Bài giảng Giải phẫu học - Chương 2: Chi trên - Xương khớp chi trên

Chæång 2. Chi trãn 6 XƯƠNG KHỚP CHI TRÊN Mục tiêu bài giảng: 1. Mô tả được vị trí, hình thể, cấu tạo các xương chi trên. 2. Mô tả được cấu tạo và hoạt động của các khớp chính của chi trên. Chi trên dính vào thân bởi đai vai. Đai vai được tạo bởi xương đòn ở trước và xương vai ở sau. Ở phía trước, đầu trong xương đòn khớp với cán ức, trong khi ở phía sau xương vai nối vào thân chỉ bằng các cơ. Xương chi trên gồm có: Các xương ở vai: xương đòn và xương vai. Xương ở cánh tay: xương cánh tay. Các xương ở cẳng tay : xương trụ và xương quay. Các xương ở cổ tay: gồm 8 xương xếp thành 2 hàng. Các xương ở bàn tay: gồm 5 xương đốt bàn tay và 14 xương đốt ngón tay. I. Xương đòn Xương đòn là một xương dài, tạo nên phần trước của đai vai, nằm ngang phía trước và trên của lồng ngực. Xương gồm có 1 thân và 2 đầu. 1. Định hướng Đầu dẹt ra ngoài. Bờ lõm của đầu dẹt ra trước. Mặt có rãnh xuống dưới. 2. Mô tả 2.1. Thân xương Có hai mặt, hai bờ. 2.1.1. Mặt trên Phía ngoài gồ ghề, phía trong trơn nhẵn, sờ rất rõ ngay dưới da. 2.1.2. Mặt dưới Rất gồ ghề, đi từ trong ra ngoài có: Ấn dây chằng sườn đòn để cho dây chằng sườn đòn bám. Rãnh dưới đòn nằm dọc theo mặt dưới xương, có cơ dưới đòn bám. Củ nón và đường thang là hai diện thô ráp để cho dây chằng nón và dây chằng thang bám. Hai dây chằng này đi từ mặt dưới xương đòn đến mỏm quạ của xương vai. 2.1.3. Bờ trước Phía ngoài lõm, mỏng và gồ ghề. Phía trong lồi và dày. 2.1.4. Bờ sau Phía ngoài lồi, gồ ghề. Phía trong lõm. Chæång 2. Chi trãn 7 Hình 1. Xương đòn A. Mặt trên B. Mặt dưới 1. Củ nón 2.Diãûn khåïp cùng vai 3. Vết ấn của dây chằng sườn đòn 2.2. Đầu xương 2.2.1. Đầu ức Hướng vào trong, có diện khớp để khớp æïc với cán ức. Phần dưới của diện này liên tục xuống mặt dưới xương thành một diện nhỏ để khớp với sụn sườn thứ nhất. 2.2.2. Đầu cùng vai Hướng ra ngoài, dẹt và rộng, có một diện khớp cuìng vai, khớp với mỏm cùng vai của xương vai. Trong các chấn thương của chi trên, hai xương của đai vai có thể bị tổn thương nhưng xương đòn dễ bị gãy hơn vì ít chuyển động hơn xương vai. Điểm yếu thường bị gãy của xương đòn ở chỗ nối giữa 1/3 ngoài và 2/3 trong. II. Xương vai 1. Định hướng Gai vai ra sau. Góc có diện khớp hình soan lên trên và ra ngoài. 