Bài giảng Cơ sở khoa học môi trường

ất 2 thành phần Hệ sinh thái ??: Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển 5. Hệ sinh thái Các bậc trong sinh quyển Cá thể Quần thể Cộng đồng Hê sinh thái Quần xã Sinh quyển Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển 5. Hệ sinh thái Ảnh hưởng của nhiệt độ và ẩm độ Cơ sở khoa học môi trường – Sinh quyển 5. Hệ sinh thái Nội dung 1. Xu hướng tổng thể 2. Biến đổi khí hậu 3. Sự suy giảm tầng ôzôn 4. Tài nguyên bị suy thoái 5. Ô nhiễm môi trường đang xảy ra ở quy mô rộng 6. Sự gia tăng dân số 7. Suy giảm đa dạng sinh học Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường 1. Xu hướng tổng thể Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Thứ nhất: Mất cân bằng: các hệ sinh thái môi trường và sinh thái nhân văn do mất cân bằng trong năng súât và phân bố hàng hóa và dịch vụ Đối với hệ sinh thái môi trường Xu hướng tổng thể Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hệ sinh thái nhân văn (con người) Người nghèo >< người giàu Người có điều kiện >< không có điều kiện Xu hướng: sự khác biệt giữa 2 thái cực ngày càng tăng Sự phồn thịnh và sự cùng cực đang đe doạ sự ổn định của toàn bộ hệ thống nhân văn và cùng với nó là môi trường toàn cầu Xu hướng tổng thể Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hệ sinh thái nhân văn (con người) Xu hướng tổng thể Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Thứ hai: Thế giới đang ngày càng biến đổi, trong đó: -Sự quản lý về môi trường đang tụt hậu so với sự phát triển kinh tế - xã hội. - Những thành quả về MT không theo kịp nhịp độ và quy mô gia tăng dân số và phát triển kinh tế. Xu hướng tổng thể Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Thứ hai: Thế giới đang ngày càng biến đổi, trong đó: an Australian-born American media CEO 2. Biến đổi khí hậu Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Là sự thay đổi các yếu tố khí hậu tính trung bình trong 10 năm Có thể là thay đổi thời tiết bình quân Hay hay đổi sự phân bố các sự kiện thời tiết quanh một mức trung bình. Sự biến đổi khí hậu có thế giới hạn trong một vùng nhất định hay có thế xuất hiện trên toàn cầu 2. Biến đổi khí hậu Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Là sự thay đổi các yếu tố khí hậu tính trung bình thông thường 30 năm Từ thế kỷ thứ 19 đến nay, nhiệt độ trung bình tòan cầu tăng khỏang 0.6°C (0.4 and 0.8°C). 2. Biến đổi khí hậu Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Là sự thay đổi các yếu tố khí hậu tính trung bình thông thường 30 năm 2. Biến đổi khí hậu – Tại sao khí hậu lại nóng lên? Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hiệu ứng nhà kính Hiệu ứng nhà kính là một quá trình làm cho bầu khí quyển của Trái đất ấm lên do các khí gây hiêu ứng nhà kính như CO2, CH4, N2O trong bầu khí quyển cản trở nhiệt lượng thóat ra không gian 2. Biến đổi khí hậu – Tại sao khí hậu lạ nóng lên? Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hiệu ứng nhà kính Các khí gây hiệu ứng nhà kính cơ bản: Hơi nước, CO2, CH4, N2O, O3 Các khí cản trở sự thóat nhiệt ra không gian 2. Biến đổi khí hậu – Tại sao khí hậu lạ nóng lên? Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hiệu ứng nhà kính Nhờ có hiện tượng hiệu ứng nhà kính mà bầu khí quyển của trái đất ấm áp như ngày hôm nay. Tuy nhiên, do nồng độ các khí gây hiệu ứng nhà kính tích lũy ngày càng tăng trong khí quyển do các họat động của con người mà bầu khí quyển đang ngày càng ấm hơn, gây ra hiện tượng biến đổi khí hậu. 2. Biến đổi khí hậu – các hậu quả của biến đổi khí hậu Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường -Mực nước biển dâng -Băng tan 2. Biến đổi khí hậu – các hậu quả của biến đổi khí hậu Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường 2. Biến đổi khí hậu – các hậu quả của biến đổi khí hậu Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường -Gia tăng mực nước biển. -Băng hà lùi dần về phía hai cực. -Trái đất sẽ đối mặt những đợt thiên tai: nắng nóng, bão tố và lũ lụt có tần suất cao hơn. -Khô hạn kéo dài và trải dài trên diện rộng hơn. -Phát sinh nhiều dịch bệnh -Suy thoái kinh tế. -Xung đột và chiến tranh. 