Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam - Chương XI: Những tình tiết loại trừ tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi

CHƯƠNG XINHỮNG TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT NGUY HIỂM CHOXà HỘICỦA HÀNH VICung cấp một công cụ lýluận để bảo vệ lợi íchhợp pháp trong trường hợphành động và gây ra thiệt hạiMục tiêu của bài1. Kh¸i niÖm chung2. Phßng vÖ chÝnh ®¸ng3. T×nh thÒ cÊp thiÕt4. C¸c tr­êng hîp kh¸c ®­îc lo¹itrõ TNHSNội dungTÌNH TIẾTHÀNH VI GÂY THIỆT HẠI CHOXHVỀ HÌNH THỨC:HV NÀY GIỐNGNHƯ MỘT TP CỤTHỂNGƯỜI CÓHÀNH VI NÀYKHÔNGPHẢI CHỊUTNHSTÌNH TIẾTLOẠI TRỪTÍNH CHẤTNGUY HIỂMCHO XH1. KHÁI NIỆM CHUNGCó tính nguy hiểm cho XHKhông còn nguy hiểm cho XHNHỮNG TÌNH TIẾTLOẠI TRỪTÍNH CHẤTNGUY HIỂMCHO XH CỦA HVTÌNHTHẾCẤPTHIẾTBẮT NGƯỜI PHẠM PHÁPTHI HÀNH MỆNH LỆNH CẤP TRÊNTHỰC HIỆN CHỨC NĂNG NGHỀ NGHIỆPRỦI RO TRONG SẢN XUẤTPHÒNGVỆCHÍNHĐÁNG2. PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG2.1. KHÁI NIỆM VỀ PVCĐNGƯỜI ĐANG CÓ HÀNH VI LỢI ÍCH CỦA NHÀ NƯỚC, LỢI ÍCH CỦA TỔ CHỨC, QUYỀN, LỢI ÍCH CHÍNH ĐÁNG CỦA MÌNH HOẶC CỦA NGƯỜI KHÁC BẢO VỆHÀNH VI CỦA CON NGƯỜI XÂM HẠICHỐNG TRẢ CẦN THIẾTHành vi phòng vệ chỉ được coi là chính đáng khi người phòng vệ phải hành động chống trả trong những điều kiện nhất địnhQuy định quyền PVCĐ là nhằm: Khuyến khích mọi CD đấu tranh với những hành vi xâm hại các QHXH; Ngăn chặn hoặc hạn chế những thiệt hại do hành vi xâm hại gây ra.PVCĐ không có nghĩa là CD có quyền tự xửBảo vệ các lợi ích nêu trên là nghĩa vụ PL củangười có CV, QHPVCĐ là quyền, không phải nghĩa vụ PL của CD.Lưu ý:THUỘC VỀ CƠ SỞ PHÁT SINH QUYỀN PVCĐTHỤÔC VỀ NỘI DUNG CỦA PVCĐTHUỘC VỀ PHẠM VI CỦA PVCĐ2.2. ĐIỀU KIỆN CỦA PVCĐ2.2.1. ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ CƠ SỞ PHÁT SINH QUYỀN PVCĐCÓ THỂ CÓ DẤU HIỆU CỦA TP CỤ THỂ;CÓ THỂ LÀ VI PHẠMPHÁP LUẬT KHÁC HV XÂM HẠIĐANG XẢYRA (ĐANG HIỆN HỮU)HÀNH VI TẤN CÔNG ( HVTC ) ĐANG XẢY RA XÂM HẠICÁC LỢI ÍCH CHÍNH ĐÁNGHVTC LÀ CỦA CON NGƯỜINếu người có HV xâm hại là trẻ em hoặc người không có nltnhs thì người PV chỉ được gây thiệt hại cho họ khi không còn biện pháp khácHành vi PV có thể nhằm vào người có hành vi xâm hại hoặc nhằm vào công cụ, phương tiện mà họ đang sử dụngNếu hành vi chống trả gây thiệt hại cho người khác thì người có hành vi đó phải chịu TNHSHành vi chống trả sự xâm hại được thừa nhận ngay cả khi có biện pháp khác có thể ngăn chặn được sự xâm hại2.2.2. ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ NỘI DUNG CỦA PVCĐHành vi chống trả phải nhằm vào người có hành vi xâm hại.Căn cứ để đánh giá sự cần thiết và phù hợp là:Biện pháp chống trả phải là biện pháp cần thiết, phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của HV xâm hại trong hoàn cảnh cụ thể Biện pháp chống trả của người phòng vệ trong hoàn cảnh cụ thể là cần thiết để ngăn chặn hoặc hạn chế sự xâm hại.2.2.3. ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ PHẠM VI CỦA PVCĐSự chống trả của người phòng vệ là sự chống trả cần thiết. TÍNH CHẤT CỦA QHXH BỊ ĐE DOẠ XÂM HẠI; MỨC ĐỘ THIỆT HẠI BỊ ĐE DOẠ GÂY RA; SỨC MẠNH VÀ SỰ MÃNH LIỆT CỦA HVTC; TÍNH CHẤT VÀ MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CỦA PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN, CÔNG CỤ MÀ KẺ XÂM HẠI SỬ DỤNG; SỨC MẠNH VÀ KHẢ NĂNG PHÒNG VỆ CỦA NGƯỜI PHÒNG VỆ TRONG HOÀN CẢNH CỤ THỂ ...2.3. VƯỢT QUÁ GIỚI HẠN (VQGH) PVCĐVQGH PVCĐ là trường hợp HV chống trả rõ ràng là quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho XH của HV xâm hại.Người có HV VQGH PVCĐ phải chịu TNHS về sự vượt quá, nếu có lỗi đối với sự vượt quá. VQGH PVCĐ là tình tiết giảm nhẹ2.4. PHÒNG VỆ TƯỞNG TƯỢNG (PVTT)PVTT là trường hợp không bị tấn công thực sự nhưng lầm tưởng là có sự tấn công nên đã phòng vệ và gây ra thiệt hại.2.4. PHÒNG VỆ TƯỞNG TƯỢNG (PVTT)PVTT là một dạng sai lầm về sự việcTheo nghĩa hẹpSai lầm trongviệc đánh giáthời điểm nên đãPV quá sớmhoặc quá muộnCó sự tấn côngnhưng đã sai lầmtrong việc đánh giátính chất, mức độnguy hiểm của sựtấn công nên đãVQGH PVCĐ;Có sự tấn côngnhưng nhầm lẫnngười tấn công;Hoàn toàn khôngcó sự tấn côngnhưng lầm tưởnglà có sự tấn công;Theo nghĩa rộng2.4. PHÒNG VỆ TƯỞNG TƯỢNG (PVTT)Người gây thiệt hại trong PVTT vẫn phải chịu TNHS (nếu CTTP cụ thể)1. Khái niệm về PVCĐ2. Các điều kiện của PVCĐ3. Các trường hợp có liên quanđến PVCĐGhi nhíABCDEFGHI1T2Ế3I4H5T6N7Ầ8C9HÃY MỞ VÀ HÃY GIẢI THÍCH3. TÌNH THẾ CẤP THIẾT (TTCT)NGUỒNNGUY HIỂMHV CỦA CỦA CON NGƯỜIHQ DONGUỒN NGUYHIỂM ĐEDOẠ GÂYRATHIỆTHẠINHỎHƠN3.1. KHÁI NIỆMNGĂN CHẶNBẢO VỆLỢI ÍCH KHÁCĐƯỢC PL BẢO VỆLỢI ÍCH CỦA NHÀ NƯỚC, CỦA TỔ CHỨC, QUYỀN, LỢI ÍCH CHÍNH ĐÁNG CỦA MÌNH HOẶC CỦA NGƯỜI KHÁC3.2. ĐIỀU KIỆN CỦA TTCTĐIỀU KIỆN VỀ TÍNH CHẤT CỦA SỰ NGUY HIỂMĐIỀU KIỆN VỀ TÍNH CHẤTCỦA HÀNH VI KHẮC PHỤCSỰ NGUY HIỂM3.2.1. ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ TÍNH CHẤT CỦA NGUỒN NGUY HIỂMNGUỒN NGUY HIỂM TRONGTTCT RẤT ĐA DẠNG: HÀNH VI CỦA CON NGƯỜI; HOẠT ĐỘNG CỦA SÚC VẬT; SỰ CỐ KỸ THUẬT; DO THIÊN TAI... ĐE DOẠ GÂY THIỆT HẠI CHO LỢI ÍCH CỦA NN, LỢI ÍCH CỦA TẬP THỂ, QUYỀN, LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA CÔNG DÂNSỰ NGUY HIỂM ĐANG XẢY RA, NGHĨA LÀ NÓ Đà BẮT ĐẦU VÀ CHƯA KẾT THÚCSỰ NGUY HIỂM ĐANGĐE DOẠ CÁC QUYỀNVÀ LỢI ÍCH ĐANGĐƯỢC PL BẢO VỆ3.2.2. ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ TÍNH CHẤT CỦA HV NGĂN CHẶN NGUỒN NGUY HIỂMGÂY THIỆT HẠI TRONG TTCT LÀ BIỆN PHÁP CUỐI CÙNG VÀ DUY NHẤTCUỐI CÙNGNẾU CÒN BPKHÔNG GÂY THTHÌ SỰ GÂYTH LÀ KHÔNGTHỂ CHẤP NHẬNDUY NHẤTNGHĨA LÀ CHỈCÓ BP ẤY MỚINGĂN CHẶNĐƯỢC T/HẠIKHÔNG ĐÒI HỎI THIỆT HẠI LÀ NHỎ NHẤTTHIỆT HẠI GÂY RA TRONG TTCT PHẢI NHỎ HƠN THIỆT HẠI CẦN NGĂN NGỪA3.2.2. ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ TÍNH CHẤT CỦA HV NGĂN CHẶN NGUỒN NGUY HIỂMKhái niệm và các điềukiện của tình thế cấpthiếtGhi nhớKiểm traKhẳng định nào đúng1. Thiệt hại gây ra trong tình thế cấp thiết phải là thiệt hại nhỏ nhất so với thiệt hại cần ngăn ngừa.2. Hành vi gây thiệt hại cho người điên để ngăn chặn sự phá phách của họ được xem như gây thiệt hại trong tình thế cấp thiết.3. Thiệt hại gây ra trong tình thế cấp thiết phải là thiệt hại nhỏ hơn so với thiệt hại cần ngăn ngừa.20151054. BẮT NGƯỜI PHẠM PHÁPBẮT NGƯỜI PHẠM PHÁP LÀ CHẾ ĐỊNH CỦA LUẬT TTHS, NHƯNG VIỆC DÙNG VŨ LỰC ĐỂ BẮT GIỮ LÀ VẤN ĐỀ CỦA LHSDÙNG VŨ LỰC ĐỂ BẮT GIỮ PHẢI TƯƠNG XỨNG VỚI: TÍNH CHẤT, MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CHO XH CỦA HV PHẠM PHÁPPHÙ HỢP VỚI HOÀN CẢNH KHÁCH QUAN LÚC BẮT GIỮTÍNH CHẤT VÀ MỨC ĐỘ CHỐNG ĐỐI CỦA NGƯỜI PTDÙNG VŨ LỰC ĐỂ BẮT GIỮ MÀ CHƯA VƯỢT QUÁ PHẠM VI VÀ NHỮNG NHỮNG BIỆN PHÁP CẦN THIẾT LÀ TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TNHS5. NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÁC LOẠI TRỪ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ5.1. THI HÀNH MỆNH LỆNH CẤP TRÊNLỆNH CẤP TRÊN KHÔNGHỢP PHÁP VÀ GÂY RATHIỆT HẠINGƯỜI THI HÀNHMỆNH LỆNH KHÔNGPHẢI CHỊU TNHSLỆNH CẤP TRÊN HỢPPHÁP NHƯNG GÂY RATHIỆT HẠINGƯỜI THIHÀNH KHÔNG PHẢICHỊU TNHSNẾU KHÔNGCÓ LỖINGƯỜI THIHÀNH PHẢICHỊU TNHSNẾU CÓLỖI5.2. THỰC HIỆN CHỨC NĂNG NGHỀ NGHIỆP KHI THỰC HIỆN MỘT SỐ NGHỀ NGHIỆP CÓ THỂ GÂY RA THIỆT HẠIGÂY THIỆT HẠI VÌ ĐƯỢC SỰ ĐỒNG Ý VÀ VÌ LỢI ÍCH CỦA NGƯỜI BỊ HẠIGÂY THIỆT HẠI LỢI ÍCH CỦA XHGÂY THIỆT HẠI LÀ CẦN THIẾTKHÔNGPHẢICHỊUTRÁCHNHIỆMHÌNHSỰ5.3. RỦI RO TRONG SẢN XUẤTĐà ÁP DỤNGĐẦY ĐỦ NHỮNGBIỆN PHÁP AN TOÀNCẦN THIẾTVIỆC ÁP DỤNG NHỮNG PHÁT MINH, SÁNG CHẾ, CẢI TIẾN KỸ THUẬTHẬU QUẢPHÁT SINHKHÔNGPHẢICHỊUTNHSCámơnHẾT CHƯƠNG XI