Bài giảng Chăn nuôi đại cương - Bài 5: Thức ăn vật nuôi

Baøi 5  THÖÙC AÊN VAÄT NUOÂI I. TIỀM NĂNG THỨC ĂN GIA SÚC VN Việt Nam tồn tại nhiều hệ thống canh tác đa dạng Hệ thống canh tác lúa nước và hệ thống canh tác cây trồng cạn là 2 hệ thống chính sản xuất các nguồn thức ăn giàu tinh bột. Trên 30 triệu tấn thóc từ hệ thống canh tác cây lúa nước thu ñöợc rôm vaø caùm cho chaên nuoâi. Hệ thống canh tác hoa màu gồm các loại như ngô (700.000 ha), sắn, khoai lang, khoai sọ, kê … Nguồn thức ăn giàu protein đa dạng của chăn nuôi như đậu tương, lạc, vừng, bông, hạt cây có dầu ngắn ngày… 30 x 106 taán thoùc Löôïng rôm= 30 x 106 taán x 0,8 = 24 x 106 taán Thaønh phaàn cuûa thoùc: -Traáu : 20% - Gaïo vaø taám: 65% - Caùm : 15%x 30 x 106 taán =4,5x 106 taán Hệ thống canh tác cây công nghiệp dài ngày có liên quan đến nguồn thức ăn giàu protein còn có dừa và cao su (500.000 ha trồng dừa và trên 400.000 ha cao su-NGTK 2000). Cây mía: thức ăn thô xanh và rỉ đường. Việt Nam có 1 triệu km2 lãnh hải, 314.000 ha mặt nước và 56.000 ha đầm hồ. Các trảng cỏ tự nhiên trên 8 triệu ha, coû troàng naêng suaát cao. Theo thống kê của Cục Chăn Nuôi năm 2006 lượng thức ăn tinh trong nước cung cấp khoảng 13 triệu tấn, chiếm 75% tổng lượng thức ăn tinh sử dụng trong nước. II. PHAÂN LOAÏI THEO GIAÙ TRÒ DINH DÖÔÕNG Thöùc aên thoâ Thöùc aên cung naêng löôïng cao Thöùc aên cung ñaïm 4. Thöùc aên boå sung (Premix) II. PHAÂN LOAÏI THEO GIAÙ TRÒ DINH DÖÔÕNG Thöùc aên thoâ Chaát xô cao ( 18% VCK) Giaù trò döôõng chaát töông ñoái thaáp Giaù tieàn reû Goàm moät soá loaïi sau: caùc loaïi coû, phoù saûn vaø caùc phuï phaåm cuûa ngaønh troàng troït… söû duïng cho thuù aên coû noùi chung, chuû yeáu cho thuù nhai laïi. II.PHAÂN LOAÏI THEO GIAÙ TRÒ DINH DÖÔÕNG 2. Thöùc aên cung naêng löôïng cao Naêng löôïng cao : haøm löôïng NFE  50% trong VCK, hoaëc löôïng lipid  20% trong VCK Giaù trò döôõng chaát trung bình (protein 150g/kg chaát khoâ), vitamin, khoaùng. Haøm löôïng chaát khoâ cao (200-260g/kg thöïc lieäu), giaù trò naêng löôïng cao hôn hoï hoøa thaûo. Öu ñieåm laø reã coù khaû naêng coäng sinh vôùi vi sinh vật taïo protein, vitamin, khoaùng maø khoâng caàn boùn nhieàu phaân. Nhöôïc ñieåm laø thöôøng chöùa moät soá chaát khoù tieâu hoùa hay ñoäc toá. 1.3. Nhoùm hoï ñaäu 1.3. Nhoùm hoï ñaäu 1.3.1. Coû Stylo (Stylosanthes) Thích hôïp ñaát ngheøo dinh döôõng vaø chua, troàng phuû ñaát choáng soùi moøn. Nhanh bò xô hoùa, neân thu hoaïch luùc coøn non, baét ñaàu coù nuï. Chaát khoâ 220-260g/kg thöïc lieäu. Protein thoâ 160g vaø xô thoâ cao 266-272g/kg chaát khoâ. Thöôøng ñöôïc troàng xen vôùi vôùi coû hoøa