Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng thương mại 1 - Chương 7: Nghiệp vụ cho thuê tài sản - Nguyễn Văn Minh

1. Tổng quan về cho thê tài sản? 2. Các hình thức cho thuê tài sản 3. Quy trình nghiệp vụ cho thuê tài sản Thuê tài sản là gì? Giao dịch cho thuê tài sản là một hợp đồng thương mại, trong đó người sở hữu tài sản đồng ý cho người đi thuê được quyền sử dụng tài sản trong một khoảng thời gian để đổi lấy một chuỗi thanh toán định kỳ. Hợp đồng cho thuê Lessor (người cho thuê) Lessee (người thuê) Chuyển quyền sử dụng tài sản Trả tiền mua quyền sử dụng tài sản Tài sản thuê mua? Baát ñoäng saûn: cöûa haøng, vaên phoøng laøm vieäc, nhaø ôû vaø cô sôû saûn xuaát. Ñoäng saûn: xe hôi, maùy bay, taøu bieån, thieát bò saûn xuaát, thieát bò vaên phoøng. Các loại thuê tài sản? Cho thuê vận hành là hình thức cho thuê tài sản, theo đó Bên thuê sử dụng tài sản cho thuê của Bên cho thuê trong một thời gian nhất định và sẽ trả lại tài sản đó cho Bên cho thuê khi kết thúc thời hạn thuê tài sản. Bên cho thuê giữ quyền sở hữu tài sản cho thuê và nhận tiền cho thuê theo hợp đồng cho thuê. Một hợp đồng được gọi là hợp đồng thuê tài chính hay thuê vốn khi thỏa mãn 1 trong 4 yếu tố sau: 1. Quyền sở hữu tài sản được chuyển giao cho người thuê khi chấm dứt thời hạn thuê. 2. Hợp đồng có quy định quyền chọn mua. 3. Thời hạn thuê tối thiểu bằng 75% thời gian hữu dụng của tài sản. 4. Hiện giá của các khoản tiền thuê phải lớn hơn 90% hoặc bằng giá trị thị trường của tài sản tại thời điểm mua. Cho thuê tài chính là hoạt động tín dụng trung và dài hạn thông qua việc cho thuê máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác trên cơ sở hợp đồng giữa bên cho thuê và bên thuê. Sự giống và khác nhau giữa cho thuê vận hành và cho thuê tài chính? Tiêu thức 1.Thời hạn 1 HĐ 2.Thu hồi vốn/ HĐ 3.Cung ứng tài sản 4.Dự định chuyển QSH 5.Quyền hủy HĐ 6.Bảo trì, mua BH & chịu rủi ro CTTC Dài Gần hoặc bằng giá trị tài sản ban đầu Bên cho thuê mua theo yêu cầu bên thuê Có Không Bên thuê chịu CT vận hành Ngắn Nhỏ hơn nhiều so với giá trị tài sản Bên cho thuê có sẵn Không Có Bên cho thuê chịu. Ưu điểm của thuê tài sản? Lessor (người cho thuê) Là chủ sở hữu tài sản, được quyền quản lý TS theo các điều khoản thuê mua, thu hồi TS và buộc bồi thường nếu người thuê không thực hiện theo hợp đồng. Tiền thuê được đảm bảo bởi chính hoạt động của TS cho thuê. Thủ tục đơn giản hơn rất nhiều so với cho vay vốn tiền mặt. Tài sản cho thuê gắn liền với mục đích sử dụng nên đảm bảo được việc người đi thuê sử dụng TS vào đúng mục đích. Thanh toán tiền thuê định kỳ nên đảm bảo được tính thanh khoản của tài trợ thuê mua. Ưu điểm của thuê tài sản? Giúp DN kịp thời hiện đại hoá sản xuất theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ mới kể cả trong điều kiện thiếu vốn tự có. Giá trị tài sản thuê có thể được tài trợ 100% mà DN không cần phải có tài sản thế chấp. Không ảnh hưởng đến mức tín dụng của DN, thủ tục nhanh gọn, có lợi ích về thuế. Thanh