Bài giảng Kinh tế học vĩ mô - Chương 1: Khái quát về kinh tế vĩ mô

* Chương 1 KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ VĨ MÔ KINH TẾ HỌC VĨ MÔ Hữu hạn Vô hạn Nguồn lực: - Lao động - Vốn - KH-CN - TNTN Nhu cầu tồn tại & phát triển xã hội Kinh tế học Kinh tế học vi mô Kinh tế học vĩ mô CUNG CẦU * 1. Quan hệ giữa kinh tế vi mô và kinh tế vĩ mô Khái niệm Kinh tế học là môn khoa học xã hội, nghiên cứu việc lựa chọn cách sử dụng hợp lý nguồn tài lực khan hiếm để sản xuất ra những hàng hoá và dịch vụ nhằm thoả mãn cao nhất nhu cầu cho mọi thành viên trong xã hội. Kinh tế vi mô Kinh tế vĩ mô * Kinh tế vi mô Nghiên cứu sự lựa chọn của hộ gia đình và doanh nghiệp và sự tương tác giữa họ trên các thị trường cụ thể. Các đại lượng đo lường kinh tế vi mô: Sản lượng, giá của HH Doanh thu Chi phí Lợi nhuận Lỗ lã của doanh nghiệp …. Kinh tế vĩ mô Nghiên cứu các hiện tượng của toàn bộ nền kinh tế - Hệ thống. Các đại lượng đo lường kinh tế vĩ mô: GDP, GNP Thu nhập quốc dân (NI) Đầu tư Lạm phát Thất nghiệp Tiêu dùng …….. * Kinh tế vĩ mô và kinh tế vi mô có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ nhau. Mặc dù có mối liên hệ gắn bó giữa kinh tế vi mô và kinh tế vĩ mô nhưng hai lĩnh vực này vẫn có sự khác biệt. Chú ý * 2. Các vấn đề kinh tế vĩ mô 2.1.Tăng trưởng và phát triển kinh tế Tăng trưởng kinh tế Tăng trưởng kinh tế là sự tăng thêm về quy mô sản lượng hàng hóa và dịch vụ trong một thời kỳ nhất định (thường là một năm). Phát triển kinh tế Phát triển kinh tế là quá trình tăng tiến của nền kinh tế trên các mặt, bao gồm cả sự tăng thêm về quy mô sản lượng, tiến bộ về cơ cấu kinh tế - xã hội. * 2.2. Lạm phát và giảm phát Lạm phát (inflation): Là tình trạng mức giá chung của nền kinh tế tăng lên trong một thời gian nhất định. Giảm phát (deflation): Là tình trạng mức giá chung của nền kinh tế giảm xuống trong một thời gian nhất định. Tỷ lệ lạm phát: Phản ánh tỷ lệ thay đổi tăng thêm hay giảm bớt của giá cả ở một thời điểm nào đó so với thời điểm trước. * 2.3. Thất nghiệp Thất nghiệp bao gồm những người trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động, đang tích cực tìm kiếm việc làm Mức nhân dụng Lực lượng lao động Tỷ lệ thất nghiệp Phản ánh tỷ lệ % số người thất nghiệp so với lực lượng lao động Dân số Số người trong độ tuổi lao động Số người ngoài độ tuổi lao động Có khả năng lao động Không có khả năng lao động Nguồn nhân lực Lực lượng LĐ Ngoài Lực lượng LĐ Thất nghiệp Mức nhân dụng Có khả năng nhưng chưa tham gia - Lính nghĩa vụ quân sự - Quân phục viên - Sinh viên - Nội trợ * 2.4. Sản lượng tiềm năng Sản lượng tiềm năng (Yp) là mức sản lượng đạt được khi trong nền kinh tế tồn tại một mức thất nghiệp bằng với “thất nghiệp tự nhiên” Thất nghiệp tự nhiên (Un) là tỷ lệ thất nghiệp luôn luôn tồn tại trong nền kinh tế thị trường * Chú ý: Yp sản lượng tối ưu mà nền kinh tế có thể đạt được trong điều kiện các yếu tố sản xuất được sử dụng hết và không gây ra lạm phát cao. Ở sản lượng tiềm năng vẫn còn thất nghiệp. Đó chính là tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên. Sản lượng tiềm năng có xu hướng tăng từ từ theo thời gian khi các yếu tố nguồn lực trong nền kinh tế thay đổi. * 2.5.Định luật Okun Cách thứ nhất do P.A.Samuelson: Khi sản lượng thực tế thấp hơn sản lượng tiềm năng 2% thì thất nghiệp sẽ tăng thêm 1% Ví dụ: với Yp = 1000; Yt = 900; Un = 6% Ut =? * 2.5.