Bài giảng Kế toán quản trị - Chương 5: Kế toán quản trị cho việc ra quyết định ngắn hạn

CHƯƠNG 5KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHO VIỆC RA QUYẾT ĐỊNH NGẮN HẠNNội dung nghiên cứuThông tin thích hợp của quyết định ngắn hạnỨng dụng thông tin thích hợp cho việc ra quyết định ngắn hạn2Quyết định ngắn hạnKhái niệm: Liên quan đến 1 kì kế toán hoặc ngắn hơnKhông đòi hỏi vốn đầu tư lớnĐặc điểm:Lựa chọn phương án mang lại lợi nhuận trong hoặc dưới một năm cao hơn so với các phương án khácLiên quan đến việc sử dụng năng lực sản xuất hiện có của doanh nghiệpTiêu chuẩn lựa chọn:Phương án có thu nhập cao nhất (hoặc chi phí thấp nhất)3Thông tin thích hợpPhân biệt thông tin thích hợp và thông tin không thích hợp cho quá trình ra quyết định4Khái niệm thông tin thích hợpLiên quan đến tương laiCó sự khác biệt giữa các phương án đang xem xét và lựa chọnVà5Thông tin không thích hợpKhông liên quan đến tương laiKhông có sự khác biệt giữa các phương án đang xem xét và lựa chọnHoặc6Nhận dạng thông tin thích hợpChi phí cơ hội = Thông tin thích hợpThông tin khác nhau dùng cho các mục đích khác nhau!Chi phí chìm = Thông tin không thích hợpTuy nhiên:Tại sao?7Quá trình phân tích để lựa chọn thông tin thích hợpTập hợp tất cả các thông tin về các khoản thu nhập và chi phí liên quan đến các phương án đang được xem xét và lựa chọn Bước 18Loại bỏ các khoản chi phí chìm ở tất cả các phương án đang được xem xét và lựa chọnLoại bỏ các khoản thu nhập và chi phí không chênh lệch ở các phương án đang xem xétBước 3Bước 2Quá trình phân tích thông tin thích hợp9Những khoản thu nhập và chi phí còn lại là những thông tin thích hợp cho quá trình xem xét lựa chọn phương án tối ưuBước 4Quá trình phân tích thông tin thích hợpTình huống 3...10cóX¸c ®Þnh th«ng tin thÝch hîp (chi phÝ/thu nhËp là thông tin thÝch hîp)Là một khoản chi phí/ thu nhập liên quan đến tương lai?C¸c kho¶n chi phÝ/thu nhËp lµ kh«ng tt thÝch hîpKho¶n chi phÝ/thu nhËp cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c ph­¬ng ¸n ®ang xÐt?C¸c kho¶n chi phÝ/thu nhËp lµ tt kh«ng thÝch hîpC¸c kho¶n chi phÝ/thu nhËp lµ tt thÝch hîpkhôngkhôngcóTình huống 4...11Gi¶m thiÓu thêi gian vµ chi phÝ cho viÖc thu thËp, tÝnh to¸n, xö lý vµ tr×nh bµy th«ng tin.H¹n chÕ t×nh tr¹ng qu¸ t¶i, ph©n t¸n vÒ th«ng tin, phøc t¹p ho¸ qu¸ tr×nh ph©n tÝch sè liÖu, ra quyÕt ®ÞnhMôc ®Ých ph©n biÖt th«ng tin thÝch hîp vµ kh«ng thÝch hîp:12Quá trình ra quyết định- Các bước ra quyết định- Yêu cầu thông tin sử dụngQu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh:Th«ng tin qu¸ khøTh«ng tin kh¸cPh­¬ng ph¸p dù ®o¸nM« h×nh ra quyÕt ®ÞnhThùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸Dù ®o¸n lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh ra quyÕt ®ÞnhC¸c quyÕt ®Þnh ®­îc sù hç trî cña c¸c m« h×nhTh«ng tin ph¶n håi(1)(2)(3)(4)(A)(B)14Thu thËp th«ng tin thÝch hîp tõ tµi liÖu kÕ to¸n liªn quan vµ c¸c th«ng tin kh¸c bªn ngoµi hÖ thèng kÕ to¸n B­íc 1:Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh:15Sö dông c¸c th«ng tin thu thËp ë b­íc 1, x©y dùng c¸c dù ®o¸n vÒ thu nhËp vµ chi phÝ t­¬ng laiTõ c¸c dù ®o¸n ë b­íc 2 ®Ó cã