Bài giảng Kinh tế học Tiền tệ - Ngân hàng - Bài 4: Cơ chế hình thành lãi suất - Nguyễn Anh Tuấn

BÀI 4 CƠ CHẾ HÌNH THÀNH LÃI SUẤT GVGD: TS. Nguyễn Anh Tuấn TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHQGHN KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÔN KINH TẾ HỌC TIỀN TỆ - NGÂN HÀNG TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-2 YÊU CẦU CHUNG 1. Nắm vững cơ chế hình thành thành lãi suất thị trường trên thị trường trái phiếu 2. Nắm vững cơ chế hình thành thành lãi suất thị trường trên thị trường tiền tệ 3. Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-3 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU  Mô hình thị trường trái phiếu bằng đồ thị: Đường cung trái phiếu: Phản ánh tương quan thuận giữa lượng cung và giá trái phiếu Đường cầu trái phiếu: Phản ánh tương quan nghịch giữa lượng cầu và giá trái phiếu TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-4 ĐỒ THỊ MINH HỌA TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-5 ĐỒ THỊ MINH HỌA TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-6 Các nhân tố ảnh hưởng đến cầu trái phiếu Nhân tố Biến động của nhân tố Biến động của cầu tài sản Sự giầu có   Lợi tức dự kiến so với TS khác   Độ rủi ro   Tính lỏng so với tài sản khác   TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-7 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Cơ chế hình thành lãi suất thị trường: Sự thay đổi từ đồ thị hình 2.1 đến hình 2.2: Mối liên hệ giữa lãi suất và lượng trái phiếu Giữa giá trái phiếu và lãi suất có quan hệ nghịch TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-8 ĐỒ THỊ MINH HỌA Lãi suất (i) Bd i* E(i*,Qb *) Bs Qb * Lượng trái khoán (Qb) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-9 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Cơ chế hình thành lãi suất thị trường: -Đường cung trái phiếu phản ánh tương quan nghịch giữa lãi suất và lượng cung trái phiếu -Đường cầu trái phiếu phản ánh tương quan thuận giữa lãi suất và lượng cầu trái phiếu ( xem hình 2.2 trang 52) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-10 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Cơ chế hình thành lãi suất thị trường: Lãi suất thị trường được xác định tại trạng thái cân bằng của thị trường trái phiếu Khi đó: Bd = Bs Lãi suất thị trường là xu hướng vận động của thị trường trái phiếu TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-11 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Cơ chế tự điều chỉnh của thị trường trái phiếu: Hình 2.2: Tại các mức: i > i*: Cung trái phiếu< cầu trái phiếu i cầu trái phiếu Thị trường tự điều chỉnh để trở về trạng thái câ bằng TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-12 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị trường: 1. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển đường cầu trái phiếu: Của cải-Tương quan thuận với cầu trái phiếu Lãi suất dự tính của trái phiếu- Tương quan nghịch TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-13 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị trường: 1. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển đường cầu trái phiếu: Lợi tức dự tính của tài sản thay thế- Tương quan nghịch Lạm phát dự tính-Tương quan nghịch TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-14 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị trường: 1. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển đường cầu trái phiếu: Mức độ rủi ro của trái phiếu-Tương quan nghịch Tính lỏng của trái phiếu-Tương quan thuận TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-15 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU *Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất thị trường: 2. Nhóm các nhân tố làm dịch chuyển đường cung trái phiếu: Khả năng sinh lời của các cơ hội đầu tư-Tương quan thuận Lạm phát dự tính-Tương quan thuận TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-16 Các nhân tố ảnh hưởng đến cả cầu và cung trái phiếu 1. Lạm phát dự tính (e) 2. Chu kỳ kinh doanh (tăng trưởng, suy thoái) *Biến động của lãi suất là kết quả dịch chuyển của cả hai đường cung và cầu trái phiếu TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-17 *e tăng : -Lượng cung trái phiếu tăng, BS dịch phải -Lượng cầu trái phiếu giảm, Bd dịch trái. Kết