Bài giảng Chính sách thương mại

GV: NGUYEN HUU LOC 1 Phaàn 2: Chính saùch thöông maïi- Commercial Policies Chöông 4 : Thueá Quan- Tariffs # Ñònh nghóa # Phaân tích caân baèng cuïc boä # Thueá quan danh nghóa vaø tyû leä baûo hoä hieäu duïng. # Phaân tích caân baèng toång theå - Thueá quan toái öu. GV: NGUYEN HUU LOC 2 Ñònh nghóa: Thueá xuaát nhaäp khaåu laø loaïi thueá ñaùnh vaøo haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu „ Thueá xuaát khaåu: ñaùnh vaøo caùc loaïi haøng hoaù xuaát khaåu-laøm cheânh leäch giöûa möùc giaù maø nhaø sx trong nöôùc nhaän ñöôïc vaø khoaûn tieàn maø ngöôøi tieâu duøng phaûi traû. GV: NGUYEN HUU LOC 3 Trung Quốc áp thuế xuất khẩu nguyên liệu thô „ 2007 Trung Quốc đã nâng thuế suất xuất khẩu phôi thép từ 5% lên 10% và đang dự kiến tăng lên 15% khiến giá phôi thép VN nhập có thể sẽ lên cao xấp xỉ 500 USD/tấn. „ Các nhà sản xuất VN điêu đứng vì chịu áp lực kép: giá phôi thép nhập khẩu tăng trong khi thép thành phẩm từ Trung Quốc bán giá thấp hơn hẳn thép VN. „ Từ 8.300 đồng/kg vào 12/2006, đến 3/ 2007, giá đã tăng lên 9.300 đồng/kg. Ở nhiều tỉnh, giá thép tăng với mức tăng bình quân từ 500 đồng - 1.000 đồng/kg. GV: NGUYEN HUU LOC 4 „ Nguyên nhân: VN không sx trong nước đủ cầu, năm 2006 nhập khoảng 1 triệu tấn phôi thép từ Trung Quốc và Nga , năm 2007 con số này tăng gấp đôi. „ VN có 8 đơn vị cung khoảng 4 triệu tấn/năm phôi thép. Trong khi đó, cầu phôi thép của Việt Nam hiện nay 8 triệu tấn/năm. Phần thiếu hụt phải nhập khãu. „ Khi giá thép trong nước tăng cao, VIS đặt hàng Trung Quốc gia công 5.000 tấn thép cây mang thương hiệu VIS để bán trong nước tạo nên sự cạnh tranh không minh bạch tren thị trường thép Việt Nam. Thị trường thép Việt Nam sẽ bị thôn tính bởi thép Trung Quốc bằng bước đi này. GV: NGUYEN HUU LOC 5 Taïi Vieät nam: „ Thueá suaát xk taïi VN bao goàm 43 maët haøng, thaáp nhaát laø 1% cho ñaù rubi, saphia, cao nhaát laø 45% aùp duïng cho, ñoàng, Niken, chì thieát & nhoâm. „ Từ 7/2008 gạo xuất khẩu có 8 mức thuế tuyệt đối tính theo giá FOB. Gạo xuất khẩu có giá từ 600 đến dưới 700 USD/tấn chịu thuế 500.000 đồng/tấn, từ 700 USD/tấn đến dưới 800 USD/tấn chịu thuế 600.000 đồng/tấn. „ Mức thuế tuyệt đối tăng lũy tiến cao nhất là 2,9 triệu đồng/tấn tùy theo mức tăng của giá xuất khẩu gạo tương ứng từ 800 - 1.300 USD/tấn. „ Đối với phân bón, mức thuế tuyệt đối 4.000 đồng/kg áp dụng đối với phân SA và DAP; mức 5.000 đồng/kg đối với phân urê và kali. (nguồn: TTXVN 7/2008) GV: NGUYEN HUU LOC 6 • Thueá nhaäp khaåu: ñaùnh vaøo haøng NK- taïo cheânh leäch giöûa giaù ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc thanh toaùn vôùi giaù nhaø sx nöôùc ngoaøi nhaän ñöôïc. • PDOM = PW (1 + tj) PDOM: giaù ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc traû PW giaù treân thò tröôøng theá giôùi tj thueá suaát nhaäp khaåu # Thueá nk phoå bieán trong WTO laø 0 – 5%. # QG coù tj caøng cao caøng laø QG keùm phaùt trieån: tj cao nhaát theá giôùi