Bài giảng Kế toán tài chính - Chương 2: Kế toán tiền & các khoản phải thu (Lớp không chuyên ngành)

KẾ TOÁN TIỀN & CÁC KHOẢN PHẢI THULớp không chuyên ngànhAccounting for and Presentation of Cash & ReceivableMỤC TIÊUHiểu được khái niệm và cách thức phân loại tiền, các khoản tương đương tiền và Nợ phải thu.Nắm được các thủ tục KSNB Tiền và các khoản Nợ phải thu.Hiểu được nguyên tắc hạch toán các giao dịch liên quan đến ngoại tệNắm được cách thức tổ chức kế toán Tiền và khoản Nợ phải thu Trình bày thông tin về Tiền, Các khoản tương đương tiền và Khoản phải thu trên BCTC.Hiểu được cách thức sử dụng thông tin về tiền, khoản phải thu trong phân tích để ra quyết định kinh tế.Tài liệu sử dụngChuẩn mực chung (VAS 01).Thông tư 161/2007/TT-BTC ban hành ngày 31/12/2007 hướng dẫn thực hiện 16 chuẩn mực kế toán.Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014.Giáo trình Kế toán tài chính dành cho các lớp không chuyên ngành.Các văn bản pháp lý có liên quan.NỘI DUNG2.1 KẾ TOÁN TIỀN (CASH) Khái niệmKiểm soát nội bộKế toán thu, chi tiềnTrình bày thông tin2.2 KẾ TOÁN CÁC KHOẢN PHẢI THU (RECEIVABLES)Khái niệmKiểm soát nội bộKế toán phải thu khách hàngKế toán phải thu khácKế toán dự phòng phải thu khó đòiTrình bày thông tin2.1. KẾ TOÁN TIỀN TIỀN(Accounting for Cash)Nội dung:Khái niệm (Definition) Kiểm soát nội bộ tiền (Internal control) Tổ chức kế toán thu, chi tiền (Accounting for Cash) Trình bày thông tin trên BCTC (Presentation of cash)DefinitionCash is the most liquid asset. Cash includes cash on hand and in banks that is available for use in the operations of the business.TiềnTiền mặt tại quỹTiền gửi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chínhTiền đang chuyển Là một bộ phận tài sản ngắn hạn Có tính thanh khoản cao nhất Tồn tại trực tiếp dưới hình thức giá trịTiền VNNgoại tệVàng tiền tệKhái niệmNhân viên liêm chính, cẩn thận, có đủ năng lựcPhân chia trách nhiệmHệ thống chứng từ, sổ sách theo dõi tiền được tổ chức chặt chẽHàng ngày đối chiếu giữa thủ quỹ và kế toánHạn chế sử dụng tiền mặtNguyên tắc kiểm soát nội bộ đối với tiềnQuy định kế toánSử dụng đơn vị tiền tệ thống nhất để ghi sổ kế toán và lập BCTC, đó là đồng Việt Nam, trừ trường hợp được phép sử dụng một đơn vị tiền tệ khác.Đối với ngoại tệ: căn cứ vào tỷ giá hối đoái giữa các loại tiền để quy đổi về đồng VN, đồng thời theo dõi nguyên tệ.Đối với vàng phải đổi sang đơn vị tiền tệ thống nhất, đồng thời theo dõi số lượng, trọng lượng, quy cách, phẩm chất Lưu ý: Kiểm kê tiền mặt, TGNH và đối chiếu với sổ kế toán tại đơn vị. Không đưa vào khoản mục này các loại tiền bị giới hạn trong thanh toán Đôí với vàng phản ánh ở khoản mục tiền áp dụng cho các DN không có chức năng kinh doanh vàng bạc, kim khí quý, đá quý.Tổ chức kế toán thu chi tiềnChứng từ kế toán: Phiếu thuPhiếu chiGiấy báo NợGiấy báo CóSao kê NHỦy nhiệm chi, séc chuyển khoản, ...Tiền mặtTiền gửi NHTiền đang chuyển11111111112111311211211122112311311311132Tài khoản sử dụng111Tăng