Bài giảng Pháp luật đại cương - Quy phạm pháp luật Xã hội chủ nghĩa

QUY PHẠM PHÁP LUẬTXà HỘI CHỦ NGHĨA NỘI DUNG I- KHÁI NIỆM QUY PHẠM PHÁP LUẬT II- KẾT CẤU CỦA QUY PHẠM PHÁP LUẬT III- CÁCH THỨC THỂ HIỆN CẤU TRÚC CỦA QPPL TRONG MỘT ĐIỀU LUẬT IV- PHÂN LOẠI QUY PHẠM PHÁP LUẬT I- Khái niệm quy phạm pháp luật 1- Các khái niệm liên quan 2- Khái niệm quy phạm pháp luật 1- CAÙC KHAÙI NIEÄM LIEÂN QUAN Quy phaïm: Quy tắc xử sự Theå hieän yù chí cuûa con ngöôøi Thể hiện traät töï hôïp lyù cuûa hoaït ñoäng trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh Mang tính khuôn mẫu C¸c lo¹i quy ph¹m: Con ng­êi Con ng­êi QP X· héi Con ng­êi QP Kü thuËt Tù nhiªn Caùc loaïi quy phaïm xaõ hoäi QUY PHAÏM XAÕ HOÄI QUY PHAÏM ÑAÏO ÑÖÙC QUY PHAÏM TAÄP QUAÙN QUY PHAÏM TOÂN GIAÙO QUY PHAÏM PHAÙP LUAÄT QUY PHAÏM CUÛA TOÅ CHÖÙC CT-XH * Cho các quy phạm xã hội sau, hãy xác định đây là những loại quy phạm nào? 1- “Bắt buộc đội mũ bảo hiểm đối với người ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy (kể cả trẻ em và người tàn tật) khi đi trên hệ thống đường bộ Việt Nam thuộc các đoạn tuyến, tuyến đường bộ có biển báo "Đường bắt buộc đội mũ bảo hiểm đối với người ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy“”. (TT Số 01/2003/TT-BGTVT ngày 08 tháng 01 năm 2003 của Bộ trưởng Bộ GTVT hướng dẫn đội mũ bảo hiểm khi đi xe mô tô, xe gắn máy) 2- Khaùi nieäm quy phaïm phaùp luaät Kh¸i niÖm quy ph¹m ph¸p luËt: Quy ph¹m ph¸p luËt lµ quy t¾c xö sù mang tÝnh b¾t buéc chung do nhµ n­íc ®Æt ra hoÆc thõa nhËn, thÓ hiÖn ý chÝ cña nhµ n­íc nh»m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi. II- Keát caáu cuûa QPPLTình huống: Anh (chị) hãy cho biết cách xử sự của mình trong các trường hợp sau? KÕt cÊu th«ng th­êng cña mét QPPL Giaû ñònh Quy ñònh Cheá taøi 1- Gi¶ ®Þnh Kh¸i niÖm: Gi¶ ®Þnh lµ bé phËn cña quy ph¹m ph¸p luËt, trong ®ã nªu lªn chñ thÓ, hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn, ®Þa ®iÓm, thêi gian x¶y ra hµnh vi (hµnh ®éng hoÆc kh«ng hµnh ®éng) trong cuéc sèng mµ con ng­êi gÆp ph¶i vµ cÇn ph¶i xö sù theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt C¸ch x¸c ®Þnh: Traû lôøi caâu hoûi “Ai?”, “Trong ñieàu kieän, hoaøn caûnh naøo?” Ph©n lo¹i: + Theo sè l­îng c¸c hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn ®­a ra: gi¶n ®¬n, phøc t¹p + Theo c¸ch thøc ®­a ra ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh: liÖt kª, lo¹i trõ. 2- Quy ®Þnh Kh¸i niÖm: Quy ®Þnh lµ bé phËn cña quy ph¹m ph¸p luËt trong ®ã nªu lªn nh÷ng c¸ch xö sù mµ c¸c chñ thÓ cã thÓ hoÆc buéc ph¶i thùc hiÖn; nh÷ng lîi Ých hoÆc quyÒn mµ chñ thÓ ®­îc h­ëng g¾n víi nh÷ng t×nh huèng ®· nªu ë phÇn gi¶ ®Þnh cña quy ph¹m ph¸p luËt. C¸ch x¸c ®Þnh: Traû lôøi các caâu hoûi: Là gì? Ñöôïc laøm gì? Khoâng ñöôïc laøm gì? Phaûi laøm gì? Laøm nhö theá naøo? Ph©n lo¹i: Căn cứ vào tính chất, phương pháp tác động lên các quan hệ xã hội: Cấm và bắt buộc; Tuú nghi; Giao quyền. 3- ChÕ tµi Kh¸i niÖm: ChÕ tµi lµ bé phËn cña quy ph¹m ph¸p luËt trong ®ã nªu lªn c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt trõng ph¹t mµ c¸c chñ thÓ cã thÈm quyÒn ¸p dông quy ph¹m cã thÓ ¸p dông ®èi víi c¸c chñ thÓ kh«ng thùc hiÖn ®óng nh÷ng mÖnh lÖnh ®· ®­îc nªu lªn trong phÇn quy ®Þnh cña quy ph¹m ph¸p luËt C¸ch x¸c ®Þnh: Traû lôøi caâu hoûi: Bò xöû lyù nhö theá naøo khi ở vào hoàn cảnh giả định mà khoâng thöïc hieän quy ñònh cuûa QPPL? Ph©n lo¹i: Coù 4 loaïi: HS, DS, KL, HC BÀI TẬP Xác định các bộ phận: giả định, quy định, chế tài của các QPPL sau đây III- Caùch thöùc theå hieän caáu truùc cuûa moät QPPL trong moät ñieàu luaät Qua bài tập nêu trên, hãy nhận xét về cách thể hiện cấu trúc của QPPL trong các điều luật. IV- Phaân loaïi quy phaïm phaùp luaät 1- C¨n cø vµo néi dung: QP ñònh nghóa; QP ñieàu chænh; QP baûo veä. 2- C¨n cø vµo h×nh thøc mÖnh lÖnh (bộ phận quy định): QP caám ñoaùn; QP baét buoäc; QP tuyø nghi 3- C¨n cø vµo ®èi t­îng ®iÒu chØnh: moãi ngaønh luaät coù moät loaïi QP töông öùng