quả: Lãi suất cân bằng tăng lên LẠM PHÁT DỰ TÍNH (e) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-18 ĐỒ THỊ MINH HỌA Lãi suất (i) Bd2 i*2 2 B d 1 i*1 1 BS2 Bs1 Lượng trái khoán (Qb) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-19 CHU KỲ KINH DOANH Trong giai đoạn tăng trưởng: -Cung trái phiếu tăng, Bs dịch phải -Cầu trái phiếu cũng tăng, Bd dịch phải Kết quả: Lãi suất thị trường i* tăng Trong giai đoạn suy thoái Lãi suất thị trường sẽ giảm Chú ý điều kiện giả thiết Bs dịch chuyển nhanh hơn Bd TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-20 ĐỒ THỊ MINH HỌA Lãi suất (i) Bd1 Bd2 i*2 2 i*1 1 BS1 B s 2 Lượng trái khoán (Qb) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-21 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ 1. Đường cung tiền Ms: Cung tiền (Ms) không trực tiếp chịu ảnh hưởng của i Đường cung tiền là 1 đường thẳng đứng (xem đồ thị hình 2.7 trang 59) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-22 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ 2. Đường cầu tiền Md: Lãi suất là chi phí của việc giữ tiền mặt Cầu tiền Md có quan hệ nghịch với i . Đường Md dốc xuống (xem đồ thị hình 2.7 trang 59) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-23 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ Trạng thái cân bằng của thị trường tiền tệ Tại điểm Ms & Md cắt nhau thị trường đạt được sự cân bằng Lãi suất thị trường là lãi suất được xác định tại điểm cân bằng của thị trường Điểm cân bằng phản ánh xu hướng vận động của thị trường tiền tệ (xem đồ thị hình 2.7 trang 59) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-24 ĐỒ THỊ MINH HỌA Lãi suất (i) MS i1 i* E i2 MD M* M TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-25 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất: 1. Các nhân tố làm dịch chuyển đường cầu tiền: Thu nhập:Tương quan thuận Mức giá cả hàng hóa:Tương quan thuận ( Các yếu tố liên quan khác không thay đổi) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-26 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ Các nhân tố ảnh hưởng đến lãi suất: 2. Các nhân tố làm dịch chuyển đường cung tiền: +Chính sách tiền tệ: CSTT mở rộng làm tăng cung tiền. Lãi suất giảm xuống CSTT thắt chặt làm giảm cung tiền. Lãi suất tăng lên ( Các yếu tố liên quan khác không thay đổi) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-27 TiẾP CẬN THỊ TRƯỜNG TiỀN TỆ Hiệu ứng của lãi suất khi cung tiền thay đổi: 1. Hiệu ứng tính lỏng: Cung tiền tăng làm lãi suất giảm 2. Hiệu ứng thu nhập: Cung tiền tăng, lãi suất cũng tăng theo 3. Hiệu ứng mức giá: Cung tiền tăng, lãi suất cũng tăng theo TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-28 ĐỒ THỊ MINH HỌA (*) Lãi suất (i) i i1 Thời gian TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-29 ĐỒ THỊ MINH HỌA (**) Lãi suất (i) i1 i Thời gian TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-30 Đường lãi suất hoàn vốn: Đường minh hoạ trên đồ thị biến động của lãi suất theo thời gian: Thời gian càng dài LS càng cao Cấu trúc kỳ hạn của lãi suất TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-31 ĐỒ THỊ MINH HỌA (***) Lãi suất (i) i Thời gian TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-32 TÁC ĐỘNG CỦA KỲ HẠN ĐẾN LÃI SUẤT Các dạng của đường lãi suất hoàn vốn 1. Dốc lên thoải 2. Dốc lên dốc 3. Nằm ngang 4. Dốc xuống TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-33 ĐỒ THỊ MINH HỌA (1) (2) (3) (4) TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-34  Các yếu tố cấu thành rủi ro a) Khả năng vỡ nợ b) Tính lỏng c) Mức độ chịu thuế Cấu trúc rủi ro của lãi suất TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-35 Các vấn đề thuyết trình • 1. Xác định cung cầu tiền trên thị trường trái phiếu ( Đường cung, đường cầu trái phiếu theo LS và trang thái cân bằng của TTTP) • 2. Tương tự cho TTTT • 3. Các nhân tố ảnh hưởng đến LSCB trên TTTP • 4. Tương tự với TTTT • 5. Thế nào là Hiệu ứng Fisher? Phân tích nhân tố CKKD đến LSCB. So sánh và nhận xét. • 6. Cấu trúc Rủi ro và Kỳ hạn của lãi suất TS. Nguyễn Anh Tuấn – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-36 CÁC VẤN ĐỀ THẢO LUẬN Phân tích quan hệ lãi suất và lạm phát. Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu Nhận xét phương pháp nghiên cứu lãi suất thị trường