2. Mô tả Xương có hai mặt, ba bờ và ba góc. 2.1.Các mặt 2.1.1. Mặt sườn Chæång 2. Chi trãn 8 Lõm, gọi là hố dưới vai, trong hố có nhiều gờ chạy chếch từ trên xuống dưới vào trong. Hình 2. Xương vai A. Mặt lưng B. Mặt sườn 1. Mỏm quạ 2. Khuyết vai 3. Hố trên gai 4. Gai vai 5. Ổ chảo 6. Hố dưới gai 7. Góc dưới 8. Hố dưới vai 9. Mỏm cùng vai 2.1.2. Mặt lưng Chæång 2. Chi trãn 9 Có gai vai chia mặt naìy thành hai phần không đều nhau: phần trên nhỏ gọi là hố trên gai, phần dưới lớn gọi là hố dưới gai. Gai vai là một mảnh xương hình tam giác chạy chếch lên trên và ra ngoài. Gai vai có ba bờ: bờ trước dính vào thân xương, bờ sau nằm ngay dưới da sờ thấy dễ dàng, bờ ngoài họp với ổ chảo thành một khuyết gọi là khuyết gai-ổ chảo, nối thông hố trên gai và hố dưới gai. Ở phía ngoài gai vai dẹt lại tạo nên mỏm cùng vai, ở đây có diện khớp mỏm cùng vai để khớp với đầu cùng vai của xương đòn. 2.2. Các bờ 2.2.1. Bờ trên Trong mỏng, ngoài dày, hai phần ngăn cách nhau bởi khuyết vai hay khuyết quạ. Phần ngoài có mỏm quạ là một mỏm xương chạy chếch lên trên rồi gập góc ra trước và ra ngoài, có thể sờ thấy được trên người sống. 2.2.2.Bờ ngoài Phần dưới mỏng, phần trên dày tạo thành một trụ để nâng đỡ mặt khớp ở góc ngoài. 2.2.3.Bờ trong Mỏng và sắc, thẳng ở 3/4 dưới và chếch ra ngoài ở 1/4 trên tạo nên 1 góc, góc naìy là nơi bắt đầu của gai vai. 2.3. Các góc 2.3.1. Góc trên Hơi vuông, nối giữa bờ trên và bờ trong. 2.3.2. Góc dưới Hơi tròn, nối giữa bờ trong và bờ ngoài. Trong tư thế giải phẫu, góc dưới nằm ngang mức đốt sống ngực VII. 2.3. Góc ngoài Có một diện khớp hình soan, hơi lõm gọi là ổ chảo xương vai. Nó dính vào thân xương bởi một chỗ thắt gọi là cổ xương vai. Phía trên và dưới ổ chảo có hai củ: củ trên ổ chảo và củ dưới ổ chảo. III. Xương cánh tay Xương cánh tay là một xương dài, ở trên khớp với xương vai, ở dưới khớp với xương trụ và xương quay, xương có một thân và hai đầu. 1. Định hướng Đầu tròn lên trên, vào trong. Rãnh của đầu nầy ra trước. 2. Mô tả 2.1. Thân xương 2.1.1. Các mặt - Mặt trước ngoài: Ở 1/3 giữa có một vùng gồ ghề hình chữ V gọi là lồi củ delta. - Mặt trước trong: phẳng và nhẳn, ở giữa là lỗ nuôi xương, 1/3 trên có 1 đường gồ ghề gọi là mào củ bé. Chæång 2. Chi trãn 10 -Mặt sau: có rãnh chạy chếch xuống dưới ra ngoài được gọi là rãnh thần kinh quay, đi trong rãnh có dây thần kinh quay và động mạch cánh tay sâu. Do đó, dây thần kinh quay dễ bị tổn thương khi gãy 1/3 giữa xương cánh tay . Hình 3. Xương cánh tay A. Nhìn trước B. Nhìn sau 1. Chỏm xương cánh tay 2. Cổ giải phẫu 3. Củ lớn 4. Củ bé 5. Rãnh gian củ 6. Hố vẹt 7. Hố quay 8. Chỏm con 9 Ròng rọc 10. Rãnh thần kinh quay 11. Hố khuỷu 2.1.2. Các bờ - Bờ trước ở trên không rõ ràng, phần dưới chẽ ra 2 ngành để ôm lấy hố vẹt. - Bờ trong là chỗ bám của vách gian cơ trong. - Bờ ngoài là chỗ bám của vách gian cơ ngoài. Hai bờ trong và ngoài nổi rõ ở phần dưới. 2.2. Đầu xương 2.2.1. Đầu trên Gồm chỏm xương cánh tay, cổ giải phẫu và hai củ: củ lớn và củ bé ngăn cách nhau bởi rãnh gian củ. - Chỏm xương cánh tay hình 1/3 khối cầu hướng vào trong, lên trên và ra sau. Chỏm được bao phủ bởi sụn khớp ở xương tươi. Chæång 2. Chi trãn 11 - Cổ giải phẫu là chỗ hơi thắt lại, sát với chỏm xương. Bên ngoài chỏm và cổ giải phẫu là 2 củ: + Củ lớn lồi ra ngoài vượt quá khỏi mỏm cùng vai. + Củ bé lồi ra trước và tạo nên phần nằm trước nhất của đầu trên xương cánh tay. Củ lớn và củ bé liên tục xuống dưới tạo thành mào củ lớn và mào củ bé, đồng thời tạo nên hai mép của rãnh gian củ nên còn được gọi là mép ngoài và mép trong rãnh gian củ theo thứ tự. Đầu trên xương cánh tay dính vào thân xương bởi một chỗ thắt gọi là cổ phẫu thuật, vị trí nầy hay xảy ra gãy xương. Thần kinh nách và động mạch mũ cánh tay sau đi sát với xương ở vị trí cổ phẫu thuật. 2.2.2. Đầu dưới Dẹt bề ngang, gồm có: lồi cầu, mỏm trên lồi cầu trong và mỏm trên lồi cầu ngoài. - Mỏm trên lồi cầu trong nằm ở trên trong của lồi cầu, ở trước rất thô ráp, mặt sau lõm thành một rãnh nông chứa thần kinh trụ. - Mỏm trên lồi cầu ngoài nằm ở phía trên ngoài của lồi cầu. - Lồi cầu gồm chỏm con và ròng rọc. + Chỏm con: có hình cầu, nằm ở ngoài, khớp với mặt trên của chỏm xương quay. Phía trên chỏm con lõm thành một hố gọi là hố quay. + Ròng rọc: nằm ở trong, có dạng ròng rọc gồm một rãnh và hai sườn. Sườn trong lồi hơn sườn ngoài, vì vậy trục dọc của ròng rọc nằm chéo so với thân xương. Do đó, ở tư thế giải phẫu cẳng tay tạo thành một “ góc mang” khoảng 170 độ so với cánh tay. Tuy nhiên góc nầy biến mất khi gấp hoặc sấp cẳng tay. Ròng rọc xương cánh tay tiếp khớp với khuyết ròng rọc của xương trụ. Phía trên ròng rọc ở mặt trước có hố vẹt, ở mặt sau có hố khuỷu. Chỏm xương cánh tay hướng vào trong và ra sau, trong khi trục của đầu dưới xương cánh tay nằm ngang cho nên chúng họp thành một góc. Góc nầy được xem như là góc xoắn của xương cánh tay. IV. Xương quay Xương quay là một xương nằm ở phía ngoài cẳng tay, ngắn hơn xương trụ. Ở trên khớp với xương cánh tay, ở dưới khớp với xương cổ tay, ở trong khớp với xương trụ. 1. Định hướng Đầu lớn xuống dưới. Mấu nhọn của đầu lớn ra ngoài và mặt có nhiều rãnh ra sau. 2. Mô tả Xương có một thân và hai đầu. 2.1. Thân xương: có 3 mặt và 3 bờ. 2.1.1. Các mặt - Mặt trước bắt đầu từ lồi củ quay, xuống dưới thì rộng dần, ở giữa có lổ nuôi xương. - Mặt sau hơi lõm. - Mặt ngoài lồi. Chæång 2. Chi trãn 12 Hình 4. Xương quay A. Nhìn trước B. Nhìn sau C. Nhìn