Bài giảng Môi trường kinh doanh và tài chính

Bài 2: Môi trường kinh doanh và tài chính Mụctiêu của bài này Môi trường kinh doanh Các loại hình doanh nghiệp Ưu, nhược điểm của mỗi loại hình doanh nghiệp Môi trường thuế Thuế thu nhập công ty Thuế thu nhập cá nhân Môi trường tài chính Thị trường tài chính Các tổ chức tài chính Các công cụ tài chính Các loại hình doanh nghiệp (Mỹ) Doanh nghiệp tư nhân – Một người duy nhất Sở hữu doanh nghiệp Đứng tên tất cả tài sản doanh nghiệp Chịu trách nhiệm vô hạn đối với tất cả các khoản nợ Công ty hợp doanh – tương tự doanh nghiệp tư nhân, chỉ khác ở chổ có 2 hay nhiều chủ sở hữu Công ty cổ phần – Hình thức doanh nghiệp thành lập theo luật, có nhiều chủ sở hữu – cổ đông – góp vốn dưới hình thức cổ phần Công ty trách nhiệm hữu hạn – hình thức doanh nghiệp có sự kết hợp giữa ưu điểm của công ty cổ phần và công ty hợp doanh Các loại hình doanh nghiệp (VN) Công ty TNHH nhiều thành viên – Doanh nghiệp: Thành viên có thể là cá nhân hoặc tổ chức (số lượng thành viên (1) công ty có khuynh hướng đưa chi phí khấu hao và lãi vay cao vào chi phí để tránh thuế, (2) cơ quan thuế tìm cách loại bỏ những khoản chi phí không hợp lý để chống thất thu thuế, (3) Bộ tài chính có qui định cụ thể cách tính khấu hao nhằm mục đích tính thuế hợp lý Thuế thu nhập cá nhân – áp dụng đối với những cá nhân là chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên công ty hợp doanh, thành viên cty TNHH, và cổ đông Các phương pháp tính khấu hao Khấu hao – phân bổ chi phi tài sản vốn vào giá thành sản phẩm theo từng thời kỳ nhằm mục đích báo cáo tài chính, tính thuế hoặc cả hai Aûnh hưởng của khấu hao đối với thuế Phương pháp tính khấu hao Khấu hao theo đường thẳng Khấu hao nhanh Hệ thống khôi phục chi phí nhanh (1986) (Accelerated Cost Recovery System - ACRS) Hệ thống khôi phục chi phí nhanh có hiệu chỉnh (1987) – MACRS Công thức tính khấu hao nhanh D = m(1/n)NBV, trong đó D là chi phi khấu hao N là tuổi thọ được sử dụng để tính khấu hao NBV (net book value) là giá trị tài sản chưa được khấu hao m là hệ số khấu hao, thay đổi tùy theo loại tuổi thọ tài sản Với tài sản có tuổi thọ 3, 5,7 hoặc 10 năm thì m = 2 Với tài sản có tuổi thọ 15 hoặc 20 năm thì m = 1,5 Qui định tỷ lệ khấu hao theo MACRS Aûnh hưởng của lãi vay và cổ tức đến thuế Chi phí lãi vay – được xem là khoản chi phí trước thuế, do đó, được trừ ra khỏi thu nhập chịu thuế Cổ tức – được xem là khoản thanh toán sau thuế, do đó, không được trừ ra khỏi thu nhập chịu thuế Sử dụng nguồn tài trợ từ nợ tiết kiệm được thuế trong khi sử dụng nguồn tài trợ từ vốn chủ sở hữu không tiết kiệm được thuế Môi trường tài chính Quan hệ giữa công ty với hệ thống tài chính Các bộ phận cấu thành hệ thống tài chính Thị trường tài chính Các tổ chức tài chính Các công cụ tài chính Quan hệ giữa công ty với hệ thống tài chính Đơn vị thặng dư vốn: Hộ gia đình Các nhà đầu tư tổ chức Các doanh nghiệp Chính phủ Tổ chức nước ngoài Các tổ chức tài chính Thị trường tài chính Huy động vốn Phân bổ vốn Đơn vị thiếu hụt vốn: Hộ gia đình Các nhà đầu tư tổ chức Các doanh nghiệp Chính phủ Tổ chức nước ngoài Thị trường tài chính Thị trường tài chính là thị trường diễn ra các giao