thaûo ñeå chaên thaû hay laøm coû khoâ. Coû Stylo COÛ STYLO COÛ STYLO COÛ STYLO TREÂN ÑOÀI 1.3.2. Caây keo daäu, bình linh (Leucaena leucocephala): Phaùt trieån treân nhieàu vuøng sinh thaùi khaùc nhau. Protein thoâ cao 270-280g vaø xô thoâ thaáp 155g/kg chaát khoâ. Trong keo daäu coù ñoäc toá momosin neân duøng giôùi haïn cho gia suùc. 1.3. Nhoùm hoï ñaäu LAÙ BÌNH LINH DEÂ AÊN LAÙ BÌNH LINH 1.3.3. Caây Anh Ñaøo (Gliricidia sepium, Gliricidia maculata ) Ñaây laø caây hoï ñaäu phoå bieán, phaùt trieån khaù nhanh ôû caùc xöù nhieät ñôùi, caây coù theå cao töø 10 – 15m. Ñöôïc troàng nhieàu nôi treân theá giôùi, thích hôïp vôùi ñieàu kieän noùng aåm, thích hôïp vôùi nhieàu loaïi ñaát. ÔÛ vuøng Trung Myõ ñöôïc troàng ñeå söû duïng vôùi nhieàu muïc ñích. Thu hoaïch coù naêng suaát cao vôùi chu kyø 3 thaùng 1 laàn, naêng suaát thay ñoåi tuøy theo loaïi ñaát vaø chaêm soùc: töø 15 ñeán 90 taán töôi/ha/naêm. Giaøu protein (23% CP) vaø calcium (1,2%), chaát xô cao (45% NDF). Ñoä tieâu hoaù caùc chaát dinh döôõng cao ôû thuù nhai laïi. 1.3. Nhoùm hoï ñaäu CAÂY ANH ÑAØO CAÂY ANH ÑAØO CAÂY ANH ÑAØO CAÂY ANH ÑAØO CAÂY ANH ÑAØO DEÂ AÊN ANH ÑAØO 1.3. 4. Caây voâng (Erythrina Species) Laø caây hoï ñaäu phaân boá khaép caùc vuøng nhieät ñôùi, 1.3. Nhoùm hoï ñaäu LAÙ VOÂNG SO ÑUÕA 2. Thöùc aên thoâ khoâ Goàm coû khoâ vaø caùc phuï phaåm noâng nghieäp khaùc. Xô cao, ngheøo chaát dinh döôõng. 2.1. Rôm Saûn löôïng rôm ôû VN cao, reû tieàn. Chaát xô cao 320-350g/kg chaát khoâ, chaát xô rôm hôi khoù tieâu hoùa. Löôïng protein thoâ thaáp (2-4%) vaø tyû leä tieâu hoùa protein ôû thuù nhai laïi cuõng thaáp (30-37%). 2.Thöùc aên thoâ khoâ 2.2. Coû khoâ Coù giaù trò dinh döôõng cao hôn caùc phuï phaåm khaùc. Chaát löôïng tuøy vaøo gioáng coû vaø ñieàu kieän khi thu hoaïch. Baûo quaûn khi aåm ñoä coøn töø 15-17%. Coû khoâ goàm coû hoøa thaûo vaø coû hoï ñaäu coù gía trò dinh döôõng toát hôn. 2.3. Thaân caây baép sau khi thu hoaïch Nguoàn thöùc aên taän thu khaù quan troïng. Trong 1 kg thaân caây baép coù 600-700g chaát khoâ, 280-300g xô, 60-70g protein. 3. Thöùc aên nhoùm khoai, cuû, traùi Laø thöùc aên töông ñoái phoå bieán cho gia suùc. Ñaëc ñieåm chung cuûa nhoùm thöùc aên naày laø nhieàu nöôùc, ngheøo protein, ngheøo chaát beùo, chaùc chaát khoaùng thaáp; giaøu tinh boät , ñöôøng vaø xô thaáp nhöng deã tieâu. 