từ trong 1. Vành quay 2. Lồi củ quay 3. Mỏm trâm quay 2.1.2. Các bờ Có ba bờ tương ứng với ba mặt. Bờ trước, bờ sau, bờ trong. Bờ trong còn gọi là bờ gian cốt, sắc cạnh có màng gian cốt bám vào. 2.2. Đầu xương 2.2.1. Đầu trên Gồm chỏm, cổ và lồi củ quay. -Chỏm xương quay gồm: + Một mặt lõm hướng lên trên, khớp với chỏm con xương cánh tay. + Một diện khớp vòng xương quay (vành quay) khớp với khuyết quay của xương trụ. -Cổ xương quay dài khoảng 10-12mm, hình ống, là một chỗ thắt lại nằm phía dưới chỏm. -Lồi củ quay nằm ở phía dưới, trước trong so với cổ xương quay, giới hạn giữa đầu trên và thân xương. Phía trên lồi củ quay trục xương đứng thẳng, từ phần dưới lồi củ quay thân xương hơi uốn cong ra ngoài. Giữa cổ và thân xương họp thành một góc mở ra ngoài gọi là góc cổ thân. Nhờ góc nầy nên xương quay có thể quay quanh xương trụ làm cho bàn tay có thể sấp ngữa được. Chæång 2. Chi trãn 13 2.2.2. Đầu dưới Có thể xem như một hình khối có 6 mặt: - Mặt trên: dính vào thân xương. - Mặt dưới: có diện khớp cổ tay để khớp với các xương cổ tay (xương thuyền và xương nguyệt). - Mặt trong: do bờ gian cốt của xương đi từ trên xuống tách đôi tạo nên một diện khớp để khớp với chỏm xương trụ, diện khớp này gọi là khuyết trụ của xương quay. - Mặt trước: lõm và phẳng. - Mặt ngoài và sau: có nhiều rãnh để cho các gân cơ từ cẳng tay đi xuống bàn tay. Mỏm trâm xương quay là một mỏm xương ở mặt ngoài của đầu dưới, nhô hẳn xuống dưới, có thể sờ được dưới da. Dựa vào vị trí của mỏm trâm đê chẩn đoán các gãy đầu dưới xương quay trong các chấn thương vùng cổ tay, đồng thời xác định là các gãy đã được năn tốt hay chưa. 3. Sự cốt hóa Điểm cốt hóa đầu tiên xuất hiện ở đầu dưới vào độ tuổi nhũ nhi và một điểm khác xuất hiện ở chỏm xương vào độ tuổi thiếu niên. Điểm cốt hóa ở chỏm hòa lẫn vào thân xương vào tuổi dậy thì, điểm cốt hóa ở đầu dưới hòa vào thân xương gần sau đó. Sự tăng trưởng theo chiều dài của xương quay xảy ra chủ yếu ở đầu dưới. V. Xương trụ Xương trụ là xương nằm phía trong của cẳng tay, dài hơn xương quay, ở trên khớp với xương cánh tay, ở dưới khớp với xương cổ tay qua trung gian một đĩa sụn, ở ngoài khớp với xương quay. 1. Định hướng - Đầu lớn lên trên. - Mặt khớp lõm của đầu nầy ra trước. - Bờ sắc cạnh của thân xương ra ngoài. 