Ảnh hưởng của blockchain đến hoạt động kiểm toán trong tương lai

̀ này còn khá lớn là do tâm lý các tổ chức còn e dè về việc sử dụng một công nghệ mới, việc khai phá tư duy, chuyển mình ứng dụng công nghệ mới là không dễ và cần nhiều thời gian để thích ứng. Cộng đồng blockchain tại Việt Nam cũng còn nhỏ lẻ nên những kiến thức, kỹ thuật, kinh nghiệm sẽ không cao. 270 Kỷ yếu HộI THảO KHOA HọC QuốC GIA "CÁCH MạNG CÔNG NGHIệP 4.0 VÀ NHữNG ĐổI MớI TRONG LĨNH VựC TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG" Tuy nhiên, khi được hỏi về việc lựa chọn sử dụng blockchain cho hoạt động kiểm toán của đơn vị, các kiểm toán viên nói riêng và nhân sự tại công ty TNHH kiểm toán và tư vấn quốc tế IFC - chi nhánh Thanh Hóa nói chung đều có xu hướng sẽ lựa chọn việc áp dụng hệ thống blockchain và hợp đồng thông minh vào công việc kiểm toán trong tương lai, 32/33 ý kiến đồng ý. Điều này phần nào cho thấy sự hưởng ứng tích cực về công nghệ mới này. Ø Thực tế qua khảo sát, nhóm tác giả nhận thấy tỷ lệ các ý kiến đồng ý rằng công nghệ blockchain có ảnh hưởng đến các nội dung kiểm toán như quy trình, thời gian kiểm toán, số lượng kiểm toán viên,... khá cao, dao động trong khoảng 27 - 50%. Tuy nhiên trong hầu hết các câu trả lời của các kiểm toán viên nói chung cũng như nhân sự trong công ty TNHH kiểm toán và tư vấn quốc tế IFC - chi nhánh Thanh Hóa nói riêng, ý kiến “phân vân” vẫn chiếm tỷ lệ cao. Dường như sự hiểu biết và đánh giá về công nghệ blockchain cũng như sự ảnh hưởng của nó tới chính công việc của kiểm toán viên còn hạn chế, một số khi được tiến hành khảo sát thì mới bắt đầu biết đến công nghệ blockchain. 4. Kiến nghị Tuy blockchain đã được ứng dụng trong một số ngành tại Việt Nam nhưng hiện nay việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ này trong lĩnh vực kế toán kiểm toán vẫn còn rất hạn chế. Đặc biệt, hầu hết các doanh nghiệp kiểm toán Việt Nam đều chưa thiết lập bộ phận nghiên cứu về công nghệ này và ứng dụng của nó. Dựa trên kết quả nghiên cứu ở trên, nhóm tác giả nhận thấy blockchain khi áp dụng có những ảnh hưởng nhất định đến cuộc kiểm toán, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế khi muốn ứng dụng công nghệ này vào thực tế. Do đó, tác giả đề xuất một số giải nhằm nâng cao những tác động tích cực mà công nghệ này mang lại cho hoạt động kiểm toán. Ø Đối với kiểm toán viên Con người là yếu tố quan trọng của công tác kiểm toán. Khi sử dụng blockchain, có rất nhiều các yếu tố liên quan đến cuộc kiểm toán thay đổi, do đó bản thân từ phía các kiểm toán viên cần nhận thức rõ ảnh hưởng này. Các kiểm toán viên cần học hỏi thường xuyên, nắm bắt xu hướng để không bị lạc hậu, không ngừng nâng cao các kỹ năng (đặc biệt là công nghệ thông tin), bởi tương lai sẽ xuất hiện nhiều vai trò mới như “công tác kiểm tra dữ liệu”, “kiểm toán sổ cái phân tán (blockchain)”. Sau này các kiểm toán viên sẽ không chỉ là kiểm toán viên thông thường nữa mà có thể sẽ là người kiểm soát hệ thống blockchain và ra quyết định cuối cùng cho báo cáo kiểm toán, hay trở thành nhà tư vấn chiến lược. 271 Kỷ yếu HộI THảO KHOA HọC QuốC GIA "CÁCH MạNG CÔNG NGHIệP 4.0 VÀ NHữNG ĐổI MớI TRONG LĨNH VựC TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG" Ø Đối với công ty TNHH kiểm toán và tư vấn quốc tế IFC - chi nhánh Thanh Hóa nói riêng và doanh