toán tiền linh hoạt theo sự thoả thuận của 2 bên (Tháng, Quý, Năm) phù hợp với chu chuyển vốn của DN. Nếu DN đã mua tài sản nhưng lại thiếu vốn lưu động thì DN có thể bán tài sản đó cho cty cho thuê tài chính và cty này sẽ cho các DN thuê lại, như vậy DN vẫn có tài sản để sử dụng mà vẫn có vốn lưu động để kinh doanh. Lessee (người thuê) Hết thời hạn thuê DN được mua lại tài sản với giá thấp hơn nhiều hoặc được ưu tiên thuê tiếp tài sản. DN toàn quyền quyết định trong việc lựa chọn máy móc thiết bị, nhà cung cấp, giá cả, mẫu mã, chủng loại, phù hợp với yêu cầu của DN. Thuê mua thông thường? Lessor - người cho thuê Lessee - người thuê Supplier - Nhà cung cấp 1. Hợp đồng cho thuê. 2. K ý hợ p đồ n g m ua tài sản 3. K ý hợ p đ ồ ng p hụ: B ảo hành, B D , vận hàn h 4. C hu yển q u yền sở hữ u T S 5. T h anh to án tiền m ua tài sản 6. C hu yển giao T S ch o b ên thuê 7. Chuyển quyền sử dụng 8. Thanh toán tiền thuê định kỳ Thuê mua thông thường? Ưu điểm Lessor - người cho thuê Không phải dự trữ tài sản nên không bị đọng vốn Nắm quyền sở hữu tài sản, giám sát được quá trình sử dụng. Chi phí vận chuyển, bảo dưỡng,...bên thuê chịu nên giảm bớt được 1 khoản chi phí. Nhược điểm Phải xác định mức tài trợ cho phù hợp vì khi kết thúc hợp đồng thuê mua, TS có thể lạc hậu khó thanh lý. Có thể chịu rủi ro nếu khách hàng bảo quản TS không tốt. Mua và cho thuê lại? Lessor - người cho thuê Lessee - người thuê 1. Hợp đồng mua tài sản. 2. Hợp đồng cho thuê 3. Chuyển quyền sở hữu Là hình thức cấp tín dụng trong đó bên đi thuê bán tài sản của mình cho bên cho thuê đồng thời ký hợp đồng thuê tài sản đó để duy trì quyền sử dụng. 4. Thanh toán tiền 5. Chuyển quyền sử dụng 6. Thanh toán tiền thuê định kỳ Áp dụng: - Doanh nghiệp thiếu vốn lưu động để khai thác TSCĐ hiện có của mình. - Doanh nghiệp không đủ điều kiện vay vốn của ngân hàng 1. Thẩm định bên đi thuê - Phân tích tài chính của bên thuê để đánh giá khả năng thanh toán của bên đi thuê. - Phân tích hoạt động kinh doanh của bên thuê nhằm đánh giá khả năng thanh toán tiền thuê. - Xem xét các hợp đồng đi thuê trước đó của bên thuê để đánh giá uy tín của bên thuê. 2. Đánh giá tài sản cho thuê - Định giá về mặt giá cả - Xác định tính hợp pháp của tài sản - Tính năng kỹ thuật của tài sản: Tốc độ lỗi thời, mức độ lỗi thời, tuổi thọ, công suất sử dụng.... - Xu hướng sử dụng tài sản khi hợp đồng thuê kết thúc 3. Hạn chế rủi ro Bảo lãnh Bảo hiểm tài sản Nếu kết luận của thẩm định là bên thuê có khả năng không thực hiện đầy đủ cam kết trong hợp đồng, bên cho thuê yêu cầu bên thuê tìm đơn vị bảo lãnh thực hiện hợp đồng. Bên cho thuê có thể yêu cầu bên thuê mua bảo hiểm cho tài sản để hạn chế rủi ro do điều kiện khách quan: thiên tai, hỏa hoạn... 4. Tổng số tiền tài trợ và thời hạn tài trợ Tổng số tiền tài trợ bao gồm toàn bộ chi phí liên quan đến tài sản thuê mua cho đến khi tài sản đến tay bên đi thuê. + Giá mua tài sản + Chi phí vận chuyển + Chi phí lắp đặt, chạy thử Thời hạn tài trợ tín