Bài giảng Lympho bào T và đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào

Lympho  bào  T  và  đáp  ứng   miễn  dịch  qua  trung  gian  tế  bào                                                                          PGS.TS  Đỗ  Hòa  Bình   Mục  tiêu  1.Trình   bày   nguồn   gốc   và   quá   trình   biệt   hóa  của  tế  bào  lympho  T.  2.Trình   bày   chức   năng   của   tế   bào   lympho   T  trong  đáp  ứng  miễn  dịch.  3.Trình  bày  quá   trình  hình   thành,   vai   trò   của  miễn  dịch  qua  trung  gian  tế  bào.     1.Lympho  bào  T-­‐nguồn  gốc,  biệt  hóa    1.1.Nguồn  gốc  &  sự  di  cư  tới  tuyến  ức    1.2.Quá  trình  biệt  hóa  ở  tuyến  ức   TẾ  BÀO  LYMPHO  T   Các  giai  đoạn  trưởng  thành  của  lympho  T   TUYẾN  ỨC  (THYMUS):    Là  môi  trường  tối  cần  thiết  cho  sự  phân  chia  biệt  hóa  của  dòng  tế  bào  lympho  T.    -­‐Hội  chứng  Di  George  (giảm  sản  tuyến  ức)  →  suy  giảm  chọn   lọc  dũng   lympho  T  do  dị  tật   bẩm   sinh   của   tỳi   hầu   thứ  3  &  4   của  phụi  (hỡnh  thành  &  phỏt  triển  tuyến  ức)     2.Chức  năng  lympho  bào  T    2.1.  Chức  năng  nhận  biết  kháng  nguyên  2.2.   Chức   năng   điều   hòa   và   kiểm   soát   miễn  dịch  2.3.  Chức  năng  loại  trừ  kháng  nguyên  2.4.  Chøc  năng  ghi  nhí  miÔn  dÞch     2.1.Chức  năng  nhận  biết  kháng  nguyên    2.1.1.Vai  trò  CD4  và  CD8    2.1.2.Vai  trò  thụ  thể    2.1.3.Vai  trò  các  phân  tử  kết  dính    2.1.4.Vai  trò  cytokin   2.1.1.Vai  trò  CD4  và  CD8      *KN  ngoại  lai:TCD4  (Th),  MHC  II.      *KN  nội  sinh:TCD8  (Tc),    MHC  I   2.1.2.Vai  trò  thụ  thể    •  CD4  &  CD8:  giúp  Th  &  Tc  tiếp  cận  đúng  TB  trình  diện  KN  =MHC  II  &  MHC  I.  •  TCR  (T  cell  receptor):  trực  tiếp  nhận  biết  KN→có  cấu  trúc  giống  Ig  (2  chuỗi  peptid  &  cầu  nối  S-­‐S,  vùng  C  &  V)→vùng  V  giúp  Th,  Tc  chỉ  nhận  1  KN  phù  hợp.   2.1.3.Vai  trò  các  phân  tử  kết  dính    •  Vai  trò:  giúp  sự  nhận  biết  KN  tốt  hơn,  hiệu  quả  hơn,  hoạt  hóa  Th,  Tc  tiết  lymphokin  •  Gồm:  ICAM  (Intercellular  Adhesion  Molecule),  LFA1,3  (Lymphocyte  Function  Antigen)   2.1.4.Vai  trò  cytokin     Cytokin  là  các  protein  do  các  tế  bào  MD  tiết  ra,  tác  động  lên  nhiều  tế  bào  MD  khác  nhau  qua  các  thụ  thể  tương  ứng  có  trên  tế  bào  đích.     