2. Mô tả Xương có một thân và 2 đầu. 2.1. Thân xương Có 3 mặt và 3 bờ. 2.1.1. Các mặt - Mặt trướ:nửa trên hơi lõm, có lỗ nuôi xương, nửa dưới hơi lồi. - Mặt sau: hơi lồi, càng xuống dưới càng nhỏ lại. Ở trên có một diện tam giác cho cơ khuỷu bám. Ở dưới có một gờ thẳng chia mặt sau làm hai phần : phần trong lõm, phần ngoài gồ ghề có nhiều cơ bám. - Mặt trong: tương đối nhẵn hơn các mặt khác. 2.1.3. Các bờ - Bờ trước: nhẵn. - Bờ sau: hình chữ S, có thể sờ được toàn bộ bờ này ở dưới da. Chæång 2. Chi trãn 14 - Bờ ngoài: còn gọi là bờ gian cốt, mỏng và sắc. 2.2. Đầu trên Gồm mỏm khuỷu, mỏm vẹt, khuyết ròng rọc và khuyết quay. - Mỏm khuỷu nhô ra ở phía sau khuỷu, đặc biệt nổi rõ khi cẳng tay ở tư thế gấp. Mặt trên của mỏm khuỷu gồ ghề có cơ tam đầu bám. Mặt trước tạo nên phần trên của khuyết ròng rọc. Ngoài ra còn có 2 mặt bên. Mỏm khuỷu sẽ lắp vào hố khuỷu xương cánh tay khi cẳng tay để ở tư thế duỗi. - Mỏm vẹt: nhô ra trước, lắp vào hố vẹt ở đầu dưới xương cánh tay khi gấp cẳng tay. Mặt trên của mỏm vẹt tạo nên phần dưới của khuyết ròng rọc. - Khuyết ròng rọc: do mặt trước của mỏm khuỷu và mặt trên của mỏm vẹt tạo thành, nó gồm một gờ và hai sườn để khớp với ròng rọc xương cánh tay (một rãnh và hai sườn). - Khuyết quay: nằm ở phía ngoài của mỏm vẹt, là một diện khớp liên tục với diện khớp ở khuyết ròng rọc. Khuyết quay này khớp với vành quay. 2.2.2. Đầu dưới Lồi thành một chỏm gọi là chỏm xương trụ, chỏm có 1 diện khớp vòng để khớp với khuyết trụ của xương quay. Phía trong của chỏm có mỏm trâm trụ, từ mỏm này có một dĩa sụn sợi hình tam giác đi ra ngoài dính vào bờ dưới khuyết trụ của xương quay, do đó ngăn cách đầu dưới xương trụ với các xương cổ tay. Hình 5. Xương trụ A. Nhìn trước B. Nhìn sau C. Nhìn ngoài 1. Mỏm khuỷu 2. Mỏm vẹt 3. Khuyết ròng rọc 4. Mỏm trâm trụ Chæång 2. Chi trãn 15 VII. Các xương cổ tay Khối xương cổ tay gồm 8 xương, ở hàng trên từ ngoài vào trong có 4 xương là: xương thuyền, xương nguyệt, xương tháp và xương đậu; ở hàng đưới cũng từ ngoài vào trong có 4 xương là: xương thang, xương thê, xương cả và xương móc. Khi gấp bàn tay 4 xương hàng trên đi liền với xương cẳng tay còn 4 xương hàng dưới theo các xương đôt bàn tay gấp vào các xương hàng trên. Nhìn chung các xương ở cổ tay có 6 mặt: các mặt nầy sẽ khớp với xương ở trên, dưới, hoặc bên cạnh trừ hai mặt phía gan tay và mu tay là không tiếp khớp, ở mặt phía gan tay, các xương cổ tay tạo thành rãnh cổ tay. Ở phía ngoài mặt trước, xương thuyền, xương thang nhô lên một củ gọi là củ xương thuyền và củ xương thang. Ở phía trong, xương đậu úp lên xương tháp được ví như một ụ của xương này và xương móc cũng nổi lên một mấu gọi là móc xương móc. Mạc giữ gân gấp bên ngoài bám vào củ xương thuyền và củ xương thang còn bên trong bám vào xương đậu và móc của xương móc, biến rãnh cổ tay thành ống cổ tay để các gân gấp, mạch máu và thần