GiảmRút TGNH112Thu nợ131Bán hàng, dvụ511DT HĐTC, TN khác515, 711Kiểm kê thừa3381Nộp vào NH112T/toán331, 311Mua hàng15*Tạm ứng1411381Kiểm kê thiếuSơ đồ hạch toánVí dụ 2.1 (a) Bán hàng hóa với giá bán 20.000.000đ thu tiền mặt, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu? (b) Dùng tiền mặt trả tiền thuê cửa hàng tháng này 10.000.000đ. Yêu cầu: Phân tích tác động của các nghiệp vụ này lên các yếu tố của BCTC và ghi bút toán liên quan.Trong kỳ phát sinh một số nghiệp vụ:Bảng cân đối kế toánBáo cáo KQHĐKDBC LCTT TS =NPT+VCSHLN = DT - CPL/c tiền từ hđg KD(a)+20(a)+20(a) + 20 (b)-10(b)+10(b)- 10 Ảnh hưởng đến các yếu tố của BCTC:Ví dụ 2.1Ví dụ 2.1(a)Bán hàng hóa với giá bán 20.000.000đ thu tiền mặt, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu: Nợ TK 111: 20.000.000 Có TK 511: 20.000.000(b)Dùng tiền mặt trả tiền thuê cửa hàng tháng này 10.000.000đ , kế toán ghi nhận: Nợ TK 641: 10.000.000 Có TK 111: 10.000.000Ví dụ 2.2:Trong tháng 6/N psinh các nghiệp vụ:Ngày 5 : Rút quỹ tiền mặt nộp vào ngân hàng, đã nhận được GBC: 20 trđ.Ngày 8 : Khách hàng chuyển khoản trả nợ cho doanh nghiệp 50tr, đã nhận được GBC.Ngày 10 : Chi 5 trđ tiền mặt mua một số công cụ nhập kho.Ngày 20: Ngân hàng báo đã chuyển lãi tiền gửi ngân hàng kỳ này vào tài khoản DN: 5 trđYêu cầu: Ghi nhận các nghiệp vụ phát sinh trên.Ví dụ 2.3 Nhận vốn liên doanh, góp vốn cổ phần do các thành viên góp vốn chuyển đến cho đơn vị bằng chuyển khoản 200.000.000đTiềnVốnTK 411 ↑TK 112 ↑Nợ 112: 200.000.000 Có 411: 200.000.000Ví dụ 2.4 Chuyển tiền gửi ngân hàng đi ký quỹ dài hạn 10.000.000đTGNHKý quỹDH10.000.000 đTK 112 ↓TK 244 ↑Nợ 244: 10.000.000 Có 112: 10.000.000Tiền đang chuyểnLà một bộ phận tiền của đơn vịDN nộp Sec, hoặc TM vào NH nhưng chưa nhận giấy báo Có hay Sao kê của NHDN chuyển tiền qua bưu điện trả cho đơn vị khác nhưng người nhận chưa nhận đượcKT GIAO DỊCH THU CHI TIỀN LIÊN QUAN ĐẾN NGOẠI TỆĐơn vị tiền tệ kế toán: Là đơn vị tiền tệ được sử dụng chính thức trong việc ghi sổ kế toán và lập BCTC.Ngoại tệ: Là đơn vị tiền tệ khác với đơn vị tiền tệ kế toán của một doanh nghiệp.Giao dịch bằng ngoại tệ: Là giao dịch được xác định bằng ngoại tệ hoặc yêu cầu thanh toán bằng ngoại tệ.Một số thuật ngữKT GIAO DỊCH THU CHI TIỀN LIÊN QUAN ĐẾN NGOẠI TỆ Tỷ giá hối đoái: Là tỷ giá trao đổi giữa hai đơn vị tiền tệ. Chênh lệch tỷ giá hối đoái: Là chênh lệch phát sinh từ việc trao đổi thực tế hoặc quy đổi của cùng một số lượng ngoại tệ sang đơn vị tiền tệ kế toán theo các tỷ giá hối đoái khác nhau. Một số thuật ngữKT GIAO DỊCH THU CHI TIỀN LIÊN QUAN ĐẾN NGOẠI TỆ Các khoản mục tiền tệ: Là tiền và các khoản tương đương tiền hiện có, các khoản phải thu, hoặc nợ phải trả bằng một lượng tiền cố định hoặc có thể xác định được. Các khoản mục phi tiền tệ: Là các khoản mục không phải là các khoản mục tiền tệ.Một số thuật ngữNguyên tắc hạch toán ngoại tệKhoản mục tiền tệ:Khoản mục phi tiền tệ:Ví dụ 2.6: Ngày 5: Khách hàng A chuyển trả 10.000 USD