3.1. Khoai lang Thôøi gian sinh tröôûng ngaén, troàng ñöôïc nhieàu vuøng. Löôïng chaát khoâ 270-290g/kg. Löôïng protein thaáp 35-39g/kg CK, tinh boät vaø ñöôøng cao: 850-900g/kgCK. 3.2. Khoai mì Ñöôïc söû duïng töông ñoái roäng raõi trong chaên nuoâi. Löôïng chaát khoâ 277-343g/kg. Löôïng protein thaáp 29g/kg CK, tinh boät vaø ñöôøng cao: 850-900g/kgCK, myø ñaèng coù löôïng tinh boät cao hôn myø ngoït. Khoai miø töôi chöùa chaát cyanoglucoside ,bò men linamarinasase hoaït hoùa taïo ra acid cyanhydric. Khi phôi hay naáu seõ laøm giaûm löôïng HCN. 3. Thöùc aên nhoùm khoai, cuû, traùi 4. Thöùc aên haït hoøa thaûo Cung caáp chuû yeáu nguoàn thöùc aên cung naêng löôïng cho thuù daï daøy ñôn. Thaønh phaàn chính cuûa haït laø tinh boät. Sau khi phôi chaát khoâ bieán ñoåi töø 86-90%. Chaát xô thaáp Haøm löôïng protein töø 7-12%. Baép Luùa Cao löông 4. Thöùc aên haït hoøa thaûo 4.1 Baép Ñöôïc söû duïng töông ñoái roäng raõi trong chaên nuoâi gia suùc. Coù theå duøng baép trong khaåu phaàn vôùi tyû leä cao tuøy theo giaù caû treân thò tröôøng. Baép giaøu Carotene, ñaây laø moät nguoàn cung vit.A trong khaåu phaàn. Haøm löôïng xô thaáp giuùp thuù ñoäc vò tieâu hoùa toát. Baép chöùa nhieàu caùc acid beùo chöa baõo hoøa laøm môõ heo nhaõo, deã bò oxyd hoùa neân khoù baûo quaûn. Baép sau khi thu hoaïch phaûi ñöôïc saáy ñeán khi aåm ñoä döôùi 14% môùi ñöôïc döï tröõ. Neáu khoâng seõ bò moác gaây ñoäc cho thuù. Tinh boät vaø ñöôøng : 720-800g/kgCK, ME: 3100-3200kcal/kg. Löôïng protein töø 80-120g/kg. Baép thieáu Lysine, Tryptophan vaø Threonin neân phaûi ñöôïc phoái hôïp vôùi caùc thöïc lieäu cung protein khaùc ñeå caân baèng acid amin trong khaåu phaàn. 4. Thöùc aên haït hoøa thaûo 4.2. Luùa Laø nguoàn löông thöïc chuû yeáu cho ngöôøi ôû caùc nöôùc nöôùc nhieät ñôùi. Coù theå söû duïng moät phaàn cho gia suùc. Löôïng protein töø 80-90g/kg vaø chaát xô töø 90-120g/kg. Trong luùa coù traáu giaøu silic coù hai cho ñöôøng tieâu hoùa cuûa thuù. 4.3. Cao löông Coù raát nhieàu loaïi, thöôøng troàng laøm thöùc aên gia suùc ôû nhöng vuøng löôïng möa thaáp. 5. Thöùc aên haït hoï ñaäu Giaøu protein vaø caùc acid amin khoâng thay theá cho gia suùc. Phaàn lôùn coù chöùa ñoäc chaát hoaëc chaát öùc cheá quaù trình tieâu hoùa. Ñaäu naønh Laø thöùc aên goác thöïc vaät giaøu protein:410-430g/kg CK. Chaát beùo 160-180g/kg CK, naêng löôïng 3600-3700Kcal/kg CK. Giaøu acid amin lysine, tryptophan. Caàn phaûi söû lyù nhieät laøm maát hieäu löïc cuûa moät soá ñoäc toá nhö: antitrypsin, ureasase, lipoxydasase… 5. Phoù saûn cheá bieán noâng saûn 5.1. Caùm gaïo Laø saûn phaåm phuï cuûa coâng nghieäp xay saùt. Hình thaønh töø lôùp voû noäi nhuõ, maàm phoâi cuûa haït. Haøm löôïng protein töø 120-140g/1kg CK, chaát beùo 110-180g/1kg CK Caùc acid amin giôùi haïn laø Lys, Thr, Met. Do haøm löôïng beùo cao neân caùm tröõ laâu deã bò oâi laøm giaûm tính ngon mieäng. Ngoaøi ra