Bài giảng môn học cơ sở văn hóa Việt Nam

àn nhö nhau*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI I- GIAO LÖU VÔÙI AÁN ÑOÄ: VAÊN HOÙA CHAÊM 3-Ñaëc tröng cuûa vaên hoùa chaêm( Tieáp ):- Giai ñoaïn 3: Quaàn theå kieán truùc coù thaùp Trung taâm thôø thaàn Siva vaø caùc thaùp phuï vaây quanhThaàn Siva thaàn söùc maïnh phuø hôïp vôùi chaát döông tính cuûa ngöôøi Chaêm – Thieân veà söùc maïnh – Tính caùch baûn ñòa ñöôïc boäc loä, chi phoái => Ngöôøi Chaêm ñaõ bieán Balamoân giaùo thaønh Siva giaùo*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI I- GIAO LÖU VÔÙI AÁN ÑOÄ: VAÊN HOÙA CHAÊM 3-Ñaëc tröng cuûa vaên hoùa chaêm laø saûn phaåm cuûa söï dung naïp coù choïn loïc ( Tieáp ) *Theå hieän qua hình daùng: - Thaùp Chaêm ñeàu coù hình daùng ngoïn nuùi -> bieåu tröng cho thieân nhieân Mieàn Trung -> phaûn aùnh chaát döông tính trong tính caùch baûn ñòa cuûa vaên hoùa Chaêm – Nuùi döông. - Coù nhöõng cuïm thaùp, nhöõng thaùp phuï coù maùi cong hình thuyeàn -> AÛnh höôûng vaên hoùa khu vöïc*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI I- GIAO LÖU VÔÙI AÁN ÑOÄ: VAÊN HOÙA CHAÊM 3-Ñaëc tröng cuûa vaên hoùa chaêm laø saûn phaåm cuûa söï dung naïp coù choïn loïc ( Tieáp ) *Theå hieän qua chöùc naêng cuûa thaùp: - Chöùc naêng ñaïo goác laø thôø thaàn. - Chöùc naêng sau khi tieáp nhaän: Laø vöøa thôø thaàn, vöøa coù tính chaát laêng moä( Thaùp tieáng Chaêm: Kalaên – laêng ) *Theå hieän qua ñieâu khaéc: - Trong thaùp Siva ñöôïc coi troïng vaø thôø nhieàu nhaát - Vaät ñöôïc thôø nhieàu nhaát laø Linga- sinh khí thöïc nam => Thaàn, vaät ñöôïc thôø coù cuøng baûn chaát döông tính - sinh khí thöïc nöõ cuõng ñöôïc phaûn aûnh: nhöõng baàu vuù, daõy vuù, töôïng maãu thaàn, thaùp thôø Quoác maãu ( Thaùp Baø- Nha Trang ) => Tín ngöôõng phoàn thöïc vaø tính troïng phuï nöõ cuûa vaên hoùa noâng nghieäp ñöôïc phaûn aûnh*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI I- GIAO LÖU VÔÙI AÁN ÑOÄ: VAÊN HOÙA CHAÊM Keát luaän: *Ngöôøi Chaêm tieáp thu vaên hoùa AÁn Ñoä theo caùch cuûa mình ñeå roài coù moät neàn vaên hoùa Chaêm ñoäc ñaùo nhö ngaøy nay: - Bieán ñaïo Balamoân thaønh ñaïo Baø Chaêm- Bieán ñaïo Hoài ( du nhaäp sau naøy) thaønh ñaïo Baø Ni * Ñieàu naøy khaúng ñònh söùc maïnh cuûa vaên hoùa baûn ñòa vaø phöông thöùc tieáp thu, dung naïp cuûa ngöôøi Chaêm cuõng nhö ngöôøi Vieät seõ trình baøy ôû nhöõng phaàn sau.