Bài giảng Nguyên lý kế toán - Bài 4: Báo cáo thu thập - Nguyễn Bảo Linh

Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Chöông Trình Giaûng Daïy Kinh Teá Fulbright Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Vieät Nam Nieân khoùa 2005-2006 NGUYEÂN LYÙ KEÁ TOAÙN (Principles of accounting) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics BAÙO CAÙO THU NHAÄP Baøi giaûng 4 NguyễnBảoLinh 1 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Muïc tieâu hoïc taäp 1. Xaùc ñònh laõi vaø hai thaønh phaàn chính ñeå tính laõi: Doanh thu vaø Chi phí 2. Giaûi thích nhöõng vaán ñeà caàn bieát khi tính laõi: Kyø keá toaùn, taøi khoaûn taïm thôøi vaø thöôøng xuyeân, nguyeân taéc phuø hôïp, hoaït ñoäng lieân tuïc 3. Trình baøy caùc phöông phaùp ghi nhaän doanh thu vaø chi phí. 4. Trình baøy caùc tröôøng hôïp caàn ñieàu chænh cho doanh thu vaø chi phí, thöïc haønh caùc buùt toaùn tieâu bieåu cho töøng tröôøng hôïp 5. Tìm hieåu nguyeân taéc vaø thöïc haønh laäp baûng tính (work sheet) vaøo cuoái kyø keá toaùn 6. Söû duïng baûng tính ñeå laäp baùo caùo taøi chính, ghi caùc buùt toaùn ñieàu chænh vaø khoùa soå Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics ÑO LÖÔØNG KEÁT QUAÛ KINH DOANH (MEASUREMENT OF BUSINESS INCOME) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 2 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Keát quaû kinh doanh Laõi (NI) = Doanh thu (R) – Chi phí (E) ¾Doanh thu: Giaù caû cuûa nhöõng saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï maø moät doanh nghieäp ñaõ cung caáp cho khaùch haøng trong moät thôøi kyø xaùc ñònh. ¾Chi phí: Trò giaù cuûa nhöõng saûn phaåm, haøng hoùa dòch vuï maø moät doanh nghieäp ñaõ söû duïng trong moät thôøi kyø xaùc ñònh. Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Caùc phöông phaùp ghi nhaän ¾Keá toaùn theo thöïc teá phaùt sinh (Accrual-basic accounting): Ghi nhaän nhöõng aûnh höôûng cuûa caùc nghieäp vuï kinh doanh khi noù phaùt sinh baát keå nhöõng nghieäp vuï ñoù coù aûnh höôûng ñeán tieàn hay khoâng. ¾Keá toaùn theo tieàn: Chæ ghi nhaän nghieäp vuï khi tieàn ñöôïc chi ra hay thu vaøo Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 3 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Kyø keá toaùn (Accounting period) ¾Ñeå ñònh kyø cung caáp thoâng tin cho nhöõng ngöôøi söû duïng, quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñöôïc chia thaønh nhöõng quaõng thôøi gian töông ñoái ñeàu nhau vaø goïi ñoù laø nhöõng kyø keá toaùn. ¾Ñoä daøi kyø keá toaùn coù theå laø thaùng, quyù, naêm. Ñoä daøi moät naêm ñöôïc goïi laø taøi khoùa hay naêm taøi chính (fiscal year) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Kyø keá toaùn (Accounting period) Naêm taøi chính khoâng nhaát thieát truøng laép naêm döông lòch. Thoâng thöôøng thôøi ñieåm keát thuùc naêm taøi chính laø luùc khoâng ñuùng thôøi vuï nhaèm ¾Giaûm nheï coâng vieäc cuoái kyø cho keá toaùn vieân ¾Ñôn giaûn hoùa coâng vieäc kieåm keâ ¾Giaûm khoái löôïng coâng vieäc phaân boå doanh thu vaø chi phí giöõa caùc kyø coù lieân quan