neáu coù nhieàu traáu trong caùm, khaû naêng tieâu hoùa seõ giaûm. Vì vaäy phaûi raát haïn cheá duøng caùm cho heo con, nhöng coù theå duøng trong khaåu phaàn heo lôùn vôùi tyû cao khi giaù caùm haï. Caùm gaïo môùi thöôøng coù muøi thôm neân kích thích heo aên nhieàu. Caùm raát giaøu vitamin nhoùm B (B1, PP, B5) vaø acid beùo. 5. Phoù saûn cheá bieán noâng saûn 5.2. Taám Vieät Nam saûn xuaát nhieàu luùa neân caùc phuï phaåm trong quaù trình xay xaùt luùa (taám, caùm) ñöôïc söû duïng raát phoå bieán trong nuoâi heo. Taám coù theå thay theá hoaøn toaøn baép trong khaåu phaàn maø khoâng aûnh höôûng ñeán naêng suaát cuûa gia suùc. Giaù taám vaø baép thöôøng gaàn baèng nhau nhöng taám ít bò nhieãm naám moác hôn baép neân thöôøng ñöôïc öu tieân duøng cho heo con. Tuy nhieân duøng cho heo, kích thöôùc haït taám phaûi ≤ 2 mm. Haøm löôïng protein 70-90g/kg 5. Phoù saûn cheá bieán noâng saûn 5.3. Caùc loaïi baùnh daàu nhö Baùnh daàu ñaäu naønh, baùnh daàu phoïng, baùnh daàu boâng, baùnh daàu döøa… cuõng ñöôïc söû duïng ñeå cung caáp ñaïm nguoàn goác thöïc vaät cho thuù. 5.4. Caùc phuï phaåm khaùc Raát nhieàu phuï phaåm cuûa ngaønh cheá bieán khaùc nhö: heøm bia, phuï phaåm cheá bieán ñaäu naønh vaø taøu huû, phuï phaåm cheá bieán boät myø, ræ maät ñöôøng, phoù saûn cheá bieán thôm……. B. THÖÙC AÊN NGUOÀN GOÁC ÑOÄNG VAÄT Goàm taát caû caùc saûn phaåm cheá bieán töø nguyeân lieäu ñoäng vaät nhö: boät söõa, boät caù, boät toâm, boät thòt, boät loâng vuõ, boät huyeát……Haàu heát nhöõng thöùc aên ñeàu giaøu protein vaø coù töông ñoái ñaày ñuû caùc acid amin khoâng thay theá, caùc nguyeân toá khoaùng caàn thieát vaø moät soá sinh toá. Tyû leä tieâu hoùa vaø haáp thu caùc chaát dinh döôõng trong thöùc aên ñoäng vaät raát cao. Ñaây laø nguoàn thöùc aên boå sung protein quan troïng cho gia suùc gia caàm ôû Vieät Nam. Moät soá thöùc aên nguoàn goác ñoäng vaät thöôøng söû duïng cho vaät nuoâi nhö: Boät caù Boät thòt Söõa Boät caù Laø thöùc aên ñoäng vaät coù protein chaát löôïng cao nhaát, ñöôïc cheá bieán töø caù töôi cheá bieán töø pheá phaåm cuûa coâng nghieäp cheá bieán caù. Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa boät caù phuï thuoäc vaøo nguoàn nguyeân lieäu. Protein trong boät caù saûn xuaát taïi Vieät Nam bieán ñoäng töø 30 – 70%. Muoái töø 0,5 – 20% . Boät thòt Ñöôïc cheá bieán töø thaân thòt vaät nuoâi khoâng duøng laøm thöïc phaåm cho ngöôøi hoaëc töø caùc pheá phaåm cuûa loø moå. Coù hai loaïi laø boät thòt khoâng xöông vaø boät thòt coù xöông, thoâng thöôøng. Tyû leä protein trong boät thòt töø 30 – 50% , khoaùng töø 8 – 30% vaø môõ töø 8 – 15%. C. THÖÙC AÊN BOÅ SUNG Thöùc aên boå sung laø nhöõng chaát höõu cô, caùc chaát khoaùng ôû daïng töï nhieân hay toång hôïp, ñöôïc ñöa vaøo thöùc aên vôùi lieàu raát thaáp goàm moät soá loaïi thöùc aên boå sung nhö sau: Thöùc aên boå sung ñaïm nhö NPN, acid amin toång hôïp. Boå sung khoaùng ña hoaëc vi löôïng. Boå sung caùc loaïi sinh toá. Boå sung khaùng sinh vaø caùc chaát kích thích sinh tröôûng. Caùc loaïi thöùc aên boå sung khaùc nhö chaát choáng oxy hoùa, chaát maøu, chaát taïo muøi…… Ñaù lieám V.CAÙCH CHEÁ BIEÁN THÖÙC AÊN GIA SUÙC Cheá bieán thöùc aên giöõ vai troø quan troïng trong chaên nuoâi. Nhieàu chaát dinh döôõng seõ trôû neân voâ hieäu hoaêc giaûm giaù trò neáu khoâng ñöôïc cheá bieán thích hôïp. Muïc ñích cheá bieán laø: Giaûm ñoä aåm ñeå coù theå döï tröõ. Laøm taêng khaåu vò thöùc aên Giaûm bôùt khoái löôïng, ñoä cöùng, taêng ñoä ñoàng ñeàu. Loaïi tröø hoaëc laøm giaûm caùc chaát ñoäc haïi. Laøm taêng tyû leä tieâu hoùa, taêng giaù trò dinh döôõng cuûa thöùc aên. Cheá bieán cô hoïc Caét ngaén: Thöôøng aùp duïng vôùi thöùc aên thoâ. Nghieàn nhoû: aùp duïng vôùi thuùc aên haït. Cheá bieán qua nhieät Nguoàn naêng löôïng. Muïc ñích: Phaù huûy ñoäc chaát ( haït boâng gossypol, ñaäu naønh coù antitrysin khoai taây coù solamine, khoai myø coù cyanoglucoside. Chuyeån moät phaàn tinh boät thaønh ñöôøng, naêng cao tyû leä tieâu hoùa. Cheá bieán hoùa hoïc Kieàm hoùa rôm UÛ rôm vôùi ureùa UÛ chua coû töôi *Kieàm hoùa rôm : Giuùp taêng tyû leä tieâu hoùa chaát xô cuûa rôm. Laáy 1kg voâi soáng pha vaøo 100 lít nöôùc ñöôïc nöôùc voâi 1% cho rôm baêm nhoû (5 - 10cm) vaøo beå xi maêng hoaëc lu cöù 1kg rôm khoâ töôùi 6kg nöôùc voâi 1% troän ñeàu trong 3 ngaøy (moãi ngaøy ñaûo 2 -3 laàn). Sau ñoù vôùt rôm cho leân giaù nghieâng ñeå chaûy heát nöôùc voâi, duøng nöôùc saïch röûa laïi heát nöôùc voâi, coù theå ñem cho boø aên ngay hoaëc phôi khoâ cho boø aên daàn. Moãi ngaøy boø coù theå aên 5 - 10kg. Kieàm hoùa baèng voâi (1%): 1 thöùc aên 6 nöôùc, thôøi gian töø 2-3 ngaøy. Kieàm hoùa baèng NaOH 2% trong 8-12 giôø. * UÛ rôm vôùi ureâ Muïc ñích laøm taêng ñoä tieâu hoùa vaø taêng giaù trò dinh döôõng cuûa rôm cho boø. Taùch maïch lignin trong chaát xô cuûa rôm, do ñoù caùc vi sinh vaät coù khaû naêng tieâu hoùa toát caùc döôõng chaát trong rôm. Dö löôïng N trong rôm uû cung caáp NPN cho thuù nhai laïi. Hoá uû : Coù theå duøng hoá nöûa noåi nöûa chìm xaây baèng gaïch hoaëc hoá uû baèng ñaát loùt ñaùy vaø thaønh hoá baèng nilon hoaëc uû thaønh caây rôm xung quanh coù nilon bao kín. Chuù yù : Khoâng cho nöôùc möa vaø gioù loït vaøo, khi cho boø aên rôm uû ureâ phaûi cho boø