Bài giảng Siêu âm cơ, xương, khớp - Trương Thị Thanh Thủy

SIÊU ÂM CƠ-XƯƠNG -KHỚP BS Trương Thị Thanh ThủyNỘI DUNG Ưu điểm của siêu âm so với XQ trong chẩn đoán các bệnh lý Cơ –xương khớp Chẩn đoán các bệnh lý của : - Xương: u xương, viêm xương - Cơ : U cơ, Rách cơ Viêm cơ, abcess cơ - Gân : .Viêm gân . Đứt gân - Dây chằng :.Viêm dây chằng . Đứt dây chằng - Bao hoạt dịch : Viêm mạn,viêm cấp, biến chứng - Khớp : Viêm khớp, tràn dịch khớp ƯU ĐIỂM CỦA SIÊU ÂM XQ : Đối với chẩn đoán thương tổn của mô mềm ,XQ chỉ đánh giá sự thay đổi về hình dạng ,kích thước ,không chi tiếtSiêu âm: cho thấy chi tiết những tổn thương viêm ,đứt từng phầnhoặc toàn phần của các phần mềm .SIÊU ÂM XƯƠNGĐộ hồi âm, mẫu hồi âmGiới hạnĐường bờ, tính chất xâm lấnDopplerU XƯƠNG LÀNH TÍNHXƯƠNG BÌNH THƯỜNGU XƯƠNG ÁC TÍNHK THẬN DI CĂN XƯƠNGK PHẾ QUẢN DI CĂN XƯƠNGK VÚ DI CĂN XƯƠNGU SỤN XƯƠNGVIÊM XƯƠNGPhản ứng viêm Dày màng xươngTụ dịch và viêm mô mềm lân cậnCó thể thấy ổ apxe mô mềm lân cậnÁP XE QUANH MÔ MỀM SÁT MÀNG XƯƠNGGÃY XƯƠNGSIÊU ÂM CƠ1.Gi¶I phÉu - Nguyªn uû, ®­êng ®i, b¸m tËn . - H×nh th¸i : g©n c¬, bông c¬ - CÊu tróc: sîi c¬- bã c¬- c¬ + ph©n c¸ch gi÷a sîi c¬ : bao sîi + ph©n c¸ch gi÷a thí c¬ : bao bã c¬ -m¹c x¬ mì + ph©n c¸c gi÷a bã c¬ : bao c¬- m¹c, c©n + kiÕn tróc thí c¬: 1 thí, 2 thí, vßng - NghiÖm ph¸p ®éng : co-gi·n 2.Kü thuËt kh¸m : - §Çu dß : 5MHz – 7,5 MHz –12MHz , Doppler . - Tói ®Öm ( water bag ) - MÆt c¾t däc – mÆt c¾t ngang - NF : + §Ì Ðp + Dynamic + So s¸nh 2 bªn II.KỸ THUẬT KHÁM VÀ HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG 3.Gi¶I phÉu häc S.A- MÆt c¾t däc : cÊu tróc nÒn GHA víi c¸c bao th¬ c¬ THA ph©n bè hîp l­u vµo c©n=> h×nh ¶nh l«ng vò .MÆt c¾t ngang : cÊu tróc nÒn GHA xen kÎ c¸c chÊm THANF ®éng : c¬ bÞ ®Ì Ðp=> THA 4.BÖnh lý : 4.1.DËp n¸t c¬ : - C¬ chÕ: chÞu lùc trùc tiÕp nÒn x­¬ng cøng, th­¬ng tæn m¹ch. - HASA: gi¸n ®o¹n 1 vïng c¬ kÌm h×nh ¶nh tô m¸u . 4.2.Viªm c¬ . -LS: s­ng, nÒ ,nãng ®au. -Hasa: + G® ®Çu : thí sîi c¬ THA, v¸ch x¬ mì dµy vµ mê nh¹t nhoµ vµ GHA=> t­¬ng ph¶n gi÷a thí c¬ vµ v¸ch thí c¬ gi¶m . KÝch th­¬c c¬ t¨ng. + G® sau : tô mò , vâ dµy . U LÀNH TÍNH: U MỠMYXOMASU ÁC TÍNH: LYMPHOMALIPOSARCOMASARCOMADI CĂN CƠK THẬN DI CĂN CƠU HẮC SẮC TỐ DI CĂN CƠDỊ VẬT TRONG CƠ4.2.R¸ch c¬ do c¨ng 4.2.1.C¨ng gi·n kÐo dµI-C¬ chÕ : c¬ chØ bÞ c¨ng ®Õn giíi h¹n ®µn håi => tuy mÊt chøc n¨ng nh­ng kh«ng cã ®iÓm ®au - SA : tuy kh«ng cã gi¸n ®o¹n thí c¬ nh­ng c¸c thí c¬ ph×nh to .4.2.R¸ch c¬ do c¨ng 4.2.2.R¸ch c¬ : - R¸ch tõng phÇn : gi¸n ®o¹n 1 vïng c¬ kÌm tô dÞch m¸u. - R¸ch toµn phÇn: gi¸n ®o¹n toµn bé bÒ dµy c¬ , hai ®Çu c¬ co rót l¹i Siªu ©m g©n1.Gi¶I phÉu: -G©n cã bao g©n : + Bã sîi collagen + Bao g©n : 2 líp , gi÷a 2 líp cã líp dÞch máng b«i tr¬n . - G©n kh«ng cã bao : + bã sîi . + Líp m« lk dµy bao quanh + M« lk láng lÎo xung quanh2.kü thuËt - Ph­¬ng tiªn : . §Çu dß th¼ng : 7,5-12 MHz . Doppler -Kü thuËt kh¸m : .C¾t ngang .C¾t däc . .NF ®éng . .so s¸nh2 bªn ĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU CÁNH TAY long head of the biceps tendontCẦN DI CHUYỂN CÁC MẶT CẮT ĐỂ NHẬN RA RÃNH GÂN CƠ NHỊ ĐẦU,NƠI BÁM CỦA CƠ NHỊ ĐẦUĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU CÁNH TAY CẮT DỌC long head of the biceps tendon3.Gi¶I phÉu siªu ©m: - MÆt c¾t däc : + NhiÒu ®­êng THA m¶nh xong xong hay ®an xen nhau . + Líp dÞch máng quanh bã g©n / g©n cã bao g©n . - MÆt c¾t ngang : + H×nh oval , trßn THA víi ®­êng bao dµy vµ THA h¬n 4.BÖnh lý : 4.1.G©n cã bao : 4.1.1.Viªm - CN : vßng dÞch trèng ©m bao quanh bã sîi (bÒ dµy dÞch > ®­êng kÝnh bã g©n ). - CD : 2 líp dÞch // bã g©n + G® cÊp :bã sîi kh«ng t¨ng kÝch th­íc . + G® m¹n : t¨ng kÝch th­íc bã g©n ĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU CÁNH TAY long head of the biceps tendontCẦN DI CHUYỂN CÁC MẶT CẮT ĐỂ NHẬN RA RÃNH GÂN CƠ NHỊ ĐẦU,NƠI BÁM CỦA CƠ NHỊ ĐẦUĐẦU DÀI GÂN CƠ NHỊ ĐẦU CÁNH TAY CẮT DỌC long head of the biceps tendon4.BÖnh lý : 4.2.G©n kh«ng cã bao : 4.2.1.Viªm : -C¬ chÕ : chÊn th­¬ng lËp ®i lËp l¹i. - Hasa : + G©n t¨ng kÝch th­íc kÌm GHA khu tró hoÆc toµn bé + Kho¶ng c¸c gi÷a c¸c sîi réng + HiÖn diÖn nh÷ng nèt GHA trong g©n .+ Tæ chøc mì ,lk quanh g©n trë nªn ph¶n øng viªm : dµy, THA, dÞch .+ H×nh ¶nh c¸c sîi vÉn nguyªn vÖn . + G® m¹n : v«i , gai x­¬ng ë n¬I b¸m g©n . 