*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI II- PHAÄT GIAÙO VAÊN HOÙA VIEÄT NAM 1-Söï hình thaønh vaø noäi dung cô baûn cuûa phaät giaùo: *Phaät giaùo hình thaønh ôû AÁn Ñoä vaøo TK thöù V tröôùc CNTheo caùc nhaø sö vaøo VN tröïc tieáp töø ñaàu coâng nguyeân. Sau tieáp tuïc ñöôïc truyeàn töø Trung Hoa * Thöïc chaát cuûa ñaïo phaät: Ñaây laø hoïc thuyeát veà noãi khoå vaø söï giaûi thoaùtBaûn chaát noãi khoå -> Nguyeän voïng khoâng ñöôïc thoûa maõnNguyeân nhaân: Do duïng voïng ham muoánCaûnh giôùi veà nguyeân nhaân -> töø boû duïc voïngCon ñöôøng dieät khoå: Giaûi thoaùt, giaùc ngoä, reøn luyeän ñaïo ñöùc*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI II- PHAÄT GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM Vaên hoùaVieät Nam trong quaù trình tieáp xuùc ñaõ taïo ra moät phaät giaùo rieâng cuûa mình 2- Ñaëc ñieåm phaät giaùo Vieät Nam*Phaät giaùo vieät Nam mang tính toång hôïp:Phaät giaùo tieáp xuùc vôùi caùc tín ngöôõng truyeàn thoáng daân toäc => Heä thoáng chuøa thöïc chaát laø nhöõng ñeàn mieáu daân gian: Vöøa thôø Phaät, thôø caùc vò thaàn, thaùnh, ngöôøi coù coâng vôùi coäng ñoàng,keå caû cho nhöõng linh hoàn, vong hoàn ñaõ maátPhaät giaùo VN laø toång hôïp caùc toâng phaùiPhaät giaùo VN keát hôïp chaët cheõ vieäc ñaïo vôùi vieäc ñôøi: Nhö tham gia vaøo XD vaø baûo veä ñaát nöôùc*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI II- PHAÄT GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM 2- Ñaëc ñieåm phaät giaùo Vieät Nam*Phaät giaùo Vieät Nam coù xu höôùng haøi hoøa aâm döông vaø thieân veà nöõ tính:Caùc vò Phaät AÁn ñeàu laø ñaøn oâng sang VN coù caû phaät baø, Phaät giaùo VN caûi bieán Quan theá aâm boà taùt thaønh Baø quan aâm nghìn tay nghìn maét - Vò thaàn hoä meänh cuûa cö daân vuøng soâng nöôùcNgöôøi Vieät coøn taïo ra Phaät maãu, phaät toå rieângVN coù nhieàu chuøa mang teân caùc BaøÑaây chính laø daáu aán cuûa vaên hoùa noâng nghieäp taùc ñoäng, chi phoái ( troïng phuï nöõ ) *VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI II- PHAÄT GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM 2- Ñaëc ñieåm phaät giaùo Vieät Nam ( Tieáp )*Phaät giaùo Vieät Nam hieän thaân cuûa söï linh hoaït:Taïo ra moät lòch söû vaät giaùo rieâng, coù ngaøy phaät ñaûn 8/4 – ngaøy sinh phaät toå VNNgöôøi Vieät coi troïng vieäc soáng phuùc ñöùc, trung thöïc -> cho pheùp tu taïi giaCoi thôø gia tieân oâng baø cao hôn thôø phaätPhaät ñöôïc ñoàng nhaát vôùi caùc vò thaànTöôïng phaät mang daùng daáp hieàn hoøa vôùi nhöõng teân goïi daân gian gaàn guõiNgoâi chuøa ñöôïc thieát keá nhö ngoâi nhaø ngöôøi Vieät -> taïo caûm giaùc gaàn guõi, coøn laø nôi giuùp ngöôøi cô nhôõVN coù ñaïo Hoøa haûo SP cuûa Phaät giaùo vaø ñaïo OÂng Baø* VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI III- NHO GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM 