Bài giảng điều tra quy hoạch rừng - Bài mở đầu

B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 1 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn Bμi Më §Çu 0.1 VÞ trÝ, tÝnh chÊt, nhiÖm vô vμ ®èi t−îng cña ®iÒu tra rõng. §iÒu tra rõng (§TR) lμ m«n khoa häc chuyªn nghiªn cøu nh÷ng c¬ së lý luËn vμ ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tμi nguyªn gç cña rõng. Lμ khoa häc øng dông nªn §TR võa mang tÝnh chÊt cña m«n khoa häc c¬ së võa mang tÝnh chÊt cña khoa häc chuyªn m«n trong nghμnh L©m NghiÖp . -NhiÖm vô: + Nghiªn cøu c¬ së lý luËn gåm quy luËt h×nh d¹ng th©n c©y, quy luËt kÕt cÊu l©m phÇn, quy luËt sinh tr−ëng, t¨ng tr−ëng cña c©y rõng vμ l©m phÇn. + X©y dùng c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tμi nguyªn gç cña rõng vÒ c¸c mÆt : ph©n bè tμi nguyªn rõng, sè l−îng, chÊt l−îng vμ diÔn biÕn tμi nguyªn rõng. - §èi t−îng: + C©y riªng lÎ (c©y ng¶ vμ c©y ®øng) + Tæng thÓ c¸c c©y riªng lÎ trªn mét diÖn tÝch nhÊt ®Þnh (l©m phÇn) + Rõng tre nøa. 0.2. Tãm t¾t lÞch sö ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña §TR §iÒu tra rõng ra ®êi khi rõng vμ s¶n phÈm cña nã ®−îc xem lμ ®èi t−îng trao ®æi mua b¸n. LÞch sö §TR trªn thÕ giíi ®· tr¶i qua gÇn 300 n¨m vμ ®−îc chia lμm 3 giai ®o¹n: - Giai ®o¹n 1: tõ n¨m 1730 trë vÒ tr−íc, ®Æc ®iÓm cña giai ®o¹n nμy sö dông ph−¬ng ph¸p suy diÔn (®i tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng) ¸p dông trong §TR ®· kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ®èi t−îng ®iÒu tra lμ c©y gç, mét c¸ thÓ sinh vËt ®a d¹ng vμ phong phó. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 2 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn - Giai ®o¹n 2: Tõ 1730_1920. ThÞnh hμnh khuynh h−íng thùc nghiÖm trong §TR vμ b»ng ph−¬ng ph¸p quy n¹p lμ ph−¬ng ph¸p thÝch hîp, ®· ph¸t hiÖn nh÷ng quy luËt kh¸ch quan tån t¹i trong rõng, tõ ®ã x©y dùng vμ hoμn thiÖn nhiÒu ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra cho ®Õn nay vÉn cßn ®−îc øng dông. - Giai ®o¹n 3: Tõ n¨m 1920 ®Õn nay víi 3 ®Æc tr−ng c¬ b¶n: + øng dông ngμy cμng réng r·i vμ s©u s¾c to¸n häc thèng kª trong nghiªn cøu vμ thùc tiÔn §TR. + Sö dông nh÷ng kü thuËt tÝnh to¸n hiÖn ®¹i trong §TR. + VËn dông nh÷ng thμnh tùu khoa häc hiÖn ®¹i vμo §TR (viÔn th¸m trong §TR). *Trong n−íc: +1957 tiÕn hμnh −íc ®o¸n §TR. + 1958_1960 thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ngÉu nhiªn cña Céng hoμ liªn bang §øc. + 1960_1965 thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p ®iÓn h×nh cña Trung Quèc. + 1965_1970 ®· x©y dùng ®−îc quy tr×nh §TR thèng nhÊt. + §· tiÕn hμnh thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m trong §TR. + §· x©y dùng c¸c b¶ng biÓu phôc vô c«ng t¸c §TR, kinh doanh rõng nh− biÓu thÓ tÝch c©y ®øng rõng miÒn B¾c ViÖt Nam, biÓu thÓ tÝch loμi mì, th«ng 3 l¸, keo l¸ trμm... 0.3. Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm tμi nguyªn gç rõng ViÖt Nam 0.3.1. VÒ diÖn tÝch rõng - TÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999 c¶ n−íc cã 10.915.592ha rõng c¸c lo¹i, ®é che phñ t−¬ng øng lμ 33,2% trong ®ã: +Rõng tù nhiªn: 9.444.198 ha chiÕm 86,5% tæng diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. +Rõng trång: 1.471.394 ha chiÕm 13,5% tæng diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. - DiÖn tÝch rõng tõng vïng: ph©n bè diÖn tÝch rõng theo tõng vïng thÓ hiÖn ë b¶ng sau: B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 3 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn STT Vïng Tæng diÖn tÝch(ha) §é che phñ(%) Rõng tù nhiªn (ha) Rõng trång (ha) 1 2 3 4 5 6 7 8 T©y B¾c §«ng B¾c §ång B»ng S«ng Hång B¾c Trung Bé Duyªn H¶i MiÒn Trung T©y Nguyªn §«ng Nam Bé §ång B»ng S«ng Cöu Long 963.441 2.368982 83.368 2.135.649 1.139.291 2.373.116 1.581.000 270.475 27,0 35,1 6,6 41,6 34,5 53,2 35,5 6,8 884.409 1.890.595 45.333 1.835.633 969.316 2.339.167 1.416.643 63.120 79.032 478.387 38.305 300.016 169.975 33.949 64.357 207.373 + Cã 3 vïng diÖn tÝch rõng cßn t−¬ng ®èi nhiÒu: T©y Nguyªn chiÕm 21% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc; B¾c Trung Bé chiÕm 19,6%; Duyªn H¶i MiÒn Trung 10,45%. +§ång B»ng S«ng Hång vμ §ång B»ng S«ng Cöu Long diÖn tÝch qu¸ Ýt. - DiÖn tÝch rõng ph©n theo chøc n¨ng: TT Lo¹i rõng Σ DT(ha) Tû lÖ(%) RTN (ha) Rõng Trång (ha) I 1 2 3 Tæng céng toμn quèc Rõng ®Æc dông Rõng phßng hé Rõng s¶n xuÊt 10.915.592 1.524.867. 5.350.669 4.040.056 100 14 49 37 9.444.198 1.463.746 4.812.671 3.167.781 1.471.394 61.121 537.998 872.275 0.3.2. VÒ tr÷ l−îng -Tæng tr÷ lùng rõng gç 751,5 triÖu m3 + Rõng tù nhiªn 720,9 triÖu m3 *Rõng gç 666,1 triÖu m3 *Rõng hçn giao 51,4 triÖu m3 * Rõng ngËp mÆn 0,6 triÖu m3 B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 4 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn *Rõng nói ®¸ 2,8 triÖu m3 * Rõng trång 30,6 triÖu m3 *Rõng tre , nøa 8,4 tû c©y 3.3. NhËn xÐt chung vÒ diÔn biÕn rõng - Giai ®o¹n 1992-1999: + DiÖn tÝch rõng tù nhiªn t¨ng 0,8 triÖu ha, (t¨ng 9,5%) trong ®ã: * Vïng T©y B¾c t¨ng 403.424 ha, (t¨ng 84%) * Vïng §«ng B¾c t¨ng 683.294 ha (t¨ng 56%) * Vïng §ång B»ng S«ng Hång t¨ng22.615 ha, (t¨ng 99.5%) *Vïng B¾c Trung Bé t¨ng 408.848ha, (t¨ng 28%) *Duyªn H¶i Nam Bé gi¶m 2.764ha, (gi¶m 0,3%) * T©y Nguyªn gi¶m 420.767ha, (gi¶m 15,2%) *§ång B»ng S«ng Cöu Long gi¶m 15.430 ha, (gi¶m 19,6% ) +VÒ tr÷ l−îng: Tæng tr÷ l−îng gç rõng tù nhiªn thuéc lo¹i rõng phßng hé vμ s¶n xuÊt n¨m 1992 lμ 657,4 triÖu m3, n¨m 1999 lμ 584,4 triÖu m3- gi¶m 73 triÖu m3 ≈ 11,1%. 3.4. Mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c. - VÒ tæ thμnh Rõng n−íc ta rÊt phong phó vÒ loμi c©y: 12.000 loμi c©y kh¸c nhau. Tuy nhiªn trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch sè loμi rÊt nhiÒu nh−ng sè c¸ thÓ l¹i rÊt Ýt . §Æc ®iÓm nμy g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c ®iÒu tra kinh doanh rõng. - VÒ cÊu tróc tuæi §¹i ®a sè rõng tù nhiªn n−íc ta kh¸c tuæi ®Õn cao ®é, rõng ®ång tuæi chØ chiÕm mét diÖn tÝch rÊt nhá. Tõ ®ã cã thÓ chia rõng n−íc ta thμnh hai ®è t−îng lμ rõng thuÇn loμi ®ång tuæi vμ rõng hçn giao kh¸c tuæi. Hai ®èi t−îng nμy cã quy luËt kÕt cÊu kh¸c nhau nªn ph¶i ¸p dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p vμ thñ ph¸p ®iÒu tra kh¸c nhau. B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng 5 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn - VÒ d¹ng sèng RÊt ®a d¹ng phong phó: Thùc vËt th©n gç, th©n th¶o, d©y leo, thùc vËt ngo¹i tÇng, ký sinh, céng sinh, thùc vËt th¾t nghÑt..