1. ĐỨT GÂN:ĐỨT GÂN HOÀN TOÀN: -SA :DÀY LÊN KHÔNG ĐỀU CỦA GÂN CƠ Ổ DỊCH MÁU GIẢM HỒI ÂM(HOẶC CỤC MÁU ĐÔNG) NẰM GIỮA PHẦN ĐỨT ,HOẶC MÔ CƠ BỊ U HẠT(GRANULOMATOUS TISSUE)DỰA VÀO GĐ TỔN THƯƠNG.TRƯỜNG HỢP PHẪU THUẬT XƯƠNG GÃY MỞ THÁO RA HOÀN TOÀN :CÓ THỂ THẤY ĐƯỢC VỚI VÙNG TĂNG ÂM Ở TRUNG TÂM VÀ BÓNG LƯNG BẨNĐỨT TỪNG PHẦN: -SA: HÌNH ẢNH VÙNG GIẢM HỒI ÂM TRONG BỤNG GÂN ,HOẶC NƠI GÂN BÁM VÀOVỚI ĐẦU DÒ 7.5-10 MH CÓ THỂ THẤY ĐƯỢC CÁC SỢI GÂN.CẦN XOAY ĐẦU DÒ THEO 3 CHIỀU ĐỂ KHẲNG ĐỊNH LÀ ĐỨT GÂN HOÀN TOÀN HAY KHÔNGTC CHÍNH: -VÙNG GÂN MỎNG VÀ KHÔNG LIÊN TỤC -VÙNG TĂNG ÂM Ở TRUNG TÂM DO SỰ CO RÚT Ở 2 ĐẦU GÂN ĐỨTSiªu ©m tói ho¹t dÞch1.Gi¶I phÉu: 2 lo¹i -THD kh«ng th«ng th­¬ng : ®a sè, n»m xen gi÷a c¸c cÊu tróc chuyÓn ®éng. cÊu t¹o lµ bao kÝn bªn trong cã Ýt dÞch b«I tr¬n . -THD th«ng th­¬ng : Ýt , th«ng th­¬ng víi khoang khíp .NANG BAO HoẠT DỊCH VÙNG KHOEOBiẾN CHỨNG VỠ NANG BAO HoẠT DỊCH2.kü thuËt- §Çu dß : 5- 7,5- 12 MHz .- Water bag.- NF : so s¸nh 2 bªn 3.Gi¶I phÉu siªu ©m:- Líp dÞch máng (g©n), b¸m s¸t bÒ mÆt x­¬ng, dµy 50,000/ml WBC bị phá hủyCrystal (-)Xét nghiệm sinh hóa NTHChẩn đoán LSViêm khớp cấp tínhChọc hút dịch khớpSoi tươiNuôi cấy TB VK:75% s. aureus30-50% gram (-)Positive Fluid culture: 90%PCR:Xét nghiệm sinh hóa NTHChẩn đoán hình ảnhXQCộng hưởng từ (MRI) : đánh giá sự lan tràn và biến chứng xaSiêu âm : chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt XQGiai đoạn sớm: - Thường bình thường - (+/-) nhiễm trùng khớp lan rộng - Phù nề thâm nhiễm mô mỡ xung quanhGiai đoạn muộn - Đặc khe khớp - tiêu hủy xương XQCộng hưởng từ(MRI)T1W:Giảm hoặc đồng tín hiệu của dịch khớpGiảm tín hiệu của phù nề mô mềm quanh khớpGiảm tín hiệu của sự lan rộng mô mềm quanh khớpT2WTăng tín hiệu của dịch khớp và sự phù nề lan rộng cuarbao khớpThâm nhiễm bao hoạt dịchAbcess, viêm nhiễm phù nề mô quanh khớpT1CNgấm thuốc màng hoạt dịch, bao khớp và mô quanh bao khớpSiêu âmTiến triển mạn tínhChẩn đoán phân biệt1. Gout: viêm bao hoạt dịch, tràn dịch khớp, tinh thể có đuôi sao chổiHạt tophy quanh khớpAcid uric máu caoChọc hút dịch nếu còn nghi ngờ2. Tràn máu- tràn mỡ trong khớp: chấn thương hoặc dùng thuốc chống đông máuTràn dịch lợn cợn nhưng không dày bao khớp, không dày bao hoạt dịchNếu nghi ngờ thì chọc hút dịchĐiều trịChọc hút dịch khớpKháng sinh tiêm đường tĩnh mạch 4-6 tuần để loại trừ hoàn toàn tác nhân gây bệnhKẾT LUẬNPhương tiện chẩn đoán tốt nhất là siêu âmChọc hút dịch làm tế bào học, nuôi cấy và tìm tinh thể urat trước khi diều trị kháng sinhChẩn đoán và điều trị sớm là chìa khóa của thành côngHình ảnh siêu âm bình thường có thể loại trừ VKNT