thuoäc veà caùc nöôùc Phi chaâu GV: NGUYEN HUU LOC 7 Phaân loaïi: coù 3 loaïi • 1. Thueá theo giaù trò: ñaùnh theo tyû leä % cuûa giaù trò haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu. - Từ naêm 2006 thòt boø töø Hoa kyø vaøo VN chỉ chòu thueá NK tj =30%. • 2. Thueá theo soá löôïng coøn goïi laø thueá tuyeät ñoái: ñaùnh treân moãi ñôn vò haøng hoaù xnk maø khoâng xeùt giaù trò haøng. - Theo qui ñònh cuûa WTO thueá tuyeät ñoái chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc maët haøng nhaäp khaåu khoù quaûn lyù ñöôïc veà giaù. Thí duï Autos cuû nhaäp khaåu. 3. Thueá hoån hôïp: laø toång hôïp 2 loaïi treân. • GV: NGUYEN HUU LOC 8 1. Thí dụ về thuế theo giá trị: Trước khi Việt nam gia nhập WTO: Thueá nhaäp khaåu xe chưa qua sử dụng laø 150% thì Camry 2003 taïi SX Hoa kỳ Pw = 2500 USD, thueá 3750 USD, 625 USD (10% VAT), 343 USD (5% phí quaûn lyù), 7.256 USD (100% thueá tieâu thuï ñaëc bieät) vaø 500 USD phí vaän chuyeån, ngöôøi Vieät nam phaûi traû PDOM = 15.000 USD. Sau khi gia nhập WTO: Thuế NK naêm 2007 -08 còn 60%, VAT 10%, thuế tiêu thụ đặc biệt 50%. Một chiếc Maybach 62, do Daimler Chrysler sx năm 2006 có Pw = 385.000 USD có giá người tiêu dùng Việt nam phải trả PDOM = 1 triệu USD = 16 tỷ VND. GV: NGUYEN HUU LOC 9 2. Thí dụ về thuế tuyệt đối Thueá nhaäp khaåu möùc tuyeät ñoái xe cuû döôùi 5 choå ngoài trước gia nhập WTO- Ñôn vò USD/chieác. (Nguoàn: Boä Taøi Chính) Dung tích Thueá tuyeät ñoái PW Thueá tieâu thuï ÑB VAT PDOM Döôùi 1.0 3000 1000 2000 600 5600 Treân 1.0 döôùi 1.5 7000 2000 4500 1350 12850 Treân 1.5 döôùi 2.0 10000 3000 6500 1950 18450 Treân 2.0 döôùi 3.0 15000 5000 10000 3000 28000 Treân 3.0 döôùi 4.0 18000 6000 12000 3600 33000 GV: NGUYEN HUU LOC 10 3. Thí dụ về thuế hổn hợp • Theo cam kết gia nhập WTO, từ 2007, xe cũ về Việt Nam sẽ đồng thời chịu cả hai loại thuế: theo giá trị nhập khẩu 60% và tuyệt đối. Với cách tính mới này thuế ôtô cũ sẽ lên gaàn 600%. • Trong cam kết thuế quan phi nông nghiệp, thuế nhập khẩu áp với các loại xe chở người dưới 16 chỗ ngồi đã qua sử dụng là 150-200%. Đồng thời, còn chịu thêm thuế tuyệt đối, với 2 mức 10.000 và 15.000 USD, áp dụng cho hai loại có cylinder dưới 2.500 cc và từ 2.500 trở lên. • Với cách tính hổn hợp, xe cũ nhập khẩu chịu thuế cao hơn rất nhiều. Một chiếc Lexus ES 350 ( 3.500 cc) có Pw = 20.000 USD, phải nộp 55.000 USD tiền thuế (gồm 40.000 thuế theo % và 15.000 thuế tuyệt đối), 10% VAT và 50% thuế tiêu thụ đặc biệt. Như vậy, nếu cộng tất cả các loại thuế, chiếc ES350 sẽ có giá 123.750 USD, hơn giá gốc gần 600%. GV: NGUYEN HUU LOC 11 So sánh • Nếu chỉ tính theo thuế nhập khẩu tuyệt đối T = 18.000 USD (cho xe từ 3.000 cc đến 4.000 cc) với Pw = 20.000 USD, thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt thì PDOM = 62.700 USD, bằng một nửa so với giá tính theo công thức thuế hổn hợp. • Sẽ không có nhà nhập khẩu nào chịu nổi nếu chính sách thuế hổn hợp được áp dụng. • Bộ Tài chính vẫn bảo vệ quan