c¸cquyÕt ®ÞnhB­íc 3B­íc 2Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh:16Thùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸ c¸c quyÕt ®Þnh do nhµ qu¶n trÞ ®­a ra, víi sù trî gióp cña c¸c m« h×nh ra quyÕt ®Þnh.Th«ng tin ph¶n håi ®­îc sö dông ®Ó ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh trong t­¬ng lai.B­íc 4Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh:17M« h×nh ra quyÕt ®Þnh:Mét m« h×nh ra quyÕt ®Þnh lµ bÊt cø mét ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông cho viÖc lùa chän ph­¬ng ¸n tèt nhÊt, cã xem xÐt tíi c¸c yÕu tè ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng.18Yêu cầu đối với thông tin sử dụng cho việc ra quyết địnhChính xácThích hợpMức độ chính xác và thích hợp của thông tin thường phụ thuộc vào việc thông tin đó là...Định lượngĐịnh tínhTình huống 3 (tiếp)19Ứng dụng thông tin thích hợp trong việc ra quyết định ngắn hạnLoại bỏ hay tiếp tục kinh doanh một bộ phận (Keep or drop)?Tự sản xuất hay mua ngoài (Make or buy)?Nên bán ngay nửa thành phẩm hay tiếp tục sản xuất ra thành phẩm (Sell or process further)?Quyết định trong điều kiện sản xuất kinh doanh bị giới hạn (Product Mix)?20Loại bỏ hay tiếp tục kinh doanh một bộ phận? Bé phËn (ĐVT: 1000) A B C TængL·i trªn biÕn phÝ 200 240 40 480§Þnh phÝ:Tr¸nh ®­îc 150 100 15 265Kh«ng tr¸nh ®­îc 60 100 20 180Tæng ĐP 210 200 35 445Lîi nhuËn (10) 40 5 3521Loại bỏ hay tiếp tục kinh doanh một bộ phận? Bé phËn (ĐVT:1000) A B C TængL·i trªn biÕn phÝ 200 240 40 480§Þnh phÝ:Tr¸nh ®­îc 150 100 15 265Kh«ng tr¸nh ®­îc 60 100 20 180Tæng ĐP 210 200 35 445Lîi nhuËn (10) 40 5 35Loại bỏ bộ phận A???LỗLãiLãi22Trong tình huống này, giả định đầu tiên là xem xét phương án duy nhất: loại bỏ hay tiếp tục kinh doanh bộ phận A với khoản lỗ hiện tại là 10.000 Giả định tiếp theo là tổng tài sản đã đầu tư không thay đổi do quyết định loại bỏ hay tiếp tục kinh doanh bộ phận ACông ty không có phương án khác để sử dụng năng lực dư thừa do loại bỏ bộ phận A.T×nh huèng 5:23 Bé phËn (ĐVT:1.000) A B C TængDoanh thu 1.000 800 100 1.900BiÕn phÝ 800 560 60 1.420L·i trªn biÕn phÝ 200 240 40 480§Þnh phÝ:Tr¸nh ®­îc 150 100 15 265Kh«ng tr¸nh ®­îc 60 100 20 180Tæng 210 200 35 445Lîi nhuËn (10) 40 5 35Tình huống 5: loại bỏ hay tiếp tục kinh doanh...(Tr­íc khi lo¹i bá bé phËn A)24 Bé phËn (000) A B C TængDoanh thu 1,000 800 100 1,900BiÕn phÝ 800 560 60 1,420L·i trªn biÕn phÝ 200 240 40 480§Þnh phÝ:Tr¸nh ®­îc 150 100 15 265Kh«ng tr¸nh ®­îc 60 100 20 180Tæng $210 $200 $35 $445Lîi nhuËn $ (10) $ 40 $ 5 $ 35 ¶nh h­ëng sau khi lo¹i bá bé phËn A (000) A B C TængDoanh thu 1,000 800 100 1,900BiÕn phÝ 800 560 60 1,420L·i trªn biÕn phÝ 200 240 40 480§Þnh phÝ:Tr¸nh ®­îc 150 100 15 265Kh«ng tr¸nh ®­îc 60 100 20 180Tæng 60 200 35 295Lîi nhuËn $ (10) $ 40 $ 5 $ 35Tình huống 5: loại bỏ hay tiếp tục kinh doanh...