Vai  trò  của  cytokin  trong  nhận  biết  KN            Trong  quá  trình  nhận  biết  KN  của  TCD4  &  TCD8→Tín  hiệu  cần  &  đủ          -­‐TCD8:  KN-­‐MHC  I  (cần)    &    IL-­‐  2  (đủ)          -­‐TCD4:  KN-­‐MHC  II  (cần)  &    IL-­‐  1  (đủ)      2.2.  Chức  năng  điều  hòa  và  kiểm  soát  miễn  dịch      2.2.1.Chức  năng  điều  hòa  &  chi  phối  của  Th  Khi  ĐƯMD  chưa  đủ→Th  hoạt  hóa→IL-­‐2→hoạt  hóa  Th,  Tc,  Lym  B,  NK,  ĐTB  2.2.2.Chức  năng  kiểm  soát  của  Ts  Là  phân  nhóm  của  TCD8.  -­‐Ức  chế  phản  ứng  loại  trừ  do  Th  phát  động.  -­‐Kìm   hãm   suốt   đời   những   quần   thể   Th   “tự  phản  ứng”→không  mắc  bệnh  tự  miễn.   Chức năng sinh học của cytokin Tác động sinh học của IL-2 (Interleukin - 2) 2.3.  Chức  năng  loại  trừ  kháng  nguyên          2.3.1.Vai  trò  của  Tc  (TCD8).        2.3.2.Vai  trò  của  T  DTH        2.3.3.Vai  trò  của  tế  bào  NK,  LAK,  K        2.3.4.Vai  trò  của  Th          Vai  trò  của  lympho  bào  TCD8   Vai  trò  của  tế  bào  NK  (ADCC)   TÕ bµo NK TÕ bµo NK HH Vai  trò  của  Th   2.4.  Chức  năng  ghi  nhí  miễn  dịch   3.Quá  trình  hình  thành  MDTB   3.1.  Điều  kiện  để  có  MDTB     -  Có hai quần thể tế bào: trinh diện (đại thực bào) và quần thể tế bào nhận biết (tế bào lympho T) ở cơ thể đáp ứng miễn dịch. •  - Hai quần thể tế bào này phải có cùng kháng nguyên hoà hợp mô chủ yếu (MHC). 3.2.Mẫn  cảm  để  hoạt  hóa    tế  bào  lympho  T  3.2.1.Mẫn  cảm  lần  đầu  (viêm  không  đặc  hiệu).    3.2.2.Mẫn  cảm  lần  sau  (viêm  đặc  hiệu).       Mẫn  cảm  lần  đầu(viêm  không  đặc  hiệu).     Mẫn  cảm  lần  sau(viêm  đặc  hiệu).     3.3.Kết  quả  MDTB  •  Gây  hoạt  hóa  các  TB  có  thẩm  quyền  MD.  •  Tăng  sinh  TB  lympho  T.  •  Hoạt  hóa  TB  lympho  B.  •  Gây  viêm  đặc  hiệu,  quá  mẫn  chậm.  •  Tạo  ra  các  TB  lympho  T,  B  “nhớ”  để  gây  MD  thứ  phát  khi  gặp  lại  KN  đặc  hiệu.  •  Kết   quả   MDTB   gp   các   yếu   tố   hòa   tan   do  lympho  tiết  gọi  là  cytokin:TNF,  IFN,  IL   Đặc  điểm  của  các  đáp  ứng  tạo  kháng  thể  kỳ  đầu  và  kỳ  hai   3.4.Một  số  hiện  tượng  MDTB    3.4.1.  Hiện  tượng  Kock  (1890).  3.4.2.  Hiện  tượng  bong  mảnh  ghép.   Chuột  chưa  nhiễm  BK   Chuột  đã  nhiễm  BK  và  sống  sót   Chuột  không  bị  lao  toàn  thân,  thoát  chết;  ĐTB  nuốt  nhiều  BK  và  giết  được  BK  (Có  MD  thu  được  sau  nhiễm  BK)   BK  Hiện  tượng  Kock   Chuột  bị  lao  toàn  thân,  chết;  ĐTB  nuốt  BK  nhưng  không  giết  được  BK  (Không  có  MD)   Tr©n träng c¶m ¬n!