uoáng nöôùc ñaày ñuû. Tuyeät ñoái khoâng cho boø aên tröïc tieáp ureùa hoaëc pha ureùa vôùi nöôùc cho boø uoáng Phöông phaùp uû rôm vôùi dung dòch ureùa 4% Laáy 400g ureâ pha ñeàu vaøo 10 lít nöôùc, caân 10kg rôm moãi laàn raûi ñeàu moät lôùp daøy 20cm vaøo hoá uû. Duøng bình töôùi rau töôùi dung dòch ureâ 4% vaøo rôm vôùi tæ leä 1:1, neáu rôm öôùt thì cho nöôùc ít hôn (khoaûng 7 lít) nhöng vaãn ñuû 400g ureâ. Duøng chaân daäm chaët rôm, sau ñoù raûi tieáp 10kg rôm vaø laäp laïi caùc ñoäng taùc nhö treân cho ñeán khi ñuû soá löôïng boø aên trong 7 ngaøy. Cuoái cuøng phuû nylon kín ñeàu maët treân. Sau 7 ngaøy uû baét ñaàu laáy cho boø aên vaø uû tieáp vaøo hoá uû thöù 2. Moät boø moãi ngaøy coù theå aên töø 5 - 7kg rôm uû. * UÛ thöùc aên xanh (coøn goïi laø thöùc aên uû chua). Thöùc aên uû xanh laø phöông phaùp döï tröõ thöùc aên cho boø töông ñoái toát vaø ñöôïc xöû duïng phoå bieán ôû nhieàu traïi chaên nuoâi boø ôû Vieät Nam cuõng nhö caùc nöôùc khaùc nhaát laø nhöõng khu vöïc khoâng coù thöùc aên xanh ñeàu hoøa trong caû naêm. Thöùc aên uû xanh giöõ ñöôïc phaàn lôùn chaát dinh döôõng cuûa nguyeân lieäu, boø aên ngon mieäng vaø kích thích söï tieâu hoùa. Thöùc aên uû xanh deã laøm vaø deã baûo quaûn. Nguyeân lieäu uû coù nhieàu loaïi, trong chaên nuoâi gia ñình neân uû coû, thaân baép gieo daày hoaëc uû caû 2 thöù vôùi 20 - 25% coû hoï ñaäu hoaëc daây ñaäu phoäng. Lôïi ích cuûa vieäc uû xanh thöùc aên - Laøm hoá uû hieäu quaû kinh teá hôn xaây kho döï tröõ, phôi, saáy. - Caùc chaát dinh döôõng ít bò toån thaát. - Taêng tính ngon mieäng vaø taêng tæ leä tieâu hoùa. - Khoâng phuï thuoäc vaøo thôøi tieát khi cheá bieán döï tröõ. - Döï tröõ ñöôïc laâu. - Taän duïng ñöôïc nhieàu nguyeân lieäu laø phuï phaåm. - Dieät tröø moät soá naám moác, maàm beänh. Nguyeân lyù uû xanh thöùc aên - Hoïat ñoäng trong ñieàu kieän yeám khí. - Men teá baøo thöïc vaät vaø vi sinh vaät taïo ra acid höõu cô giuùp baûo quaûn thöùc aên. - Giai ñoïan ñaàu hoïat ñoäng cuûa enzyme thöïc vaät phaân giaûi glucid quaù trình hoâ haáp hieáu khí: C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + 467 calo Quaù trình hoâ haáp yeám khí cuûa teá baøo taïo röôïu vaø acid höõu cô: C6H12O6 → 6CO2 + C2H5OH + 25 calo C2H5OH + O2 → C2H4O2 + H2O - Hoïat ñoäng cuûa vi sinh vaät coù 4 nhoùm: Nhoùm naám moác: Hoïat ñoäng hieáu khí Nhoùm vi khuaån hieáu khí: Flavobacterium, Pseudomonas. Nhoùm vi khuaån yeám khí tuøy tieän: Enterobacter klosiolle Nhoùm vi khuaån yeám khí : * leân men lactic: Lactobacillus coccus vaø leân men butyric: Clostridium tyrobutyricum, C. butyricum. Phöông phaùp uû chua thöùc aên