$(60)$(15)-900620--280115-25Kết luận:Như vậy, nếu loại bỏ bộ phận A, tổng lợi nhuận của Công ty sẽ giảm $50,000 (bị lỗ $15,000 so với lãi $35,000 sau khi loại bỏ bộ phận A)Cần xem xét thêm!!! 26Kh¸i qu¸t viÖc thu thËp th«ng tin cho t×nh huèng lo¹i bá hay tiÕp tôc kinh doanh mét bé phËn:p.181- Nh÷ng th«ng tin qu¸ khø (®· thùc hiÖn ë kú võa qua):Dùa vµo kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ, doanh thu, kÕt qu¶ kinh doanh (sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt, b¸o c¸o kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng bé phËn kinh doanh hoÆc tõng mÆt hµng) TÝnh to¸n, ph©n tÝch c¸c sè liÖu chi tiÕt h¬n vÒ c¸c kho¶n môc doanh thu, chi phÝ th«ng tin ®Ó lËp ®­îc b¶ng ph©n tÝch chi phÝ theo tõng bé phËn/mÆt hµng;X¸c ®Þnh kho¶n môc ®Þnh phÝ, biÕn phÝ.- Nh÷ng th«ng tin t­¬ng lai (dù ®o¸n) vµ c¸c th«ng tin kh¸c:NÕu cÇn nh÷ng th«ng tin nµo phôc vô cho viÖc ph©n tÝch t×nh huèng th× yªu cÇu c¸c bé phËn liªn quan trong doanh nghiÖp tÝnh to¸n, dù tÝnh/­íc tÝnh (dù ®o¸n) vµ cung cÊp, nh­: bé phËn qu¶n trÞ, tæ chøc nh©n sù, tiÒn l­¬ng; bé phËn thÞ tr­êng; kÕ ho¹ch; hîp ®ång kinh tÕ...27Kh¸i qu¸t viÖc thu thËp th«ng tin cho t×nh huèng lo¹i bá hay tiÕp tôc kinh doanh mét bé phËn:p.181- X¸c ®Þnh th«ng tin thÝch hîp, lo¹i bá th«ng tin kh«ng thÝch hîp - LËp b¶ng ph©n tÝch chªnh lÖch lîi nhuËn gi÷a c¸c ph­¬ng ¸n ®Ó t­ vÊn nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh 28Tự sản xuất hay mua ngoài? Chất lượng của sản phẩm mua ngoài? Giá cả mua ngoài của sản phẩm?Loại bỏ các khoản thu nhập và chi phí không chênh lệch ở các phương án đang xem xét29Tự sản xuất hay mua ngoài?Nếu chất lượng sản phẩm mua ngoài đảm bảo, cần xét đến chi phí chênh lệch giữa tự sản xuất với mua ngoàiTình huống 4...30Tự sản xuất hay mua ngoài?Cần xét đến chi phí cơ hội sử dụng năng lực dư thừa nếu không tự sản xuất!Tình huống 4...31Kh¸i qu¸t viÖc thu thËp th«ng tin cho lo¹i t×nh huèng nµy- Nh÷ng th«ng tin qu¸ khø (®· thùc hiÖn ë kú võa qua):Dùa vµo kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ (sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt, b¸o c¸o kÕ to¸n chi tiÕt theo kho¶n môc cña bé phËn s¶n xuÊt linh kiÖn, vËt liÖu, bao b×) TÝnh to¸n, ph©n tÝch c¸c sè liÖu chi tiÕt h¬n vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ, th«ng tin ®Ó lËp ®­îc b¶ng ph©n tÝch chi phÝ theo ®¬n vÞ vµ tæng sè.X¸c ®Þnh kho¶n môc ®Þnh phÝ, biÕn phÝ.- Nh÷ng th«ng tin t­¬ng lai (dù ®o¸n) vµ c¸c th«ng tin kh¸c, nh­ : dù kiÕn nhu cÇu khèi l­îng cÇn s¶n xuÊt; dù kiÕn tiÒn l­¬ng c«ng nh©n, nh©n viªn qu¶n lý cña bé phËn tù s¶n xuÊt vËt liÖu/bao b×; kh¶ n¨ng sö dông nhµ x­ëng, tµi s¶n cè ®Þnh cña bé phËn tù s¶n xuÊtNÕu cÇn nh÷ng th«ng tin nµo phôc vô cho viÖc ph©n tÝch t×nh huèng th× yªu cÇu c¸c bé phËn liªn quan trong doanh nghiÖp tÝnh to¸n, dù tÝnh/­íc tÝnh (dù ®o¸n) vµ cung cÊp, nh­ : bé phËn kÕ to¸n chi tiÕt x¸c ®Þnh chi phÝ c¬ héi; bé phËn qu¶n trÞ, tæ chøc nh©n sù, tiÒn l­¬ng; bé phËn thÞ tr­êng; kÕ ho¹ch; hîp ®ång kinh tÕ...