dịch tài sản tài chính Tài sản tài chính là gì? Tài sản là gì? Tài sản hữu hình VS tài sản vô hình? Tài sản là bất kỳ vật sở hữu nào có giá trị trong trao đổi. Tài sản nói chung có thể chia thành: tài sản hữu hình và tài sản vô hình Tài sản hữu hình là tài sản mà giá trị của nó tùy thuộc vào những thuộc tính vật lý cụ thể của nó (Nhà xưởng, đất đai, máy móc thiết bị, nguyên vật liệu) Tài sản vô hình là tài sản đại diện cho những trái quyền hợp pháp đối với lợi ích trong tương lai, giá trị của nó không có liên hệ gì với hình thức vật lý ở đó trái quyền được ghi nhận Tài sản tài chính là một loại tài sản vô hình Một số ví dụ cụ thể về tài sản tài chính Trái phiếu do chính phủ phát hành (Gov. bond) Trái phiếu do NHĐTPTVN (BIDV) phát hành Cổ phiếu REE, SAM, CAN, HAP,.. Cổ phiếu của công ty Kinh Đô Kỳ phiếu do NH phát triển nhà phát hành Hợp đồng quyền chọn Chứng chỉ tiền gửi (CD) Tín phiếu kho bạc Thương phiếu Sổ tiền gửi tiết kiệm ngân hàng … Mục đích và vai trò của TT tài chính Mục đích – huy động và phân bổ hiệu quả tiền tiết kiệm đến người sử dụng sau cùng Vai trò của thị trường tài chính: Quyết định giá cả tài sản tài chính thông qua sự tác động qua lại giữa cung và cầu, giữa người bán và người mua Cung cấp cho nhà đầu tư phương tiện thanh khoản Cung cấp thông tin cho người mua và người bán, nhờ vậy, cắt giảm được chi phí giao dịch Capital mobilization and allocation via financial markets Savers: Households Institution investors Local Businesses Government Foreign entities Financial Intermediaries Borrowers: Households Institution investors Local Businesses Government Foreign entities Financial Markets Capital Mobilization Capital Allocation Các loại giao dịch tài chính Đơn vị thiếu hụt vốn Người đi vay Đơn vị thặng dư vốn Người cho vay (2) Qua tổ chức tài chính trung gian (3) Qua thị trường tài chính Chứng khoán sơ cấp Chứng khoán sơ cấp Tiền thu được do bán chứng khoán Nguồn vốn chuyển giao Chứng khoán sơ cấp Chứng khoán thứ cấp Nguồn vốn tín dụng Chứng khoán sơ cấp Nguồn vốn chuyển giao (1) Giao dịch trực tiếp Nguồn vốn tín dụng Phân loại TTTC theo loại trái quyền Các loại chứng khoán có lợi tức cố định Các loại chứng khoán có lợi tức không cố định Chứng khoán nợ Cổ phiếu ưu đãi Cổ phiếu thường Thị trường CK có thu nhập cố định Thị trường vốn cổ phần Thị trường chứng khoán nợ Thị trường cổ phiếu thường Phân loại TTTC theo thời hạn Chứng khoán nợ Cổ phiếu ưu đãi & cổ phiếu thường Thời hạn không quá 1 năm Thời hạn trên 1 năm Thị trường tiền tệ Thị trường vốn Hiệu quả thị trường tài chính Thị trường hiệu quả – Giá cả hiện tại của tài sản tài chính phản ánh đầy đủ mọi thông tin có liên quan Các hình thức hiệu quả thị trường Hình thức yếu – giá cả phản ánh thông tin quá khứ Hình thức trung bình – giá cả phản ánh thông tin quá khứ và thông tin được công bố Hình thức mạnh – giá cả phản ánh thông tin quá khứ, thông tin được công bố và cả thông tin mang tính chất riêng tư không được công bố Ví dụ minh họa Tổ chức tài chính trung gian Tổ chức tài chính trung gian –Tổ chức huy động tiền từ những người tiết kiệm và sử dụng tiền huy động được để cho vay hoặc cung cấp các dịch vụ tài chính Các tổ chức tài chính