dụng là hạn của hợp đồng thuê tài sản, được bắt đầu từ khi bên thuê nhận được tài sản và kết thúc vào 1 thời điểm xác định ghi trong hợp đồng. + Thời hạn cơ bản: là thời hạn ký lần đầu của hợp đồng thuê, hai bên không được hủy ngang hợp đồng. + Thời hạn gia hạn thêm: là thời hạn thuê thêm sau khi hết thời hạn cơ ban, hai bên có quyền hủy ngang hợp đồng. Xác định thời hạn tài trợ: + Thời gian hoạt động, tuổi thọ của tài sản cho thuê + Tốc độ lỗi thời của tài sản cho thuê + Những rủi ro có thể xảy ra trong giao dịch thuê mua Lãi suất thuê mua: Lãi suất thỏa thuận giữa hai bên. 5. Xác định mức tiền thuê định kỳ 5.1. Trường hợp vốn được thu hồi trong toàn bộ thời gian thuê - Tiền thuê được trả đều mỗi đầu kỳ: - Tiền thuê được trả đều mỗi cuối kỳ: Trong đó: V: Tổng số tiền tài trợ PMT: Khoản trả mỗi kỳ i: lãi suất n: số kỳ thanh toán 5. Xác định mức tiền thuê định kỳ 5.2. Trường hợp vốn chưa thu hồi hết trong toàn bộ thời gian thuê - Tiền thuê được trả đều mỗi đầu kỳ: - Tiền thuê được trả đều mỗi cuối kỳ: Trong đó: V: Tổng số tiền tài trợ PMT: Khoản trả mỗi kỳ i: lãi suất n: số kỳ thanh toán S: giá trị còn lại cuối kỳ tài trợ 5. Xác định mức tiền thuê định kỳ 5.3. Tiền thuê thanh toán tăng hoặc thấp dần theo thời gian - Tiền thuê được trả đều mỗi đầu kỳ: - Tiền thuê được trả đều mỗi cuối kỳ: Trong đó: V: Tổng số tiền tài trợ PMT: Khoản trả mỗi kỳ i: lãi suất n: số kỳ thanh toán S: giá trị còn lại cuối kỳ tài trợ k: hệ số tăng giảm qua các kỳ k: Hệ số tăng/giảm tiền thanh toán cho kỳ hạn tiếp theo. (k>1 – tiền thuê tăng dần; k<1 – tiền thuê giảm dần, đk: (1+r) >k). 5.4. Một số ví dụ Caâu 1: Ngaân haøng A taøi trôï cho doanh nghieäp B moät taøi saûn toång trò giaù 500.000 USD, thôiø haïn taøi trôï 3 naêm, laõi suaát taøi trôï 10%/naêm, tieàn thueâ thanh toaùn theo kyø haïn 6 thaùng. Xaùc ñònh tieàn thueâ, bieát raèng tieàn thueâ traû ñeàu vaø traû vaøo ñaàu moãi kyø (laäp baûng phaân tích laõi vaø voán goác) moãi kyø.Caâu 2: Coâng ty thueâ mua taøi trôï cho doanh nghieäp C vôùi soá tieàn laø 200.000.000 thôøi haïn taøi trôï laø 6 naêm tieàn thueâ thanh toaùn theo kyø haïn 6 thaùng, bieát raèng laõi suaát taøi trôï laø 10%/naêm. Xaùc ñònh tieàn thueâ, bieát raèng tieàn thueâ traû ñeàu vaø traû vaøo cuoái moãi kyø (laäp baûng phaân tích laõi vaø voán goác) moãi kyø. Caâu 3: Ngaân haøng A cho doanh nghieäp 3 thueâ mua 1 maùy xuùc trò giaù 1.000.000 USD, laõi suaát taøi trôï 12%/naêm, thôøi gian taøi trôï 2 naêm, tieàn thueâ thanh toaùn ñaàu quyù, soá voán goác seõ thu hoài qua baùn laïi taøi saûn 100.000 USD. Caâu 4: Coâng ty thueâ mua taøi trôï cho coâng ty coå phaàn vaän taûi Z 20 xe taûi trò giaù 1.000.000 USD thôøi haïn taøi trôï laø 5 naêm laõi suaát taøi trôï laø 7%/naêm tieàn thueâ thanh toaùn cuoái moãi 6 thaùng vaø taêng daàn vôùi möùc 1,1 laàn. Cuoái kyø thueâ mua soá tieàn thu töø vieäc baùn thanh lyù ñoäi xe taûi treân laø 100.000. Tính soá tieàn thanh toaùn moãi kyø, laäp baûng phaân tích laõi vaø voán goác.