Thöùc aên ñöôïc caét ngaén khoaûng 10cm cho vaøo hoá uû baèng xi maêng hoaëc baèng ñaát. Hoá uû phaûi saïch kín khoâng ñeå khoâng khí vaø nöôùc möa loït vaøo. Khi uû neân loùt moät lôùp rôm hay coû khoâ daày 10 - 20cm ôû ñaùy. Cho vaøo hoá töøng lôùp daøy 30 - 40cm roài neùn thaät chaët. Laäp laïi cho ñeán khi coû cao hôn thaønh hoá 30cm, phuû moät lôùp rôm hoaëc nylon roài ñaép ñaát phuû lôùp treân cuøng. Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc ñeå nöôùc thaám vaøo hoá uû coû. Sau khi uû 50 - 60 ngaøy laø coù theå laáy cho boø aên ñöôïc. Thöùc aên uû xanh ñaït yeâu caàu laø coøn maøu xanh, coù muøi thôm vaø hôi chua do leân men taïo acid lactic. 4. Thöùc aên vieân: Thöùc aên vieân coù lôïi nhö sau: Traùnh laõng phí thöùc aên. Traùnh hieän töôïng choïn löïa thöùc aên. Taêng tính ngon mieäng. Giaûm khoâng gian döï tröõ, thuaän tieän duøng cho maùng aên töï ñoäng. Deã ñoùng goùi, vaän chuyeån vaø döï tröõ ñöôïc laâu. Phaù huõy moät soá chaát öùc cheá sinh tröôûng vaø vi khuaån gaây beänh. Nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa thöùc aên vieân: Giaù thaønh taêng. Coù theå maát moät soá chaát dinh döôõng khi daäp vieân. Taêng tieâu thuï nöôùc. VI. NHU CAÀU CUÛA THUÙ Nhu caàu cuûa thuù thay ñoåi tuøy theo loaøi, gioáng, theo höôùng saûn suaát, theo töøng caù theå vaø moâi tröôøng maø noù sinh soáng. Haèng ngaøy thuù caàn chaát dinh döôõng cho moät soá hoaït ñoäng sinh lyù bình thöôøng vaø taïo ra thuù saûn. Moät soá nhu caàu vaät chaát cuûa thuù nhö: Nhu caàu duy trì Nhu caàu taêng tröôûng Nhu caàu saûn xuaát Nhu caàu duy trì: Laø nhu caàu veà nhöõng döôõng chaát caàn thieát ñeå thuù hoaït ñoäng bình thöôøng haøng ngaøy. Ñieàu kieän cuûa traïng thaùi duy trì laø: Moïi hoaït ñoäng cuûa thuù giaûm ñeán möùc thaáp nhaát. Thuù khoâng cho caùc saûn phaåm naøo caû. Thuù khoâng taêng troïng, khoâng giaûm troïng. Quaù trình trao ñoåi chaát ôû möùc caân baèng. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng tôùi nhu caàu duy trì: Theå troïng vaät nuoâi Vaät nuoâi caøng lôùn thì nhu caàu caøng cao, tuy nhieân neâu tính nhu caàu naêng löôïng theo ñôn vò theå troïng thì vaät nuoâi coù taàm voùc nhoû yeâu caàu naêng löôïng cao hôn vaät nuoâi coù taàm voùc lôùn. Coâng thöùc tính nhu caàu naêng löôïng duy trì cho vaät nuoâi nhö sau: E = kW0,75 E: nhu caàu naêng löôïng duy trì k: heä soá tuøy theo loøai vaät nuoâi W: theå troïng vaät nuoâi Baûng 5.1 Löôïng nhieät tieâu hao cho duy trì trong moät ngaøy tính theo kg theå troïng Gioáng vaø caù theå Caùc gioáng vaø höôùng saûn xuaát khaùc nhau thì nhu caàu duy trì cuõng seõ khaùc nhau. Ví duï: