖÛ MOÂN SINH HOÏC 9 KIEÅM TRA BAØI CUÕ : Theá naøo laø moät quaàn xaõ sinh vaät? Cho thí duï? Quaàn xaõ sinh vaät laø taäp hôïp nhieàu quaàn theå sinh vaät thuoäc caùc loaøi khaùc nhau, cuøng soáng trong moät khoâng gian xaùc ñònh vaø chuùng coù moái quan heä maät thieát, gaén boù vôùi nhau nhö moät theå thoáng nhaát do ñoù quaàn xaõ coù caáu truùc töông ñoái oån ñònh. Thí duï: Quaàn xaõ röøng möa nhieät ñôùi Quaàn xaõ röøng ngaäp maën ven bieån Quaàn xaõ ñaàm Quaàn xaõ ñoàng ruoäng Quaàn xaõ ao hoà KIEÅM TRA BAØI CUÕ : Haõy neâu nhöõng ñaëc ñieåm veà soá löôïng vaø thaønh phaàn loaøi cuûa quaàn xaõ sinh vaät? Quaàn xaõ coù caùc ñaëc ñieåm cô baûn veà soá löôïng vaø thaønh phaàn caùc loaøi sinh vaät Soá löôïng caùc loaøi ñöôïc ñaùnh giaù qua nhöõng chæ soá veà ñoä ña daïng, ñoä nhieàu, ñoä thöôøng gaëp. Thaønh phaàn caùc loaøi sinh vaät ñöôïc theå hieän qua vieäc xaùc ñònh loaøi öu theá, loaøi ñaëc tröng 3 ) Khi naøo quaàn xaõ ñaït ñöôïc traïng thaùi caân baèng sinh hoïc ? A. Khi moâi tröôøng soáng oån ñònh. B. Khi soá löôïng caù theå cuûa moãi quaàn theå dao ñoäng trong moät theá caân baèng. C. Khi coù söï hoã trôï giöõa caùc loaøi. D. Khi soá löôïng caù theå cuûa loaøi naøy bò soá löôïng caù theå cuûa loaøi kia kìm haõm. Quaàn theå sinh vaät Quaàn xaõ sinh vaät Quaàn xaõ sinh vaät + khu vöïc soáng = Heä sinh thaùi Trong moät heä sinh thaùi hoaøn chænh coù caùc thaønh phaàn naøo? Vaø giöõa caùc sinh vaät trong heä sinh thaùi coù moái quan heä nhö theá naøo, chuùng ta tìm hieåu nhöõng vaán ñeà naøy trong baøi hoïc hoâm nay Baøi 50: HEÄ SINH THAÙI I/ Heä sinh thaùi: Quan saùt hình Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Nhöõng thaønh phaàn voâ sinh vaø höõu sinh coù theå coù trong heä sinh thaùi röøng? Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa nhöõng sinh vaät naøo? Caây röøng coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi ñôøi soáng ñoäng vaät röøng? Ñoäng vaät röøng coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi thöïc vaät? Neáu nhö röøng bò chaùy maát haàu heát caùc caây goã lôùn, nhoû vaø coû thì ñieàu gì seõ xaûy ra ñoái vôùi caùc loaøi ñoäng vaät? 1 heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi coù nhöõng ñaëc ñeåm naøo? Theá naøo laø moät heä sinh thaùi? Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Nhöõng thaønh phaàn voâ sinh vaø höõu sinh coù theå coù trong heä sinh thaùi röøng? Thaønh phaàn voâ sinh: ñaát ñaù, laù ruïng, muøn höõu cô… Thaønh phaàn höõu sinh: caây coû, caây goã, ñòa y, höôu, hoå, chuoät, caày, boï ngöïa, saâu… Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa nhöõng sinh vaät naøo? Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa caùc sinh vaät phaân giaûi: vi khuaån, giun ñaát, naám… Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Caây röøng coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi ñôøi soáng ñoäng vaät röøng? Caây röøng cung caáp thöùc aên, nôi truù aån, nôi sinh saûn, khí haäu oân hoøa cho ñoäng vaät sinh soáng Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Ñoäng vaät röøng coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi thöïc vaät? Ñoäng vaät röøng coù aûnh höôûng ñoái vôùi thöïc vaät: ñoäng vaät aên thöïc vaät nhöng ñoàng thôøi cuõng goùp phaàn thuï phaán vaø phaùt taùn cho thöïc vaät, phaân boùn cho thöïc vaät… Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Neáu