Bài giảng Kinh tế môi trường - Chương 5: Định giá tài nguyên và môi trường - Hoàng Văn Long

KINH TẾ MÔI TRƯỜNG(Dành cho chương trình sau đại học)TS. Hoàng Văn LongChương 5ĐỊNH GIÁ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNGTS. Hoàng Văn LongChương 5Định giá tài nguyên môi trườngCác phương pháp định giáĐịnh giá hệ sinh thái và đa dạng sinh họcChi trả dịch vụ môi trường ở Việt NamTài liệuSách: Định giá môi trườngKinh tế môi trường: Lý luận và thực tiễnSách EEPSEA: Chương 17Sách thầy Nguyễn Mậu Dũng. Chương 7Bài đọc anh Nguyễn Tiến ThôngEconomic Valuation with Preference Techniques: A summary guide (David Peace)Tietenberg 9th Chapter 4: Valuing the Environment: MethodsĐịnh giá tài nguyên môi trườngVì sao phải định giá tài nguyên môi trường?Định giá tài nguyên môi trường để làm gì?Định giá tài nguyên môi trường để làm gì?Huy động vốnLập chính sáchĐưa ý tưởng từ lý thuyết vào thực tiễnHỗ trợ tìm kiếm giải pháp (VD: Bảo tồn, giảm ô nhiễm, xử lý ô nhiễm, giảm sử dụng tài nguyên,)Vì sao phải định giáThất bại của thị trườngHàng hóa côngNgoại ứng (không ai trả chi phí cho ngoại ứng)2. Các phương pháp định giáTổng giá trị kinh tế (TEV)Phương pháp lượng hóa ngẫu nhiên (CVM)Phương pháp mô hình lựa chọn (CM)Tổng giá trị kinh tế của hàng hoá và dịch vụ môi trường thành hai loại chính là :Giá trị sử dụng : là giá trị hàng hoá, dịch vụ cung cấp cho người sản xuất và người tiêu dùng ; họ sử dụng, tận hưởng các loại tài nguyên môi trường như đất, nước, không khí, cảnh quan, ... Đây là những giá trị liên quan đến hoạt động sống, giải trí, thương mại, ngắm cảnh, ... có sử dụng tài nguyên.- Giá trị chưa sử dụng : là giá trị con người định ra cho hàng hoá hoặc dịch vụ mà họ chưa sử dụng. Ví dụ, người ta có thể định giá cho việc bảo tồn một cánh rừng để khai thác sau (giá trị để lại cho các thế hệ sau) hoặc để bảo vệ tài nguyên và chất lượng môi trường (như giá trị tồn tại đối với các loài đang bị đe doạ). Vì các giá trị này không thể suy đoán, xác định trực tiếp hoặc gián tiếp từ thị trường hoặc con người nên các nhà kinh tế thường không để ý nhiều đến sự quan trọng của các giá trị chưa sử dụng cũng như làm thế nào để xác định chúng.1. Các phương pháp đánh giá kinh tế các tác động môi trường 1.1 Giới thiệu các phương phápPHƯƠNG PHÁP Không dùng đường cầu Dùng đường cầu Phát biểu sự ưa thích (Stated Preference)Bộc lộ sự ưa thích (Revealed Preference) - Thay đổi năng suất - Chi phí y tế - Chi phí thay thế - Thiệt hại thu nhập - Chi phí phòng ngừa Đánh giá ngẫu nhiên CVM Chi phí du hành (Travel Cost)Đánh giá hưởng thụ 2) Phương pháp đánh giá ngẫu nhiênGiôùi thieäuCaùc böôùc thöïc hieän Moät soá vaán ñeà lieân quan trong nghieân cöùu CVM (Contingent Valuation Method)Nhaän xeùt Caâu hoûi thảo luậnA. Giôùi thieäuCVM để ưôùc löôïng giaù trò cuûa moät haøng hoùa hay dòch vuï moâi tröôøng baèng caùch hoûi tröïc tieáp giaù saün loøng traû tự nguyện (WTP) hay giaù sẵn loøng chaáp nhaän (WTA) cho moät söï thay ñoåi trong vieäc cung caáp moät haøng hoùa moâi