kinh đi qua. Hình 6. Các xương của cổ tay và bàn tay 1. Xương thang 2. Xương thê 3. Xương thuyền 4. Xương nguyệt 5. Mỏm trâm trụ 6. Xương tháp 7. Xương đậu 8. Xương móc 9. Xương cả VIII. Các xương đốt bàn tay Khớp với các xương cổ tay ở phía trên và các xương ngón tay ở phía dưới, có 5 xương được gọi theo số thứ từ ngoài vào trong là từ I đến V. Chæång 2. Chi trãn 16 Xương đốt bàn tay I ngắn nhất và xương đốt bàn tay II dài nhất. Mặt sau mỗi xương dù được che phủ bởi các gân duỗi các ngón nhưng chúng cũng có thể sờ thấy được khi duỗi các ngón tay hoàn toàn. Xương có 3 mặt: trong, ngoài và sau, tương ứng với 3 bờ trong, ngoài và trước. Đầu xương ở trên gọi là nền, ở dưới gọi là chỏm. Nền có diện khớp với xương cổ tay, chỏm có hình chỏm cầu để khớp với nền đốt gần của các xương ngón tay. XIX. Các xương đốt ngón tay Mỗi ngón tay có 3 đốt xương: đốt gần, đốt giữa và đốt xa theo thứ tự đi từ xương đốt bàn tay xuống, trừ ngón cái chỉ có 2 đốt. - Đốt ngón gần: hơi cong ra trước, có hai mặt: mặt trước phẳng, mặt sau hơi tròn. Nền là hõm khớp, khớp với chỏm xương đốt bàn tay. Chỏm ở dưới khớp với nền đốt giữa. - Đốt ngón giữa: nền hình ròng rọc có gờ ở giữa và 2 sườn bên. Chỏm ở dưới khớp với nền của đốt xa. - Đốt ngón xa: thân rất nhỏ, nền khớp với chỏm đốt ngón giữa, đầu dưới hình móng ngựa, mặt sau nhẵn, mặt trước gồ ghề. X. Xương vừng Là những xương nhỏ, thường có hình tròn hay bầu dục, ở quanh khớp xương hoặc ở trong các gân, làm tăng cường sức mạnh của gân và sự vững chắc của khớp. Xương vừng gặp ở chi trên thường ở khớp đốt bàn ngón tay và khớp gian đốt. Ở ngón tay cái bao giờ cũng có 2 xương vừng. XI. Khớp vai Khớp vai là 1 khớp chỏm, nối giữa ổ chão xương vai vào chỏm xương cánh tay. 1. Mặt khớp 1.1. Chỏm xương cánh tay: Hình 1/3 khối cầu có sụn che phủ. 1.2. Ổ chảo xương vai Là 1 hõm nông hình soan, cao khoảng 35 mm; rộng ở dưới hơn ở trên, trung bình khoảng 25 mm. 1.3. Sụn viền Vì ổ chão nhỏ so với chõm xương cánh tay nên có sụn viền là 1 vành sụn bám vào chung quanh ổ chão làm cho ổ chão sâu, rộng thêm để tăng diện tích tiếp xúc của ổ chão với chỏm xương cánh tay. Phía dưới sụn viền có hở 1 lỗ, chui qua đó là 1 túi cùng hoạt dịch. 2. Phương tiện nối khớp 2.1. Bao khớp - Ở trên dính vào chu vi của ổ chão. - Ở dưới bọc quanh đầu trên xương cánh tay: phần trên bao khớp dính vào cổ giải phẫu nhưng ở phần dưới bao khớp dính đến tận cổ phẫu thuật xương cánh tay và cách sụn khớp độ 1 cm. 2.2. Dây chằng 2.2.1. Dây chằng quạ cánh tay Chæång 2. Chi trãn 17 Là dây chằng khỏe nhất của khớp bám từ mỏm quạ tới củ lớn