Định luật Okun Cách thứ hai do S.Fisher: Khi tốc độ tăng của sản lượng thực tế cao hơn tốc độ tăng của sản lượng tiềm năng 2,5% thì thất nghiệp giảm bớt 1% Ví dụ: Giả sử thất nghiệp tt năm 1998 bằng 9%. Từ năm 1998 đến năm 2000 sản lượng tiềm năng thêm 9,6%; sản lượng thực tế tăng thêm 13,35%. Tính tỷ lệ thất nghiệp tt năm 2000? * 2.6. Chu kỳ kinh doanh Chu kỳ kinh doanh là hiện tượng sản lượng thực tế giao động lên xuống theo thời gian, xoay quanh sản lượng tiềm năng * 3. Đường giới hạn khả năng sản xuất Ví dụ: Các phương án sản xuất khác nhau của một quốc gia (Production Possibility Frontier – PPF) * Lúa Vải 5 9 12 14 15 300 280 240 180 100 Đường giới hạn khả năng sản xuất PPF A B C D E F M N * Ý nghĩa: PPF mô tả mức sản xuất tối đa mà nền kinh tế có thể đạt được khi sử dụng toàn bộ năng lực sẵn có Sự dịch chuyển của PPF Chöông 1 * 4. Tổng cung vaø toång caàu4.1. Toång cung (AS - Aggregate Supply) Laø giaù trò cuûa toaøn boä löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc maø caùc doanh nghieäp trong neàn kinh teá sẵn long cung öùng taïi moãi möùc giaù. Toång cung goàm coù : - Toång cung ngaén haïn - Toång cung daøi haïn Chöông 1 * 4.1.2.Toång cung ngaén haïn (SAS) Toång cung ngaén haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång cung vaø möùc giaù trong ñieàu kieän giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo chöa thay ñoåi. P 0 SAS Y Chöông 1 * 4.1.2. Toång cung daøi haïn (LAS) Toång cung daøi haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång cung vaø möùc giaù trong ñieàu kieän giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo thay ñoåi cuøng tyû leä vôùi möùc giaù ñaàu ra cuûa saûn phaåm. Ñoà thò : Chöông 1 * Nhöõng yeáu toá laøm dòch chuyeån ñöôøng cung 1.Nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñoàng thôøi ñeán toång cung daøi haïn vaø ngaén haïn: - Nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá bao goàm: nguoàn nhaân löïc, trình ñoä coâng ngheä, nguoàn voán, caùc loaïi taøi nguyeân 2.Nhöõng nhaân toá chæ taùc ñoäng ñeán toång cung ngaén haïn: - Tieàn löông - Giaù cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát khaùc - Chính saùch vó moâ, . . . Chöông 1 * 4.2. Toång caàu (AD – Aggregate Demand ) Laø giaù trò cuûa toaøn boä löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï noäi ñòa maø hoä gia ñình, doanh nghieäp, chính phuû, ngöôøi nöôùc ngoaøi sẵn long mua taïi moãi möùc giaù. Quan heä giöõa toång caàu vaø möùc giaù laø quan heä nghòch bieán . Chöông 1 * Toång caàu Ñoà thò theo P: Nhöõng nhaân toá laøm dòch chuyeån ñöôøng toång caàu: - Thu nhaäp. - Khoái löông tieàn . - Chi tieâu chính phuû . - Giaù trò haøng hoaù xuaát, nhaäp khaåu . - v. v … 0 Chöông 1 * 4.3. Caân baèng AS - AD - Ñieàu kieän caân baèng : ST : SAS = AD LT: LAS = SAS = AD = Yp Chöông 1 * Söï caân baèng ngaén haïn a) Vôùi AD1: caân baèng khieám duïng b) Vôùi AD2: caân baèng toaøn duïng c) Vôùi AD3: caân baèng coù laïm phaùt cao. * 5. Mục tiêu và công cụ điều tiết vĩ mô 5.1. Mục tiêu: Ổn định và tăng trưởng Chöông 1 * Muïc tieâu kinh teá vó moâ Trong ngaén haïn: Oån ñònh neàn kinh teá  ñaït Yp  Chính saùch taùc ñoäng toång caàu: - Chính saùch taøi khoaù - Chính saùch tieàn teä - Chính saùch ngoaïi thöông - Chính saùch tyû giaù - Chính saùch thu nhaäp, . . . Trong daøi haïn: Taêng tröôûng kinh teá  Taêng Yp , taêng voán tieàm naêng  Chính saùch taùc ñoäng toång cung: - Ñaàu tö giaùo duïc ñaøo taïo. - Ñaàu tö cho khoa hoïc, nghieân cöùu. - Thu huùt voán, . . . * 6. Các Thị trường trong kinh tế vĩ mô Thị trường hàng hóa – dịch vụ Thị trường tài chính Thị trường tiền tệ Thị trường lao động * 7. Các tác nhân chính trong kinh tế vĩ mô Hộ gia đình và cá nhân Nhà sản xuất / doanh nghiệp Chính phủ Sự liên quan của thế giới Thuế *