nhö röøng bò chaùy maát haàu heát caùc caây goã lôùn, nhoû vaø coû thì ñieàu gì seõ xaûy ra ñoái vôùi caùc loaøi ñoäng vaät? Neáu nhö röøng bò chaùy: ñoäng vaät maát nôi ôû, maát nguoàn thöùc aên, nôi truù aån, nguoàn nöôùc, khí haäu khoâ caïn… nhieàu loaøi ñoäng vaät öa aåm seõ bò cheát 1 heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi coù nhöõng ñaëc ñeåm naøo? Coù nhaân toá voâ sinh, höõu sinh. Coù nguoàn cung caáp thöùc aên laø thöïc vaät Giöõa sinh vaät coù moái quan heä dinh döôõng taïo thaønh voøng troøn kheùp kín vaät chaát. Traû lôøi caùc caâu hoûi sau: Theá naøo laø moät heä sinh thaùi? Em haõy keå teân caùc HST maø em bieát. Heä sinh thaùi bao goàm: quaàn xaõ sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa quaàn xaõ (sinh caûnh) Caùc sinh vaät luoân taùc ñoäng qua laïi vôùi caùc nhaân toá voâ sinh cuûa moâi tröôøng taïo thaønh 1 heä thoáng hoaøn chænh vaø töông ñoái oån ñònh. Caùc thaønh phaàn voâ sinh: ñaát ñaù, nöôùc, thaûm muïc… Sinh vaät saûn xuaát laø thöïc vaät Sinh vaät tieâu thuï goàm coù ñoäng vaät aên thöïc vaät vaø ñoäng vaät aên ñoäng vaät. Sinh vaät phaân giaûi nhö: vi khuaån, naám, giun ñaát… Caùc HST : hoang maïc nhieät ñôùi, thaûo nguyeân… Baøi 50: HEÄ SINH THAÙI I/ Heä sinh thaùi: Heä sinh thaùi bao goàm quaàn xaõ sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa quaàn xaõ (sinh caûnh) taïo thaønh moät heä thoáng hoaøn chænh vaø töông ñoái oån ñònh. Vd: Röøng nhieät ñôùi, thaûo nguyeân Caùc thaønh phaàn cuûa heä sinh thaùi: •Caùc thaønh phaàn voâ sinh nhö ñaát ñaù, nöôùc, thaûm muïc… •Sinh vaät saûn xuaát (thöïc vaät) •Sinh vaät tieâu thuï (coù ñoäng vaät aên thöïc vaät vaø ñoäng vaät aên ñoäng vaät) •Sinh vaät phaân giaûi (vi khuaån, naám, giun ñaát…) Baøi 50: HEÄ SINH THAÙI II/ Chuoãi thöùc aên vaø löôùi thöùc aên: 1/ Chuoãi thöùc aên: Thöùc aên cuûa chuoät laø gì? Ñoäng vaät naøo aên thòt chuoät? ? Chuoät Caây coû Raén ? ? ? Chuoät Caây coû Caày ? Boï ngöïa Saâu aên laù caây Raén ? ? Saâu aên laù caây Caây Boï ngöïa ? ? Caày Chuoät Ñaïi baøng ? Nhaän xeùt veà moái quan heä giöõa moät maéc xích vôùi maéc xích phía tröôùc vaø maét xích phía sau trong chuoãi thöùc aên? Moãi loaøi trong chuoãi thöùc aên vöøa laø sinh vaät tieâu thuï maéc xích phía tröôùc vöøa laø sinh vaät bò maét xích phía sau tieâu thuï Chuoãi thöùc aên laø moät daõy nhieàu loaøi sinh vaät coù quan heä dinh döôõng vôùi nhau. Moãi loaøi trong chuoãi thöùc aên vöøa laø sinh vaät tieâu thuï maéc xích vöøa laø sinh vaät bò maét xích tieâu thuï. phía sau phía tröôùc Sinh vaät saûn xuaát: trong chuoãi thöùc aên thöïc vaät nhôø coù chaát dieäp luïc coù theå haáp thuï naêng löôïng maët trôøi ñeå toång hôïp caùc chaát voâ cô thaønh chaát höõu cô Sinh vaät tieâu thuï: laø nhöõng sinh vaät dò döôõng bao goàm Sinh vaät tieâu thuï baäc 1: ñoäng vaät aên thöïc vaät (chuoät aên caây coû, saâu aên laù caây). Sinh vaät tieâu thuï baäc 2: ñoäng vaät aên thòt (boï ngöïa aên saâu, aên laù, caây aên chuoät). Sinh vaät phaân giaûi laø thaønh phaàn cuoái cuøng cuûa chuoãi thöùc aên, bao goàm chuû yeáu laø caùc vi sinh vaät (vi khuaån, naám hoaïi sinh…) ñoäng vaät ñaát. Chuùng aên xaùc cheát, phaân… vaø phaân giaûi chuùng töø chaát höõu cô daàn daàn thaønh chaát voâ cô. Trong chuoãi thöùc aên moãi loaøi laø moät maéc xích: Baøi 50: HEÄ SINH THAÙI II/ Chuoãi