và củ bé xương cánh tay. 2.2.2. Các dây chằng ổ chão cánh tay Do phần trước của bao khớp dày lên tạo thành, gồm có : - Dây chằng trên đi từ phần trên vành ổ chão đến cổ giải phẫu phần sát đỉnh củ bé. - Dây chằng giữa đi từ phần trên vành ổ chão đến cổ giải phẫu phần sát nền củ bé. - Dây chằng dưới đi từ phần trước vành ổ chão đến cổ giải phẫu xương cánh tay. Ba dây chằng trên trông giống hình chữ Z. Ở trên dây chằng giữa, bao khớp mỏng nhưng có cơ dưới vai tăng cường. Ở dưới dây chằng giữa là chỗ yếu nhất của bao khớp. Khi ngã chống tay, chỏm xương cánh tay thường làm tổn thương bao khớp ở đây gây trật khớp vai. 2.3. Bao hoạt dịch Lót mặt trong bao khớp, chứa dịch hoạt dịch để giúp cho các cử động của khớp được dễ dàng. 3. Liên quan 3.1. Liên quan trước Đầu dài gân cơ nhị đầu cánh tay, cơ quạ cánh tay, cơ ngực lớn, cơ lưng rộng, cơ tròn lớn, cơ dưới vai. 3.2. Liên quan trên ngoài Mỏm cùng vai, mỏm quạ và dây chằng cùng vai-quạ tạo nên 1 cung gọi là cung cùng vai-quạ che phủ mặt trên của khớp vai cùng với cơ delta. Dưới cơ delta và cung cùng vai quạ có cơ trên gai, xen giữa chúng là 1 túi thanh dịch. 3.3. Liên quan sau Cơ dưới gai, cơ tròn bé. 4. Động tác Khớp vai có biên độ hoạt động lớn nhất trong cơ thể. - Đưa ra trước 90 độ, ra sau 45 độ. - Khép 30 độ, dạng 90 độ. - Xoay ngoài 60 độ, xoay trong 90 độ. - Nếu phối hợp với các khớp của vùng vai thì biên độ lớn hơn: - Đưa ra trước l80 độ - Đưa ra sau 80 độ - Dạng 180 độ - Phối hợp tất cả có động tác xoay vòng. Chæång 2. Chi trãn 18 Hình 7. Thiết đồ đứng qua khớp vai 1. Chỏm xương cánh tay 2. Gân cơ nhị đầu (đầu dài) 3. Ổ khớp 4. Dây chằng quạ cánh tay 5. Cơ trên gai 6. Ổ chảo Chæång 2. Chi trãn 19 Hình 8. Các dây chằng của khớp vai 1. Dây chằng nón 2. Dây chằng thang 3. Dây chằng cùng đòn 4. Dây chằng quạ cùng vai 5. Gân cơ trên gai 6. Gân cơ nhị đầu cánh tay (đầu dài) 7. Gân cơ dưới gai 8. Các dây chằng ổ chảo cánh tay XII. Khớp khuỷu Gồm 3 khớp hoạt dịch: - Khớp cánh tay trụ: thuộc loại khớp ròng rọc. - Khớp cánh tay quay: thuộc loại khớp chỏm. - Khớp quay trụ trên: thuộc loại khớp xoay. 1. Mặt khớp 1.1. Đầu dưới xương cánh tay gồm chỏm con và ròng rọc, trên ròng rọc phía trước là hố vẹt, phía sau là hố khuỷu. 