ñeå tính ñuùng laõi Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 4 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 TK taïm thôøi vaø thöôøng xuyeân ¾Taøi khoaûn taïm thôøi (temporary accounts) laø nhöõng taøi khoaûn seõ bò khoaù soå (xoùa soá dö) vaøo cuoái kyø keá toaùn ñeå chuaån bò cho vieäc ghi cheùp trong kyø keá toaùn môùi. ¾Taøi khoaûn thöôøng xuyeân (permanent accounts) laø nhuõng taøi khoaûn khoâng bò khoùa soå vaøo cuoái kyø, soá dö cuoái kyø seõ trôû thaønh soá dö ñaàu kyø sau. Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics TK taïm thôøi vaø thöôøng xuyeân Taøi saûn (A) Nôï (L) Taøi khoaûn thöôøng xuyeân Voán Coå Ñoâng (SE): Coå phaàn Xaùc ñònh keát quaû Taøi khoaûn Doanh thu (R) taïm thôøi Chi phí (E) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 5 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Nguyeân taéc phuø hôïp ¾Doanh thu ñöôïc tính vaøo kyø keá toaùn maø ôû ñoù doanh nghieäp ñaõ cung caáp saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï cho khaùch haøng. ¾Chi phí ñöôïc tính vaøo kyø keá toaùn phaûi laø nhöõng khoaûn ñaõ ñöôïc söû duïng heát vôùi muïc ñích taïo ra doanh thu trong kyø ñoù Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Nguyeân taéc hoaït ñoäng lieân tuïc ¾Caùc doanh nghieäp ñöôïc giaû ñònh laø seõ hoaït ñoäng lieân tuïc voâ thôøi haïn tröø khi coù nhöõng baèng chöùng veà phaù saûn hay ngöøng hoaït ñoäng. ¾Giaû ñònh naøy giuùp keá toaùn vieân coù theå ñôn giaûn hoùa vieäc tính toaùn phaân boå doanh thu vaø chi phí coù lieân quan ñeán nhieàu hôn moät kyø keá toaùn nhö ƒ Doanh thu öùng tröôùc ƒ Khaáu hao taøi saûn coá ñònh Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 6 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Ghi nhaän doanh thu ¾ Doanh thu coù theå ñöôïc ghi nhaän khi haøng hoùa saûn phaåm ñaõ cung caáp cho khaùch vaø ñaõ thu tieàn hoaëc chöa thu tieàn Doanh thu Tieàn Phaûi thu ¾ Ñeå ñaûm baûo nguyeân taéc phuø hôïp, doanh thu coøn phaûi ñöôïc ghi nhaän baèng caùch ñieàu chænh caùc taøi khoaûn vaøo cuoái kyø keá toaùn Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Ghi nhaän chi phí ¾ Chi phí ñöôïc ghi nhaän theo nguyeân taéc phuø hôïp phaûi lieân quan ñeán nhöõng saûn phaåm, haøng hoùa, dòch vuï ñaõ duøng ñeå taïo doanh thu trong kyø baát keåø ñaõ traû tieàn hoaëc chöa traû tieàn Tieàn Chi phí Phaûi traû ¾ Chi phí cuõng ñöôïc ghi nhaän baèng caùch ñieàu chænh caùc taøi khoaûn vaøo cuoái kyø keá toaùn Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 7 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 QUY TRÌNH ÑIEÀU CHÆNH (ADJUSTING PROCESS) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Söï ñieàu chænh taøi khoaûn ¾ Vieäc ñieàu chænh ñöôïc tieán haønh thoâng qua caùc buùt toaùn ñieàu chænh (Adjusting entries) vaøo cuoái moãi kyø keá toaùn. ¾ Muïc ñích cuûa vieäc ñieàu chænh laø tính ñaày ñuû doanh thu vaø chi phí ñeå tính ñuùng laõi ¾ Chæ nhöõng khoaûn doanh thu vaø chi phí naøo lieân quan ñeán nhieàu hôn 1 kyø keá toaùn môùi caàn ñeán söï ñieàu chænh. ¾ Buùt toaùn ñieàu chænh luoân luoân lieân quan ñeán moät taøi khoaûn thöôøng xuyeân vaø moät taøi khoaûn taïm thôøi. Nhö vaäy vieäc ñieàu chænh coù taùc ñoäng leân caû baûng caân ñoái keá toaùn vaø baùo caùo thu nhaäp Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 8 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Caùc tröôøng hôïp ñieàu chænh 1. Chi phí ñaõ thöïc chi nhöng phaûi phaân boå cho nhieàu kyø (Loaïi I) 2. Chi phí chöa chi nhöng phaûi tính tröôùc (Loaïi II) 3. Doanh thu ñaõ nhaän ñöôïc tieàn nhöng phaûi phaân boå cho nhieàu kyø (Loaïi III) 4. Doanh thu chöa nhaän ñöôïc tieàn nhöng phaûi tính tröôùc (Loaïi IV) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Caùc tröôøng hôïp ñieàu chænh TAØI SAÛN NÔÏ Chi phí ñaõ thöïc chi Chi phí chöa chi nhöng phaûi phaân nhöng phaûi tính CHI PHÍ boå cho nhieàu kyø tröôùc (Loaïi I) (Loaïi II) Doanh thu chöa Doanh thu ñaõ nhaän nhaän ñöôïc tieàn ñöôïc tieàn nhöng DOANH THU nhöng phaûi tính phaûi phaân boå cho tröôùc nhieàu kyø (Loaïi III) (Loaïi IV) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 9 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Chi phí ñaõ thöïc chi nhöng phaûi phaân boå cho nhieàu kyø (Loaïi I) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Chi phí traû tröôùc ¾ Xem laïi ví duï, ngaøy 2-1 traû tröôùc tieàn thueâ nhaø 2 thaùng $1,600. ¾ Ñeán 31-1 coù $800 trong soá naøy ñöôïc xem laø “heát haïn” (Expired) vaø phaûi tính vaøo chi phí baèng buùt toaùn ñieàu chænh (a) Chi phí thueâ muôùn 800 Thueâ nhaø traû tröôùc 800 ¾ Töông töï cho tröôøng hôïp traû tröôùc chi phí baûo hieåm ngaøy 5-1, buùt toaùn ñieàu chænh seõ laø (b) Chi phí baûo hieåm 80 Baûo hieåm traû tröôùc 80 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 10 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Taøi khoaûn chöõ T Thueâ nhaø traû tröôùc Chi phí thueâ möôùn 1,600 800(a) 800 800 Baûo hieåm traû tröôùc Chi phí baûo hieåm 960 80(b) 80 880 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Chi phí vaät duïng ¾Giaû söû vieäc kieåm keâ cuoái kyø cho thaáy vaên phoøng phaåm coøn toàn kho $1,400 ¾Nhö vaäy phaàn vaên phoøng phaåm ñaõ söû duïng trong kyø laø $2,000 - $1,400 = $600 ¾Buùt toaùn ñieàu chænh (c) Chi phí vaên phoøng phaåm 600 Vaên phoøng phaåm 600 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 11 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Taøi khoaûn chöõ T Vaät duïng Chi phí vaät duïng (c) 2,000 600 600 1,400 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Chi phí khaáu hao ¾ Chi phí khaáu hao laø chi phí cuûa nhöõng taøi saûn daøi haïn hay taøi saûn coá ñònh. ¾ Chi phí naøy ñöôïc tính toaùn döïa vaøo trò giaù taøi saûn vaø thôøi gian söû duïng öôùc tính. ¾ Coù nhieàu caùch tính toaùn khaáu hao khaùc nhau, phöông phaùp thoâng duïng laø khaáu hao theo ñöôùng thaúng (Straight line depreciation) ¾ Tính toaùn chi phí khaáu hao söû duïng nguyeân taéc hoaït ñoäng lieân tuïc Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 12 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Chi phí khaáu hao ¾Giaû söû thieát bò vaên phoøng trong ví duï ñöôïc khaáu hao theo ñöôøng thaúng vaø öôùc tính söû duïng trong 5 naêm (60 thaùng) ¾Chi phí khaáu hao cho moãi thaùng seõ laø $3,000 ÷ 60 = $50 moãi thaùng ¾Buùt toaùn ñieàu chænh (d) Chi phí khaáu hao TBVP 50 Hao moøn TBVP 50 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Taøi khoaûn chöõ T TBVP Hao moøn TBVP Chi phí Khaáu hao TBVP (d) 3,000 50 50 Treân baûng caân ñoái, phaàn taøi saûn coá ñònh seõ ñöôïc trình baøy nguyeân giaù (cost) vaø hao moøn taøi saûn (accumulated depreciation) ñeå tính ra ñöôïc giaù trò coøn laïi (net book value) cuûa taøi saûn Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 13 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Chi phí chöa chi nhöng phaûi tính tröôùc (Loaïi II) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Chi phí löông ¾ Caùch traû löông: Sau 2 Thaùng 8 tuaàn laøm vieäc seõ traû löông Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun vaøo ngaøy thöù saùu vôùi toång 1 2 3 4 5 6 7 soá $1,200 ¾ Bình quaân chi phí löông laø 8 9 10 11 12 13 14 $120/ngaøy 15 16 17 18 19 20 21 ¾ Trongthaùng8, vieäctraû 22 23 24 25 26 27 28 löông dieãn ra vaøo ngaøy 12 29 30 31 1/2 2 3 4 vaø 26 5 6 7 8 9 10 11 ¾ Laàn traû löông tieáp theo seõ nhö theá naøo???? Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 14 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Chi phí löông ¾Neáu ghi cheùp nghieäp vuï traû löông ôû ngaøy 9-9 bình thöôøng thì khoâng hôïp lyù vì ñaõ tính vaøo chi phí thaùng 2 caû 3 ngaøy löông cuûa thaùng 8 trò giaù $360 (ngaøy 29-30-31) ¾Buùttoaùnñieàuchænhcaànthieát(e) Chi phí löông vaên phoøng 360 Löông phaûi traû 360 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Taøi khoaûn chöõ T Löông phaûi traû Chi phí löông VP 360 (12-08) 1,200 (e) (26-08) 1,200 (31-08) 360 2,760 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 15 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Doanh thu ñaõ nhaän ñöôïc tieàn nhöng phaûi phaân boå cho nhieàu kyø (Loaïi III) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Ñieàu chænh doanh thu ¾ Xem laïi ví duï trong baøi giaûng tröôùc. ¾ Ngaøy 15-08: Nhaän tieàn öùng tröôùc veà dòch vuï quaûng caùo trò giaù $1,000 ñaõ ghi buùt toaùn Tieàn 1,000 Khaùch haøng öùng tröôùc 1,000 ¾ Giaû söû ñeán 31-8 doanh nghieäp ñaõ cung caáp cho khaùch vôùi trò giaù laø $600 ¾ Buùt toaùn ñieàu chænh (f) Khaùch haøng öùng tröôùc 600 Doanh thu 600 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 16 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Taøi khoaûn chöõ T Doanh thu dòch vuï Khaùch haøng öùng tröôùc (10-08) 1,400 (31-08) 600 (15-08) 1,000 (c) (19-08) 4,800 400 (31-08) 600 6,800 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Doanh thu chöa nhaän ñöôïc tieàn nhöng phaûi tính tröôùc (Loaïi IV) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 17 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Ví duï ¾Giaû söû trong ngaøy 31-08 coâng ty ñaõ kyù ñöôïc hôïp ñoàng quaûng caùo toång trò giaù laø $1,600. Hoaït ñoäng quaûng caùo seõ keùo daøi ñeán ngaøy 05-09. ¾Nhöõng coâng vieäc quaûng caùo ñaàu tieân ñaõ ñöôïc thöïc hieän ngay trong ngaøy 31- 08 coù trò giaù laø $200. ¾Phaàn naøy ñöôïc tính vaøo doanh thu thaùng 08 theo nguyeân taéc phuø hôïp. Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Buùt toaùn ñieàu chænh Doanh thu phaûi thu 200 Doanh thu dòch vuï 200 Doanh thu dòch vuï Doanh thu phaûi thu (10-08) 1,400 (31-08) 200 (19-08) 4,800 (g) (31-08) 600 (31-08) 200 7,000 Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 18 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Baûng tính (Work sheet) Phaân tích Ghi soå Laäp baûng Ñieàu chænh Laäp BC Ghi soå caùiï nghieäp vuï Nhaät kyù caân ñoái thöû caân ñoái thöû Taøi chính Caùch laäp baûng tính 1. Duøng soá dö caùc taøi khoaûn ôû soå caùi nhaäp vaøo coät “caân ñoái thöû” 2. Thöïc hieän caùc böôùc ñieàu chænh caàn thieát vaøo coät “ñieàu chænh” 3. Tính laïi soá dö sau ñieàu chænh cho caùc taøi khoaûn vaø ghi vaøo coät “ñieàu chænh caân ñoái thöû” 4. Chuyeån soá dö caùc taøi khoaûn doanh thu vaø chi phí vaøo coät “baùo caùo thu nhaäp”, caùc taøi khoaûn khaùc vaøo coät “baûng caân ñoái” vaø caân ñoái ñeå tính laõi treân nhöõng coät naøy Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 19 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Coâng duïng cuûa baûng tính Laäp baùo caùo taøi chính (M4a) Khoùa soà caùc taøi Ghi caùc buùt khoaûn taïm thôøi toaùn ñieàu chænh (M4a) (M4a) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Khoùa soå caùc taøi khoaûn taïm thôøi ¾Caùc taøi khoaûn taïm thôøi phaûi ñöôïc khoùa soå vaøo cuoái kyø ñeå chuaån bò ghi cheùp cho kyø sau. ¾Taøi khoaûn taïm thôøi bao goàm ƒ Doanh thu ƒ Chi phí ƒ Ruùt voán ¾Vieäc khoùa soå coù theå tieán haønh tröïc tieáp hay thoâng qua taøi khoaûn “toùm taét thu nhaäp” (Income summary) Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 20 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Trình töï khoùa soå Chi phí Xaùc ñònh keát quaû Doanh thu XXX XXX (1) XXX XXXXX (2) XXXXX XXXXX XX // / / / / Coå töùc LN giöõ laïi (3) X XX(4) XXXXXX XX // XXXXXXX Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics Caân ñoái thöû sau khoùa soå ¾Sau khi khoùa soå, chæ coù caùc taøi khoaûn thöôøng xuyeân coøn laïi soá dö bao goàm ƒ Taøi saûn ƒ Nôï ƒ Voán chuû sôû höõu ¾Soá dö cuûa nhöõng taøi khoaûn naøy ñöôïc xem laø soá dö cuûa ñaàu kyø keá toaùn môùi keát thuùc moät chu trình keá toaùn (accounting cycle) vaø moät chu trình môùi laïi baét ñaàu Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 21 Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Nguyên lý kế toán Bài giảng 4 2006-2007 Taøi lieäu tham khaûo ¾Financial accounting – Clyde P. Stickney; Roman L. Weil ¾Accounting – Charles T. Horngren; Walter T. Harrison; Linda Smith Bamber ¾Principles of accounting – Belverd E. Needles, Jr.; Henry R. Anderson; James C. Caldwell. ¾Financial and managerial accounting – Belverd E. Needles; Marian Powers; Susan V. Crosson Nguyeãn Baûo Linh – The HCMC University of Economics NguyễnBảoLinh 22