nghiệp kiểm toán Việt Nam nói chung Thực tế cho thấy phần lớn nhân sự tại chi nhánh công ty IFC đều chưa có hiểu biết rõ ràng về blockchain nên cả ban lãnh đạo công ty cũng như chi nhánh và các kiểm toán viên chủ động tìm hiểu, có kế hoạch đào tạo cũng như cập nhật kiến thức về công nghệ mới và tiến tới có thể xây dựng phòng ban nghiên cứu về công nghệ blockchain. Ban lãnh đạo công ty cũng như chi nhánh cần xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn phù hợp khi áp dụng công nghệ mới vào quy trình kiểm toán hiện nay. Hiện nay, có một ứng dụng giúp cho các kiểm toán viên có thể làm việc dễ dàng hơn với blockchain đó là IDdriven. Nasdaq, 2018 cho rằng IDdriven sẽ định hướng các việc cần phải làm qua 2 câu hỏi: làm thế nào mà công nghệ blockchain có thể cải tiến, tự động hóa và phân cấp quá trình kiểm tra kiểm toán và làm thế nào để tiếp tục cải thiện các dịch vụ quản lý truy cập và nhận dạng. Dựa vào tính chất không thể thay đổi của cách mạng blockchain, IDdriven đang cố gắng tạo ra một dịch vụ khiến cho không một cá nhân hay tổ chức nào, kể cả giám đốc, nhân viên xử lý thông tin cao cấp và thậm chí cả kiểm toán viên có thể xáo trộn các quy trình và kết quả kiểm toán. Điều này có thể tạo nên một cuộc cách mạng hoá với quá trình kiểm toán. Đồng thời, IDdriven hướng tới việc giúp các kiểm toán viên dễ dàng thực hiện nhiệm vụ của họ bằng cách tích hợp công nghệ blockchain vào các quy trình kinh doanh mà không cần kiểm toán viên phải đến trụ sở hoặc liên hệ thường xuyên với công ty. Công nghệ này cho phép kiểm toán viên phát hiện các hành động gian lận và các vấn đề tuân thủ khác trước và/hoặc trong khi chúng xảy ra, thay vì vài tháng sau như vẫn thường xảy ra trong thực tiễn hiện nay. Các ứng dụng của công nghệ blockchain mà IDdriven nhìn ra trong quá trình này có thể giúp tự động hoá một phần công việc của kiểm toán viên, tăng khả năng báo cáo thời gian thực, và nếu cần thiết, ngừng mọi hoạt động sai trái. Công nghệ mới đầy thú vị này sẽ giúp cả kiểm toán viên và doanh nghiệp gần nhau hơn bao giờ hết, nhằm loại bỏ các vấn đề gian lận, tham nhũng và tuân thủ. Để công nghệ blockchain này được ứng dụng và phát huy hiệu quả hoạt động kiểm toán tương lai, thì bên cạnh những nỗ lực từ phía kiểm toán viên và công ty kiểm toán, những hỗ trợ từ phía nhà nước cũng như cơ sở đào tạo là rất quan trọng và cần thiết giúp cho hoạt động kế toán, kiểm toán có được động lực và môi trường phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh cách mạng công nghệ hiện nay. Do đó, nhóm nghiên cứu đề xuất một số ý kiến đối với phía nhà nước và cơ sở đào tạo như sau: 272 Kỷ yếu HộI THảO KHOA HọC QuốC GIA "CÁCH MạNG CÔNG NGHIệP 4.0 VÀ NHữNG ĐổI MớI TRONG LĨNH VựC TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG" - Đối với nhà nước Hiện nay, hệ thống pháp lý của Việt Nam chưa có một văn bản nào hướng dẫn hay quy định về việc sử dụng blockchain. Do đó, việc hoàn thiện các văn bản pháp lý quy định và hướng dẫn cho các doanh nghiệp, các kiểm toán viên phải làm và được phép làm những gì để thích ứng với xu hướng thị trường thay đổi liên tục như hiện nay là rất cần thiết. Chính phủ hiện đã giao cho Ban Kinh tế Trung ương xây dựng đề án liên quan đến blockchain, và mời các chuyên gia kinh tế có kinh nghiệm ở nước ngoài về nước đào tạo cho các cán bộ. Đây là