qua tài khoản ngân hàng Vietcombank, đã nhận được Giấy báo Có của ngân hàng , biết tỷ giá ghi sổ của khoản phải thu khách hàng A là 20.870 VND/USD;Tỷ giá thực tế ngày 5 là 20.800 VND/USD. Kế toán ghi bút toán nhật ký: Nợ TK 1122 : 208.000.000 Nợ TK 635 : 700.000 Có TK 131: 208.700.000 Trình bày thông tin về Tiền Trên Bảng cân đối kế toán Trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Trên Thuyết minh báo cáo tài chính Trình bày trên BCĐKTĐơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toánPhương pháp chuyển đổi các đồng tiền khác ra đồng tiền sử dụng trong kế toán.Số dư tiền đầu kỳ và cuối kỳ cho các chỉ tiêu: Tiền mặt; Tiền gửi ngân hàng; Tiền đang chuyển. Thông tin trình bày trên TMBCTC:2.2. KẾ TOÁN CÁC KHOẢN PHẢI THU (Accounting for Accounts Receivable)Nội dung: Khái niệm (definition) Kiểm soát nội bộ Nợ phải thu (Internal control) Tổ chức kế toán Nợ phải thu (Accounting for Accounts Receivable) Kế toán dự phòng nợ phải thu khó đòi (Allowance for Uncollectible Accounts) Trình bày thông tin trên BCTC (Presentation of Accounts Receivable)Nợ phải thuLà một phần tài sản của DN.Do DN kiểm soátVà sẽ thu được LIKT trong tương laiPhát sinh trong quá trình kinh doanh với các đối tượng: Bán chịu cho người mua Ứng trước tiền cho người bán Khoản phải thu của nhà nước Khoản phải thu khácKhái niệm Kiểm soát nội bộNợ phải thu cần được hạch toán chi tiết từng đối tượng phải thu, chi tiết kỳ hạn thanh toán.Định kỳ thực hiện đối chiếu công nợ.Cuối kỳ, Kế toán xác định nợ khó đòi hoặc có khả năng không đòi được để làm căn cứ xác lập mức dự phòng nợ phải thu khó đòi hoặc xử lý xóa sổ nợ phải thu.Tổ chức kế toán Nợ phải thuTK 131 - Phải thu của khách hàng để theo dõi khoản nợ phải thu của khách hàng, tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng khách hàng TK 138 - Phải thu khác để theo dõi các khoản phải thu khác.Ví dụ 2.7: (a) Bán chịu hàng hóa cho khách hàng A với giá bán 50, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu? (b) Khách hàng A chuyển khoản trả nợ toàn bộ tiền hàng đã mua Yêu cầu: Phân tích tác động của các nghiệp vụ này lên các yếu tố của BCTC và ghi bút toán.Trong kỳ phát sinh một số nghiệp vụ:Bảng cân đối kế toánBáo cáo KQHĐKDBC LCTT TS = NPT + VCSHLN = DOANH THU - CHI PHÍLC tiền từHĐKD(a) Phải thu +50(a)+50-(b)Tiền : +50Phải thu: -50(b) +50 Ảnh hưởng đến các yếu tố của BCTC:Ví dụ 2.7:Bán chịu hàng hóa cho khách hàng A với giá bán 50, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu: (a) Nợ TK 131: 50 Có TK 511: 50Khách hàng A chuyển khoản trả nợ toàn bộ tiền hàng đã mua, kế toán ghi nhận: (b) Nợ TK 112: 50 Có TK 131: 50Ví dụ 2.8Ngày 7: Bán cho công ty B lô hàng trị giá chưa thuế 50 trđ, VAT 10%, chưa thu tiền. Đơn vị đưa ra chính sách nếu cty B thanh toán trong vòng 10 ngày sẽ được hưởng chiết khấu 2% trên tổng số tiền thanh toán.Ngày 15: Nhận giấy báo Có ngân hàng về khoản tiền cty B chuyển trả cho đơn vịNgày 17: Công ty C ứng trước tiền hàng 5 trđ bằng tiền mặt.Yêu cầu: Phân tích tác động của các nghiệp vụ này lên các yếu tố của BCTC và ghi bút toán.Trong kỳ phát sinh một số nghiệp vụ:Dự phòng Nợ phải thu khó đòiLà dự phòng phần giá trị bị tổn thất của các khoản nợ phải thu quá hạn thanh toán, nợ phải thu chưa quá hạn nhưng có thể không đòi được do khách nợ không có khả năng thanh toán.Tài khoản sử dụng TK 2293 - Dự phòng phải thu khó đòi. Đối tượng và điều kiện:Khoản nợ phải có chứng từ gốc, có đối chiếu xác nhận của khách nợ về số tiền còn nợ, bao gồm: hợp đồng kinh tế, khế ước vay nợ, bản thanh lý hợp đồng, đối chiếu công nợ và các chứng từ khác.Các khoản không đủ căn cứ xác định là nợ phải thu như trên phải xử lý như một khoản tổn thất.Căn cứNợ phải thu đã quá hạn thanh toán ghi trên hợp đồng kinh tế, các khế ước vay nợ hoặc các cam kết nợ khác.Nợ phải thu chưa đến hạn thanh toán nhưng tổ chức kinh tế đã lâm vào tình trạng phá sản hoặc đang làm thủ tục giải thể, người nợ mất tích, bỏ trốn, đang bị cơ quan pháp luật truy tố, giam giữ, xét xử, đang thi hành án hoặc đã chết.Những khoản nợ quá hạn từ 3 năm trở lên coi như nợ không có khả năng thu hồi.Ví dụ 2.9: Ngày 31/12/201X, DN có số dư khoản phải thu khách hàng là 1 tỷ. Căn cứ vào nguyên tắc và điều kiện lập dự phòng, kế toán tiến hành trích lập dự phòng 100 triệu. Kế toán ghi nhận?Bảng cân đối kế toánBáo cáo KQHĐKD TS = NPT + VCSH LN = DT - CP100tr+ 100 trBút toán lập dự phòng nợ phải thu khó đòi được ghi nhận: Nợ TK 642: 100.000.000 Có TK 2293: 100.000.000 Ảnh hưởng đến các yếu tố của BCTC:Phải thuKhách hàng131SD NợSD CóNợ phải trảTài sảnSổ chi tiết Trình bày thông tin Nợ phải thu Trình bày trên Thuyết minh BCTCThông tin về tiền và nợ phải thu liên quan đến việc:- Đánh giá về khả năng thanh toán của doanh nghiệp- Đánh giá về tình hình thu hồi nợ và chất lượng nợ phải thu của doanh nghiệpÝ nghĩa của thông tinHệ số thanh toán ngắn hạn = Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạnHệ số thanh toán nhanh = (Tiền & tương đương tiền + Đầu tư ngắn hạn + Nợ phải thu) / Nợ ngắn hạnHệ số thanh toán bằng tiền = Tiền & Tương đương tiền / Nợ ngắn hạnSố vòng quay nợ phải thu = Doanh thu / Nợ phải thu khách hàngSố ngày thu tiền bình quân = 365 ngày/ Số vòng quay nợ phải thuCác hệ số Tóm tắt chương 2Tiền là loại TS có tính thanh khoản cao nhất được dùng trong thanh toán và liên quan đến các hoạt động của DNGhi nhận các nghiệp vụ thu, chi tiềnThông tin tiền trên BCĐKT được dùng để đánh giá khả năng thanh toán bằng tiền của DN.Thông tin dòng tiền trên BCLCTT được dùng để đánh giá khả năng tạo ra tiền và sử dụng tiền của DN. Tóm tắt chương 2Nợ phải thu là 1 phần TS của DN phát sinh trong quan hệ thanh toán.Ghi nhận nợ phải thu khách hàng là do chính sách bán chịu và nguyên tắc cơ sở dồn tích .Các nghiệp vụ nợ phải thu được thực hiện kế toán tổng hợp (KT phải thu khách hàng trên TK 131) và kế toán chi tiết theo từng đối tượng. Trình bày nợ phải thu trên BCTC không áp dụng nguyên tắc bù trừ.