1.2. Đầu trên xương trụ có khuyết ròng rọc và khuyết quay. 1.3. Mặt trên chỏm xương quay và diện khớp vòng của chỏm. 2. Phương tiện nối khớp 2.1. Bao khớp Phía trên bám vào đầu dưới xương cánh tay, phía dưới đối với xương trụ bám vào mép sụn khớp còn bên xương quay bám thấp hơn vào cổ xương quay nên chỏm xương quay quay tự do trong bao khớp. 2.2. Dây chằng Chæång 2. Chi trãn 20 Hình 9. Khớp khuỷu A. Nhìn trước B. Nhìn trong 1. Dây chằng bên quay 2. Dây chằng bên trụ (bó trước) 3. Dây chằng vòng quay 4. Gân cơ nhị đầu cánh tay 5. Dây chăng bên trụ 2.2.1. Dây chằng khớp cánh tay trụ quay - Dây chằng bên trụ: ở trên bám vào mỏm trên lồi cầu trong, ở dưới bám vào mỏm vẹt và mỏm khuỷu của xương trụ. - Dây chằng bên quay: ở trên bám vào mỏm trên lồi cầu ngoài, ở dưới rẻ ra hình quạt bám vào mỏm vẹt, bờ trước, bờ sau khuyết quay và mỏm khuỷu. - Dây chằng trước và dây chằng sau: mỏng đi từ xương cánh tay xuống xương trụ và xương quay. 2.2.2. Dây chằng khớp quay trụ trên - Dây chằng vòng quay: vòng quanh vành quay tạo thành như một vành khăn, mặt ngoài là dây chằng, mặt trong có sụn bao bọc tạo thành mặt khớp. Dây chằng này bám vào bờ trước và bờ sau của khuyết quay, phía trên liên tục với bao khớp và dây chằng bên quay, phía dưới bám lỏng lẻo vào cổ xương quay. - Dây chằng vuông: bám vào bờ dưới khuyết quay và cổ xương quay rất chắc làm hảm bớt độ xoay của đầu trên xương quay. 2.3. Bao hoạt dịch Lót mặt trong bao khớp chứa dịch hoạt dịch, đi từ xương cánh tay đến khớp quay trụ trên. 2. Động tác Chæång 2. Chi trãn 21 Giữa xương cánh tay và 2 xương trụ quay có động tác gấp 135 độ. Khớp quay trụ trên có động tác xoay, khi phối hợp với khớp quay trụ dưới tạo nên động tác sấp 80 độ và ngữa 80 độ. XIII. Khớp quay trụ dưới 1. Mặt khớp - Chỏm xương trụ. - Khuyết trụ của đầu dưới xương quay. 2. Phương tiện nối khớp 2.1. Bao khớp Dính vào bờ trước và bờ sau của dây chằng tam giác và bao quanh các mặt khớp quay, nó được tăng cường bởi các dây chằng quay trụ trước và sau. 2.2. Dây chằng Là 1 tấm sụn sợi căng từ mặt ngoài mỏm trâm trụ tới bờ dưới khuyết trụ của xương quay. Tấm sụn sợi hình tam giác có tác dụng như 1 đĩa khớp chêm vào giữa chỏm xương trụ ở trên và xương nguyệt, xương tháp ở dưới. 2.3. Bao hoạt dịch Lót phía trong bao khớp. 3. Động tác Sấp ngữa bàn tay, biên độ khoảng 160 độ -180 độ. XIV. Khớp quay cổ tay 1. Mặt khớp - Mặt dưới của đầu dưới xương quay. - Đĩa khớp ( đã trình bày ở trên) - Các xương cổ tay: xương thuyền, xương nguyệt, xương tháp. 2. Phương tiện nối khớp 2.1. Bao khớp Dày ở trước mỏng ở sau và rất chắc ở 2 bên. 2.2. Dây chằng Có 4 dây chằng: - Dây chằng bên cổ tay quay từ mỏm trâm quay đến xương thuyền. - Dây chằng bên cổ tay trụ từ mỏm trâm trụ đến xương tháp và xương đậu. - Dây chằng quay cổ tay - gan tay. - Dây chằng quay cổ tay - mu tay. 2.3. Bao hoạt dịch Lót ở mặt trong bao khớp. 3. Động tác Gấp 80 độ, duỗi 70 độ, khép 45 độ và dạng 30 độ.