Bài giảng Kỹ thuật sửa chữa máy tính

Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 16 CHƯƠNG 1 :CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH BấN TRONG MÁY PC Mục tiờu : Sau khi học xong phần này học sinh cú khả năng - Nhận dạng cỏc thành phần chớnh bờn trong mỏy tớnh. - Chọn lựa chớnh xỏc cỏc phần cứng theo yờu cầu về cụng dụng của một thành phần. - Phõn biệt hỡnh thự mỏy : AT và ATX. - Xỏc định chớnh xỏc cỏc hỡnh thự của cỏc thành phần chớnh bờn trong mỏy. Yờu cầu : Nắm được chức năng của mỏy tớnh và phõn biệt cỏc loại PC Nội dung : - Cỏc thành phần bờn trong mỏy PC - Những điều cần lưu ý khi thỏo lắp mỏy - Cỏc yếu tố hỡnh thự mỏy Để có thể nâng cấp hoặc xử lý sự cố trong máy PC một cách có hiệu quả, ng−ời kỹ thuật viên cần phải quen thuộc với những khái niện tổng quát về mặt vật lý cũng nh− cơ học của máy. Phải có khả nămg tháo rời máy một cách nhanh chóng (mà không làm h− hại vỏ máy hoặc các bộ phận lắp ghép bên trong), sau đó phải nhanh chóng nhận dạng chính xác từng cụm bộ phận, các bản mạch mở rộng (Expansion Board) và các đầu nối (Connector) Sau khi hoàn tất một phiên chuẩn đoán và sửa chữa ng−ời kỹ thuật viên phải có khả năng lắp ráp máy và những phần vỏ bọc của nó lại nh− cũ (cũng không làm h− hại chúng) Mục đích của bài chỉ ra các cụm bộ phận công tác khác nhau trong máy và đề nghị những nguyên tắc lắp ráp tổng quát đối với một PC. I. tổng quan về các bộ phận bên d−ới nắp máy - Quan sát một máy tính cụ thể thoạt trông có vẻ rối răm nh−ng xem kỹ lại sẽ thấy thực ra chỉ có một ít cụm bộ phận sau : Hình 1.1 : Kiểu cách sắp đặt trong một máy PC Desktop tiêu biểu - Vỏ bọc, bộ nguồn, bo mạch chính, một ổ đĩa mềm, một ổ đĩa cứng, một mạch điều hợp hình ảnh (Card màn hình) và một bộ điều khỉên ổ đĩa, bộ nhớ (RAM) và bộ xử lý (CPU). Parallel port Ram Main Board Power Supply Floppy CD-Rom Driver Hard driver Sound Board Video Board Serial port Mouse Connector Keyboard Connector Keyboard Connector Moderm Board CPU Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 17 II. cấu tạo - chức năng của các bộ phận II.1 Vỏ máy - Đây là bộ phận dễ thấy nhất đ−ợc làm bằng thép hoặc bằng thép hoặc sắt, đảm trách một chức năng một số chức năng quan trọng : Loại vỏ nguồn AT Loại vỏ nguồn ATX Hình 1.2 : Các loại vỏ máy • Quan trọng nhất là vỏ bọc này làm thành cái khung s−ờn cơ khí cho mọi máy PC, mọi bộ phận khác đều đ−ợc bắt vít chắc chắn vào khung s−ờn. • Khung s−ờn này đ−ợc nối đất về mặt điện thông qua bộ nguồn, việc nối đất này ngăn không cho các hiện t−ợng tích tụ hoặc phòng tĩnh điện làm h− hại các cụm bộ phận khác. - An toàn khi làm việc với vỏ máy : bằng cách xả điện. - Loại vỏ máy : thông th−ờng đ−ợc phân loại theo cách bố trí có loại : đứng hoặc nằm, phân loại theo nguồn thì có hai loại vỏ AT và vỏ ATX . - Vỏ máy có các ngăn để đặt các ổ đĩa, quạt hút gió và kích th−ớc càng ngày càng nhỏ lại II.2. Bộ nguồn - Bộ nguồn có màu bạc th−ờng đặt phía sau bên phải vỏ máy, dòng điện xoay chiều đi vào nguồn điện thông qua dây cắm AC, đ−ợc nối phía sau vỏ máy. Sau đó bộ nguồn sẽ xuất ra một loạt dòng điện một chiều để cung cấp cho bo mạch chính, các ổ đĩa. - Phân loại thông qua các đầu cắm vào bo mạch chính : AT và ATX - Sự chuyển đổi điện xoay chiều thành một chiều sinh ra một l−ợng nhiệt lớn, đó là lý do hầu nh− bộ nguồn nào cũng có quạt làm mát. - Những đợt tăng áp (Surge), đột biến điện (Spike) và những biến đổi bất th−ờng khác gây tai hoạ trong việc phân phối điện xoay chiều cũng vào đ−ợc trong bộ nguồn PC, nơi chúng có thể gây ra những h− hại nghiêm trọng, chất l−ợng của cách thiết kế bộ nguồn và các thành phần trong máy sẽ quyết định tuổi thọ của nó. Một bộ nguồn chất l−ợng sẽ chống chịu đ−ợc những sự cố về điện và chấp nhận đ−ợc những khó khăn trong hoạt động bình th−ờng của máy. Khi thay thế hoặc nâng cấp một bộ nguồn nên chọn kiểu bộ nguồn nào đáng tin cậy. II.3. Bảng mạch chính - Bảng mạch chính (còn đ−ợc gọi là Mainboard, System Board, Mother Board...) chứa đựng phần lớn năng lực xử lý của máy. - Một bo mạch chính th−ờng có những thành phần sau : Đế cắm CPU, Các mạch điện xung nhịp/ định thời, khe cắm RAM, Cache, ROM BIOS, Các cổng tuần tự, Cổng song song và các khe cắm mở rộng. - Mỗi phần của bo mạch chính đều đ−ợc ràng buộc với mạch điện luận lý nối liền chúng. - Nhận diện bo mạch chính là bo mạch lớn nằm riêng, sát nền s−ờn của máy. Power Supply Input output AC DC ±12V DC ±5V Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 18 Loại bo AT tiêu biểu Loại bo ATX a. Đế cắm CPU : th−ờng có các dạng sau socket 3, socket 4, socket 7 (273 chân), socket 370, socket 423, socket 478, Slot 1, Slot A. b. Khe cắm bộ nhớ : dùng để gắn bộ nhớ rời bên ngoài vào bo mạch chính, các khe cắm này th−ờng có tên gọi sau SIM (72 chân - Single In-line Memory Module), DIM (168 chân - Dual In-line Memory Module) c. Bộ nhớ đệm (Cache) : là một kỹ thuật để cải thiện hiệu năng hoạt động của bộ nhớ bằng cách l−u giữ một l−ợng giới hạn những thông tin th−ờng đ−ợc dùng trong một thứ RAM đệm trữ rất nhanh gọi là RAM cache d. Các Chipset là một tập hợp các IC đ−ợc tối −u hoá cao độ, có liên quan chặt chẽ với nhau, mà khi phối hợp nhau sẽ xử lý hầu nh− tất cả những chức năng yểm trợ của một bo mạch chính. - Phân loại chipset : Intel, Via, UMC... sẽ cho biết tính năng hỗ trợ cho CPU, bộ nhớ, Các Card mở rộng, Cổng đồ hoạ gia tốc AGP (Accelerated Graphics Port), Cổng USB (Univergal Serial Bus). e. BIOS - Bios là một tập hợp các ch−ơng trình nhỏ đ−ợc ghi lên các vi mạch ROM, cho phép hệ điều hành (nh− MS- DOS hoặc Windows chẳng hạn) t−ơng tác với bộ nhớ và các ổ đĩa, thiết bị khác trong máy. f. Các khe cắm mở rộng - Mỗi bo mạch chính cung cấp một số khe cắm mở rộng nhất định, số l−ợng khe cắm mở rộng có tác dụng giới hạn số tính năng và thiết bị có thể đ−ợc bổ sung vào máy. - Có các khe cắm mở rộng sau : PCI, ISA, VESA, AGP. Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 19 II.4. Bộ xử lý (CPU - Central Processing Unit) - CPU là bộ xử lý chính của máy, chụi trách nhiệm xử lý mọi lệnh và dữ liệu. - Kiểu CPU quyết định năng lực xử lý tổng thể của máy. - Tốc độ CPU : chính là xung nhịp (đo bằng Mhz) cũng ảnh h−ởng đến hiệu nâng của máy. Ví dụ : máy có CPU Pentium 166Mhz sẽ nhanh hơn so với máy có CPU Pentium 120Mhz. II.5. Bộ nhớ - RAM là bộ nhớ tạm thời - Có các loại sau : SIM, DIM, EDO, SRDRAM - Số chân II.6. Các ổ đĩa - Các loại đĩa là loại thiết bị rất đa dạng, đ−ợc dùng để l−u trữ hoặc lấy ra những l−ợng thông tin t−ơng đối lớn. - Có các loại ổ đĩa : đĩa mềm (FDD - Floppy Disk Driver), ổ đĩa cứng (HDD - Hard Disk Driver), và ổ CD- ROM, ổ nén (Zip), ổ băng (tape driver), ổ ghi CD (CD Record), ổ PC Card (PCMCIA), ổ ghi xoá CD (RW CD), ổ DVD. FDD HDD CD-ROM Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 20 II.7. Các bo mạch mở rộng - Các bo mạch mở rộng th−ờng đ−ợc cắm trên bo mạch chính thông qua các khe cắm mỗi bo sẽ thực hiện từng chức năng riêng. Ngày nay các bo này hầu nh− đ−ợc tích hợp trên bo mạch chính. - Khi nhận dạng một bo mạch chính cần để ý các điểm sau : Công dụng, chân cắm, cổng xuất tín hiệu, Chipset, nhãn hiệu. - Có các loại bo mạch mở rộng sau : • Hiển thị hình ảnh : đ−ợc thiết kế để chuyển đổi dữ liệu đồ hạo thô đi qua đ−ờng Bus hệ thống ra thành dữ liệu điểm ảnh (pixel) đ−ợc hiển thị trên màn hình. Card PCI Card AGP • Âm thanh - Nhiệm vụ chuyển đổi âm thanh kỹ thuật số sang tín hiệu t−ơng tự và xuất ra loa hay ng−ợc lại để thu âm thanh vào máy, có hai loại Bus hệ thống cho Card âm thanh là PCI và ISA. • Bo mạch điều hợp ổ đĩa (Drive Adapter) : đ−ợc thiết kế để gắn thêm ổ đĩa, cổng gắn thiết bị ngoại vi. • Các cổng và Moderm : dùng để ghép nối các máy PC, nối đến Internet. III. NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU í KHI THÁO LẮP MÁY Thụng thường, những cụng đoạn cơ học của quỏ trỡnh sửa chữa mỏy PC thỏo rời mỏy ra và lắp trở lại thường bị coi nhẹ hoặc được để “hậu xột”. Như bạn đó thấy ở phần trờn, cỏc bộ phận được lắp ghộp của PC khụng phức tạp lắm, song nếu bạn bất cẩn hoặc vội vàng trong khi sửa chữa thỡ lợi bất cập hại đấy. Khi sửa chữa mà làm thất lạc một vài bộ phận hoặc gõy ra những hư hại lặt vật nào đú trong mỏy, chắc chắn bạn sẽ mất khỏch hàng. Những mục sau đõy vạch ra một số điều cần quan tõm, vốn cú thể giỳp bạn cú được một phiờn sủa chữa nhanh chúng và cú chất lượng cao. III.1. Giỏ trị của dữ liệu chứa trong mỏy Khi sửa chữa mỏy, một sự thật khụng thể khụng xột đến của hoạt động điện toỏn ngày nay là, dữ liệu trong cỏc ổ đĩa cứng của một khỏch hàng thường cú giỏ trị hơn bản thõn phần cứng của mỏy. Nếu khỏch hàng là chủ hóng hoặc khỏch hang của một tập đoàn, bạn cú thể chắc rằng mỏy của họ cú chứa những thụng tin giỏ trị về kế toỏn, kỹ thuật, tham khảo, thiết kế.. cú ý nghĩa sống cũn đối với cụng việc của họ. Vỡ vậy trước tiờn bạn phải tự bảo vệ để trỏnh nguy cơ gặp phải những vấn đề cú liờn quan đến dữ liệu của klhỏch hàng. Cho dự cỏc ổ đĩa của họ đang gõy trục trặc, khỏch hàng cú thể buộc bạn phải chụi trỏch nhiệm nếu như bạn khụng cú khả năng phục hồi thụng tin trước đú của họ. Bạn hóy bắt đầu một chế độ phũng ngừa bằng lời và bằng văn bản kiờn định đi. Cú thể thực hiện những kiểu phũng xa như sau (nhưng khụng phải chỉ cú thế thụi) • Luụn khuyờn khỏch hàng thường xuyờn lưu dự phũng mỏy của họ. Trước khi khỏch hàng đem mỏy đến, bạn hóy khuyờn họ thực hiện một cuộc lưu dự phũng đầy đủ cỏc ổ đĩa của họ, nếu được. Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 21 • Luụn khuyờn khỏch hàng kiểm tra lại cỏc bản sao lưu dự phũng của họ - bản sao lưu sẽ vụ giỏ trị nếu nú khụng thể được khụi phục lại. • Khi khỏch hàng giao mỏy cho bạn sửa chữa, bạn phải đảm bảo rằng họ ký vào một biờn bản đề nghị sửa chữa (work order) III.2. Mở mỏy Đa số cỏc mỏy là Desktop hoặc tower thường dựng một khung sườn bằng kim loại, được che phủ bởi nắp hoặc vỏ bọc kim loại cú sơn, vốn được bắt chặt vào khung sườn bằng một loại ốc vớt. Thường thi cú 9 con vớt, mỗi bờn hụng cú hai con và năm con ở phớa sau khung sườn mỏy.. Cú ba yếu tố cần nhơ khi thỏo gỡ ốc vớt và cỏc phần cứng gỏ lắp khỏc + Đừng đỏnh dấu hoặc moi múc cỏc vỏ kim loại cú sơn. Khỏch hành hoàn toàn cú lý khi muốn giữ gỡn chiếc mỏy PC mà họ đó bỏ tiền ra mua. Cũng phải cẩn thận như vậy đối với vỏ mỏy sau khi thỏo rồi đặt nú sang một bờn. + Cất cỏc ốc vớt ở một nơi an toàn, cú sắp đặt hẳn hoi + Chỳ ý để từng ốc vớt khi thỏo và để riờng ra từng nhúm ốc vớt. Phải hết sức cẩn thận khi trượt vỏ mỏy ra khỏi mỏy. Cỏc múc gài hoặc cỏc gờ gia cố bằng kim loại được hàn vào vỏ cú thể cắt cỏc dõy cỏp tớn hiệu. Nguyờn tắc ở đõy thật đơn giản khụng nờn cố ộp gỡ cả! Nếu gặp phải sự trở ngại nào đú thỡ phải dừng lại và dũ tỡm cẩn thận xem trở ngại đú là gỡ ? khắc phục một trở ngại luụn luụn nhanh hơn là thay một sợi cỏp. III.3. Đúng mỏy Sau khi sửa chữa hoặc nõng cấp mỏy PC đó hoàn tất, hẳn bạn cần đúng mỏy lại. Tuy nhiờn trước khi lắp vỏ mỏy vào vị trớ củ của nú, bạn phải kiểm tra cẩn thận PC một lần chút cỏi đó. Bạn phải đảm bảo mọi phụ kiện được lắp đặt và bắt chặt đỳng vào cỏc vị trớ bằng những phần cứng và cỏc ốc vớt phự hợp. Khụng thể chấp nhận thừa ra những bộ phận nào đú, việc này rất cú lợi. Sau khi cỏc thiết bị của mỏy đó được lắp lại chặt chẽ, bạn cú thể cấp điện cho mỏy rồi chạy cỏc trỡnh chuẩn đoỏn nhằm kiểm tra hệ thống, khi mỏy đó được kiểm tra đỳng đắn rồi, bạn cú thể lắp vỏ mỏy vào (nờn cẩn thận, trỏnh phỏ hư cỏc cỏp và dõy dẫn) rồi siết chặt bằng cỏc ốc vớt III.4. Vài nguyờn tắc khi làm việc bờn trong mỏy Bất luận bạn đang giải quyết trục trặc, đang nõng cấp mỏy hay đang lắp đặt mới mỏy PC của riờng bạn, chắc chắn bạn phải bỏ ra nhiều thời gian để làm việc bờn trong cỏc mỏy desktop cũng như tower. Rủi thay, cú nhiều vấn đề tiềm tàng cú thể coi nhẹ (hoặc thậm chớ bị chớnh người sửa gõy ra) khi làm việc bờn trong mỏy. Những nguyờn tắc sau đõy cú thể giỳp bạn cú phần lớn kinh nghiệm và giảm thiểu khả năng xảy ra cỏc vấn đề phụ khi thao tỏc bờn trong mỏy : + Phải cẩn thận với cỏc mộp sắc bộn chạy dọc theo vỏ kim loại hoặc bờn trong thõn khung sườn kim loại của mỏy + Phải kiểm tra xem kết cấu khung sườn cú chặt chẽ hay khụng + Kiểm tra cỏc khe thụng giú và cỏc quạt xem cú thụng giú tốt hay khụng + Kiểm tra bụi bặm và rỏc rưởi + Cẩn thận khi chọn khung sườn mới + Nờn trung thành với cỏc vỏ mỏy, cỏc bộ nguồn và cỏc bo mạch chớnh đó chuẩn hoỏ + Giữ cho cỏc ổ đĩa được gắn chặt, gọn gàng khớt khao + Hóy gắn bo mạch chớnh một cỏch cẩn thận + Hóy kiểm tra cỏc mối nối một cỏch kỹ lưỡng + Nhớ kiểm tra cỏc bo mạch + Nhớ kiểm tra cỏc thiết bị bộ nhớ + Nhớ kiểm tra quạt/ giải nhiệt dành cho CPU Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 22 IV. CÁC YẾU TỐ HèNH THÙ MÁY (FORM FACTOR) CHUẨN Trước kia, khung sườn của PC luụn được coi là vấn đề may rủi. bạn chọn lựa vỏ mỏy, bộ nguồn, bo mạch chớnh. rồi họp mỏy hy vọng rằng mọi thứ đều ăn khớp với nhau. Rất thường xảy ra chuyện cỏc lỗ bắt vit khụng giống thẳng được với nhau và bạn buộc phải thỏo ra trở lại hoặc phải “sõn siu” cỏc bộ phận laik với nhau tức giúng hàng càng nhiều lỗ vớt càng tốt và lờ đi, cỏt xộn đi hoặc thỏo bớt cỏc trụ chống. Trong vài năm gần đõy cỏc nhà sản xuất PC đó ngồi lại với nhau để xõy dựng một bộ kớch thước chuẩn cho cỏc thành phần chủ chốt của PC (vỏ mỏy, bo mạch chớnh và bộ nguồn). Cú hai tiờu chuẩn hiện đang thịnh hành tờn là ATX và NLX. Mục này sẽ khảo sỏt chi tiết về từng tiờu chuẩn ấy. IV.1 Yếu tố hỡnh thự ATX Yếu tố hỡnh thự ATX phiờn bảng 2.01 chớnh là nổ lực đầu tiờn nhằm chuẩn hoỏ cỏc bộ phận chớnh của mỏy PC. Ngoài việc dựng cỏc lỗ bắt vớt được sắp đặt khộo lộo, giải phỏp ATX cũng thực hiện một số cải tiến then chút đối với cỏch bố trớ của hệ thống. Hỡnh : Kiểu sắp sếp của bo mạch chớnh ATX + CPU được bố trớ lại tại một vị trớ khụng ảnh hưởng gỡ đến cỏc bo mạch mở rộng cú kớch thước dài đủ chuẩn trờn bảng mạch chớnh + Sử dụng cỏc cổng I/O phớa sau và cỏc chỗ cắm nối ra Panel đằng trước đó được chuẩn hoỏ trờn cỏc bo mạch chớnh ATX, khiến đơn giản cỏch bố trớ vỏ mỏy và giảm bớt việc nối dõy từ bo mạch chớnh Cỏc yếu tố của hỡnh thự ATX đi kốm + Cỏc kớch thước của bo mạch ATX Form Factor Max. Width (mm) Max. Depth (mm) microATX 244 244 FlexATX 229 191 ITX 215 191 + Cỏc chổ kết nối của bản mạch Bài giảng KTSC Mỏy tớnh H.V.Hà 23 + Bộ nguồn ATX + Vỏ mỏy ATX IV.2 Yếu tố hỡnh thự NLX Yếu tố hỡnh thự NLX phiờn bản 1.2 là một trong những đặc tả kớch thước mới nhất dành cho PC hiện đại. NLX được thiết kế đặc biệt thớch nghi với những mỏy PC kiểu “Low profile” (tức là cú biờn dạng thấp). Cỏc yếu tố của hỡnh thự NLX đi kốm + Cỏc kớch thước của bo mạch NLX + Cỏc chổ kết nối của bản mạch + Bộ nguồn NLX + Vỏ mỏy NLX