trung gian bao gồm: Ngân hàng thương mại Các tổ chức tiết kiệm Công ty bảo hiểm Quỹ lương hưu Công ty tài chính Quỹ đầu tư hổ tương Phân biệt sự khác nhau giữa NHTM và tổ chức tài chính phi ngân hàng? Tổ chức tài chính phi ngân hàng Môi giới tài chính Ngân hàng đầu tư – Tổ chức tài chính thực hiện bao tiêu chứng khoán (trái phiếu và cổ phiếu) mới phát hành – mua chứng khoán từ người phát hành để bán lại trên thị trường Ngân hàng cầm cố bất động sản – Tổ chức tài chính mua các khoản cầm cố bất động sản để bán lại – Hoạt động mua và bán cầm cố bất động sản Các công cụ tài chính Trên thị trường vốn Trái phiếu Cổ phiếu Chứng khoán cầm cố bất động sản Trên thị trường tiền tệ Tín phiếu kho bạc Chứng chỉ tiền gửi Thương phiếu Thuận nhận của ngân hàng Công cụ tài chính phái sinh Hợp đồng kỳ hạn Hợp đồng giao sau Hợp đồng hoán đổi Hợp đồng quyền chọn Quỹ liên bang Thoả thuận mua lại Ký thác dollar ngoại biên Hệ thống tài chính ở Việt Nam Các tổ chức tín dụng Thị trường tài chính Các công cụ tài chính Các tổ chức tín dụng Ngân hàng – Tổ chức nhận ký thác Ngân hàng thương mại Ngân hàng đầu tư phát triển Ngân hàng đặc biệt Ngân hàng xuất nhập khẩu Ngân hàng phát triển nhà Ngân hàng phục vụ người nghèo Tổ chức tín dụng phi ngân hàng – Tổ chức không nhận ký thác Ngân hàng thương mại NHTM quốc doanh Hệ thống NH Công Thương Việt Nam Hệ thống NH Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Hệ thống NH Ngoại Thương NHTM cổ phần NHTM liên doanh CN NHTM nước ngoài Tổ chức tín dụng phi ngân hàng Phân biệt giữa NH và tổ chức tín dụng phi ngân hàng Loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng Công ty tài chính Công ty cho thuê tài chính Quỹ tín dụng nhân dân Quỹ hổ trợ phát triển … Các tổ chức tài chính ở Việt Nam NH Nhà Nước Các Tổ Chức Tín Dụng Tổ Chức Tín Dụng Phi NH Ngân Hàng Ngân Hàng Đầu Tư NH Phục Vụ Người Nghèo Ngân Hàng Thương Mại Công ty Bảo Hiểm Công ty Tài Chính Quỹ Đầu Tư Quỹ Hỗ Trợ Phát Triển NH Phát Triển Nhà Thị trường tài chính Việt Nam Thị trường ngoại hối – Hình thành hoạt động từ năm 1991 Thị trường vốn – Hình thành và hoạt động từ năm 2000 Thị trường tiền tệ – Chưa được chú trọng lắm Các công cụ tài chính – hàng hoá trên thị trường tài chính ở VN Hàng hoá trên thị trường tiền tệ: Tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi Hàng hoá trên thị trường vốn: Cổ phiếu, trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty (chủ yếu là NHQD và công ty có uy tín), kỳ phiếu NH phát triển nhà Hàng hoá trên thị trường ngoại hối chủ yếu là USD với 3 loại giao dịch: Giao ngay Có kỳ hạn Hoán đổi Hàng hoá trên thị trường tài chính VN nói chung chưa được phát triển đa dạng và phong phú Nhận xét chung về thị trường tài chính ở VN Chưa phát triển, thể hiện: Qui mô thị trường nhỏ bé Hàng hoá chưa đa dạng, đặc biệt là thị trường tiền tệ Hiệu quả thị trường yếu Quá chú trọng vào tài chính dựa trên nền tảng ngân hàng Chưa chú trọng tài chính dựa trên nền tảng thị trường Tác động Qui mô nhỏ bé => tính thanh khoản kém Hàng hoá chưa đa dạng => (1) thiếu cơ hội đầu tư, (2) rủi ro đầu tư cao Hiệu quả thị trường yếu => (2) giao dịch không công bằng, (2) khó phát triển các công cụ tài chính hiện đại.