điểm xe cũ là mặt hàng nhạy cảm, ảnh hưởng đến môi trường và cơ sở hạ tầng nên vẫn nằm trong danh mục không khuyến khích nhập khẩu. GV: NGUYEN HUU LOC 12 AÛnh höôûng cuûa thueá nhaäp khaåu haøng hoaù tieâu duøng ñoái vôùi caùc thaønh phaàn trong moät neàn kinh teá. GV: NGUYEN HUU LOC 13 Phaân tích caân baèng cuïc boä: z Soá dö tieâu duøng CS = dieän tích döôùi ñöôøng caàu vaø treân ñöôøng giaù. z Soá dö saûn xuaát PS = dieän tích döôùi ñöôøng giaù vaø treân ñöôøng cung. z Khi P taêng do thueá: ngöôøi tieâu duøng thieät haïi 1 löôïng ∆CS = b giaûm, nhaø sx lôïi ích ∆PS = d taêng. GV: NGUYEN HUU LOC 14 GV: NGUYEN HUU LOC 15 GV: NGUYEN HUU LOC 16 BAÛO HOÄ CHO AI? z Hiệp hội Nhựa TP.HCM nêu rõ: danh mục 3907/60/90 theo Quyết định 39 ngày 28-7-2006 của Bộ Tài chính về biểu thuế NK ưu đãi, thuế NK đối với nguyên liệu dạng này từ 15-9-2006 được đánh từ 0% lên 5%. z Điều này đang gây khó khăn cho các DN sản xuất nhựa trong nước do có đến 90% nguyên liệu hiện phải NK. Việc đánh thuế lên 5% chỉ có lợi cho Cty Formusa (100% vốn Đài Loan) sản xuất nguyên liệu nhựa PET tại KCN Nhơn Trạch 3, z Theo tính toán, việc tăng thuế NK nguyên liệu có thể khiến ngành thuế thu được hơn 2 triệu USD mỗi năm, nhưng sẽ làm giảm sức cạnh tranh về giá của các DN VN đối với thị trường khu vực, kéo theo sản lượng sụt giảm và người lao động sẽ mất việc làm. Hiệp hội Nhựa TP.HCM kiến nghị Chính phủ bãi bỏ danh mục 3907/60/90 trong Quyết định 39 của Bộ Tài chính. GV: NGUYEN HUU LOC 17 Tyû leä baûo hoä hieäu duïng- the Effective Rate of Protection GV: NGUYEN HUU LOC 18 „ Thueá danh nghóa tj (norminal tariff): laø thueá suaát ñoái vôùi haøng tieâu duøng nhaäp khaåu. Ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc chæ quan taâm tj : khi tj caøng lôùn hoï phaûi thanh toaùn nhieàu hôn cho haøng tieâu duøng. „ Nhaø saûn xuaát trong nöôùc thu lôïi baèng phaàn VA. Hoï khoâng chæ quan taâm ñeán tj maø coøn ñeán töông quan cuûa tj vôùi thueá nguyeân lieäu ti: tj taêng laøm sp baùn taïi thò tröôøng noäi ñòa taêng nhöng VA chöùa chaéc taêng neáu ti coøn khaù cao. Lôïi ích thöïc söï cho nhaø sx trong nöôùc laø tyû leä baûo hoä hieäu duïng. „ ERP laø phaàn traêm bieán ñoåi VA do taùc ñoäng thueá nhaäp khaåu. GV: NGUYEN HUU LOC 19 Coâng thöùc tính tyû leä baûo hoä hieäu duïng (Baûo hoä thöïc söï) ∑ ∑ = = − − == n i ij i n i ijj a tt EPg a 1 1 1 Trong ñoù tj laø thueá danh nghóa, ti laø thueá nguyeân lieäu thöù i, aij laø tyû leä giöûa giaù nguyeân lieäu thöù i vaø giaù thaønh phaåm tröôùc thueá. „ Neáu tj = ti => g = tj „ Khi tj > ti => g > tj „ Neáu tj g < tj „ Ñaëc bieät g < 0 Khi tj < i n i ijta∑=1 GV: NGUYEN HUU LOC 20 GV: NGUYEN HUU LOC 21 Case study Nghòch lyù: ti= tj baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc! z Thaùng 10/2006, WTO ñaõ ñieàu tra ñoái vôùi Trung quoác vì bò Canada, Hoa kyø vaø EU caùo buoäc ñaõ gia taêng baûo hoä ngaønh sx auto trong nöôùc. Thaùng 10/2006 TQ taêng ti nhaäp khaåu phuï tuøng oâ toâ ngang vôùi möùc thueá tj nhaäp oâ toâ nguyeân chieác. z EU vaø Hoa kyø cho raèng ti = tj taïi Trung quoác laø traùi vôùi cam keát cuûa TQ naêm 2001 khi gia nhaäp WTO laø luoân baûo ñaûm ti < tj. GV: NGUYEN HUU LOC 22 z Bejing: taêng ti nhaèm haïn cheá lôïi ích nhoùm khai thaùc söï cheânh leäch giöûa ti vaø tj. z Hoa kyø: ti taêng laøm giaûm löôïng phuï tuøng nhaäp khaåu laép raùp caùc loaïi xe Ford, Chrysler vaø GMC ôû Trung quoác. z WTO: keát quaû tranh chaáp thöông maïi seû coâng boá sau 18 thaùng ñieàu tra. (Nguoàn: Kommersant Oct 2006) GV: NGUYEN HUU LOC 23 Tröôøng hôïp nöôùc nhoû: Pw khoâng ñoåi khi coù thueá nhaäp khaåu z Xuaát nhaäp khaåu Vieät nam 2006 chieám 0,1 % toång kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu toaøn caàu. z Thueá nhaäp khaåu cuûa sp X laøm Px taêng ôû thò tröôøng noäi ñòa=> dY/dX = Px/Py taêng: nhaø sx trong nöôùc taêng cöôøng sx X vaø ñöa sx ra xa lôïi theá so saùnh. z Taïi F quoác gia XK theo giaù Pw = tgα = 1: tieâu duøng treân ñöôøng baøng quan 2 thaáp hôn khi maäu dòch töï do. GV: NGUYEN HUU LOC 24 Tröôøng hôïp nöôùc lôùn: Pw thay ñoåi • Xeùt QG2 xuaát khaåu Y vaø nhaäp khaåu X vôùi QG1 = RoW. Caân baèng khi töï do maäu dòch laø ñieåm E: PE = Pw = Px/PY = tgα = 1. • Giaù xk cuûa QG2 laø PY= Px (exports) vaø Px = PM • QG 1 xuaát khaåu X , nhaäp khaåu Y => PX =Px vaø PY =PM: N1=Nw=Px/PM = Px/PY • Chính phuû QG2 ñaùnh thueá nk leân X: caàu X cuûa QG 2 giaûm: 2 thaønh 2’. • Caân baèng môùi taïi E’ coù heä soá goùc = tgα = dY/dX = Px/PY = Nw =N1 giaûm => N2 =1/N1 taêng. GV: NGUYEN HUU LOC 25 † Ñoái vôùi nöôùc lôùn thueá nhaäp khaåu taêng seõ laøm caûi thieän ñieàu kieän thöông maïi N. Thí duï: Khi Hoa kyø taêng 20% thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi haøng deät nhaäp khaåu seõ laøm ToT taêng 15%. † Thueá nhaäp khaåu laïi laøm giaûm saûn löôïng haøng nhaäp khaåu: hieäu quaû maäu dòch giaûm. † Lôïi ích roøng cuûa vieäc taêng thueá ñoái vôùi neàn kinh teá QG nhaäp khaåu phuï thuoäc vaøo taùc ñoäng ñoái laäp cuûa vieäc caûi thieän N vaø thieät haïi do löôïng luaân chuyeån haøng hoaù bò giaûm so vôùi khi maäu dòch töï do. GV: NGUYEN HUU LOC 26 Thueá quan toái öu † Laø thueá suaát nk laøm toái ña hoaù lôïi ích quoác gia nhaäp khaåu nhôø taêng ñieàu kieän thöông maïi N ñoàng thôøi choáng laïi söï suy giaûm khoái löôïng haøng nhaäp khaåu. † Ñoái vôùi nöôùc lôùn, thueá quan laø toái öu khi lôïi ích bieân do ToT caûi thieän baèng toån thaát bieân do caùc bieán daïng veà saûn xuaát vaø tieâu duøng. GV: NGUYEN HUU LOC 27 Caân baèng cuïc boä cuûa thueá quan toái öu GV: NGUYEN HUU LOC 28 Söï traû ñuûa trong thöông maïi † Khi moät QG bò moät nöôùc lôùn ñaùnh thueá vaøo caùc sp xuaát khaåu thì QG naày gaùnh chòu 2 thieät haïi laø N giaûm vaø hieäu quaû thöông maïi theå hieän ôû löôïng haøng XK bò giaûm: söï traû ñuûa baèng thueá nhaäp khaåu xaûy ra. † Keát quaû: khoái löôïng haøng xnk giöûa 2 nöôùc giaûm nhanh veà O. GV: NGUYEN HUU LOC 29