thöùc aên vaø löôùi thöùc aên: 1/ Chuoãi thöùc aên: Chuoãi thöùc aên laø moät daõy nhieàu loaøi sinh vaät coù quan heä dinh döôõng vôùi nhau. 2/ Löôùi thöùc aên: Moãi loaøi laø moät maéc xích, vöøa laø sinh vaät tieâu thuï maéc xích phía tröôùc vöøa laø sinh vaät bò maét xích phía sau tieâu thuï. Quan saùt hình 50.2 xeáp caùc sinh vaät theo töøng thaønh phaàn chuû yeáu cuûa heä sinh thaùi Caây goã Saâu aên laù caây Boï ngöïa Caây goã Caày Caây coû Caây coû Caây coû Boï ngöïa Chuoät Caày Saâu aên laù caây Saâu aên laù caây Saâu aên laù caây Saâu aên laù caây Saâu aên laù caây Caây goã Chuoät Vieát ra taát caû caùc chuoãi thöùc aên coù saâu aên laù caây tham gia: Sinh vaät saûn xuaát: caây goã, caây coû Sinh vaät tieâu thuï: •Sinh vaät tieâu thuï caáp 1: saâu aên laù caây, chuoät, höôu. •Sinh vaät tieâu thuï caáp 2: boï ngöïa, caày, raén. Sinh vaät phaân giaûi: vi sinh vaät, naám, giun ñaát. Saép xeáp vi sinh vaät theo töøng thaønh phaàn chuû yeáu cuûa heä sinh thaùi Trong quaàn xaõ luoân coù söï tuaàn hoaøn vaät chaát Thöïc vaät Ñoäng vaät Muøn höõu cô Voâ cô Theá naøo laø löôùi thöùc aên? Caùc chuoãi thöùc aên coù nhieàu maéc xích chung taïo thaønh moät löôùi thöùc aên Moät löôùi thöùc aên hoaøn chænh goàm 3 thaønh phaàn chuû yeáu: Sinh vaät saûn xuaát Sinh vaät tieâu thuï Sinh vaät phaân giaûi. Moät löôùi thöùc aên hoaøn chænh goàm nhöõng thaønh phaàn chuû yeáu naøo? Baøi 50: HEÄ SINH THAÙI II/ Chuoãi thöùc aên vaø löôùi thöùc aên: 2/ Löôùi thöùc aên: Moät löôùi thöùc aên hoaøn chænh goàm 3 thaønh phaàn chuû yeáu: Sinh vaät saûn xuaát Sinh vaät tieâu thuï Sinh vaät phaân giaûi. Moãi löôùi thöùc aên goàm caùc chuoãi thöùc aên coù nhieàu maéc xích chung. *Lieân heä thöïc teá : Trong thöïc tieãn saûn xuaát ngöôøi noâng daân coù bieän phaùp kó thuaät gì ñeå taän duïng nguoàn thöùc aên cuûa sinh vaät ? Traû lôøi : - Thaû nhieàu caù trong moät ao. - Döï tröõ thöùc aên cho ñoäng vaät trong muøa khoâ haïn. CUÛNG COÁ: Moät quaàn xaõ sinh vaät coù caùc loaøi sinh vaät sau: vi sinh vaät, chim aên saâu, saâu, hoå, meøo, coû, thoû, deâ a/ Haõy vieát caùc chuoãi thöùc aên coù theå coù trong quaàn xaõ sinh vaät? b/ Veõ löôùi thöùc aên cuûa quaàn xaõ sinh vaät treân?  Traû lôøi: a) Caùc chuoãi thöùc aên: Coû  thoû  meøo  vi sinh vaät Coû  thoû  hoå  vi sinh vaät Coû  deâ  hoå  vi sinh vaät Coû  saâu  chim aên saâu vi sinh vaät CUÛNG COÁ: Moät quaàn xaõ sinh vaät coù caùc loaøi sinh vaät sau: vi sinh vaät, chim aên saâu, saâu, hoå, meøo, coû, thoû, deâ a/ Haõy vieát caùc chuoãi thöùc aên coù theå coù trong quaàn xaõ sinh vaät? b/ Veõ löôùi thöùc aên cuûa quaàn xaõ sinh vaät treân?  Traû lôøi: b) Sô ñoà löôùi thöùc aên cuûa quaàn xaõ sinh vaät treân: Coû Thoû Deâ Saâu Meøo Hoå Chim aên saâu Vi sinh vaät Cuûng coá : Chuoãi vaø löôùi thöùc aên phaûn aùnh quan heä naøo giöõa caùc loaøi ? a. Hoã trôï vaø ñoái ñòch.b. Nôi ôû.c. Dinh döôõng.d. Sinh saûn. DAËN DOØ: Chuaån bò cho tieát kieåm tra thöïc haønh, xem laïi caùc baøi thöïc haønh sau: Tính xaùc suaát xuaát hieän caùc maët cuûa ñoàng kim loaïi. Quan saùt hình thaùi nhieãm saéc theå Quan saùt vaø laép moâ hình ADN Nhaän bieát moät vaøi daïng ñoät bieán Taäp döôït thao taùc giao phaán. Tìm hieåu thaønh töïu choïn gioáng vaät nuoâi vaø caây troàng. Tìm hieåu moâi tröôøng vaø aûnh höôûng moät soá nhaân toá sinh thaùi leân ñôøi soáng sinh vaät.