1/ Nho giaùo ? Laø heä thoáng giaùo lyù cuûa caùc nhaø nho ( nhöõng ngöôøi coù hoïc trong XH ) nhaèm toå chöùc xaõ hoäi coù hieäu quaû do Khoång Töû ( Sinh naêm 551 tr CN ) saùng laäp 2/ Noäi dung cô baûn cuûa Nho giaùo: Khoång Töû cho raèng muoán toå chöùc ñöôïc xaõ hoäi phaûi ñaøo taïo nhöõng ngöôøi cai trò coù nhöõng ñöùc tính: Tu Thaân: - Ñaïo ( 5 ñaïo ): Ñaïo vua toâi, cha con, vôï choàng, anh em, baïn beø - Ñöùc: Nhaân, nghóa, leã, trí, tín - Ngoaøi ra coøn phaûi bieát: Thi, thö, leã, nhaïc*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI III- NHO GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM 2/ Noäi dung cô baûn cuûa Nho giaùo: Haønh ñoäng: Baèng nhaân trò vaø chính danh Nhaân trò: - Cai trò baèng tình ngöôøi - Coi troïng daân chuû Chính danh: - Phaûi öùng vôùi teân goïi - phaûi ñaøng hoaøng3/ Söï bieán ñoäng cuûa nho giaùo qua caùc thôøi kyø: ( Xem saùch )*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI III- NHO GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM 4/ Ñaëc ñieåm cuûa nho giaùo Vieät Nam : * Trong 1000 naêm Baéc thuoäc, nho giaùo chöa coù choã ñöùng ôû Vieät Nam * Döôùi thôøi Lyù Thaùi Toå (1070 ) Nho giaùo ñöôïc tieáp nhaän – öùng vôùi nhaø Toáng beân Trung Quoác * VN tieáp thu nho giaùo laø tieáp nhaän töøng yeáu toá rieâng leû vaø Vieät hoùa theo caùch cuûa mình . Chuû yeáu khai thaùc nhöõng yeáu toá theá maïnh cuûa nho giaùo. Cuï theå: - Nhìn nho giaùo nhö moät coâng cuï vaên hoùa - Hoïc taäp caùch toå chöùc trieàu ñình vaø heä thoáng luaät Phaùp - Heä thoáng thi cöû, caûi tieán chöõ Nho thaønh chöõ Noâm - Coi troïng tình ngöôøi, truyeàn thoáng daân chuû - Tö töôûng trung quaân ôû VN laø tinh thaàn yeâu nöôùc*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI IV- ÑAÏO GIAÙO VAØVAÊN HOÙA VIEÄT NAM * Hình thaønh vaøo Tk thöù 2 sau CN do Laõo Töû vaø Trang Töû saùng laäp * Treân cô sôû thuyeát voâ vi vôùi trieát lyù toân troïng töï nhieân, thaám nhuaàn tinh thaàn bieän chöùng aâm döông, khoâng laøm gì thaùi quaù maø phaûi hoøa nhaäp vôùi töï nhieân ñeå ñieàu chænh * Ngöôøi Vieät saün mang trong mình tö töôûng phaûn khaùng giai caáp thoáng trò, söû duïng ñaïo giaùo ( Phuø thuûy – nhöõng hieän töôïng khoâng giaûi thích ñöôïc trong töï nhieân )laøm vuõ khí choáng laïi keû thoáng trò ( Phaàn naøy tham khaûo TL )*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI V- PHÖÔNG TAÂY VÔÙI VAÊN HOÙA VIEÄT NAM 1/ Kitoâ giaùo vôùi vaên hoùa Vieät Nam * Ngöôøi phöông Taây ñaõ ñeán Vieät nam vaøo nhöõng naêm ñaàu Coâng nguyeân; Sau thôøi trung coå giao löu bò giaùn ñoaïn * Naêm 1533 xuaát hieän nhaø truyeàn