tröôøng, thöôøng baèng baûng caâu hoûi khaûo saùt. WTP toái ña hay WTA ñeàn buø toái thieåu cuûa caù nhaân cho moät söï thay ñoåi moâi tröôøng ñöôïc cho laø giaù trò maø caù nhaän ñoù gaùn cho söï thay ñoåi nhö theá. Öu ñieåm cuûa CVM so vôùi caùc phöông phaùp khaùc laø coù theå suy ra caû giaù trò söû duïng vaø giaù trò khoâng söû duïng, vaø laø phöông phaùp duy nhaát coù theå ñaùnh giaù giaù trò khoâng söû duïng.A. Giôùi thieäuCVM coù theå ñöôïc aùp duïng ôû nhieàu möùc ñoä phöùc taïp khaùc nhau tuøy theo söï saün coù veà thôøi gian vaø khaû naêng taøi chính; vaøtuøy theo caùch thöùc khaûo saùt ñöôïc choïn. A. Giôùi thieäuThay ñoåi moâi tröôøng coù theå:Caûi thieän moâi tröôøng: Giaù trò cuûa söï caûi thieän moâi tröôøng coù theå ñöôïc ño löôøng:- WTP toái ña cuûa caù nhaân ñeå coù ñöôïc söï caûi thieän (ñöôïc öôùc löôïng baèng thaëng dö ñeàn buø)- WTA toái thieåu cuûa caù nhaân nhö moät söï ñeàn buø ñeå hy sinh söï caûi thieän moâi tröôøng (ñöôïc öôùc löôïng baèng thaëng dö töông ñöông)A. Giôùi thieäuThay ñoåi moâi tröôøng coù theå:Thieät haïi moâi tröôøng: Giaù trò cuûa söï thieät haïi moâi tröôøng coù theå ñöôïc ño löôøng:- WTP toái ña cuûa caù nhaân ñeå traùnh thieät haïi moâi tröôøng (ñöôïc öôùc löôïng baèng thaëng dö töông ñöông)- WTA ñeàn buø toái thieåu cuûa caù nhaân ñeå ñoàng yù cho söï thieät haïi moâi tröôøng (ñöôïc öôùc löôïng baèng thaëng du ñeàn buø) A. Giôùi thieäuVaán ñeà cô baûn trong caùc nghieân cöùu CVM laø löïa choïn giöõa vieäc hoûi caùc caù nhaân WTP toá ña hay WTA toái thieåu cho moät söï thay ñoåi moâi tröôøng nhaát ñònh.Giaû söû xeùt tröôøng hôïp caûi thieän moâi tröôøng (xem ñoà thò), möùc thoûa duïng U0 seõ taêng leân U1.A. Giôùi thieäuXU1U0E1EE0m1m0 = m2m3ESUCSUKhoaûn tieàn toái ña caù nhaân saün loøng traû ñeå coù söï caûi thieân naøy laø khoûan tieàn maø sau khi ñaõ traû caù nhaân ñoù seõ coù ñöôïc möùc thoûa duïng laø U0. Khoaûn tieàn toái ña naøy chính laø thaëng dö ñeàn buø (CSU).A. Giôùi thieäuNeáu caù nhaân hieän ñang höôûng thuï söï caûi thieän roài, vaø coù möùc thoûa duïng U1, neân caù nhaân naøy xem nhö bò maát maùt neáu phaûi töø boû söï caûi thieän naøy vaø yeâu caàu ñöôïc ñeàn buø cho söï maát maùt naøy. Ñeå tính möùc ñeàn buø toái thieåu laø bao nhieâu ñeå caù nhaân chaáp nhaän moät möùc thoûa duïng thaáp hôn U0. Nhö theá caù nhaân naøy seõ ñoøi hoûi moät khoaûn tieàn ñeàn buø ít nhaát ñuû ñeå ñaït laïi möùc U1. Ñaây chính laø thaëng dö töông ñöông (ESU).A. Giôùi thieäuB. Phöông phaùp luaänC. Moät soá vaán ñeà lieân quanD. Nhaän xeùt phöông phaùpD. Nhaän xeùt phöông phaùpCâu hỏi thảo luậnHãy định giá thiệt hại của ngư dân miền trung về hiện tượng cá chết bằng cách sử dụng phương pháp CVM? Nên dùng Willingness to Pay (WTP) hay Willingness to Accept (WTA)?3) Mô hình lựa chọnTài liệu: Bài anh Nguyễn Tiến ThôngCác nội dung chínhKhái niệmThiết kế nghiên cứuCác bước tiến hànhPhân tích kết quảCác phần mềm hỗ trợ (thiết kế khảo sát, phân tích mô hình)Các nghiên cứu ứng dụng hiện nayTài liệu tham