cuøng moät troïng löôïng nhö nhau, nhöng khi voã beùo boø höôùng thòt thì tieâu hao naêng löôïng treân moät ñôn vò theå troïng thaáp hôn boø höôùng söõa laø 15%; ngöïa ñua tieâu hao naêng löôïng hôn ngöïa keùo 37%. Söï hoaït ñoäng cuûa cô: Caùc caù theå coù tuoå khaùc nhau thì nhu caàu duy trì cuõng khaùc nhau, thuù ñi laïi nhieàu, tieâu hao naêng löôïng nhieàu. Voã beùo haïn cheá thuù vaän ñoäng. Caùc ñieàu khieän ngoaïi caûnh khaùc nhö Nhieät ñoä: Ôû nhieät ñoä tôùi haïn thuù tieâu hao ít naêng löôïng nhaát cho ñieàu hoøa thaân nhieät. Nhieät ñoä tôùi haïn cuûa moät soá thuù: Boø : 10 – 15OC Choù: 15 – 20 OC Thoû: 15 – 20 OC Heo : 20 – 25 OC Gaø : 20 – 25 OC AÅm ñoä: Khoâng khí caøng aåm thì ñoä daãn nhieät cuûa khoâng khí caøng cao, thuù phaûi toán nhieàu naêng löôïng ñeå ñieàu hoøa thaân nhieät. AÙnh saùng: AÙnh saùng kích thích trao ñoåi chaát, kích thích moïi hoaït ñoäng vaät nuoâi neân laøm taêng nhu caàu naêng löôïng . Toác ñoä gioù: Gioù giuùp cho quaù trình boác hôi nöôùc trong cô theå thuù. Caøng nhieàu gioù thì naêng löôïng cô theå maát ñi caøng nhieàu. Nhu caàu taêng tröôûng: Laø nhu caàu veà nhöõng döôõng chaát caàn thieát ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieån cuûa cô theå. Nhu caàu naày tuøy thuoäc vaøo khoái löôïng vaø chaát löôïng vieäc taêng tröôûng. Thoâng thöôøng ñeå tính toaùn nhu caàu naày ngöôøi ta döïa vaøo möùc taêng troïng haøng ngaøy cuûa thuù. Tuøy theo loaøi thuù maø tuoåi vaø caùc giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau. Khi thuù ñaït söï tröôûng thaønh veà taêng tröôûng thì nhu caàu naày khoâng coøn nöõa. Ñaëc ñieåm cuûa giai ñoaïn sinh tröôûng: Söï phaùt trieån caùc cô quan trong cô theå khoâng ñoàng ñeàu: ñaàu tieân naõo vaø heä thaàn kinh, sau ñoù ñeán moâ xöông, moâ cô vaø moâ môõ. Do ñoù tuøy giai ñoaïn taêng tröôûng maø cung caáp chaát dinh döôõng cho phuø hôïp. Theo moät soá taùc giaû thì troïng löôïng cuûa ñoäng vaät luùc ½ tuoåi tröôûng thaønh ñaõ baèng 80% troïng löôïng luùc tröôûng thaønh. Thuù trong giai ñoaïn thaønh thuïc thì coù söï phaùt trieån maïnh veà cô. Nhu caàu nhu caàu saûn xuaát Nhu caàu ñöïc gioáng. Nhu caàu caøy keùo. Nhu caàu con caùi mang thai. Nhu caàu cho saûn xuaát söõa. Nhu caàu cho saûn xuaát tröùng. Nhu caàu dinh döôõng cho moät soá gia suùc Nguyên liệu bánh dầu đậu nành có CP = 42% Bắp CP = 9% Cần hỗn hợp có CP = 18% Hỏi tỉ lệ mỗi nguyên liệu là bao nhiêu? Caân ñoái thöùc aên theo ñöôøng vuoâng Pearson Baùnh daàu ñaäu naønh % CP=42 % CP=9 Baép 18 %CP 9 phaàn baùnh daàu ñaäu naønh 24 phaàn baép Toång coäng= 33 phaàn Baùnh daàu ñaäu naønh Baép 27,27 % 72,73 %