Bài giảng Các kỹ thuật chẩn đoán thần kinh

CÁC KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN THẦN KINH PGS.TS NGUYỄN THI HÙNG 2011 CHỌC DÒ ỐNG SỐNG MỤC ĐÍCH Xét nghiệm dịch não tủy để chẩn đoán: Xuất huyết dưới màng nhện Viêm màng não H/c Guillain – Barré Viêm màng não do ung thư xâm lấn, xơ cứng rải rác, bệnh lý viêm nhiễm khác - Vị trí chọc dò: L4-L5 hay L3 – L4 - Kim 20 hay 22 Gauge - Lấy 3 ống nghiệm: Đếm tế bào, đường, đạm, nhuộm gram và lấy vi trùng. CÁC XÉT NGHIỆM CỦA D.N.T Đếm tế bào Nồng độ glucose và protein Nhuộm gram và cấy vi trùng Test nhuộm mực Ấn hay mực Tàu (tìm cryptococcus Neoformans) Nhuộm và cấy vi trùng kháng Acid pH và nồng độ Latate (Bệnh MELAS) Giải kháng thể ít giòng (điện di miễn dịch) bệnh MS Chỉ số IgG (tạo IgG trong kênh tủy) Các xét nghiệm tìm vi trùng và phân lập vi trùng (xét nghiệm huyết thanh ngưng tập, PCR, định lượng kháng thể…) CÁC BIẾN CHỨNG: Nhức đầu Viêm màng não Tụ máu ngoài màng cứng CHỐNG CHỈ ĐỊNH: Tăng áp lực nội sọ (tương đối) Các bệnh về máu ( bệnh chảy máu, giảm tiểu cầu nặng) Nhiễm trùng chỗ chọc dò BẤT THƯỜNG DỊCH NÃO TỦY Nhức đầu, dịch não tủy màu đỏ hay vàng  xuất huyết dưới nhện Sốt cao, gáy cứng, bạch cầu đa nhân tăng, đường giảm  viêm màng não mũ Viêm màng não bán cấp hay mãn tính, biểu hiện tâm thần kinh, bạch cầu lympho tăng, đường giảm, đạm tăng. Phân ly đạm – tế bào: bệnh thần kinh ngoại biên hủy myelin (huc Guillain Bareé) Bất thường điện di miễn dịch (DNT)  bệnh lý viêm nhiễm, hủy myelin hệ TK TƯ KỸ THUẬT GHI ĐIỆN CƠ(Electromyography) Điện cơ kim Khảo sát tốc độ dẫn truyền thần kinh Điện cơ kim  phân biệt bệnh thần kinh ngoại biên và bệnh cơ Đâm kim khảo sát điện thế của đơn vị vận động khi nghỉ (hoạt động điện tự phát) và lúc co cơ CÁC ĐẶC ĐIỂM Hoạt động điện khi đâm kim Hoạt động điện tự phát Điện thế đơn vị vận động Hình ảnh kết tập KHẢO SÁT DẪN TRUYỀN THẦN KINH Tốc độ dẫn truyền <60% trong bệnh thần kinh ngoại biên có hủy myelin. Bloc dẫn truyền = hủy meelin khu trú, CMAP <50% khi kích thích điện gần vị trí bloc 2. Biên độ: Biên độ CMAP giảm + tốc độ dẫn truyền không đổi = bệnh thần kinh tổn thương sợi trục 3. Đáp ứng muộn: Sóng F Phản xạ H Kích thích lập lại liên tục Chẩn đoán bệnh tiếp hợp thần kinh cơ (nhược cơ) CHẨN ĐOÁN Bệnh thần kinh ngoại biên sợi trục Bệnh thần kinh mất Myelin Bệnh cơ Bệnh lý tiếp hợp thần kinh – cơ Các bệnh lý rễ ĐIỆN NÃO ĐỒ(ELECTRO ENCEPHALOGRAPHY) Ghi nhận các hoạt động điện phát ra từ não Chủ yếu giúp chẩn đoán động kinh Các bệnh lý khác: viêm não, sa sút trí tuệ, hôn mê chết não, hỗ trợ phương pháp hình ảnh học để chẩn đoán tổn thương cấu trúc (TD: TBMMN, u não…) Phương pháp: Bệnh nhân ở tư thế nằm hay ngồi, với 20 điện cực gắn vào da đầu, hoạt động điện được ghi nhận với nhiều kênh qua hệ thống vi tính và giấy ghi lại các hoạt động điện. Cần lưu ý các hình ảnh nhiễu hay biến đổi sinh lý Tăng độ nhạy của kỹ thuật ghi điện não: tăng thông khí, kích thích ánh sáng, để bệnh nhân thiếu ngủ trước khi đo EEG Ghi hoạt động điện ngoài cơn và trong cơn, đánh giá nhịp nền, các hoạt động kịch phát, tính chất đồng bộ lan tỏa hay khu trú. Các sóng sinh lý (α,β,Δ,θ) Các hoạt động kịch phát bất thường (gai, sóng, nhọn, sóng chậm, gai sóng) CÁC BẤT THƯỜNG ĐIỆN NÃO Viêm não Herpes: sóng nhọn có tính chất chu kỳ (1Hz) Bệnh não do chuyển hóa: Sóng chậm lan tỏa. Sóng 3 pha trong hôn mê gan Bệnh Creutzfeldt – Jacob (CJD): Sóng 3 pha đều và lan tỏa (0.5 – 2 Hz) phối hợp rung giật cơ. Cần Lưu Ý: EEG hỗ trợ chẩn đoán động kinh nhưng EEG bình thường không loại trừ được chẩn đoán động kinh EEG giúp xác định chẩn đoán hội chứng động kinh cục bộ hay toàn thể EEG hỗ trợ chẩn đoán viêm não, hôn mê, sa sút trí tuệ, chết não SIÊU ÂM DOPPLER Siêu âm xuyên sọ Siêu âm mạch máu Sử dụng dầu dò khác nhau Khảo sát dòng máu lưu thông dựa vào hiệu ứng Doppler Chỉ định: Đột quỵ, cơn thiếu máu não thoáng qua, nghi ngờ bóc tách ĐM cảnh, còn là kỹ thuật để sàng lọc trước khi làm MRA, CTA hay chụp mạch Có thể phát hiện tắc, hẹp, mảng xơ vữa của ĐM, tình trạng co mạch sau xuất huyết dưới nhện do vữa phình mạch CHỤP MẠCH NÃO(ANGIO GRAPHY) Chụp mạch não cho hình ảnh chất lượng cao về hệ thống mạch máu trong sọ và ngoài sọ. Kỹ thuật đưa ống thông qua đường động mạch đùi dể lên các động mạch não và bơm chất cản quang. Chỉ định của chụp mạch não: Bệnh lý mạch máu tắc nghẽn hay bị hẹp Bóc tách động mạch Phình động mạch, dị dạng động mạch tĩnh mạch Hẹp lòng mạch máu do viêm mạch Huyết khối tĩnh mạch màng cứng các biến chứng: Nhiễm trùng hay chảy máu tại chỗ đâm kim Thuyên tắc não (1-20% bệnh nhân)