- X¸c ®Þnh th«ng tin thÝch hîp, lo¹i bá th«ng tin kh«ng thÝch hîp - LËp b¶ng ph©n tÝch chªnh lÖch lîi nhuËn gi÷a c¸c ph­¬ng ¸n ®Ó t­ vÊn nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh. 32T×nh huèng nµy th­êng x¶y ra t¹i c¸c doanh nghiÖp nµo?C¸c xÝ nghiÖp xóc s¶n vµ chÕ biÕn thùc phÈm, chÕ biÕn l­¬ng thùcTrong DN läc dÇuDN cã quy tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn liªn tôc nhiÒu c«ng®o¹n quy tr×nh s¶n xuÊt khëi ®Çu tõ mét lo¹i nguyªn vËtliÖu chung, qua qu¸ tr×nh chÕ biÕn cho nhiÒu b¸n thµnh phÈm kh¸c nhau: cã thÓ b¸n ngay hoÆc tiÕp tôc chÕ biÕn theo quy tr×nh riªng ®Ó ra thµnh phÈm råi míi b¸n. QuyÕt ®Þnh nªn b¸n ngay b¸n thµnh phÈm hay tiÕp tôc s¶n xuÊt chÕ biÕn ra TP råi míi b¸n33Tình huống 6bGi¶ sö c«ng ty ho¸ chÊt Dow chÕ t¹o 2 s¶n phÈm X vµ Y trªn cïng mét d©y chuyÒn s¶n xuÊtChi phÝ s¶n xuÊt chÕ biÕn chung cña 2 sp lµ $100,000...............34Mét triÖu lÝt X b¸n víi gi¸ 0,09$=90.000$500.000lÝt Y b¸n víi gi¸ $.06 = $30,000Tæng doanh thu t¹i ®iÓm t¸ch lµ $120,000Chi phÝ chÕ biÕn chung lµ $100,000§iÓm t¸chTình huống 6b35QuyÕt ®Þnh b¸n ngay hay chÕ biÕn thªmGi¶ sö 500.000 lÝt cña Y cã thÓ chÕ biÕn thªm vµ b¸n cho nghµnh c«ng nghiÖp nhùa s¶n xuÊt s¶n phÈm YA.Chi phÝ chÕ biÕn thªm vµ ph©n phèi lµ 0.08$ mçi lÝt, tæng céng chi phÝ thªm lµ 40.000$.Gi¸ b¸n s¶n phÈm YA lµ 0,16 ®¬n vÞ, doanh thu lµ 80.000$36QuyÕt ®Þnh b¸n ngay hay chÕ biÕn thªmDoanh thu $30,000 $80,000 $50,000Chi phÝ cã thÓ t¸ch ë ®iÓm t¸ch – 40,000 40,000Lîi nhuËn $30,000 $40,000 $10,000B¸n Y ë ®iÓm t¸chChÕ biÕn thªm vµ b¸n YAChªnh lÖch37Ph­¬ng ph¸p chung ph©n tÝch c¸c th«ng tin thÝch hîp trong t×nh huèng nµy:- X¸c ®Þnh gi¸ b¸n cho tõng lo¹i s¶n phÈm céng sinh ë giai ®o¹n cuèi cïng (thµnh phÈm).- X¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña thµnh phÈm t¹i ®iÓm t¸ch hoÆc ë tõng giai ®o¹n mµ doanh nghiÖp cã ý ®Þnh b¸n.- TÝnh chªnh lÖch gi¸ b¸n hµng cña thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm...- X¸c ®Þnh chi phÝ cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn thªm (nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp, biÕn phÝ s¶n xuÊt chung...).§Þnh phÝ tiÕt kiÖm ®­îc do chÊm døt qu¸ tr×nh chÕ biÕn thªm nÕu b¸n ngay b¸n thµnh phÈm.- TÝnh to¸n l·i (lç) t¨ng thªm do qu¸ tr×nh chÕ biÕn thªm vµ ra quyÕt ®Þnh.L·i (lç) t¨ng thªm do chÕ biÕn thªm = Chªnh lÖch gi¸ b¸n cña thµnh phÈm víi b¸n thµnh phÈm - Chi phÝ t¨ng thªm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn thªm - §Þnh phÝ tiÕt kiÖm ®­îc nÕu ngõng chÕ biÕn thªm + NÕu l·i th× tiÕp tôc s¶n xuÊt chÕ biÕn, ng­îc l¹i, nÕu lç th× kh«ng chÕ biÕn thªm n÷a mµ b¸n ngay b¸n thµnh phÈm.VÝ dô: tr.18738- BÞ giíi h¹n vÒ mÆt b»ng kinh doanh- BÞ giíi h¹n vÒ c«ng suÊt ho¹t ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ- BÞ giíi h¹n vÒ nguyªn vËt liÖu cung cÊp- BÞ giíi h¹n vÒ møc sản phÈm tiªu thô- HoÆc, bÞ giíi h¹n vÒ vèn. v. v...Thùc tÕ, tuú tõng doanh nghiÖp cã thÓ chØ bÞ giíi h¹n bëi mét nh©n tè hoÆc cã thÓ cïng mét lóc bÞ giíi h¹n bëi nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau.Môc tiªu cña c¸c quyÕt ®Þnh trong t×nh huèng nµy vÉn lµ tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp lµ cao nhÊt.C¸c quyÕt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh bÞ giíi h¹n39VÝ dô minh ho¹: C¸c quyÕt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh bÞ giíi h¹n bëi 1 nh©n tèGØa sö c«ng ty A sản xuÊt 2 lo¹i ®iÖn tho¹i cè ®Þnh cã d©y vµ cè ®Þnh kh«ng d©y.40Trong 1h c¸c c«ng nh©n kü thuËt cã thÓ lµm 3 m¸y ĐTcã d©y hoÆc 1 m¸y ĐT kh«ng d©y S¶n phÈm cã d©y kh«ng d©y §¬n vÞ GÝa b¸n $80 $120BiÕn phÝ 64 