khảo1. Khái niệmGiá trị phi thị trường: Các sản phẩm hàng hóa không được tính toán theo quy luật của kinh tế học (cung, cầu, giá cả).Mô hình hóa sự lựa chọn: Choice modelling attempts to model the decision process of an individual or segment via Revealed preferences or stated preferences made in a particular context or contexts. Typically, it attempts to use discrete choices (A over B; B over A, B & C) in order to infer positions of the items (A, B and C) on some relevant latent scale (typically "utility" in economics and various related fields). Indeed many alternative models exist in econometrics, marketing, sociometrics and other fields, including utility maximization, optimization applied to consumer theory, and a plethora of other identification strategies which may be more or less accurate depending on the data, sample, hypothesis and the particular decision being modelled. In addition, choice modelling is regarded as the most suitable method for estimating consumers’ willingness to pay for quality improvements in multiple dimensions3. Thiết kế nghiên cứu CMXác định vấn đềThiết kế đặc tính Thiết kế mức độThiết kế các gói lựa chọn (experiment design)Thiết kế bản câu hỏiThực hiện khảo sátNhập số liệu và chạy mô hìnhPhân tích kết quảViết báo cáo3.1 Xác định vấn đềXác định vấn đề: Việc ra quyết định cần có những nguồn thông tin hỗ trợ và xác định được các giá trị “biên”. Những giá trị được quan tâm là chi phí biên hoặc lợi ích biên nảy sinh khi triển khai các lựa chọn chính sách mới so với hiện trạng (status quo).Hình thành các câu hỏi nghiên cứu?3.2 Thiết kế đặc tínhĐặc tính (Attributes): Thiết lập các đặc tính là công việc quan trong nghiên cứu CM.Lưu ý: Các đặc tính phải thay đổi mức độ được và phải dễ hiểu, cũng như có liên quan đến người trả lời.3.3. Xác định mức độ của đặc tínhMức độ của đặc tính (Levels of attributes): 3.4. Thiết kế các gói lựa chọnCác tổ hợpThiết kế các lựa chọn:ExampleEverybody loves Chocolate- fact:Of the following choices:White Chewy NoNuts Dark Chewy NoNuts White Soft NoNuts Dark Soft NoNuts White Chewy Nuts Dark Chewy Nuts White Soft Nuts Dark Soft NutsWhich one do you choose? 4. Các phần mềm hỗ trợ nghiên cứuSPSSNlogit (LIMDEP)Stata5. Các nghiên cứu ứng dụng hiện nayNghiên cứu thị trường tìm thị phần cho sản phẩm mớiNghiên cứu du lịch nhằm đưa sản phẩm dịch vụ du lịch mới vào thị trườngNghiên cứu kinh tế y tế: Tìm hiểu hành vi của người tham gia vào các dịch vụ y tếNghiên cứu quản trị nhân sự: phân tích sự lựa chọn về công việc tại các vùng miền khác nhauNghiên cứu kinh tế tài nguyên và môi trường: Định giá các giá trị tài nguyên môi trườngTạo ra thị trường đối với các dịch vụ sinh tháiDịch vụ hệ sinh thái là gì?Tạo ra thị trường bằng cách nào?1. Hệ sinh thái (HST) là gì?2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò quan trọng đối với con người?Hệ sinh tháiCác quần xã(Thành phần sinh học)Sinh cảnh (Thành phần phi sinh học)Hệ Sinh Thái là gì?Hệ Sinh Thái là gì? “Là một hệ thống phức tạp bao gồm