một tín hiệu tích cực và Chính phủ nên tiếp tục đẩy mạnh tiến độ của chính sách này, đảm bảo đạt được kết quả đáng mong muốn. Sau khi hoàn thiện thể chế pháp lý liên quan đến blockchain, về lâu dài, Chính phủ cần xây dựng mạng lưới liên kết doanh nghiệp với doanh nghiệp, doanh nghiệp với hải quan,... để kiểm toán hoàn thiện và thuận tiện hơn khi khai thác dữ liệu khách hàng. - Đối với các trường đào tạo và sinh viên Về phía nhà trường, cần thường xuyên tổ chức ra các buổi hội thảo, các diễn đàn để sinh viên có thể trao đổi, lắng nghe về sự phát triển của công nghệ và những tác động của nó đến nền kinh tế. Qua đó giúp cho sinh viên có sự chuẩn bị tốt khi ra trường. Về phía sinh viên, cần chủ động tìm hiểu, nghiên cứu về công việc tương lai của mình, tham gia vào các diễn đàn, hội thảo để cập nhật, bàn luận về blockchain. 5. KếT luận Sau quá trình nghiên cứu, nhóm tác giả chỉ ra những ảnh hưởng của công nghệ blockchain tới kiểm toán như quy trình kiểm toán, số lượng kiểm toán viên trong mỗi cuộc kiểm toán, thời gian kiểm toán, tính trung thực của bằng chứng kiểm toán, việc đối chiếu số liệu, giản lược việc xác minh tài liệu, đẩy mạnh việc giám sát hệ thống. Đồng thời, việc lựa chọn ứng dụng công nghệ này tại Việt Nam còn gặp phải một số hạn chế về nguồn lực tài chính, thời gian và nhu cầu áp dụng. Từ đó, nhóm tác giả đã đưa ra một số kiến nghị để nâng cao sự hiểu biết và sự ảnh hưởng của công nghệ blockchain tới hoạt động kiểm toán tại chi nhánh Thanh Hóa của công ty IFC nói riêng và cho hoạt động kiểm toán Việt Nam nói chung. Hạn chế của nghiên cứu là mới khảo sát được tại chi nhánh Thanh Hóa của công ty IFC mà chưa thực hiện được với nhiều công ty kiểm toán Việt Nam hơn. Nhóm tác giả hy vọng bài nghiên cứu này sẽ có ý nghĩa cho việc phát triển các nghiên cứu sâu hơn về công nghệ blockchain và những ảnh hưởng tới kiểm toán trong tương lai. 273 Kỷ yếu HộI THảO KHOA HọC QuốC GIA "CÁCH MạNG CÔNG NGHIệP 4.0 VÀ NHữNG ĐổI MớI TRONG LĨNH VựC TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG" Tài liệu Tham Khảo 1. Chính phủ, 2017, Chỉ thị 16/CT-TTg về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, ngày 4/5/2017. 2. UBND tỉnh Thanh Hóa, 2017, Công văn số 1394/UBND-CNTT về việc giao xây dựng báo cáo tình hình triển khai Chỉ thị số 16 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 15/11/2017. 3. Đoàn Thị Hồng Thịnh & Nguyễn Thị Huyền, 2018, Phát triển lĩnh vực kế toán - kiểm toán trước cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, Tạp chí Tài chính. Kỳ 1- 2018, số 3 tr.73-76. 4. David Lyford-Smith, Tham luận tại hội thảo “Blockchain và thuế số hoá - Những tác động đến ngành kinh doanh”, Viện Kế toán Công chứng Anh và xứ Wales (ICAEW), 14/11/2017. 5. Accounting today, 9/2017, Are auditor ready for blockchain, United States, New York, pages 34-35. 6. Accounting today, 6/2017, Scoping out the audit of the future, United States, New York, pages 52-53. 7. Jun Dai, 2017, Three eassay on audit technology: audit 4.0, blockchain and audit app, Doctor of Philosophy, Graduate School - Newark Rutgers, The State University of New Jersey. 8. Nasdaq OMX’s New Release Distribution Chanel, Jan 2018, IDdriven: blockchain will change the audit process, New York. Ngày gửi bài: 20/5/2018 Ngày gửi lại bài: 31/5/2018 Ngày duyệt đăng: 02/06/2018