84L·i trªn biÕn phÝ $16 $ 36Tû lÖ l·i trªn biÕn phÝ 20% 30%Tình huống 7:41S¶n phÈm nµo ®em l¹i lîi nhuËn cao h¬n?NÕu doanh thu bÞ giíi h¹n bëi nhu cÇu cho mét sè l­îng s¶n phÈm cã h¹n, ®iÖn tho¹i kh«ng d©y cã lîi nhuËn cao h¬n.T¹i sao?Tình huống 7:42Lãi trên biến phí ®iÖn tho¹i cã d©y là $16.Lãi trên biến phí của ®iÖn tho¹i kh«ng d©y là $36.Tình huống 7:43C¸c quyÕt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh bÞ giíi h¹n bëi 1 nh©n tèGi¶ ®Þnh nhu cÇu hµng n¨m cho c¶ 2 lo¹i s¶n phÈm nµy lín h¬n sè l­îng s¶n xuÊt trong n¨m tíi.C«ng ty chØ cã tèi ®a 10.000h m¸y.44C¸c quyÕt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh bÞ giíi h¹n bëi 1 nh©n tèS¶n phÈm lo¹i nµo c«ng ty nªn tËp trung vµo s¶n xuÊt?§iÖn tho¹i cã d©y:$16 l·i trªn biÕn phÝ ®¬n vÞ*3 sp mçi h= 48 mçi h§iÖn tho¹i kh«ng d©y:$36 l·i trªn biÕn phÝ ®¬n vÞ*1 sp mçi h = $36 mçi h45Tình huống 8:C«ng ty A x¸c ®Þnh nh©n tè giíi h¹n lµ 10.000h m¸y. Sö dông th«ng tin sau ®©y chän lùa s¶n phÈm nªn s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn giê m¸y giíi h¹n.S¶n phÈm A B C GÝa b¸n . . . . . . . . . . . $20 $16 $10 BiÕn phÝ. . . . . . . . . . 11 10 5 L·i trªn biÕn phÝ . . . . . $ 9 $ 6 $ 5 Sè h m¸y ®¬n vÞ. . . . . . . . . . . . . 3 2 1 L·i trªn biÕn phÝ mçi h m¸y. . . . $ 3 $ 3 $ 5 46Tr­êng hîp bÞ giíi h¹n bëi 2 nh©n tèC¸c b­íc ph©n tÝch th«ng tin:(1) X¸c ®Þnh nh©n tè giíi h¹n chñ yÕu (tr­êng hîp bÞ giíi h¹n 2 nh©n tè)(2) TÝnh l·i trªn biÕn phÝ trªn mçi ®¬n vÞ cña nh©n tè giíi h¹n chñ yªu cña tõng sản phÈm, dÞch vô cÇn sản xuÊt, kinh doanh. (3) S¾p xÕp thø tù khả năng sinh lêi cña tõng lo¹i sản phÈm hµng ho¸, dÞch vô (tr­êng hîp bÞ giíi h¹n bëi 2 nh©n tè). Thø tù ­u tiªn ®­îc s¾p xÕp dùa trªn phÇn ®ãng gãp trªn mçi ®¬n vÞ (l·i trªn biÕn phÝ) cña nh©n tè giíi h¹n chñ yÕu. NÕu sản phÈm (hµng ho¸) nµo cã l·i trªn biÕn phÝ ®¬n vÞ cao h¬n sÏ ®­îc ­u tiªn tr­íc. (4) X¸c ®Þnh tæng sè ®¬n vÞ nh©n tè giíi h¹n chñ chèt ®¸p øng cho tõng lo¹i sản phÈm hµng ho¸, dÞch vô cÇn sản xuÊt, kinh doanh. (5) TÝnh tæng l·i trªn biÕn phÝ lo¹i sản phÈm hµng ho¸ dÞch vô trong ®iÒu kiÖn cña nh©n tè giíi h¹n chñ chèt.47C¸c quyÕt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh bÞ giíi h¹n bëi nhiÒu nh©n tè cïng mét lóc§©y lµ tr­êng hîp cïng lóc cã 2 hoÆc 3 nh©n tè chñ yÕu bÞ giíi h¹n. Trong tr­êng hîp nµy th× kh«ng thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch nh­ tr­êng hîp cã mét nh©n tè giíi h¹n hoÆc nh­ tr­êng hîp ë thÝ dô trªn ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®­îc. ThÝ dô, doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn bÞ giíi h¹n kh«ng chØ lµ khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô mµ cßn bÞ giíi h¹n bëi sè giê m¸y ch¹y, vèn hoÆc c¶ nguån nguyªn vËt liÖu cung cÊp... ViÖc lùa chän c¬ cÊu s¶n phÈm s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo cho hiÖu qu¶ nhÊt lµ vÊn ®Ò phøc t¹p h¬n nhiÒu.Ng­êi ta th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p ph­¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh ®Ó t×m ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt tèi ­u. 48Tr×nh tù:(1) X¸c ®Þnh hµm môc tiªu vµ biÓu diÔn nã d­íi d¹ng ph­¬ng tr×nh ®¹i sè tuyÕn tÝnh. Hµm môc tiªu cã thÓ biÓu diÔn ë d¹ng lîi nhuËn tèi ®a hoÆc chi phÝ tèi thiÓu.