các quần xã sinh vật (sinh học) và và môi trường sống của chúng (phi sinh học) tương tác với nhau như một đơn vị chức năng. Con người là một phần không thể tách rời của hệ sinh thái.” Source: MEA, 2005 HST rừng ngập mặn Sóc TrăngHST nông nghiệp ven sông, Kiên GiangHST đất ngập nước Tràm Chim HST rạn san hô, Phú Quốc1. Hệ sinh thái (HST) là gì?2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò quan trọng đối với con người?HST – Một Hệ thống đa Chức năng và Dịch vụHỆ SINH THÁIGiảm thiểu mối nguySinh kếGiảm đói nghèoPhục hồi thiên taiHấp thu Các-bonThích ứng BĐKHĐa dạng sinh họcCÁC DỊCH VỤ CỦA HỆ SINH THÁIDỊCH VỤ HỖ TRỢTạo đấtSản xuất lương thựcGiảm rác thảiCân bằng khí quyểnChu trình dinh dưỡngDỊCH VỤ CUNG CẤPThực phẩmNước ngọtGỗ và chất đốtNhiên liệuDỊCH VỤ ĐIỀU TIẾTĐiều hòa khí hậuĐiều tiết lũKiểm soát dịch bệnhLọc nướcDỊCH VỤ VĂN HÓAThẩm mỹLàm phong phú đời sống tinh thầnGiáo dụcGiải tríNguồn: Đánh giá Hệ sinh thái Thiên niên kỷ, 2005HST – Một Hệ thống đa Chức năng và Dịch vụHST cung cấp các sản phẩm và dịch vụHỗ trợ cho cuộc sống con người (thực phẩm, nước, gỗ, thuốc)Dịch vụ điều tiết (lũ, lọc nước, khí hậu) Giảm thiểu rủi ro do các thiên tai HST cung cấp các thành phần cơ bản của sự sống, thu nhập, việc làm (đặc biệt tại các nước đang phát triển) Là bãi đẻ và môi trường sống cho các loài động thực vật dưới nước và trên cạn (chuổi thực phẩm).Giảm thiểu và thích ứng với BĐKH Cung cấp các dịch vụ giải trí, thẩm mỹ và tinh thần.HST – Một hệ thống đa chức năng và Dịch vụDịch vụTình trạngLương thựcCây lương thựcGia súcĐánh bắt thủy hải sảnNuôi trồng thủy sảnThức ăn từ tự nhiên Nguồn gienHóa chất sinh học, thuốcNước ngọtHiện trạng của Các dịch vụ do HST cung cấpNguồn: Đánh giá Hệ sinh thái Thiên niên kỷ, 2005Tình trạng của các dịch vụ khácTình trạngDịch vụ điều tiếtĐiều tiết chất lượng không khíĐiều tiết khí hậu – toàn cầuĐiều tiết khí hậu – khu vực và địa phương Điều tiết nước +/–Kiểm soát xói lởLọc nước và xử lý nước Điều hòa dịch bệnh+/–Tình trạng của các dịch vụ khácTình trạngThụ phấnĐiều tiết thảm họa thiên nhiên Các giá trị văn hóa Các giá trị tinh thần và tôn giáoCác giá trị thẩm mỹNghỉ dưỡng và du lịch sinh thái +/–Chi trả dịch vụ môi trường ở Việt NamXem file:Lượng giá dịch vụ hệ sinh tháiBắt đầu từ những năm 1990Nhiều loại DV HST đã được lượng giáCó rất ít các kết quả nghiên cứu được lồng ghép vào quá trình ra quyết định hoặc xây dựng chính sách Chi trả dịch vụ môi trường rừng14/01/2008Nghị định 05 về thành lập Quỹ BV và PT rừng10/04/2008Quyết định 380 về thí điểm chi trả DV MTR tại Lâm Đồng và Sơn La24/09/2010Nghị định 99 về thực hiện chi trả DV MTR trên cả nướcViệt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á và trên thế giới thực hiện PFES cấp quốc giaMối liên hệ giữa chi trả DV MTR và Lượng giá dịch vụ hệ sinh tháiBên sử dụng DVCác nhà máy thuỷ điệnCác cơ sở sx nước sạchCác cơ sở sx công nghiệpMức chi trảVND 20/kw VND 40/m3Thí điểm: 35đ/m3 (Lào Cai) Cơ sởVương Văn Quỳnh (2007), MARD, Windrock, Usaid (2008)ADB (2015)Các cơ sở kinh doanh du lịchCác cơ sở nuôi trồng thuỷ sảnThí điểm: 1% doanh thuKhác (Các_bon, đa dạng sinh học)Thí điểm: 44,500đ/m3 (Lào Cai) ADB (2015)ADB (2015)Mức chi trả đối với các nhà máy thuỷ điện và các công ty nước sạchDịch vụ bảo vệ đất, hạn chế xói mòn và bối lắng lòng hồ, sông, suốiNghiên cứu của tác giả Vương Văn Quỳnh (2007): khu vực đầu nguồn tại các tỉnh miền núi phía bắc Bộ NN và PTNT, USAID, Winrock International (2008): Vùng đầu nguồn sông Đa Nhim, tỉnh Lâm ĐồngPhương pháp hàm sản xuấtLợi ích kinh tế đối với các nhà máy thuỷ điện: 90-110 đồng/kwLợi ích kinh tế đối với các cơ sở sản xuất nước sạch: 180 – 200 đồng/m3Mức chi trả:Thuỷ điện: 20 đồng/kwNước sạch: 40 đồng/m3Mức chi trả cho các cơ sở SX CNĐiều tiết và duy trì nguồn nước cho sản xuất và cho sinh hoạtHỗ trợ kỹ thuật CDTA-8592 VIE: Tăng cường thực thi chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt NamPhỏng vấn và tham vấn các cơ quan ban ngành tại địa phương, 11/15 cơ sở SXCN tại tỉnh Lào Cai (7/2015 – 4/2016)Phương pháp chi phí thay thế và lượng giá ngẫu nhiênLợi ích kinh tế: 637 đồng/m3 và 30 đồng/m3Quyết định thí điểm của UBND tỉnh Lào Cai: 35đồng/m3 (1/7/2016)55Mức chi trả đối với các cơ sở KD Du lịchBảo vệ cảnh quan tự nhiên cho các dịch vụ du lịchHỗ trợ kỹ thuật CDTA-8592 VIE: Tăng cường thực thi chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt NamPhỏng vấn các cơ quan quản lý tại địa phương, 4 cơ sở bán vé du lịch, 20 cơ sở lưu trú, 90 khách du lịchMức sẵn lòng chi trả của cơ sở KDDL: 1% doanh thu từ phòng nghỉ và 1.5% doanh thu từ hoạt động bán véMức sẵn lòng chi trả của khách du lịch: 5% chi phí phòng và 7.5% chi phí vé Mức chi trả đối với các cơ sở NT TSDịch vụ cung cấp bãi đẻ, thức ăn, nguồn giống tự nhiên, nước cho hoạt động nuôi trồng thuỷ sảnNuôi cá nước lạnh (cá hồi, cá tầm) tại Lào CaiKhảo sát: 16/32 cơ sở nuôi năm 2015Lợi ích kinh tế của các DV MTR: 5,300 -7,500/đồng/m3Mức sẵn lòng chi trả của các chủ cơ sở: 1.5% doanh thuQuyết định thí điểm của UBND tỉnh: 44,500 đồng/nămBài học kinh nghiệmCần có các nỗ lực về mặt chính trị cho việc lồng ghép DV HST vào chính sách chi trả DV MTR tại Việt NamCần truyền tải hiệu quả các kết quả nghiên cứu lượng giá đến các bên liên quan (trước, trong và sau khi thực hiện nghiên cứu lượng giá)Lồng ghép có sự tham gia ở các cấpNâng cao năng lực ở các cấp (hội thảo, tập huấn, v.v)Ôn tập chươngĐịnh giá tài nguyên môi trường là gì?Các Phương pháp định giá?Làm thế nào để định giá được các hệ sinh thái và đa dạnh sinh học?Các dịch vụ hệ sinh thái là gì?Tạo ra thị trường đối với các dịch vụ của hệ sinh thái như thế nàoLƯỢNG GIÁ THIỆT HẠI KINH TẾ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG CÁC HỆ SINH THÁI BIỂN DO SỰ CỐ DẦU TRÀNNhóm nghiên cứu Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHNCửa ĐạiCách trung tâm phố cổ Hội An 4km về phía đông, có bãi tắm đẹp với bãi cát trắng, là nơi thu hút khách du lịch khi đến thăm phố cổ Hội An.Các hệ sinh thái chủ yếu:HST cỏ biển: Phân bố ở hạ lưu sông Thu Bồn, có diện tích khoảng 380 ha. HST rừng ngập mặn: Rừng đước ở Thuận Tình. HST cửa sông: Là nơi trú ngụ của nhiều loài cá, tôm, ngao, vẹm, cua, ốc...Cù Lao ChàmCách bãi biển Cửa Đại 18 km về phía biển đông, gồm 8 đảo nhỏ nối sát nhau. Cù Lao Chàm có một tổ hợp các hệ sinh thái đa dạng, làm nơi trú ngụ cho nhiều loài, giống sinh vật biển. HST rừng nhiệt đới - HST rạn san hô HST cỏ biển HST rừng ngập mặn HST vùng triều: bãi triều đá, bãi triều cátBối cảnhVào đầu tháng 2/2007 đã xảy ra một sự cố tràn dầu không rõ nguồn gốc tại khu vực biển Cù Lao Chàm và Cửa Đại (tỉnh Quảng Nam).Nghiên cứu lượng giá thiệt hại kinh tế tài nguyên môi trường sau sự cố dầu tràn được thực hiện vào tháng 2/2008Sinh kế chủ yếu Du lịch Đánh bắt thủy sản Tổng giá trị kinh tế (TEV)TEV = UV + NUV = (DUV + IUV + OV) + (BV + EXV)trong đó: UV (Use Values): giá trị sử dụng DUV (Direct Use Values): giá trị sử dụng trực tiếpIUV (Indirect Use Values): giá trị sử dụng gián tiếpOV (Option Values): giá trị tuỳ chọnNUV (Non-Use Values): giá trị phi sử dụngBV (Bequest Values): giá trị để lạiEXV (Existence Values): giá trị tồn tạiGiá trị sử dụng trực tiếpThủy sản, du lịchPhương pháp thay đổi năng suất: Yêu cầu cơ sở dữ liệu về sản lượng, năng suất cây con, tổng giá trị du lịch... ngay trước và sau khi có sự cố tràn dầu xảy ra.Biến thể: Phương pháp thay đổi thu nhậpThu thập dữ liệu: Đánh giá có sự tham gia (Participatory Environmental Assessment) Thủy sảnHỏi trực tiếp người dân xem thu nhập của họ bị giảm bao nhiêu phần trăm và trong thời gian là bao nhiêu lâu do có sự cố tràn dầu xảy ra. Phải bóc tách được những đối tượng nào chịu tác động từ tràn dầu có thu nhập giảm, để đánh giá được tổng thiệt hại (do thu nhập giảm) đối với toàn bộ khu vực dưới tác động của tràn dầu.Du lịchLượng khách hủy đặt phòngLượng khách trả phòng trước dự kiếnSố ngày bị hủy/trả phòngGiá mỗi phòng. Do hạn chế về dữ liệu nên nghiên cứu này mới đánh giá được giá trị du lịch bị mất từ phía cung chứ chưa tính được thiệt hại từ phía cầu (khách du lịch).Giá trị sử dụng gián tiếpSan hô ở khu vực biển Cù Lao Chàm bị giảm 50% độ che phủ, bao gồm san hô cứng và san hô mềm.Cỏ biển chết 60 – 70% (tại Cẩm Thành, Duy Nghĩa thuộc khu vực Cửa Đại)Các tác động trên đã làm suy giảm nguồn giống có giá trị trong khu vực (như cua, cá mú, ghẹ..), làm mất nơi cư trú của nhiều loài sinh vậtPhương pháp Phân tích cư trú tương đương (HEA)Dự án Khôi phục Dự án Đền bùGiá trị phi sử dụngTheo các nhà khoa học, Cù Lao Chàm có 135 loài san hô, trong đó có 6 loài lần đầu tiên ghi nhận ở vùng biển Việt Nam. Cù Lao Chàm cũng có 947 loài sinh vật sống trên các vùng nước quanh đảo, trong đó có 178 loài sinh vật biển, hơn 50 loại cá, 56 loài thân mềm như ốc, ngọc trai, nhiều loại nằm trong sách đỏ của Việt NamPhương pháp Đánh giá ngẫu nhiên (CVM) nhằm đánh giá mức sẵn lòng đóng góp của người dân vào quỹ bảo tồn, nhằm khôi phục tính đa dạng sinh học của hệ sinh thái khu vực Cù Lao Chàm, Cửa ĐạiXin cám ơn sự lắng nghe của quý vị!