3. Sự suy giảm tầng ôzôn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Ôzôn (O3) là loại khí hiếm trong không khí nằm trong tầng bình lưu khí quyển gần bề mặt Trái Đất và tập trung thành một lớp dày ở độ cao từ 16 - 40 km phụ thuộc vào vĩ độ. 3. Sự suy giảm tầng ôzôn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Quá trình hình thành và phá hũy ozôn tự nhiên 3. Sự suy giảm tầng ôzôn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Các chất làm cạn kiệt tầng Ôzôn (ODS - Ozon Depletion Substances) bao gồm: - Cloruafluorocacbon (CFC); -Mêtan (CH4); - Các khí nitơ ôxit (NO2, NO, NOx) có khả năng hoá hợp với O3 và biến đổi nó thành ôxy 3. Sự suy giảm tầng ôzôn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường VD khí CFC Các CFC: từ các máy điều hòa nhiệt độ/các máy làm lạnh trước thập kỷ 1980, là sản phẩm phụ của một số quá trình hóa học. Là chất mang cho các loại sơn phun, bình xịt... 4. Sự suy giảm tầng ôzôn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Diện tích lỗ thủng của tầng ozone Nam Cực được ghi nhận cực đại hiện nay vào ngày 22-9-2012 là 21,2 triệu km² (bằng diện tích của cả khu vực Bắc Mỹ). 4. Sự suy giảm tầng ôzôn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường 4. Sự suy giảm tầng ôzôn – Hậu quả Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Tầng Ôzôn có vai trò bảo vệ, chặn đứng các tia cực tím: - ảnh hưởng đến sức khỏe con người - Sinh trưởng cây trồng - Nóng lên tòan cầu - Phá hũy các các loại vật liệu khác. 5. Tài nguyên bị suy thóai Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Tài nguyên thiên nhiên Đất và rừng Khóang Nước Năng lượng Đa dạng sinh học 4. Tài nguyên bị suy thóai Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Suy thóai đất: là sự giảm chất lượng đất do sử dụng không hợp lý 4. Tài nguyên bị suy thóai Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường - Rừng, đất rừng và đồng cỏ hiện vẫn đang bị suy thoái hoặc bị triệt phá mạnh mẽ, đất hoang bị biến thành sa mạc. - Biến đổi khí hậu cũng là nguyên nhân gây thêm tình trạng xói mòn đất ở nhiều khu vực. - Theo FAO, trong vòng 20 năm tới, hơn 140 triệu ha đất sẽ bị mất đi giá trị trồng trọt và chăn nuôi. - Đất đai ở hơn 100 nước trên thế giới đang chuyển chậm sang dạng hoang mạc, có nghĩa là 900 triệu người đang bị đe dọa. - Trên phạm vi toàn cầu, khoảng 25 tỷ tấn đất đang bị cuốn trôi hằng năm vào các sông ngòi và biển cả. Khóang sản Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường - Tài nguyên khoáng sản không phải là vô tận một số lại rất hạn chế. - Tài nguyên khóang sản ngày một cạn kiệt gây ảnh hưởng đến nền kinh tế tòan cầu. - Khai thác không hợp lý gây ra hiện tượng cạn kiệt khóang sản nhanh hơn. Tài nguyên nước Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Với tổng lượng nước là 1386.106 km3, bao phủ gần 3/4 diện tích bề mặt Gần 20% dân số Thế giới không được dùng nước sạch và 50% thiếu các hệ thống vệ sinh an toàn.cả. Tài nguyên năng lượng Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Năng lượng không tái tạo Than đá Dầu thô Khí tự nhiên N.lượng hạt nhân Năng lượng tái tạo Mặt trời Gió Địa nhiệt Nước Sinh khối Thủy triều N. Lượng hóa thạch Ô nhiểm môi trường Thải ra khí CO2 gậy hiệu ứng nhà kính - Năng lượng của tương lai - Công nghệ chưa hòan thiện - Chi phí đắt đỏ Tài nguyên năng lượng Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Tài nguyên năng lượng Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hạt nhân Thủy điện Khí đốt Dầu Than N.L sinh học Tài nguyên năng lượng Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hạt nhân Thủy điện Khí đốt Dầu Than N.L sinh học B ìn h q u ân đ ầu n g ư ờ i tr ên n ăm G ig a jo u le s Tổng tiêu thụ năng lượng bình quân đầu người trên thế giới 5. Ô nhiểm môi trường đang diễn ra quy mô rộng lớn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Là việc thải các chất gây ô nhiểm vào môi trường tự nhiên gây ra sự thay đổi bất lợi Các chất có thể là hóa học, chất thải của các quá trình sản xúât 5. Ô nhiểm môi trường đang diễn ra quy mô rộng lớn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Ô nhiểm nước Ô nhiểm không khí Ô nhiểm đất Ô nhiểm biển 5. Ô nhiểm môi trường đang diễn ra quy mô rộng lớn Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Hậu quả của ô nhiễm 6. Sự gia tăng dân số Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Sự gia tăng dân số Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Dân số trái đất hiện nay 2016 khỏang 7.4 triệu người. Dự báo dân số sẽ tăng lên 8 triệu vào năm 2024, và 10 triệu năm 2056 Sự gia tăng dân số - hệ quả Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường An ninh lương thực Mổi người cần: Thức ăn Năng lượng Không gian Không khí Nước Tiêu thụ tài nguyên An ninh năng lượng Ô nhiểm môi trường Nguồn nước Nhà ở Đa dạng sinh học Các vấn đề xã hội Biến đổi khí hậu 7. Suy giảm đa dạng sinh học Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Là thước đo của sự đa dạng các sinh vật hiển diện trong các hệ sinh thái khác nhau. Có 3 cấp đa dạng sinh học: - Đa dạng vật chất di truyền: Số lượng các kiểu gen trong một loài - Đa dạng lòai: Số lượng các lòai khác nhau trong công đồng sinh vật hoặc hệ sinh thái - Đa dạng về hệ sinh thái: Sự phong phú và phức tạp của cộng đồng sinh học. Đa dạng sinh học – Vai trò Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường - Tất cả thức ăn của chúng ta từ sinh vật: Môi trường Đa dạng sinh học – Vai trò Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Cung cấp các dịch vụ sinh thái Đa dạng sinh học – Thách thức làm suy giảm đa dạng sinh học Cơ sở khoa học môi trường – Tổng quan các vấn đề về môi trường Các thách thức đa dạng sinh học Dân số con người quá mức Cơ sở khoa học môi trường – Khoa học môi trường là gì Khoa học môi trường là gì Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Khoa học môi trường là gì Cơ sở khoa học môi trường – Khoa học môi trường là gì Khoa học môi trường là gì Môi trường là: Là tất cả các thứ xung quanh ta: Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Khoa học môi trường là gì Môi trường là tất cả các thứ xung quanh ta gồm: - Vật chất vô sinh: nước, không khí, đất, đá, sông ngòi, ao hồ, biển - Vật chất hữu sinh: con người, động vật, thực vật, vi sinh vật - Đồ vật do con người tạo nên: nhà cửa, đường sá - Các mối quan hệ qua lại (tương tác qua lại) - Ánh sáng mặt trời Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Khoa học môi trường là gì Kho học Là ngành khoa học nghiên cứu tất cả các đối tượng trong môi trường và các mối quan hệ qua lại giữa chúng cũng như với con người nhằm mục đích bảo vệ môi trường sống trên Trái Đất Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Khoa học môi trường là gì Khoa học môi trường là gì? Văn hóa Khoa học môi trường Công nghệ Tự nhiên Văn hóa Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu KHMT là khoa học tổng hợp, liên ngành, nó sử dụng và phối hợp thông tin từ nhiều lĩnh vực như: Sinh học, hoá học, địa chất, thổ nhưỡng, vật lý, kinh tế, xã hội học, khoa học quản lý và chính trị,... Khoa học môi trường là gì? -Các ngành trên chỉ quan tâm/ nghiên cứu chuyên sâu một phần hoặc một thành phần của môi trường tổng thể. - Không có một ngành khoa học nào hiện nay đủ điều kiện để nghiên cứu và giải quyết mọi nhiệm vụ môi trường theo định nghĩa ở trên. - Kết hợp tất cả các ngành  giải quyết được các vấn đề môi trường Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Khoa học môi trường là gì? Y tế: Sức khỏe con người bị ảnh hưởng như thế nào? Sinh thái học Đa dạng sinh học phát triền như thế nào? Vật lý: Các dạng vật chất trong nước va 2 hướng xử lý Chính sách Các luật và chính sách hạn chế ô nhiểm Kinh tế Các chi phí để xử lý ô nhiểm Hóa học Hàm lượng O2, C2O, pH trong nước? Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Mục tiêu của KHMT Phải đảm bảo cho chất lượng cuộc sống, sự tồn tại của sinh vật và sự hữu dụng các nguồn tài nguyên. Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Muốn đạt được mục tiêu trên KHMT cần phải nghiên cứu: rừng, nông nghiệp, qui họach sử dụng đất, công nghiệp chế biến, năng lượng, vệ sinh thực phẩm, khống chế dân số và quản lý các loài hoang dã Để nghiên cứu được các lĩnh vực này cần phải có kiến thức: Hóa học, Toán học, Địa chất học, Vật lý học, Kỹ thuật, Địa lý, Kinh tế học, Khoa Học chính trị, Xã hội học, Tâm lý học, Sinh thái học, Di truyền học và Sinh lý học. Mục tiêu của KHMT Phải đảm bảo cho chất lượng cuộc sống, sự tồn tại của sinh vật và sự hữu dụng các nguồn tài nguyên. Cơ sở khoa học môi trường – Giới thiệu Muốn đạt được mục tiêu trên KHMT cần phải nghiên cứu: rừng, nông nghiệp, qui họach sử dụng đất, công nghiệp chế biến, năng lượng, vệ sinh thực phẩm, khống chế dân số và quản lý các loài hoang dã Để nghiên cứu được các lĩnh vực này cần phải có kiến thức: Hóa học, Toán học, Địa chất học, Vật lý học, Kỹ thuật, Địa lý, Kinh tế học, Khoa Học chính trị, Xã hội học, Tâm lý học, Sinh thái học, Di truyền học và Sinh lý học.