(2) X¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn nh©n tè giíi h¹n vµ biÓu diÔn chóng thµnh c¸c ph­¬ng tr×nh ®¹i sè(3) VÏ ®å thÞ cña hÖ ph­¬ng tr×nh ®¹i sè.(4) X¸c ®Þnh vïng s¶n xuÊt tèi ­u trªn ®å thÞ, nã ®­îc giíi h¹n bëi c¸c ®­êng ®å thÞ cña c¸c ph­¬ng tr×nh nh©n tè giíi h¹n vµ c¸c trôc to¹ ®é.(5) X¸c ®Þnh ph­¬ng tr×nh s¶n xuÊt tèi ­u b»ng c¸ch c¨n cø vµo vïng s¶n xuÊt tèi ­u trªn ®å thÞ vµ hµm môc tiªu.49NhiÒu nh©n tè bÞ giíi h¹n cïng lócNhu cÇu tèi ®a cho sp X lµ 15.000 sp, sp Y lµ 40.000. L·i trªn biÕn phÝ cña sp X lµ 25$, Y lµ 10$.F= $25X x $10Y1 ®¬n vÞ sp X s¶n xuÊt mÊt 2h m¸y ch¹y, 1 ®¬n vÞ sp Y mÊt 0,5h m¸y ch¹y. Sè h m¸y ch¹y tèi ®a lµ 40.000h2X + 0.5Y  40,00050NhiÒu nh©n tè bÞ giíi h¹n cïng lócPh­¬ng tr×nh hµm môc tiªu:Max. F= $25X x $10Y2X + 0.5Y  40,000 X  15,000 Y  40,000 X  0 Y  0Ph­¬ng tr×nh biÓu diÔn c¸c nh©n tè giíi h¹n:5180 –75 –70 –65 –60 –55 –50 –45 –40 –35 –30 –25 –20 –15 –10 –5 –0 – 5 10 15 20 25 | | | | |Giíi h¹n vÒ h m¸y 2X + 0.5Y  40,000Nhu cÇu giíi h¹n: X  15,000Nhu cÇu giíi h¹n: Y  40,000Vïng sx tèi ­uABCDE52NhiÒu nh©n tè bÞ giíi h¹n cïng lócGãc §iÓm SP X sx SP Ysx F = $25X + $10YA 0 0 $ 0B 15 0 375C 15 20 575D 10 40 650E 0 40 400KL: Gãc ®iÓm D(10;40) lµ gãc cho gi¸ trÞ hµm lín nhÊt. VËy, c¬ cÊu sp sx nªn lùa chän lµ 10.000sp X vµ 40.000 sp Y, lîi nhuËn mang l¹i cao nhÊt víi tæng sè l·i trªn biÕn phÝ lµ 650.000$.53Kết thúc chương 5Chi phÝ c¬ héiLà lợi ích sẽ bị mất đi do chọn phương án kinh doanh này thay vì chọn phương án kinh doanh khác. Có sự khác biệt giữa các phương án Tiếp tục...55Tình huống 1:Sau khi học xong ®¹i häc, mét sinh viªn cã sù lùa chän tham gia kho¸ häc cao häc 1 năm ë n­íc ngoµi víi chi phÝ 8.000$, hoÆc anh ta tõ bá viÖc ®i häc b»ng viÖc ®i lµm ngay với vị trí là mét nhµ quản lý có l­¬ng khëi ®iÓm 15.000$ mét năm.?Chi phí cơ hội của việc lựa chọn phương án đi học56Chi phÝ ch×m:Là những chi phí đã chi ra, cho dù nhà quản trị quyết định lựa chọn phương án nàothì khoản chi phí đó vẫn tồn tại.Không liên quan đến tương lai!Tiếp tục...57Tình huống 2: B¹n mua 1 vÐ xem phim gi¸ 2$. Tuy nhiªn ®Õn ngày ®i xem phim b¹n ®· ®¸nh mÊt vÐ. Khi đó, trong tói b¹n cßn 2$ để b¹n cã thÓ mua 1 c¸i vÐ kh¸c. Nh­ng b¹n quyÕt ®Þnh quay vÒ nhµ xem ti vi bëi vì b¹n nghÜ r»ng bộ phim chØ ®¸ng xem víi gi¸ 2$, kh«ng ®¸ng víi gi¸ 4$.Đúng hay sai?58Khoản chi 2$ cho chiếc vé bị mất là khoản chi không liên quan đến việc bạn có tiếp tục xem phim nữa hay không vì đây là số tiền bạn đã chi ra (chi phí chìm). Cho dù bạn lựa chọn xem phim hay ở nhà xem tivi thì bạn cũng đã mất 2$.Giải thích:59T×nh huèng 3:Thay thÕ m¸y mãc thiÕt bÞC«ng ty A mua mét hÖ thèng m¸y tÝnh v¨n phßng 2 tuÇn tr­íc gi¸ 35.500$Thêi gian sö dông h÷u Ých lµ 5 n¨m, gi¸ trÞ thanh lý ­íc tÝnh lµ 500$KhÊu hao theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng 7.000$ mçi n¨m.ThiÕt bÞ ®ang dïng60Thay thÕ m¸y mãc thiÕt bÞ-Thu thËp th«ng tin thÝch hîpChi phÝ vËn hµnh thiÕt bÞ tr¶ cho 2 kü s­ lµ 18.000$ mçi n¨m mçi ng­êiCã mét hîp ®ång b¶o d­ìng thiÕt bÞ cã