ñaïo ñaàu tieân, sau ñoù caùc giaùo só Boà Ñaøo Nha, Taây Ban Nha xuaát hieän ngaøy moät ñoâng truyeàn ñaïo Kitoâ. Kitoâ giaùo teân goïi chung cuûa caùc toâng phaùi cuøng thôø chuùa Jesus – Toân giaùo cuûa nhöõng ngöôøi bò aùp böùc * Ñaây laø thôøi ñieåm: Cheá ñoä phong kieán Vieät Nam khuûng khoaûng traàm troïng, phaät giaùo suy ñoài, nho giaùo beá taéc*VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI V- PHÖÔNG TAÂY VÔÙI VAÊN HOÙA VIEÄT NAM 1/ Kitoâ giaùo vôùi vaên hoùa Vieät Nam * Tuy vaøo VN nhöng Kitoâ giaùo khoâng coù choã ñöùng vöõng chaéc vaø roäng khaép, vì: - Nhöõng giaùo só phöông taây dính löùu vaø thoûa hieäp vôùi boïn xaâm löôïc - Kitoâ giaùo mang ñaäm tính cöùng raén cuûa vaên hoùa Phöông taây -> Khoù hoøa ñoàng ñöôïc vôùi Vh Vieät Nam * Sau ñoù caùc nhaø truyeàn giaùo cuõng coù ñieàu chænh thaønh laäp haøng giaùo só baûn xöù, toân troïng nhöõng khaùc bieät vaø caùc saéc thaùi VH ñòa phöông* VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI V- PHÖÔNG TAÂY VÔÙI VAÊN HOÙA VIEÄT NAM 2/ AÛnh höôûng cuûa vaên hoùa Phöông Taây vôùi vaên hoùa Vieät Nam: * Lónh vöïc vaät chaát: - XD ñoâ thò - Caùc ngaønh coâng nghieäp - Kieán truùc - Giao thoâng * Lónh vöïc tinh thaàn: - Chöõ vieát - Baùo chí - Ngheä thuaät hoäi hoïa* VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI TOÙM LAÏI Vaên hoùa öùng xöû vôùi moâi tröôøng xaõ hoäi ñoù chính laø quaù trình choïn loïc, dung hôïp vaø tích hôïp nhieàu nguoàn vaên hoùa => Taïo ra VH Vieät Nam. Ñoù laø quaù trình: * Dung hôïp giöõa vaên hoùa baûn ñòa vaø vaên hoùa ngoaïi lai -> Boäc loä tính chuû ñoäng vaø khaû naêng chi phoái, taùc ñoäng trôû laïi cuûa vaên hoùa baûn ñòa trong quaù trình tieáp nhaän.* Söï dung hôïp giöõa caùc hieän töôïng vaên hoùa ngoaïi lai vôùi nhau - Söï toàn taïi cuûa Tam giaùo ( Phaät giaùo, Laõo giaùo, Nho giaùo) -> Toång hôïp caùc toân giaùo - xuaát hieän ñaïo Cao Ñaøi - Söï dung hôïp VH Ñoâng – Taây -> cao hôn laø tích hôïp VH Ñoâng – Taây vôùi hoïc thuyeát Maùc Chính söï dung hôïp, hieáu hoøa, linh hoaït ñaõ laøm caùc yeáu toá VH ngoaïi lai sau khi ñöôïc tieáp nhaän khoâng heà xung ñoät *VĂN HÓA VIỆT NAM KẾT LUẬN Chính môi trường tự nhiên, quá trình phát triển lịch sử- xã hội đất nước; Văn hóa Việt Nam được tạo dựng và khẳng định bản sắc riêng.@ VH Việt Nam được hình thành trên nền VH nông nghiệp bản địa đậm nét @ Nó được phát triển và nâng cao qua quá trình giao lưu, tiếp biến, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa Vh thích hợp từ bên ngoài trong quá trình lịch sử. @ VH Việt Nam đang tiếp tục chuyển mình trong quá trình hội nhập hiện nay*KẾT THÚC