thÓ huû bá lµ 1.000$ mçi n¨mHÖ thèng thiÕt bÞ cã thÓ b¸n ngay víi gi¸ 10.000$ThiÕt bÞ ®ang dïng61Thay thÕ m¸y mãc thiÕt bÞ-Thu thËp th«ng tin thÝch hîpMét hÖ thèng thiÕt bÞ hiÖn ®¹i kh¸c cã thÓ mua víi gi¸ 76.000$Thêi gian sö dông ­íc tÝnh lµ 5 n¨m víi gi¸ trÞ thanh lý ­íc tÝnh 1.000$Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo ®­êng th¼ng 15.000 mçi n¨mThiÕt bÞ thay thÕ62Thay thÕ m¸y mãc thiÕt bÞ-Thu thËp th«ng tin thÝch hîpChi phÝ vËn hµnh thiÕt bÞ tr¶ cho 1 kü s­ lµ 18.000$ mçi n¨mCã mét hîp ®ång b¶o d­ìng thiÕt bÞ cã thÓ huû bá lµ 1.000$ mçi n¨mH·y lËp b¶ng tãm t¾t chi phÝ/thu nhËp cña 2 hÖ thèng thiÕt bÞ trªn?ThiÕt bÞ thay thÕ63B¶ng tãm t¾t chi phÝ cña hÖ thèng ®ang sö dôngHÖ thèng còHÖ thèng míiB¾t ®Çu:Chi phÝ ban ®Çu 35,500 76,000Ho¹t ®éng:KhÊu hao hµng n¨m 7,000 15,000Tæng chi phÝ khÊu hao 35,000 75,000Chi phÝ lao ®éng hµng n¨m 36,000 18,000Tæng chi phÝ lao ®éng 180,000 90,000Chi phÝ b¶o d­ìng hµng n¨m 1,000 1,000Tæng chi phÝ b¶o d­ìng hµng n¨m 5,000 5,000KÕt thóc:GÝa trÞ thanh lý $500 $1,000GÝa b¸n hiÖn t¹i 10,00064X¸c ®Þnh chi phÝ/thu nhËp hîp lý cña mçi ph­¬ng ¸nHîp lýTæng chi phÝ lao ®éng $180,000GÝa trÞ thanh lý $500GÝa b¸n hiÖn t¹i $10,000Kh«ng hîp lýChi phÝ mua $ 35,500KhÊu hao $ 35,000Chi phÝ b¶o d­ìng $ 5,000ThiÕt bÞ cò65X¸c ®Þnh chi phÝ/thu nhËp hîp lý cña mçi ph­¬ng ¸n35.500$ chi phÝ mua hÖ thèng thiÕt bÞ cò lµ kh«ng hîp lý cho dï thay ®æi hÖ thèng thiÕt bÞ hay kh«ng (t­¬ng tù ®èi kho¶n chi phÝ khÊu hao)lý do?Bëi v× kho¶n chi phÝ nµy lµ kho¶n chi phÝ qu¸ khøThiÕt bÞ cò66X¸c ®Þnh chi phÝ/thu nhËp hîp lý cña mçi ph­¬ng ¸nHîp lýChi phÝ mua $76,000Tæng chi phÝ lao ®éng $90,000GÝa trÞ thanh lý $1,000Kh«ng hîp lýKhÊu hao $75,000Chi phÝ b¶o d­ìng $ 5,000ThiÕt bÞ míi67B¶ng so s¸nh$24,500 chªnh lÖch nªn mua hÖ thèng míiB¾t ®Çu: Chi phÝ mua $ (76,000)Ho¹t ®éng: Chi phÝ nh©n c«ng: HÖ thèng cò $(180,000) HÖ thèng míi (90,000)KÕt thóc:GÝa trÞ thanh lý cña hÖ thèng có 500 GÝa b¸n cña hÖ thèng cò 10,000 GÝa trÞ thanh lý cña hÖ thèng míi 1,000Tæng chi phÝ hîp lý $(179,500) $(155,000)GÜ­ l¹i hÖ thèng còThay thÕ hÖ thèng cò68Thu thËp th«ng tin thÝch hîpNhµ qu¶n trÞ c«ng ty Honda ®ang ®­îc nhµ cung cÊp mêi mua s¶n phÈm linh kiÖn xe gi¸ ®¬n vÞ 12$HiÖn t¹i c«ng ty Honda ®ang s¶n xuÊt s¶n phÈm nµyC«ng ty sö dông 80.000 linh kiÖn mçi n¨mB¶ng tÝnh gi¸ thµnh chØ ra r»ng chi phÝ s¶n xuÊt 1 linh kiÖn mÊt 14$69Giá thành: $14Giá mua: $12Mua ngoài???Tự sản xuất hay mua ngoài?70Thu thËp th«ng tin thÝch hîpChi phÝ s¶n xuÊt linh kiÖnNVLTT $ 5 $ 400,000 NCTT 4 320,000 SXC biÕn ®æi 1 80,000 SXC cè ®Þnh 4 320,000Tæng chi phÝ $14 $1,120,000 Chi phÝ ®¬n vÞTæng chi phÝ cho 80.000 linh kiÖn71Thu thËp th«ng tin thÝch hîpC«ng ty nªn mua ngoµi linh kiÖn v× gi¸ thµnh 1 linh kiÖn tù s¶n xuÊt lµ 14$?Cã cÇn thiÕt so s¸nh chi phÝ t­¬ng lai dù tÝnh gi÷a 2 ph­¬ng ¸n mua ngoµi hoÆc tù s¶n xuÊt?72Lùa chän c¸c kho¶n chi phÝ thÝch hîp.NVLTT Cã Cã CãChi phÝ SXC biÕn ®æi Cã Cã CãChi phÝ SXC cè ®Þnh Cãkh«ngkh«ng NVLTT Cã Cã CãT­¬ng lai?Chªnh lÖch?ThÝch hîp?73So s¸nh kho¶n chi phÝ thÝch hîp$160,000 chªnh lÖch cã ®­îc nÕu tù s¶n xuÊtChi phÝ mua $960,000NVLTT $400,000NCTT 320,000SXC biÕn ®æi 80,000 Tæng chi phÝ thÝch hîp $800,000 $960,000Tù sxMua74So s¸nh chi phÝ cã tÝnh c¶ c¸c ®Þnh phÝChi phÝ mua $960,000NVLTT $400,000NCTT 320,000SXC biÕn ®æi 80,000SXC cè ®Þnh 320,000 320,000 Tæng chi phÝ thÝch hîp $1,120,000 $1,280,000Tù sxMua$160,000 chªnh lÖch thu ®­îctõ viÖc tù s¶n xuÊt linh kiÖn75Chi phÝ c¬ héiGØa sö c«ng ty Honda mua ngoµi linh kiÖn, n¨ng lùc sản xuất linh kiện c«ng ty sÏ s¶n xuÊt mÆt hµng mò xe m¸yMò xe m¸y sÏ ®em l¹i l·i trªn biÕn phÝ 200.000$hµng n¨mChi phÝ cè ®Þnh vÉn kh«ng ®æi: 320.000$76Chi phÝ thÝch hîp cã xem xÐt ®Õn chi phÝ c¬ héi$40,000 Chªnh lÖch cã ®­îckhi mua linh kiÖn bªn ngoµiChi phÝ mua $960,000NVLTT $ 400,000NCTT 320,000BiÕn phÝ SXC 80,000Chi phí cơ hội 200,000Tæng chi phÝ thÝch hîp $1,000,000 $960,000Tù sxMua77Ph©n tÝch chi phÝ c¬ héi Kho¶n chi phÝ c¬ héi 200.000$ cã lµ kho¶n chi phÝ thÝch hîp trong quyÕt ®Þnh nµy kh«ng?Gi¶i thÝch?78Ph©n tÝch chi phÝ c¬ héiNÕu kh«ng cã kho¶n chi phÝ c¬ héi, c«ng ty sÏ quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt linh kiÖnVíi kho¶n chi phÝ c¬ héi, c«ng ty quyÕt ®Þnh mua ngoµi79Xem xét đơn đặt hàng đặc biệtCông suất hoạt động hiện tại của một công ty sản xuất kem đạt 80% (tương ứng 20 triệu đơn vị sản phẩm). Chi phí đơn vị của việc sản xuất và tiêu thụ 16 triệu đơn vị sản phẩm này được trình bày trong slide tiếp theo...Tiếp tục...80Chi phí biến đổi trên một đơn vị sản phẩm: Sữa $0.70 Đường 0.10 Hương liệu 0.15 Nhân công trực tiếp 0.25 Chi phí bao bì 0.20 Chi phí vận chuyển 0.05 Chi phí khác 0.05 Tổng chi phí biến đổi $ 1.50Giá bán thông thường = $2.00 Tổng chi phí cố định trên một đơn vị sản phẩm 0.097 Tổng chi phí trên một đơn vị sản phẩm $1.597Xem xét đơn đặt hàng đặc biệt81Một khách hàng không thường xuyên mua hàng của công ty nay đề nghị mua 2 triệu đơn vị sản phẩm ở mức giá $1.55, với điều kiện những sản phẩm này sẽ mang nhãn hiệu của chính khách hàng này. Khách hàng này đồng ý chịu chi phí vận chuyểnXem xét đơn đặt hàng đặc biệt82Chi phí biến đổi trên một đơn vị SP: Sữa $0.70 Đường 0.10 Hương liệu 0.15 Nhân công trực tiếp 0.25 Chi phí bao bì 0.20 Chi phí vận chuyển 0.05 Chi phí khác 0.05Tổng chi phí biến đổi trên một đơn vị SP $ 1.50Tổng chi phí cố định cho một đơn vị sản phẩm 0.097Tổng chi phí $1.597Khoản chi phí nào là không thích hợp?$1.45$1.45Xem xét đơn đặt hàng đặc biệt83Chi phí biến đổi: Sữa $0.70 Đường 0.10 Hương liệu 0.15 Nhân công trực tiếp 0.25 Chi phí bao bì 0.20 Chi phí vận chuyển 0.05 Chi phí khác 0.05 Tổng chi phí biến đổi $ 1.50Tổng chi phí cố định 0.097Tổng chi phí $1.597Khoản chi phí nào là không thích hợp?$1.45$1.45Xem xét đơn đặt hàng đặc biệt Công ty có nên chấp nhận ĐĐH này khi sẽ thu được khoản lợi nhuận tăng thêm là $200,000 ($0.10 x 2,000,000)???84Chi phí biến đổi: Sữa $0.70 Đường 0.10 Hương liệu 0.15 Nhân công trực tiếp 0.25 Chi phí bao bì 0.20 Chi phí vận chuyển 0.05 Chi phí khác 0.05 Tổng chi phí biến đổi $ 1.50Tổng chi phí cố định 0.097Tổng chi phí $1.597Khoản chi phí nào là không thích hợp?$1.45$1.45Xem xét đơn đặt hàng đặc biệt Công ty có nên chấp nhận ĐĐH này khi sẽ thu được khoản lợi nhuận tăng thêm là $200,000 ($0.10 x 2,000,000)???85